Verrassend grote
zege ex-generaal
Griekse premier uit op vrijage met Turken
Israëlische versterkingen
naar Gazastrook gestuurd
Roh Tae Woo president Zuid-Korea
Landen Derde Wereld
bewapenen zich volop
Ultimatum
Duitse tv aan
presentator
Kopstukken mafia gaan
levenslang de cel in
KERSTBOOMPJE
ORANJEBOOM
Papandreou zoekt ook toenadering tot Israël
DONDERDAG 17 DECEMBER 1987
PAGINA 5
STOCKHOLM (AP) - De Derde
Wereld trekt zich weinig aan van
de voorzichtige militaire ontspan
ning tussen de supermachten en
de bewapeningswedloop is daar
nog in volle gang. Volgens het
Zweedse instituut voor vredes
vraagstukken SIPRI wordt in ze
ker tien ontwikkelingslanden ge
werkt aan meer, grotere en betere
raketten waarvan een deel kan
worden voorzien van nucleaire of
chemische oorlogskoppen.
„Enkele jaren geleden konden
deze projecten nog gevoegelijk
worden afgedaan als komische
randverschijnselen bij de strategi
sche wedloop van de supermo-
gendheden. Maar dat is nu niet
meer het geval," schrijft Aaron
Karp, hoofd van de SIPRI-afdeling
SEOUL - Een onzekere toekomst wacht het Zuidkoreaanse volk na de verrassend grote die studie maakt van de internatio-
overwinning van Roh Tae Woo, de kandidaat van de regerende Democratische Gerechtig-
nale wapenhandel, in een rapport.
stemmen was geteld ging Roh aan kop met 38 procent (5,6 miljoen stemmen). De rivalise-
met het op poten zetten
veigen kernmacht noemt hij
rende oppositieleiders Kim Young Samen Kim Dae-jung vergaarden respectievelijk 26 en Brazilië, India en Israël. Volgens
oexJ Karp zijn die landen in staat om
zelf krachtige raketsystemen te
ontwikkelen. Andere landen heb
ben daar nog buitenlandse hulp bij
nodig.
Hij zegt dat in Brazilië wordt ge
werkt aan de ontwikkeling van een
raket met een bereik van 1200 km.
Het Braziliaanse leger kan daar-
25 procent van de stemmen,
Ex-premier Kim Jong Pil, een der
de kandidaat uit oppositiekringen,
moest zich tevreden stellen met 8
procent. De opkomst was zeer
hoog: bijna 90 procent van de kies
gerechtigden bracht zijn stem uit.
Als alle stemmen zijn geteld
krijgt Roh naar verwachting rond
de 35 procent van de kiezers achter
zich; bijna zeven procent meer dan
zijn naaste belager. In de opiniepei
lingen voorafgaande aan de verkie
zingen gingen Roh, Kim Young
Sam en Kim Dae Jung gelijk op. De
voorspelling was dat de winnaar de
twee andere belangrijkste kandi
daten met een kleiner verschil, 1 of
2 procent, zou verslaan.
zen dat de inwoners van Kwangju
de overwinning van Roh niet zul
len accepteren omdat zij het bloed
bad dat de militairen in hun stad
hebben aangericht nog niet zijn
vergeten.
mee vrijwel het hele Latijnsameri-
kaanse continent onder schot ne
men. Volgens Karp zijn de hoge
kosten van de Braziliaanse raket
alleen te verklaren, wanneer de
projectielen ook met een kernla
ding kunnen worden uitgerust.
Een andere Braziliaanse raket,
de SS-300, heeft een bereik van 300
km en kan worden voorzien van
een oorlogskop van 500 kilo, het
minimale gewicht van een atoom
bom. Volgens Karp is een deel van
deze projectielen bestemd voor
verkoop aan Iraq en andere Arabi
sche Golfstaten.
Bij de ontwikkeling van militaire
raketten ligt India slechts licht bij
Brazilië achter, aldus het rapport.
Er worden daar momenteel proe
ven gedaan met een raket met een
reikwijdte van 240 km en een be
lasting van een ton. Komend jaar
wordt geëxperimenteerd met een
raket met een nog groter bereik.
door
Bob Mantiri
Roh Tae Woo
BONN (GPD) - De Westduitse tele
visiezender WDR heeft de presen
tator van het journalistenprogram
ma "Fruhschoppen", Werner
Höfer, tot maart de gelegenheid ge
geven zich te verweren tegen de be
schuldigingen van het weekblad
Der Spiegel over zijn journalistieke
werk in de nazi-tijd.
WDR-directeur Novotny zei dat
hij gezien de emoties op dit mo
ment overijlde stappen tegen de 74-
jarige journalist niet juist achtte.
„Maar indien Höfer zich voor maart
niet duidelijk heeft geuit en juri
disch is opgetreden tegen eventue
le onjuistheden, dan zal ik hem
moeten vragen "Fruhschoppen"
op te geven". Höfer reageerde posi
tief en kondigde aan dat hij der
Spiegel zal aanklagen. Het week
blad ziet de aanklacht "vol vertrou
wen tegemoet".
Ondanks de opnieuw opgelaaide
controverse over zijn journalistie
ke handelen in de nazi-tijd bereidt
Werner Höfer zijn "Fruhschop
pen" voor zondag gewoon voor.
Volgens de perschef van de WDR
zijn er voldoende journalisten die
ook in deze situatie met Höfer aan
één tafel willen zitten.
Zo'n 700 aanhangers van Kim
Dae Jung in de stad Kwangju (265
kilometer ten zuiden van Seoul)
trokken na het bekend worden van
de overwinning van de regerings
partij de straat op en beschuldig
den de autoriteiten van fraude. Ze
eisten 'eerlijke verkiezingen' en
gooiden stenen en stokken naar de
politie, die de menigte met traan
gasgranaten probeerde te versprei
den.
In Kwangju, waar het grootste
deel van de bevolking Kim Dae
Jung steunt, verklaarde een waar
nemer dat de regering op vele ma
nieren fraude heeft gepleegd. Vol
gens de waarnemer, een aanhanger
van Kim, werd er door sommige
kiezers meer dan één keer ge
stemd. Bovendien zouden aan
overleden personen en mindeijari-
gen stembiljetten zijn toegekend.
Ook in Seoul meldden waarnemers
van de oppositie frauduleuze han
delingen door de regering om de
stembusuitslag te beïnvloeden.
Onafhankelijke
meenden echter dat de verkiezin
gen rustig en eerlijk zijn verlopen,
op enkele verspreide incidenten
De regering waarschuwde de op
positie dat twijfel aan het eerlijke
verloop van de verkiezingen niet
zal worden getolereerd. De opposi
tie heeft de afgelopen weken ge
waarschuwd voor een „nationale
tragedie" wanneer Roh de verkie
zingen zou winnen. Kim Dae Jung,
de leider van de partij voor vrede
en democratie, zei dat de regering
„een democratische verkiezing
nooit zou kunnen winnen".
Kim Dae Jung beschuldigde pre
sident Chun Doo Hwan en Roh Tae
Woo van oneerlijk gedrag tijdens
de verkiezingen. Honderden vrij
willigers die er op moesten toezien
dat de verkiezingen eerlijk zouden
verlopen werden door supporters
van Roh afgetuigd. President Chun
Doo Hwan heeft leger en politie in
staat van alarm gebracht om het
kiezersvolk te intimideren, aldus
Kim Dae Jung, die beiden verant
woordelijk stelt voor een „bloedige
nasleep".
Roh, een voormalige legergen
eraal en naaste medewerker van
president Chun Doo Hwan heeft
1,5 miljard dollar uitgegeven aan
de campagne. Volgens het kiescol
lege mochten de kandidaten echter
maximaal 48 miljoen dollar spen
deren aan hun campagne.
Roh wordt gezien als de generaal
die betrokken is geweest bij het on
derdrukken van de bloedige op
stand in Kwangju (1980) waarbij
honderden mensen werden ge
dood. Politieke waarnemers vre-
GAZA/RACHAYA (AP/Rtr/AFP)
- Versterkingen van het Israëli
sche leger zijn gisteren met veel
machtsvertoon de Gazastróok bin
nengetrokken, in een poging een
einde te maken aan de gewelddadi
ge protesten van de Palestijnen.
Honderden elite-infanteriesolda-
ten zijn naar het gebied gestuurd
en door de straten van Gaza rollen
Israëlische tanks. Er vielen zeker
drie doden, onder wie een achtjarig
meisje, zo deelden ziekenhuis-
woordvoerders mee.
Het Israëlische leger meldde gis
teren dat sinds het begin van de on
rust op 8 december er 12 doden en
48 gewonden zijn gevallen. Vol
gens Arabische berichten zijn er
echter al 15 Palestijnen gedood en
zeker 100 gewond geraakt. De Pa
lestijnse Bevrijdingsorganisatie
PLO wil dat de Verenigde Naties
een vredesmacht sturen naar de
door Israël bezette gebieden.
De Israëlische regeringsleiders
hebben laten blijken dat men niet
de minste consideratie zal hebben,
ondanks het feit dat vanuit de in
ternationale gemeenschap de kri
tiek op het harde optreden toe
neemt. Minister van defensie Ra
bin verklaarde in Washington,
waar hij een onderhoud heeft ge
had met zijn Amerikaanse ambtge
noot Frank Carlucci, dat er geen
andere manier is om aan de Arabi
sche wereld en de bewoners van de
bezette gebieden duidelijk te ma
ken dat ze met geweld niets zullen
bereiken.
Bernard Mills, directeur van de
vluchtelingenhulporganisatie van
de Verenigde Naties UNRWA in
Gaza: "De huidige oorlog is een
oorlog tegen voornamelijk kinde
ren en jongeren onder de 19. In Ga
za is 60 procent van de bevolking
onder de 19. De Israëlische taktiek
is niet «geschikt om te vechten te
gen teenagers of zelfs kinderen. Ze
sturen kleine patrouilles op pad,
die raken vervolgens geïsoleerd, ze
dragen geen stalen helmen, alleen
hun normale geweren, en dan ope
nen ze het vuur, waardoor een dra
matisch aantal heel jonge mensen
het slachtoffer wordt".
Ook in de steden Nablus, Hebron
en Ramallah hebben zich gisteren
opnieuw gewelddadige confronta
ties voorgedaan tussen demon
stranten en het Israëlische leger. In
een winkelstraat in het islamiti
sche oost-Jeruzalem zijn twee ar
restaties verricht nadat stenen wa
ren gegooid naar een politieauto en
een brandweerwagen. Bij het oude
stadsdeel gebruikte de politie tr
aangas om gemaskerde jongeren te
„Als een van de beste klanten van
Moskou hoeft India maar te kiezen
uit de Russische grond-grond-ra
ketten. Maar het werkt liever aan
eigen typen," schrijft Karp.
Israël is ondanks verzet van de
VS begonnen met de plaatsing van
Jerico-raketten die over een af
stand van 750 km driekwart ton
kunnen vervoeren. „Rond 1970
had Israël waarschijnlijk al de be
schikking over de benodigde kern
wapens om van de Jerico een af
schrikwekkend systeem te ma
ken," stelt de onderzoeker.
Als andere landen die een heel
eind op streek zijn bij de ontwikke
ling van geavanceerde wapens
noemt hij Argentinië, Zuidkorea
en Taiwan. Pakistan en Zuidafrika
zijn landen die in elk geval in staat
zijn in zeer korte tijd kernwapens
te maken. Over de resultaten die
zijn geboekt in Iran, Iraq, Noord-
korea en Libië heeft hij minder
duidelijkheid.
Buiten het toenemende nucleai
re gevaar dat van de Derde Wereld
uitgaat wijst Karp in een afzonder
lijk onderzoek ook op de dreiging
van chemische wapens, „de atoom
bom van de armen". Naar zijn oor
deel kunnen de raketten van ont
wikkelingslanden gemakkelijk
worden aangepast voor chemische
wapens. Dit houdt in dat landen
die niet beschikken over kernwa
pens door de combinatie van c-wa-
pens en eigen of gekochte raketten
toch een zeer bedreigend wapen
systeem in handen krijgen.
Een aantal Westerse landen kon
digden in april maatregelen aan
om de verspreiding van rakettech
nologie aan strakkere banden te
leggen. Volgens Karp kunnen die
maatregelen eenvoudig worden
omzeild, omdat die niet in vorm
van een internationaal verdrag zijn
gegoten en ook omdat belangrijke
wapenproducenten als de Sovjetu
nie en China niet met de ver
scherpte controle instemden. „Als
die maatregelen niet dramatisch
worden verscherpt, dan zullen de
politieke beleidsmakers worden
geconfronteerd met het probleem
dat zij regionale conflicten moeten
beheersen tussen landen met zeer
geavanceerde bewapening," aldus
Karp.
ROME (GPD) - Na een proces van
bijna twee jaar en overleg in de
raadskamer dat 36 dagen duurde,
heeft de rechtbank van Palermo
gisteren de kopstukken van de Si-
ciliaanse mafia en hun medeplich
tigen tot levenslange gevangenis
straf veroordeeld. Negentien be
klaagden, onder wie Michele Gre
co, (bijgenaamd De Paus) en de
overige leden van de commissie die
aan het hoofd stond van de mis
daadorganisatie, werden schuldig
bevonden aan moord en heroïne
handel.
Tommaso Buscetta en Salvatore
Contorno, die door hun bekente
nissen en beschuldigingen de
zwijgplicht ('omerta') van de mafia
doorbraken en het proces tegen de
466 beklaagden mogelijk hadden
gemaakt, kregen repectievelijk 3,5
en 6 jaar gevangenisstraf.
De voornaamste conclusie van
de lang verwachte uitspraak is, dat
de rechters geloof hebben gehecht
aan de beschuldigingen van Bus
cetta en Contorno, maar ook dat zij
zich niet uitsluitend daarop heb
ben gebaseerd. In een aantal geval
len, waarin de getuigenissen van de
twee niet door andere bewijzen
konden worden gestaafd, heeft de
rechtbankt tot vrijspraak gecon
cludeerd. Het totale aantal jaren ge
vangenisstraf waartoe de beklaag
den zijn veroordeeld beloopt meer
dan 3000 jaar.
Het monsterproces van Palermo
begon op 10 februari van het vorig
jaar in een tot rechtzaal omge
bouwde vesting.
Ongeveer vier uur na de uit
spraak in Palermo werd één van de
114 verdachten, die op vrije voeten
waren gesteld, bij zijn huis doodge
schoten.
Een gevangen genomen Palestijn in Gaza praat met een Israëlische soldaat die hem in de gaten houdt, (foto ap)
ADVERTENTIE
verspreiden die met stenen gooi
den. De politie schoot in de lucht
nadat demonstranten een wegver
sperring hadden opgericht bij een
ziekenhuis op de Olijfberg.
In oost-Jeruzalem bleven de win
kels voor de tweede achtereenvol
gende dag gesloten uit protest te
gen de gewelddadigheden. In het
vluchtelingenkamp Kalandiya ten
noorden van Jeruzalem is een Pa
lestijn gearresteerd nadat hij ste
nen had gegooid naar Israëlische
auto's.
Het Israëlische leger is van plan
de verslaggeving van specifieke ge
beurtenissen in de bezette gebie
den te beperken, maar zal de Wes
toever en de Strook van Gaza zeker
niet voor de pers en de fotografen
taboe verklaren. Dit is gisteren des
gevraagd verklaard door Avi Paz-
ner, een naaste medewerker van
premier Shamir.
In de door Syrië beheerste Be-
kaa-vallei in Libanon drongen gis
teren voor de tweede achtereenvol
gende dag Israëlische troepen bin
nen om pro-Iraanse guerrillastrij
ders te verdrijven. Volgens de Li
banese politie vielen er een dode en
twee gewonden. De Israëliërs en de
guerrillastrijders bestookten el
kaar met mortiervuur, raketgrana
ten en machinegeweren.
Een veel gehoord lied rond 25 december:
„Oranjeboom, Oranjeboom, wat zijn je pilsjes
wonderschoon".
N VORSTELIJK BIER SINDS 1671
Buitenland koi
Flat stort in
In de Marokkaanse stad Marrak-
ech is een in aanbouw zijnde flat
van vijf verdiepingen ingestort
waarbij ten minste 20 doden zijn
gevallen. De flat is waarschijnlijk
ingestort omdat het gewapende be
ton niet aan de kwaliteitsregels vol
deed. Zeker 20 bouwvakkers wa
ren op slag dood en vermoed wordt
dat nog 18 mannen onder het puin
bedolven liggen. Acht personen
raakten gewond.
Aanbetaling
Een rechtbank in de Indiase stad
Bhopal heeft het Amerikaanse con
cern Union Carbide gelast 280 mil
joen dollar te betalen in afwachting
van de definitieve vaststelling van
het bedrag dat het concern moet
uitkeren aan slachtoffers van de
ramp van december 1984, toen als
gevolg van de ontsnapping van gif
gas bijna 3000 mensen om het le
ven kwamen. De regering van In
dia eist van Union Carbide 3 mil
jard dollar schadevergoeding.
Toelating VS
De Amerikaanse Senaat heeft
president Reagan voorgesteld een
wet uit 1952 af te schaffen, die het
mogelijk maakt buitenlanders de
toegang tot de VS te ontzeggen op
grond van hun politieke gezind
heid. De Senaat wil buitenlanders
voorlopig dezelfde grondrechten
toekennen die in dit opzicht gelden
voor Amerikanen. In 1989 moeten
nieuwe toelatingscriteria zijn opge
steld ter vervanging van de oude
wet.
ATHENE - De Griekse socialisti
sche premier Andreas Papandreou
toont zich de laatste tijd in zijn bui
tenlandse politiek opvallend in
schikkelijk. Er is sprake van toena
dering tot Israël, dat door Grieken
land nog steeds niet als soevereine
staat is erkend, omdat de Grieken
het lot van de Palestijnen altijd
zeer ter harte is gegaan. Interessant
is ook de mildere houding die Pa
pandreou heeft aangenomen ten
aanzien van de Turkse premier
Turgut özal, die tevoren nauwe
lijks als democratisch gekozen re
geringsleider was beschouwd.
door
Frans van Hasselt
Er zijn tekenen dat Griekenland
diplomatieke betrekkingen met Is
raël wil aanknopen, bij voorkeur
voordat het op 1 juli 1988 het voor
zitterschap van de EG bekleedt.
Onlangs bracht Karolos Papoulias
zelfs als eerste Griekse minister
van buitenlandse zaken een offi
cieel bezoek aan de joodse staat
Tot dusver is Griekenland het
enige EG-lid dat geen ambassa
deur heeft in Tel Aviv. De Grieken
zijn bevreesd dat de erkenning van
Israël ten koste gaat van de betrek
kingen met de Arabische wereld.
Spanje, dat in een soortgelijke po
sitie als Griekenland heeft ver
keerd, bewees echter al eerder dat
özal (foto EPA)
er desondanks mogelijkheden zijn.
Papandreou kan namelijk verkon
digen dat hij juist vanuit het EG-
voorzitterschap met vruchtbare
initiatieven kan komen ter oplos
sing van het Palestijnse vraagstuk,
als tenminste eerst de betrekkin
gen met Israël worden genormali
seerd.
Smalend
Een vorm van realisme ken
merkt ook de veranderde houding
van de Griekse premier tegenover
zijn Turkse collega özal, die on
langs de parlementsverkiezingen
won, met slechts 36 procent van de
stemmen. Alleen dit feit al moet de
persoonlijke belangstelling heb
ben opgewekt van de in de opinie
peilingen tot een vergelijkbaar ni
veau gezakte Papandreou.
De Griekse premier placht zich
een jaar geleden nog in smalende
grappen uit te laten over özal. Hij
schilderde zijn Turkse collega zelfs
af als eeen instrument - eenmaal
gebruikte hij zelfs de term 'mario
net' - in handen van de Turkse mi
litairen, die in Griekenland nog al
tijd vrij algemeen 'de Turkse junta'
wordt genoemd.
Intussen heeft Özal verschillen
de malen zelfs Griekse waarne
mers ervan kunnen overtuigen dat
hij geen Turkse versie is van de om
streden Griekse politicus Markezi-
nis, de man die in 1973 door dicta
tor Papadopoulos tot premier werd
gebombardeerd en sindsdien door
ging voor schertsfiguur.
Een duidelijke uiting van Özals
hardere opstelling tegenover de
Turkse legerleiding is zijn weige
ring enkele maanden geleden om
zich neer te leggen bij het opperbe
velhebberschap van de door de le
gerleiding gewenste kandidaat. De
premier stelde op eigen houtje een
andere generaal aan en volstond
met de toevoeging dat de andere
militaire kandidaat 'niet geschikt'
was.
Papandreou (foto ap>
Papandreou realiseert zich in
middels ook dat zijn collega Özal
langzamerhand voor hem de minst
onacceptabele Turkse- regerings
leider is en is daarom zelfs met
vriendelijke woorden tot zijn ver
kiezingszege gaan bijdragen. Özals
rechtse rivaal in de Turkse verkie
zingscampagne, oud-premier Su-
leyman Demirel, ontpopte zich bij
voorbeeld als een veel minder aan
trekkelijke tegenspeler. Deze
maakte tijdens een speech voor
een grote menigte in een menge
ling van ernst en luim weer eens
aanspraak op de Griekse eilanden
Rhodos, Samos, Chios en Lesbos,
die vlak voor de Turkse kust liggen
en vroeger ook tot het Ottomaanse
Rijk hebben behoord.
Özal is voor Papandreou minder
bedreigend op dit vlak: deze weidt
weliswaar ook wel uit over het gro
te Ottomaanse verleden en heeft
bovendien een voorliefde voor het
wat dreigend benadrukken van het
feit dat de Grieken rond het jaar
2000 met 70 miljoen zielen zijn.
Maar de 'Grieksheid' van deze ei
landen heeft Özal toch nooit open
lijk in twijfel getrokken.
Algemeen wordt nu verwacht
dat de twee premiers elkaar binnen
enkele weken ontmoeten tijdens
de informele conferentie van poli
tieke en economische kopstukken
die jaarlijks eind januari in Davos
wordt gehouden. Twee jaar gele
den waren ze daar ook allebei aan
wezig, maar toen bleven de contac
ten beperkt tot een praatje van
hooguit twee minuten dat voorna
melijk over kaas ging.
Ook dit maal zullen politieke
kwesties als de verdeling van de
Egeïsche Zee en de wederzijdse
minderheden nog wel buiten be
schouwing blijven'. Om nog maar
te zwijgen van Cyprus, omdat op
dót eiland vlak daarna presidents
verkiezingen worden gehouden
die Papandreou niet graag zal wil
len overschaduwen door het al bij
voorbaat innemen van een elasti
sche houding. Maar men kan, na
dat het ijs is gebroken, afspreken
later in het jaar een topgesprek te
houden, hetzij ergens in Zwitser
land (de premiers Caramanlis en
Ecevit ontmoetten elkaar in 1978 in
Montreux), hetzij in Londen.
Natuurlijk kunnen er nog kinken
in de kabel komen, zowel by de
normalisering van de betrekkin
gen met Israel (bijvoorbeeld als Is
raël zó hard blijft optreden tegen
de Palestijnen, dat Papandreou
zich daar diplomatiek van moet
distantiëren), als in de toenadering
Papandreou-özal. De meldingen
over hevige folteringen die de twee
communistenleiders Kutlu en Sar-
gin in Ankara zouden hebben on
dergaan, zouden de Griekse pu
blieke opinie en de communisten
op de kast kunnen jagen. Maar als
dit soort trubbels achterwege blij
ven zal de Griekse premier niet van
handdrukken met özal willen af
zien.
