Jong muziek-
talent wint
nat. concours
Sobere aanpak van
stuk Lars Norén
Jazz Extension in
wankel evenwicht
Aankoop Mondriaan aanslag
op budget Stedelijk Museum
Mahler bij amateurs in goede handen
Pleidooi voor
Italiaanse
componisten
Qitirine Viersen en Nicoline Alt
DEN HAAG/LEIDEN - De 16-jarige Zoetermeerse hoboiste Nico
line Alt en de 15-jarige celliste Quirine Viersen uit Amstelveen be
horen tot de eerste-prijswinnaars van het Tweede Nationaal Con
cours, dat in het Koninklijk Conservatorium in Den Haag is ge
houden.
Het concours is georganiseerd door de Stichting Jong Muziek
talent Nederland in samenwerking met de Nutsspaarbank.
Behalve de twee meisjes won ook
de 17-jarige klarinettist Ermo Hart-
suijker uit Soest een eerste prijs.
Andere eerste prijzen gingen naar
de 13-jarige Jan Karei Zuur uit Bor
ne (cello) en naar de klarinettisten
Masha Schuit (14) uit Amstelveen
en Tonny Kerstholt (15) uit Rhe-
nen.
Nicoline Alt, die in Leiden is ge
boren, zal als eerste hoboiste van
het Nationaal Jeugd Orkest begin
komend jaar een aantal concerten
geven. Ze treedt op 3 januari op in
de Leidse Stadsgehoorzaal en op 6
januari in het Amsterdamse Con
certgebouw. Nicoline Alt concer-
Expositie over
Indonesische
cultuur in
Irop
enmuseum
AMSTERDAM (ANP) - In het Tro
penmuseum in Amsterdam is gis
teren de tentoonstelling 'Budaya
Indonesia' over Indonesische
kunst en cultuur officieel geopend.
De expositie geeft een cultuur-his
torisch overzicht van ambtelijk
vervaardigde voorwerpen van
tweeduizend jaar geleden tot he
den.
Hoogtepunten van de tentoon
stelling zijn een zeer oude en zeld
zame collectie bronzen en gouden
voorwerpen uit de Indo-Javaanse
periode, voornamelijk uit de veer
tiende eeuw. Hieronder zijn vele
sieraden: godenbeeldjes en tem
pel- en priesterbellen. Ook wordt
een unieke collectie voorouder-
beelden uit Nias, Sumatra en Irian-
Jaya getoond.
Op de tentoonstelling is ook een
verbandingsstier uit Bali te zien. In
zo'n stier wordt het stoffelijk over
schot van een overledene gelegd
en dan verbrand. Het is volgens het
Tropenmuseum zeldzaam dan zo'n
stier kan worden getoond.
Van de Duitse fotografe Ursula
Schulz-Dornburg worden een 80-
tal foto's geëxposeerd. Deze afbeel
dingen geven een zeer indringend
beeld van het leven in de Torgja ge
meenschap. Ook zijn een aantal
historische foto-opnamen uit het
voormalige Nederlands-Indië in de
tentoonstelling opgenomen. De or-
ginele afdrukken hiervan dateren
uit het einde van de negentiende
eeuw en het begin van de twintig
ste eeuw. Ze zijn gemaakt door be
roemde fotografen als Woodbury
and Page, Kurkdjiang en C. Nieu-
wenhuis.
Veel voorwerpen op „Budaya In
donesia" zijn afkomstig uit de col
lectie van het Tropenmuseum. Zij
waren jarenlang niet voor het pu
bliek te zien, omdat in de na-oor-
logse tijd de aandacht van het
voormalige "koloniale museum"
zich heeft verlegd van het vroegere
Nederlands-Indië naar de tropi
sche gebieden in het algemeen. De
tentoonstelling is te zien tot en met
21 augustus volgend jaar.
Han Römer weg
bij Carroussel
AMSTERDAM (GPD) - Han Rö
mer heeft met ingang van 1 decem
ber zijn werkzaamheden bij thea
tergroep Carroussel neergelegd.
Hij heeft te kennen gegeven niet
langer in staat te zijn het gezel
schap artistiek te leiden. De spe
lers konden zich niet meer vinden
in de artistieke en organisatorische
lijn die Römer voorstond. Hij zal
worden opgevolgd door Lidwien
Roothaan.
Lidwien Roothaan begint haar
werk als artistiek leidster van Car
roussel met ingang van het seizoen
'88-'89. Vorig jaar regisseerde zij bij
dit gezelschap 'Biedermann en de
brandstichters'. Momenteel regis
seert zij bij Toneelgroep Amster
dam het stuk 'Een onderwereldse
glimlach' van Lars Norèn, waarvan
op deze pagina een bespreking. De
combinatie van mime, beweging
en toneel is voor Roothaan een be
langrijk uitgangspunt bij het ma
ken van produkties en het samen
stellen van een gezelschap.
OVERLEDEN - De danseres Ma
ria-Theresa Duncan, de laatste
pleegdochter van de danseres Isa
dora Duncan, is maandag op 92-ja-
rige leeftijd in New York overle
den.
Als Therese Krüger geboren in
Duitsland was Maria-Theresa Dun
can een van de zes jonge danseres
sen die voor de wet door Isadora
Duncan waren geadopteerd en die
de "Isadorables" werden ge
noemd.
teert verder in februari met het
Noordelijk Filharmonisch Orkest.
Ook zal ze in september deelnemen
aan een concours om de Europese
Muziekprijs in Zürich.
De celliste Quirine Viersen, die
aan het Sweelinck-conservatorium
in Amsterdam studeert, komt
eveneens uit een Leids 'nest'. Haar
ouders hebben beiden deel uitge
maakt van het Leids Jeugdkamer-
orkest onder leiding van Henk
Briër. Vader Viersen is op het
ogenblik als cellist verbonden aan
het Concertgebouworkest. Quiri-
nes moeder speelt eveneens cello
en zusje Saskia ontwikkelt zich als
een veelbelovend viooltalent.
Quirine Viersen won de eerste
prijs in Den Haag als jongste deel
neemster in de categorie 15 tot en
met 18 jaar. Ze heeft al eerder con
coursen gewonnen en in het kader
van culturele uitwisselingen con
certen gegeven in Berlijn, Bud
apest en Peking. Met haar zusje
Saskia trad ze vorig jaar op met het
Philharmonisch Orkest van het
Poolse Poznan.
Evenals de hoboiste Nicoline Alt
zal de jeugdige Amstelveense cel
liste meewerken aan een uitvoe
ring van het Leids Jeugdkameror-
kest op 6 maart in de Taffehzaal
van het Rijksmuseum van Oudhe
den.
De prijzen werden gisteravond
tijdens een slotconcert in het Ko
ninklijk Conservatorium uitge
reikt do-or Theo Olof. Het slotcon
cert is opgenomen door de TROS-
radio en zal op zondagavond a.s.
tussen 19.00 en 20.00 via Radio 4
worden uitgezonden.
'Een onderwereldse glimach' van Lars No
rén door Toneelgroep Amsterdam. Spe
lers: Catherine ten Bruggencate, Marlies
Heuer. Hugo Koolschijn. Ingeborg Loede-
man en Arlette Weygers. Regie: Lidwien
Roothaan. Vormgeving: Paul Gallis. Ge
zien op 15 december (première) in Theater
Bellevue. Amsterdam. Aldaar nog tot en
met 24 januari te zien.
AMSTERDAM - Hier in Neder
land zijn algeregeld stukken van
de Zweedse dichter en auteur
Lars Norén te zien geweest.
Daardoor is het verwachtingspa
troon al enigszins voorgepro
grammeerd. Je kunt rekenen op
een zware sessie. Noréns werk
stelt nu eenmaal hoge eisen aan
de toeschouwer. Zijn wroeten in
het raadsel mens is moeizaam
toegankelijk, het is hard en kil,
en laat maar heel weinig uitzicht
op enige verbetering. Van het
uithoudingsvermogen van het
publiek wordt vaak ook het nodi
ge geëist. In dat opzicht is deze
ruim twee-en-half uur durende
voorstelling van 'Een onderwe
reldse glimach' eerder aan de
korte kant.
In zijn stukken toont Noren
mensen, die zelf op de psycho
analytische divan van de psychi
ater willen gaan liggen, maar ver
twijfeld (en tevergeefs) in hun di
recte omgeving naar een psychi
aterfiguur zoeken. De toeschou
wer wordt op die zoektocht mee
gesleurd. Wanhopig proberen de
personages elkaar te bereiken,
maar de juiste woorden daarvoor
vinden ze niet. Dat het taalge
bruik soms nogal grof wordt, is
VU-orkest en Amsterdams Toonkunstkoor
o.l.v. Jan Eelkema en Daan Admiraal,
m.m.v. Bernadette Ier Heijne sopraan en
Eleonora Volkert alt Werken Gloria van
Francis Poulenc en Tweede Symfonie van
Gustav Mahler, in de Stadsgehoorzaal op
16 december
LEIDEN - De Tweede van Ma
hler in handen van amateurs. Is
dat een staaltje van grenzeloze
zelfoverschatting of overmoed?
Je bent geneigd je hart vast te
houden bij zo'n onderneming.
Maar luisterend naar wat de 134
orkest- en 140 koorleden op het
podium tot stand wisten te bren
gen ging de aanvankelijke op
luchting (omdat het na de eerste
maten mee bleek te vallen) al
lengs over in een groeiende be
wondering voor wat hier werd
gepresteerd.
Mahlers muziek stelt op alle
mogelijke manieren hoge eisen:
niet alleen een behoorlijke tech
nische vaardigheid of het kun
nen luisteren naar elkaar, maar
ook het wisselen van tempo, van
dynamiek en de snelle wisselin
gen van stemmingen. Flarden
marsmuziek, melodieën met te-
genmelodieën, soms simpel van
karakter, soms lang uitgespon
nen en gecompliceerd. Dit alles
moet tot een logisch organisch
geheel gevoegd worden. Dit alles
dan in een werk dat zo'n ander
half uur lang de aandacht van de
luisteraar moet vasthouden.
Veel van de eisen heeft het or
kest kunnen waar maken, mede
geholpen door de macht van het
getal. Daar waar de passages
open lagen werden de moeilijk
heden duidelijker hoorbaar;
twee langzame slotnoten door de
strijkers getokkeld, of kleine be
geleidingsfiguurtjes zijn moeilij
ker perfect te krijgen dan een
groot opgebouwd forte. Wat dit
laatste betreft kende dirigent
Daan Admiraal geen grenzen; de
harder-dan-hardst passages in
het laatste deel overschreden al
thans bij mij de pijngrens.
Een zekere aanpassing aan de
akoestische eigenaardigheden
van een zaal lijkt me toch wense
lijk.
Bovendien verliest een derge
lijk ongebreideld forte veel van
zijn werking omdat niet meer te
horen is wat er muzikaal gezien
gebeurt. Lof verdienen de hout
en koperblazers in uitgebreide
bezetting die een belangrijke rol
naar behoren vervulden. Ver
dienstelijk was vooral de vioolso
lo van concertmeester Hans
Rijkmans. het Amsterdams
Toonkunstkoor voegde zich met
grote expressiviteit in het geheel.
De twee jonge solisten moeten
zonder meer veelbelovend wor
den genoemd. Eleonora Volkert,
een mooie gelijkmatige alt, zong
haar tekst O Röschen rot! uit hel
vierde deel met die voor Mahler
zo kenmerkende mengeling van
naïeveteit en wanhoop, als inlei
ding voor de apotheose van het
vijfde deel. Daarin zongen koor.
alt en sopraan over de zin van het
leven. De sopraan Bernadette ter
Heijne heeft een prachtige stem,
waarmee ze even gemakkelijk
een vol forte boven het orkest uit
zingt als een heel hoog ingezet
pianissimo. Grote indruk had zij
al gemaakt in het werk waarmee
het concert was begonnen, het
Gloria van Poulenc. Deze ge
loofsbelijdenis van een geheel
andere orde, werd geschreven in
1959, naar de stijl van die tijd so
ber en wars van iedere uiterlijk
heid.
Onder leiding van Jan Eelke
ma gaven koor, orkest en so
praan een indringende vertol
king van dit werk. Het feit dat dit
orkest en koor in staat zijn geble
ken een volwaardige uitvoering
van twee moeilijke werken te ge
ven heeft woorden als zelfover
schatting of overmoed snel doen
vergeten.
MIES ALBARDA
Italiaanse muziek door het Lesko met wer
ken van Lorenzo Ferrero. David Anzaghi,
Luciano Berio en Bruno Bettinelli. Het ge
heel onder leiding van Ernst van Tiel. Ge-
LEIDEN - Het bord overbloe-
zend van spaghetti op de omslag
van het programmaboekje laat
niets te raden over. Ook de aan
kleding van het podium met de
vlag en haar diverse kleuren. Het
rood, wit en groen weerspiegelt
zich in de broeken, jasjes, jurken
en een enkel hoedje met lint. Een
Italiaans programma!
Het is dunkt me moeilijk ge
noeg telkens weer hedendaagse
muziek op te duikelen die nog
speelbaar is voor niet-beroeps
musici. Twintigste eeuwse com
ponisten stellen voor hun mu
ziek vaak de allerhoogste eisen
aan de techniek van de spelers.
Vaak willen ze de grenzen van
het haalbare overschrijden.
Daarom is het zeer te prijzen dat
een ensemble als het Lesko zich
niet laat ontmoedigen en gewoon
doorgaat.
In het speelbare repertoire
worden dan toch wel stukken
aangetroffen die lijden aan zwak
ke plekken. Movimento voor
klein orkest (1981) was daar zo'n
voorbeeld van. Op zich waren de
ritmische gegevens boeiend ge
noeg, maar op den duur viel de
spanning weg. Ofwel omdat het
stuk zelf te lang was, ofwel om
dat de eisen die de timing stelde
niet werden gehaald. 'Alena'
voor tien blazers (1970) van Da
vid Anzaghi kende ook enkele
momenten van zwakte, maar
bleef meer boeien. Me grote con
centratie werd een spel opge-
Pièce de Resistance was echter
het prachtige (en prachtig ge
speelde!) Concertino uit 1951
voor klarinet, viool, celesta, harp
en strijkorkest van Luciano Be
rio. Een werk waar veel aan te be
leven was en wat ontroerende
momenten kende, dank zij het in
en uit elkaar vloeien van de solo
partijen (bewonderenswaardig
gespeeld door Lesko-leden) in
het grotere strijkensemble.
Tot slot werd met veel overtui
gingskracht de symphonie nr. 7
voor klein orkest uit 1978 ge
speeld van Bruno Bettinelli. Ook
hier grote concentratie bij diri
gent en ensemble. Ook hier een
enkel moment van 'spannings-
uitval' nl. in het laatste fugato
deel. Maar al met al een zeer posi
tief pleidooi voor de hedendaag
se Italiaanse componisten.
MONICA SCHIKS
slechts surrogaat en bewijs van
onmacht.
Aan het begin van 'Een onder
wereldse glimach' is Helena,
choreografe en danseres, juist te
ruggekeerd uit een psychiatri
sche inrichting, waar ze na de ge
boorte van haar eerste kind drie
maanden heeft doorgebracht. In
die tijd lijkt haar man Edvard,
die schrijver is, een verhouding
te hebben gehad met Heiena's
zuster Elaine, die medicijnen
studeert. Verder zien we nog Ju
lia, de moeder van Helena en
Elaine, die voor de baby heeft ge
zorgd. Tenslotte is Jane een be
langrijk personage: zij is de
vrouw, met wie Helena de kamer
in de inrichting deelde.
In de eerste scène zitten Hele
na en Edvard ver van elkaar af.
Verbale pogingen tot toenade
ring falen - regisseuse Lidwien
Roothaan onderstreept dat door
de gekozen opstelling. Ook ande
re pogingen zijn gedoemd te mis
lukken: beiden benaderen elkaar
in een qua rollenpatroon precies
vastgelegd sado-masochistisch
spel. Helena is hier de meesteres,
Edvard de gehoorzame slaaf.
Evenmin komt in dit geperver
teerde spel een toenadering tot
stand. Het wordt in de voorstel
ling keihard getoond.
Heiena's relatie tot haar onbe
reikbare moeder is zo mogelijk
nog problematischer. Moeder
Julia betrapt Helena en Edvard
tijdens hun erotisch spel. Waar
schijnlijk mede daardoor zien we
Helena in de scènes na de pauze
terugekeerd in een infantiel sta
dium: ze kruipt als een klein
kind in een poepbroek over de
grond, huilend en schreeuwend
om haar moeder. Julia wijst haar
af. Jane ontfermt zich over Hele
na en neemt haar letterlijk aan de
borst.
Catherine ten Bruggencate
durft in deze rol van Helena heel
ver te gaan, terwijl ze daarbij net
niet een bepaalde grens over
schrijdt, waardoor er alleen maar
géne zou overblijven. Marlies
Heuer als de moeder is perfect.
Julia's houding is bij haar een
wankel pantser ter zelfverdedi
ging, dat ruimte laat voor mes
scherpe ironie. Dat Marlies Heu
er en Catherine ten Bruggencate
min of meer leeftijdgenoten zijn,
heeft een apart effect op hun con
frontatie. Samen met Hugo Kool
schijn, die zijn rol wat minder
evenwichtig opbouwt, zijn zij de
hoofdpersonen in dit drama.
Regisseuse Lidwien Roothaan
stelt zich terughoudend op; zij
heeft de voorstelling op overtui
gende wijze een gestaag ritme
meegegeven en terecht een sobe
re speelstijl weteen te bereiken.
WIJNAND ZEILSTRA
Labyrinth bij Jazz Extension.
Jazz Extension Dance Theatre. Program
ma' Three by three' van Ralph Paul Haze/
Arthur Baker, Prince, James Brown; 'Per
sonal Testimonies' van Fred Benjamin/ As-
hford Simpson; 'Labyrinth' van Hénny
Kamerman/ Bob James; 'Beyond the hori
zon' van Wincky Hoedt/ Gobli, Sakhile,
Jean Cam; 'Passages' van Henny Kamer
man/ Live drums Etienne van Sas, percus
sie Michel Cornel-ssen. Leidse Schouw
burg gezien op 16 d
LEIDEN - Niet alles dat uit het
kunstenaarsmekka New York
komt maakt de belofte 'dat het
dan wel goed zal zijn', waar. Dat
bleek gisteravond maar weer
eens. De Amsterdamse jazz-
dansgroep Jazz Extension voer
de vijf choreografieën uit waar
van de twee Newyorkse bijdra
gen zelfs de voorspelbaarsten
van het programma vormden.
Choreografen Ralph Paul Ha-
ze en Fred Benjamin toonden
hun artistieke armoede in res
pectievelijk 'Three by three' en
'Personal Testimonies'. Op te ge
makkelijk in het gehoor liggende
ballades worden te voorspelbare
bewegingspatronen gemaakt en
nergens ontstaat er iets als span
ning door het chronisch gebrek
aan een originele structuur. Dat
zal ook wel te maken hebben met
de slechte technische beheersing
van de dansers die vers uit de be
ginnersklas van de eerste de bes
te balletschool lijken geplukt.
Evenwichtsproblemen leiden in
de zaal soms tot een onderdrukt
gegiechel en aan de mimiek van
de dansers kun je zien dat er een
wat lastigere beweging gaat ko
men. Evenals de opluchting van
de gezichten straalt als het lasti
ge karwei zonder kleerscheuren
geklaard is.
Toch is dit geen excuus voor
de zwakke choreografieën. Het
bewegingsidioom van beide he
ren schiet tekort om de aandacht
vast te houden. De zoetsappig
heid en de ontbrekende
'Schwung' geven het geheel een
flauwe bijsmaak.
Niet dat de drie Nederlandse
bijdragen nou zoveel beter wa
ren, maar in elk geval lagen ze
wat minder voor de hand. Vooral
'Passages' van artistiek leidster
Henny Kamerman 'sprong er
uit'. In 'Passages' wordt aanvan
kelijk een mysterieuze, rituele
sfeer opgeroepen door de Ooster
se en Afrikanse klanken en rit
mes van de (live uitgevoerde)
muziek. De dansers bewegen
zich in een kring en lijken in de
macht van een soort priesteres.
Even makkelijk gaat het ritueel
over in een meer jazzy dans, zon
der dat je van stijlbreuk in deze
potpourri kunt spreken. 'Passa
ges' eindigt zelfs redelijk swin
gend, ondanks een occult begin.
Hoe spijtig voor Jazz Exten
sion ook, maar de vergelijking
met collega/ concurrent Djazzex
uit Den Haag dringt zich op. Mijn
persoonlijke voorkeur gaat dan
wel niet naar jazzdans uit, maar
Djazzex spettert en bruist en
brengt gestructureerdere ballet
ten op de planken. Bovendien
hebben de Djazzex-dansers een
ongelooflijke techniek in huis.
Dit alles ontbreekt bij Jazz Ex
tension, dat niet genoeg profes
sionaliteit en 'power' heeft om te
kunnen overtuigen.
INGRID VAN
FRANKENHUYZEN
Het Stedelijk Museum in Amsterdam heeft de 'Hilversumse' Mondriaan, 'Compositie met twee lijnen', voor een
bedrag van 2'h miljoen gulden verworden. Museumdirecteur Wim Beeren met links mevrouw Luimstra en rechts
mevrouw Weijerswethouders van kunstzaken van resp. Amsterdam en Hilversum, op een bankje naast het
Mondriaan-schilderij. (foto Ancfo)
AMSTERDAM (ANP) - De aan
koop van het schilderij 'Composi
tie met twee lijnen' van Piet Mond
riaan van de gemeente Hilversum
slokt vrijwel het gehele aankoop
budget voor 1988 van het Stedelijk
Museum in Amsterdam op. Dit zei
museumdirecteur'W. Beeren giste
ren op een persconferentie ter gele
genheid van de koop.
Het schilderij kost twee en eeh
half miljoen gulden, waarvan het
Stedelijk zelf anderhalf miljoen be
taalt. De rest komt uit bijdragen
van het Prins Bernhard Fonds, de
Algemene Loterij Nederland en de
Vereniging Rembrandt. Toch liet
Beeren weten "uiterst gelukkig" te
zijn met de aankoop, waarmee het
gevaar geweken is dat het werk
naar het buitenland verdwijnt.
Ook de genoemde instellingen
hebben diep in de zak moeten tas
ten om de verwerving van de
'Mondriaan' mogelijk te maken. De
Vereniging Rembrandt die voor dit
soort acitiviteiten geldelijke bijdra
gen ontvangt van het Prins Bern
hard Fonds heeft zelfs legaten
moeten aanspreken. Ook het Prins
Bernhard Fonds heeft een 'reserve-
potje' geheel moeten omkeren voor
de transactie tussen Amsterdam en
Hilversum, aldus een vertegen
woordiger van dit fonds.
Wethouder Weijers van Cultuur
van Hilversum toonde zich blij met
het uiteindelijk resultaat van de
„noodgedwongen verkoop". Hil
versum kan nu een lang gekoester
de wens in vervulling laten gaan:
de totale restauratie van het archi
tectonisch monument het Gooi
land-complex. Met de opbrengst
San het schilderij kan daarin ge-
eeltelijk worden voorzien, voegde
zij
Weijers sprak van een aanvaard
baar compromis. Zij noch wethou
der Luimstra-Albeda van Amster
dam, wilde ingaan op vraag wat de
vraagprijs van Hilversum is ge
weest. Wel vertelde Luimstra dat
de onderhandelingen al sinds mei
werden gevoerd. Beeren voegde er
aan toe dat als de prijs twee keer
het jaarbudget van zijn museum
zou zijn geweest het feest niet zou
zijn doorgegaan.
Overigens heeft de Vereniging
Rembrandt al eerder aankopen van
kostbare werken door het Stedelijk
mogelijk gemaakt. In 1981 maakte
de vereniging het met enkele ande
re instellingen mogelijk dat het
museum het werk 'Nu devant le
jardin' (1956) van Picasso voor 1,9
miljoen gulden in zijn collectie kon
opnemen en in juni 1986 kwam zij
met twee ton over de brug voor de
aankoop van Large Flowers van
pop-art kunstenaar Andy Warhol
voor 900.000 gulden.
Bachvereniging met kerstcantates
VOLLENHOVE (ANP) - Het koor en Barokorkest van de Nederlandse
Bachvereniging gaan op 19, 20 en 23 december vijf kerstcantates van J.S.
Bach ten gehore brengen. De opvoeringen staan onder leiding van Ton
Koopman en zijn achtereenvolgens in Vollenhove (Grote of St. Nicolaas-
kerk), Naarden (Grote Kerk) èn Utrecht (Vredenburg). Solistische mede
werking verlenen Barbara Schlick (sopraan), Catherine Patriasz (alt),
Frieder Lang (tenor) en Peter Kooy (bas).
