TAD LEIDEN
Steeds
'Betere voorlichting op terrein
volksgezondheid noodzakeli jk
LEIDSCH DAGBLAD
Basisgezondheidsdienst 1 januari van start
PROTEST VAN STUDENTEN
Kuijers trekt nota over
vrouwen gedeeltelijk in
s
WOENSDAG 2 DECEMBER 1987
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
Redactie: Simone van Oriel en Meindert van der Kaaij,
telefoon 144941, toestel 217 of 222.
Folk(1)
"Aan folkmuziek kleeft een sfeer
die bij iedereen associaties op
roept met vooroorlogs, jeugdher
bergen; je kent het wel. Maar het
is natuurlijk veel meer, folk be
strijkt een heel breed terrein. In
feite zou je een Bob Dylan er ook
onder kunnen scharen".
Leidenaar Bert Haasjes (35) is
folkzanger en troubadour en als
zodanig in het tamelijk kleine
folk-circuit een bekende gast. Hij
viel als jongen door toedoen van
een schoolvriend, die een plaat
uit Engeland liet horen, voor de
Engelse en Schotse folkmuziek.
"Ik was net met gitaarspelen be
gonnen en folk trok me onmid
dellijk aan. Het is een genre dat
vrij eenvoudig van opzet, maar
ook heel melodieus is".
Vijftien jaar later dook hij, van
wege de stijgende vraag daar
naar onder zijn toehoorders, de
studio van Leidenaar Jan van
Rhenen in om met behulp van
vijf mede-muzikanten en op ei
gen kosten een cassette met
twaalf nummers (waarvan zes
traditionals; eerste oplage 300)
op te nemen. What's in a name, is
de titel. Kennelijk wel het een en
ander. Haasjes mat zich namelijk
uit promotionele overwegingen
voor het buitenland meteen
maar een artiestennaam aan:
Alan Holland. "Bert Haasjes, dat
klinkt natuurlijk niet".
Niet dat hij meent op Madon
na-schaal te kunnen doorbreken:
met folkmuziek is doorgaans
nauwelijks droog b.rood te ver
dienen. Haasjes, overdag be
drijfsleider bij een groothandel
in thermische isolatie: "Waar ik
wel wat aan verdien is het trou
badour-werk: optreden bij
bourgondische feesten in party
centra. Niet met de folk, dat is
een beetje ingezakt. Maar ik weet
niet of ik überhaupt wel profes
sioneel zou willen zijn. Aan de
ene kant zou ik het best een paar
jaar willen, en daar stuur ik ook
wel een beetje op aan. Maar als je
dit echt voor je beroep doet,
moet je toch een heel andere in
stelling hebben. Ik bedoel: optre
den doe ik nu voor m'n lol en als
ik geen zin heb om te spelen, doe
ik het ook niet. Ben je beroeps,
dan moet je wel. Bovendien
speel ik liever voor niks voor zes
tig mensen die luisteren dan
voor tweehonderd die betalen".
Folk (2)
Folkmuziek, zeker de traditione
le, is voor velen een genre dat ge
lijk staat aan vergane glorie en
waarvan de aantrekkelijkheid
zowel muzikaal als instrumen
taal ver is te zoeken. Haasjes er
vaart dat dus anders. "Behalve
dat het muziek met een sterk me
lodieus karakter is, is het ook
heel direct. Dat is een groot voor
deel. Bij een folkconcert of -festi
val kun je als toeschouwer na'af
loop gewoon een biertje met de
muzikanten drinken. Bij pop
concerten zitten ze nu met verre
kijkers in de hoop iets van de
groep te zien".
Bert Haasjes alias Alan Holland:
Wat niet wegneemt dat
Haasjes naar eigen zeggen een
wat andere richting op wil. "Ik
ben zelf nummers gaan schrij
ven. Een jaar of tien geleden heb
ik dat al geprobeerd, maar dat
werd dus helemaal niks. Het leek
allemaal teveel op al bestaande
dingen. Bovendien was mijn
kennis van het Engels in die tijd
niet best".
Haasjes geniet enige bekend
heid in het buitenland. Hij trad
op in het hol van de leeuw,
Schotland ("ik zag daar nogal te
genop, maar het was volle zaal en
"Ik ben geen supergitarist".
meezingen"), reisde af naar Bel-
gie en Engeland, staat volgend
vooijaar een week in Berlijn en
hoopt volgend jaar in Denemar
ken op een paar grote folkfesti-
vals aan te treden. De nu uitge
brachte cassette moet daaraan
bijdragen.
"Zangtechnisch zit ik boven
het gemiddelde van wat er ver
der te koop is, dat durf ik wel te
zeggen", antwoordt de zanger op
de vraag om een mening over
zijn eigen kwaliteiten. "Op de gi
taar ben ik wat minder, ik ben
geen supergitarist. Maar ik varie
er denk ik voldoende om niet te
laten opvallen dat het eigenlijk
niet zoveel voorstelt. Een gitaar
is voor mij ook alleen maar on
dersteuning van mijn stem. Ik
doe bij optredens dan ook nooit
instrumentaaltjes".
"Ja, ik hou ook van andere
soorten muziek. Barok vind ik
heel mooi en ik hou van sympho-
nische rock, als het goed is uitge
voerd tenminste. Nee, dat geldt
niet voor alle muziek. Van jazz, al
is het nog zo goed gedaan, krijg
ik namelijk steevast buikpijn".
roken en drinken, maar ook bij
voorbeeld over de sanitaire ge
woonten die steeds meer in on
bruik raken. Kinderen vinden het
nu gewoon om van eikaars bord te
eten. Vroeger deed je dat niet, want
je kreeg van je ouders te horen dat
dat slecht was. Nu is een kind een
zeikerd als het dat niet doet. Maar
ook wassen steeds minder mensen
hun handen voor het eten. Conclu
sie: mensen zijn niet meer bang
voor besmetting. Het meest duide
lijk is de verandering te merken op
het gebied van seks. Over ge
slachtsziekten wordt nog wel ge
makkelijk gedaan. Je haalt bij de
dokter een spuit en het is weer
goed. Door aids is iedereen echter
weer ineens bang", zegt Kerkhoff.
In de kamer van Kerkhoff aan de
Roodenburgerstraat heeft het ge
sprek plaats onder toeziend oog
(van een poster) van de beruchte
Leidse gifmengster Goeie Mie. Sa
men met de directeur bedrijfsvoe
ring C.P.C. Breemer ter Stege zijn
Kerkhoff en Tichler de laatste
maanden druk bezig met de orga
nisatorische rompslomp die de
vorming van de Basisgezondheids
dienst met zich meebrengt.
Het veranderen van de leefge
woonten is echter niet eenvoudig.
Dat gaat heel langzaam. Volgens
Breemer ter Stege is dat de conclu
sie die na de laatste jaren getrok
ken kan worden. "We hebben ge
leerd het opgeheven vingertje
thuis te laten en niet meer morali
serend te werk te gaan. We willen
laten zien hoe het beter kan. Niet
alleen zeggen dat snoep slecht voor
de tanden is, maar juist benadruk
ken dat een appel wel zo lekker is.
We moeten verkeerde gewoontes
meer positief benaderen". Tichler
Laat daar direct op volgen dat het
een kwestie zal zijn van 'volhou
den, volhouden en nog eens vol
houden'.
Registreren
Voor het kunnen geven van
voorlichting moet een gezond
heidsdienst wel beschikken over
gegevens. Bij het verzamelen daar
van zal hulp worden geboden door
het ministerie van volksgezond
heid. De BaGD krijgt onder meer
geld voor het aanstellen van een re
gistratie-deskundige. Dat is ie
mand die alle gegevens over de ge
zondheid van burgers op een rijtje
zet. En wel op zodanige wijze dat
duidelijk wordt welke ziekte in
welke leeftijdscategorie het meeste
voorkomt. "Dat is een probleem
voor artsen die patiënten behande
len. Die zien de zieken één voor
één. Iemand die alles overziet, kan
meer algemene conclusies trekken
over het voorkomen van ziekten of
aandoeningen bij mensen. Als je
weet dat in een wijk veel gevallen
LEIDEN - Betere voorlichting op
velerlei terreinen van de gezond
heidszorg. Niet alleen voorlichting
over de gevolgen van sportblessu
res, maar ook gedegen informatie
over de gevolgen van chemische
middelen op de gezondheid. En
mensen meer wijzen op slechte
leefgewoonten.
door
Meindert van der Kaalj
Dat zijn een paar wensen van de
directeuren A.H.M. Kerkhoff en
D.W. Tichler-Moerman van respec
tievelijk de Leidse en Alphense
Gemeentelijke Geneeskundige en
Gezondheidsdienst (GG en GD).
Deze diensten worden met ingang
van 1 januari vervangen door een
zogenaamde Basisgezondheids
dienst (BaGD), althans dat zal voor
de burger de belangrijkste veran
dering betekenen.
Organisatorisch verandert er nog
veel meer. De GG en GD voor Lei
den wordt de BaGD) voor Leiden,
Leiderdorp, Oegstgeest, Voorscho
ten, Zoeterwoude en Alkemade.
De plaatsen rond Alphen aan den
Rijn sluiten zich aan bij de BaGD
van die stad. Bovendien komt bo
ven die twee BaGD's een bestuur
dat uit alle plaatsen een vertegen
woordiger heeft en waarvan de
Leidse wethouder Kuijers voorzit
ter is.
Voorheen werd al wat aan voor
lichting gedaan, maar nu zal dat
nog meer gepaard kunnen gaan
met informatie die wordt verstrekt
door deskundigen die daarvoor
worden aangetrokken. Die voor
lichting is hard nodig, want steeds
duidelijker blijken leefgewoonten
van mensen slecht voor de gezond
heid te zijn.
"Dan heb ik het niet alleen over
LEIDEN!AMSTERDAM - Marathonlopers en roeien
de studenten (hier in de Witte Singel) trokken gisteren
door Leiden op weg naar de vaste Kamercommissie
voor onderwijs. De studenten boden daar een petitie
met 15.000 handtekeningen aan tegen de plannen van
minister Deetman van onderwijs om de studieduur en
de studiefinanciering te beperken.
In Leiden legden de studenten een krans neer bij een
vuilnisbak. "De enige plaats waar een krans voor
Deetmans plannen thuishoort". Na een minuut stilte in
acht te hebben genomen, gingen ze in een rap tempo
door naar Den Haag.
Ook in Amsterdam is gisteren geprotesteerd tegen de
plannen van Deetman. Daar waren 20.000 tot 25.000
demonstranten op de been. De organisatoren waren
Zeer enthousiast over de opkomst. (foto Henk Bouwman!
De directeuren A.H.M. Kerkhoff en D.W. Tichler-Moerman van respectievelijk de Leidse en de Alphense GG en
GD: "Meer aandacht voor voorlichting". (foto Jan Holvast)
van astma zijn, moet bekeken wor
den of de huizen wel helemaal in
orde zijn. Dan kunnen maatregelen
worden genomen waardoor verder
leed wordt voorkomen", zegt Tich
ler.
Volgens haar is belangrijk dat de
voorlichting concreet en duidelijk
is. "Als je je tanden niet poetst,
merkje dat pas vele jaren later. Dat
geldt ook voor de gevolgen van ro
ken. We hebben kinderen eens na
het poetsen met een blauwe vloei
stof laten spoelen waardoor de
slecht gepoetste delen heel lelijk
werden. Dat sloeg wel aan. Wat dat
betreft moet je denken aan de hete
kachel: dat merk je onmiddellijk".
De vergrote mogelijkheid om ge
gevens te verzamelen moet bij
voorbeeld ook leiden tot het signa
leren van problemen bij ouderen.
Die groep wordt steeds groter door
de vergrijzing. Volgens de GG en
GD blijkt dat er alleenstaande
mensen zijn die heel slecht voor
zichzelf kunnen zorgen. Voor zo'n
groep moet de BaGD een vangnet
gaan vormen. Dat is een rol - in Al
phen aan den Rijn vuilnisbakfunc
tie genoemd - die de GG en GD al
vanaf zijn eerste begin rond 1900
heeft gespeeld, maar die nu vol
gens Breemer nog uitgebreid moet
worden.
Een grote hulp daarbij wordt de
universiteit. Die heeft volgens
Breemer een rijkdom aan gege
vens en kennis waarmee de BaGD
zijn voordeel kan doen. Andersom
kan de universiteit ook profiteren
van de praktijkkennis van de
BaGD. Die twee moeten elkaar
gaan versterken. Volgens Tichler
kan de BaGD gaan helpen bij af
studeerprojecten. "Net zoals nu in
de industrie gebeurt. Theoretische
kennis kan dan aansluiten op de
medische praktijk", aldus Tichler.
Gifbelt
Een nieuwe functie bij de BaGD
is de milieu-deskundige. Die on
derzoekt de invloed van chemische
middelen op de gezondheid. "Stel,
er is een gifberg waarop huizen zijn
gebouwd. De milieu-deskundige
kan verschijnselen waarnemen die
erop wijzen dat er teveel schadelij
ke stoffen in een wijk voorkomen.
Ook zal hij kijken naar uitstoot van
bedrijven en waar nodig het vin
gertje opsteken. Hij weet welke
stoffen leiden tot welke ziekten. Zo
moeten we tot preventie komen",
zegt Kerkhoff.
Niet onbesproken blijven ook de
gevolgen van sportblessures. Pas
in de laatste jaren worden de gevol
gen zichtbaar van jarenlang over
matige belasting van het lichaam.
"Nog afgezien van de economische
gevolgen van blessures zijn de me
dische dat er straks mensen zijn
die op hun zestigste nog maar
moeilijk kunnen lopen. Ik denk
bijvoorbeeld maar aan Van Hane-
gem. Er is in het verleden ook heel
makkelijk besloten om de menis
cus uit de knie te halen. Nu weten
we dat dat veel slijtage tot gevolg
heeft. Door te turven en te tellen
zijn we daar achter gekomen. Een
beetje te laat, maar voor cijferma
tig onderzoek werd nooit echt tijd
gemaakt", aldus Tichler.
De mensen van de toekomstige
BaGD vinden dat ze de laatste ja
ren de wind in de rug hebben ge
had. De behandelende gezond
heidszorg zoals vooral specialisten
en ziekenhuizen die leveren staat
onder grote financiële druk. Voort
durend wordt in dat deel bezui
nigd. De GG en GD maakt echter
deel uit van de zogenaamde pre
ventieve gezondheidszorg. Alles
onder het motto: voorkomen is be
ter dan genezen.
Aan het begin van deze eeuw
moesten gemeenten vaak voor het
arme deel van de bevolking die de
dokter niet konden betalen, bij
springen omdat er nog geen verze
keringsstelsel was. Nu gaat de
BaGD een preventief fundament
vormen onder de behandelende
sector. "Iedereen vindt zijn ge
zondheid altijd het belangrijkste
wat er is. Die gezondheid hangt
nooit af van de behandelende dok
ter, maar van de omgeving van een
mens. Het gaat dan bijvoorbeeld
om de zwaarte van het werk, maar
ook om de kwaüteit van de woning
en levensgewoonten. Veel ziekten
kunnen voorkomen worden. Daar
om moet de BaGD meer signaleren
en meer voorlichting", zegt Kerk
hoff.
WILT MEER OMZET?
Daar heeft u doeltreffende
reclame voor nodig. Maak eens
een vrijblijvende afspraak met
het enige erkende reclame
bureau in Leiden.
Jan de Wilde is uw man.
Bel 071- 143205.
ADVERTISING WORKSHOP
Oude Vest 187A, Leiden.
LEIDEN - Wethouder Kuijers
heeft de nota Vrouwen en Gezond
heidszorg gedeeltelijk ingetrokk-
ken. Hij deed dat nadat tijdens een
hoorzitting over die nota, waarin
wordt gesproken over een vrou
wengezondheidscentrum in Lei
den, van verschillende kanten felle
kritiek werd geleverd.
Naar aanleiding daarvan is een
startgroep samengesteld die een
blauwdruk moeten gaan schrijven
voor het nog te vormen vrouwen
gezondheidscentrum. In dit ver
slag wordt een groot deel van de
kritiek opgenomen.
Bij die hoorzitting waren veel be
langhebbende organisaties aanwe
zig, zoals de Plaatselijke
Huisartsenvereniging, Riagg en
het Vrouwenopvanghuis. Een be
zwaar dat door praktisch alle par
tijen wordt gedeeld is dat er in de
plannen van wordt uitgegaan dat
het vrouwengezondheidscentrum
geen apart onderkomen krijgt. Het
zou worden ondergebracht in het
pand van de Rutgerstichting of de
GG en GD. Het bezwaar, aldus de
kritiek, is dat "de nieuwe instelling
niet met een schone lei kan begin-
Ook vreesde men dat de koppe
ling aan een bestaande instelling
een barrière zou vormen voor vrou
wen. Het doel van een vrouwenge
zondheidscentrum is juist om
'laagdrempelig' te zijn. "Een deel
van de vrouwen zou zich wél en
een deel niét prettig voelen bij zo'n
situatie", aldus één van de betrok
kenen. Bijna alle betrokkenden
willen derhalve een zelfstandig on
derkomen.
Volgens betrokkenden maakt de
nota ook niet duidelijk welke
plaats vrouwen- zelfhulpgroepen
krijgen. Een voorbeeld van zo'n
groep is de Vrouwen in de Over
gang (Vido). Vrouwen met een ge
meenschappelijk probleem helpen
elkaar bij de oplossing daarvan. In
brede kring waren de aanwezigen
van de hoorzitting ervan overtuigd
dat die groepen in de nota slecht
aan bod kwamen.
Tenslotte werden vraagtekens
geplaats bij de financiering van het
vrouwengezondheidscentrum. De
gemeente wil een bedrag van
100.000 gulden beschikbaar stel
len. Maar volgens de kritiek is dit
bedrag echter voornamelijk het re
sultaat van verschillende verschui
vingen binnen het budget voor
vrouwengroepen. Zo wordt het
geld voor de Vido-groep uit een an
der potje gehaald. Voorts zou er al
leen geld beschikbaar worden ge
steld voor voorlichting en niet voor
het begeleiden van groepen.
De nota Vrouwen en Gezond
heidszorg werd een paar maanden
geleden openbaar gemaakt dor
wethouder Kuijers van gezond
heidszorg en wethouder Van Don
gen die emancipatiezaken in haar
portefeuille heeft. In de nota ver
klaarde de gemeente zich bereid
om geld uit te trekken voor verbe
tering van de gezondheidszorg
voor vrouwen. De dienst moest on
der meer voorlichting gaan geven.
Een voorlichtingsfunctionaris zou
de taak krijgen om cursussen op te
zetten om hulpverleners beter op
hun taak in de vrouwengezond
heidszorg te kunnen voorbereiden.
Bovendien zou een speciale ver
pleegkundige ten behoeve van
voorlichting aan buitenlandse
vrouwen en consultatie en advies
aan Leidse hulpverleners worden
aangesteld.
De startgroep voor het vrouwen-
gezondheidscentrum moet voor 1
maart het verslag af hebben. Dan
komt er een nieuwe hoorzitting.
