Wapenakkoord
nog steeds niet rond
Irangatezal Reagenook volgend jaar nog 'plagen'
Nieuw gesprek tussen ministers
Wagenaar onder vuur
in proces-Demjanjuk
Brandgevaar Britse
metro was al bekend
Massamoord door politie India
Daar hebben
we
Nationale-
Nederlanden
voor.
Q
Onze
verzekeringS'
adviseur
wees ons
de weg.
'n Betaalbaar
Aanvullend
Pensioen...
VRIJDAG 20 NOVEMBER 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
JERUZALEM (UPI) - De Leidse
psycholoog Wagenaar die als des
kundige tijdens het proces tegen
de vermeende oorlogsmisdadiger
John Demjanjuk in Jeruzalem is
opgetreden heeft gisteren bij een
kruisverhoor gezegd dat hij geen
ervaring heeft in het werken met
oorlogsslachtoffers.
Wagenaar had eerder verklaard
dat overlevenden van het vernieti
gingskamp Treblinka aan 'geheu
genproblemen' leden toen zij ruim
40 jaar na dato Demjanjuk meen
den te herkennen als de hardvoch
tige bewaker „Ivan de Verschrik
kelijke" in het nazi-vernietigings
kamp in Polen.
Aanklager Shaked voelde Wage
naar uitvoerig aan de tand over de
WASHINGTON - De Amerikaanse minister Shultz (buitenlandse zaken) zal volgende vraag of hij ooit gewerkt heeft met
week naar Geneve gaan in een poging om samen met zijn Russische collega Sjevardnadze
de weg definitief vrij te maken voor de top tussen president Reagan en partijleider Gor-
batsjov.
Man overlijdt
omdat politie
hulp verbiedt
JOHANNESBURG (AP) - In
Zuidafrika is een man overleden
die na een ongeluk niet mocht
worden geholpen door drie aan
wezige verpleegkundigen. Het
slachtoffer was een blanke, de
drie verplegers waren zwart.
Het dagblad The Star, dat het
incident meldde, zei dat het on
geluk dinsdag gebeurde in Ger-
miston, een buitenwijk van Jo
hannesburg.
Een van de betrokken verple
gers vertelde de Star dat hij in.
een ambulance voorbijkwam en
stopte om te kijken of het slacht
offer van het ongeluk kon wor
den geholpen. Een blanke ver
keersagent tér plaatse zei dat al
een ambulance was gebeld en
verbood de verpleegkundigen de
53-jarige Stoffel van Niekerk te
hulp te komen.
„Het was enorm frustrerend
daar maar te moeten staan kijken
hoe die man stierf en geen hulp
te mogen geven," zei de ver
pleegkundige tegen de Star.
„Waarom moet kleur ook nog het
verschil tussen leven en dood
uitmaken?"
Een woordvoerder van de ge
meente Germiston zei dat een
onderzoek zou worden ingesteld.
De ontmoeting tussen de twee mi
nisters - hun vierde gesprek sinds
september - is nodig omdat de twee
supermachten het nog steeds niet
helemaal met elkaar eens zijn ge
worden over de details van het
INF-akkoord dat de afschaffing
van alle middellange en korte af
standswapens regelt.
door
Henk Dam
Volgens Amerikaanse regerings
functionarissen, die gisteravond
het nieuws bekend maakten, zul
len de ministers niet alleen over het
INF-akkoord praten, maar over al
les dat bij de top tussen Reagan en
Gorbatsjov aan de orde moet ko-
Shultz maakte na zijn laatste bij
eenkomst met Sjevardnadze, die
vorige maand in Washington werd
gehouden, duidelijk dat hij hoopte
dat het niet nodig zou zijn dat hij
nog eens met zijn Russische colle
ga om de tafel zou moeten zitten
om over het INF-akkoord te pra
ten. Maar de afgelopen weken zijn
in Geneve, waar ambtelijke delega
ties zich over de punten en kom
ma's van het verdrag hebben gebo
gen, nogal wat problemen gerezen.
Bij een van die problemen heb
ben de Amerikanen deze week hun
zin gekregen. De Sovjets staan nu
in principe toe dat Amerikaanse
waarnemers tot de fabrieken wor
den toegelaten waar SS-25 raketten
(die niet onder het INF-verdrag
vallen) worden gemaakt. De Ame
rikanen willen dat omdat in die fa
brieken makkelijk SS-20 raketten
(die wel onder het verdrag vallen)
zouden kunnen worden verstopt.
Maar een probleem dat nog recht
overeind staat, is dat de Sovjets tot
dusver hebben geweigerd details
bekend te maken over de stand
plaatsen van al hun korte en mid
dellange afstandswapens, en ande
ken. Zij hebben gedreigd demon
stratief op te stappen op het mo
ment dat Gorbatsjov toch aan een
toespraak
van de holocaust als het gaat om
hun ervaringen in de vernietigings
kampen, hoe kunt u dan beweren
dat de door u gebruikte methoden
op enige manier een bewijs kun
nen leveren voor de accuraatheid
van hun geheugen?" vroeg Sha
ked.
Wagenaar was door de verdedi
gers van Demjanjuk ingeschakeld
om de aanpak van de rechtbank te
de 'holocaust', of wraken, die overlevenden heeft in-
hun ge- geschakeld bij het identificeren
van Demjanjuk als „Ivan de Ver-
dat zulks niet het schrikkelijke", de kampbeul die jo-
verklaarde verder den en andere gevangenen de gas
kamers insloeg en -trapte. In 1942
en 1943 zijn in Treblinka op die ma
nier 850.000 mensen ter dood ge
bracht.
overlevenden
dat hij enige studie
heugen heeft gelezen.
Wagenaar
geval; was,
niet te weten van enige publikatie
op dat gebied. „Als u niets, maar
dan ook helemaal niets weet van
het geheugen van overlevenden
Volgens Wagenaar heeft hij bij
experimenten op de universiteit
van Leiden vastgesteld dat een foto
die de Israëlische politie verspreid
heeft, de getuigen tegen Demjan
juk innam en dat de antwoorden
van de overlevenden lieten blijken
dat zij geheugenproblemen had
den.
.President van de rechtbank Dov
Levin liet Wagenaar weten dat een
aantal van de vijf overlevenden van
Treblinka „volstrekt zeker" was
toen zij in Demjanjuk Ivan herken
den". De in de Oekraïne geboren
Demjanjuk zegt dat hij het slacht
offer is van een persoonsverwisse
ling. Naar zijn zeggen is het proces
tegen hem in scène gezet door de
Sovjetunie die wraak wil nemen
voor het feit dat hij, na als militair
in het Sovjetleger door de Duitsers
krijgsgevangen te zijn gemaakt,
dienst nam in een tegen Stalin ope
rerende pro-nazi-strijdgroep aan
het Oostfront.
De getuigenverklaringen van
Wagenaar en het kruisverhoor van
de Nederlandse psycholoog heb
ben vier dagen in beslag genomen.
Het hof heeft zijn zitting verdaagd
tot maandag.
De advocaten van Demjanjuk
hebben verklaard dat zij als vol
gende deskundige William Flynn
willen oproepen, een deskundige
op het gebied van documenten in
de Amerikaanse staat Arizona. Hij
moet getuigenis afleggen over een
belangrijk onderdeel van de aan
klacht.
Demjanjuk, die in 1981 zijn Ame
rikaanse paspoort moest inleveren
en in 1986 naar Israël werd uitge
wezen nadat alle beroepsprocedu
res waren uitgeput, staat terecht op
grond van de Israëlische wet uit
1950 die betrekking heeft op mis
daden tegen het joodse volk en te
gen de menselijkheid. Als hij
schuldig wordt bevonden kan hij
ter dood veroordeeld worden.
LONDEN (AP/GPD) - De rampza
lige brand in de Londense metro,
die woensdag aan 30 mensen het le
ven kostte, heeft gisteren tot boze
vragen in het Lagerhuis geleid over
de veiligheid van de ondergrondse.
Twee jaar geleden werd i
nen van de metro samenkomen,
maken elke doordeweekse dag
meer dan 250.000 forensen gebruik.
Jaarlijks reizen vele miljoenen
passagiers met de Londense onder
grondse. Begonnen in 1863 met de
Metropolitan Line tussen Padding-
afhankelijk onderzoeksrapport al ton en Farringdon, is hij in de loop
gewaarschuwd dat geluk niet
wig duurt; het rapport werd opge
steld i
der jaren uitgegroeid tot een totaal-
traject van meer dan 400 kilometer
aanleiding van een eer- met als dagelijkse capaciteit i
TOOELE - De Rus Nazarkin (links) en de Amerikaan Friedersdorf rechts), de onderhandelaars inzake terugd
ringing van het gebruik van chemische wapens, lieten zich gisteren een gasmasker opzetten tijdens een bezoek
aan een Amerikaans legerdepot in de plaats Tooele in de staat Utah. Nazarkin zei dat een internationaal verdrag
voor het verbieden van chemische wapens voor mei 1988 rond kan zijn. Friedersdorf toonde zich minder optimis
tisch. Het Russische bezoek aan Tooele is een antwoord op het bezoek van een maand geleden door een Amerikaan
se delegatie aan het grootste complex voor chemische wapens in de Sovjetunie in Sjichany. (foto ap>
Beschuldiging Amnesty International
LONDEN (AP) - Amnesty Interna
tional heeft vandaag gezegd over
gedetailleerde informatie te be
schikken dat de Indiase provincia-
Ie politie in mei talloze ongewapen-
details met betrekking tot deze de moslims heeft gedood toen on-
EG trekt 23
miljard uit
voor Etiopië
raketten.
Inmiddels is er nog steeds grote
onenigheid tussen Amerikaanse
politici over de vraag of het wense
lijk is dat partijleider Gorbatsjov
tijdens zijn bezoek aan Washington
de verzamelde vergadering van
Huis van Afgevaardigden en Se
naat gaat toespreken.
Het Witte Huis is daarvoor, en
ook een meerderheid van de De
mocratische parlementariërs is
de gedachte te vinden. Maar
Afgevaardigden een petitie gete
kend, waarin ze zich tegen het
BRUSSEL (ANP) - De Europese
Commissie trekt ruim 23 miljard
gulden uit voor noodhulp aan Etio
pië. Dit maakte EG-commissaris
voor ontwikkelingshulp, Lorenzo voornemen uitsprekën,
Natali, gisteren bekend. De door
hongersnoden en burgeroorlogen
getroffen gebieden in dit land heb
ben het geld hard nodig. Meer dan
6,5 miljoen mensen in Etiopië wor
den met de dood bedreigd. Alleen
al in Tigray en Eritrea al lijden rond
de 3,6 miljoen mensen honger we
gens het mislukken van de oogst.
Via een luchtbrug tussen Asma
ra of Massawa naar Mekelle wil de
EG de komende maanden 17.000
geregeldheden in de deelstaat Ut-
tar Pradesh op hun hoogtepunt wa
ren. Onder de slachtoffers waren
kinderen van wie er een nog maar
drie jaar was.
De mensenrechtenorganisatie
zei van ooggetuigen te hebben ver
nomen dat leden van de Provincia
le Gewapende Politie bij het neer
slaan van gewelddadigheden tus
sen hindu's en moslims in Meerut,
60 km ten noordoosten van New
Delhi, lichamen in rivieren en ka
nalen hadden gegooid en andere li-
gen over geweld door de politie bij doodgeschoten en in het water ge-
herhaling ontkend. gooid.
Een student die zei de massa
dat op 22 mei enkele moord te hebben overleefd door
zich dood te houden, zei dat een
weg- twaalftal agenten hun geweren
n de hadden geladen en waren begon-
te schieten. „Ik hoorde voort-
uit het
Amnesty
honderden
limdistrict van Meerut
gevoerd in vrachtwagens v£
politie. Hoewel de meesten
politiebureaus en gevangenissen durend schoten klinken, en het ge
werden overgebracht, waren vol- luid van lichamen die in het water
gens ooggetuigen „enige tiental- plonsden". Volgens Amnesty heb-
dere brand in het metrocircuit,
waarbij destijds geen slachtoffers
vielen.
De exploitatiemaatschappij van
de 124 jaar oude ondergrondse,
London Transport, erkende giste
ren dat de meeste stations niet zijn
uitgerust met rookdetectoren,
brandalarm, verlichte nooduit
gangborden of automatische
sproei-installaties. De oppositie
verweet de conservatieve regering
van premier Thatcher dat zij de vei
ligheid opoffert aan haar bezuini-
gingsdrang, door de overheidssub
sidies voor het openbaar vervoer
steeds verder in te krimpen.
De meeste slachtoffers kwamen
om het leven door verstikking of
verbranding in het station King's
Cross, doordat het vuur, dat ont
stond op of bij een houten roltrap,
zich razendsnel verspreidde. Enke
le overlevenden verklaarden dat zij
door medewerkers van de onder
grondse naar de roltrap, en dus re
gelrecht naar de vuurzee, waren ge
leid. Plattegronden van het station
bleken niet voorhanden en brand
weerlieden moesten zich door de
kleine half miljoen passagiers.
Doden bij rellen
in Nigeria
len" naar het kanaal
Ganges gereden,
inmiddels hebben 75 Republikein- chamen hadden verbrand.
Volgens Amnesty zijn zeker 80
lijken geborgen. De organisatie zei
te beschikken over de namen van
29 slachtoffers en van 32 vermisten.
De Republikeinen vinden dat al- De Indiase regering en de regering
leen hoofden van bevriende staten van Uttar Pradesh, waar moslims
de zeldzame eer moet worden ge- ongeveer 15 procent van de bevol-
gund het hele Congres toe te spre- king uitmaken, hebben aantijgin--
de Boven- ben minstens vijf personen de
zij werden schietpartij overleefd.
In het kanaal werden meer dan
50 lijken aangetroffen, terwijl in
jjgjlf^r' het nabijgelegen Hindon-kanaal
nog eens 18 lijken dreven die ko-
111 HfH gel- en steekwonden vertoonden.
Een dag later zou de politie op
nieuw hebben huisgehouden, dit
maal in het dorp Maliana, 10 km ten
westen van Meerut, waar volgens
ooggetuigen hele gezinnen werden
doodgeschoten en huizen in brand
gestoken.In het dorp werden 16
verkoolde lijken gevonden, terwijl
andere lichamen in een put waren
gegooid. Van de 29 geïdentificeer
de slachtoffers waren er tien 15 jaar
of jonger.
vlammen een weg banen
kaartjesloketten,
gronden aanwezig
Een eerste onderzoek naar de
oorzaak van de brand heeft al uit
gewezen dat het het vuur niet uit
een machinekamer onder de 50 jaar
oude houten roltrap van de Picca
dilly Line is gekomen, zoals aan
vankelijk werd aangenomen.
Waarschijnlijker is dat het vuur is
ontstaan in de elektrische bedra
ding van de roltrap die, zo is geble
ken, een aantal forensen letterlijk
in de moordende vuurzee heeft ge
tild.
Minister Paul Channon van ver
keer gaf toe dat er een hoop vragen
moeten worden beantwoord. Hij
hield het Lagerhuis evenwel ook
voor dat de Londense ondergrond
se op het punt van de veiligheid
een goede staat van dienst heeft.
Van het ondergrondse station van
King's Cross, waar in totaal vijf Uj-
LAGOS (AP) - Het dodental als ge
volg van rellen in de Nigeriaanse
hoofdstad Lagos is gestegen tot
vier en zeker 30 mensen zijn ge-
de wond geraakt. Woensdagavond
wel platte- opende de politie het vuur op beto
gers, waardoor een negenjarige
jongen en een man om het leven
kwamen. Gisteren kwam het op
nieuw tot botsingen tussen beto
gers en de politie. De politie vuur
de traangas af en zette de sloppen
wijk af waar de onlusten zich voor
deden.
Aanleiding tot de onlusten was
een woordenwisseling tussen een
politieman en een autobestuurder
afgelopen dinsdag, waarbij de poli
tieman het vuur opende en twee
voorbijgangers doodde. Na de
schietpartij trokken tientallen
mensen de straat op om uiting te
geven aan hun woede. Er werden
winkels geplunderd. Woensdag
werden verscheidene politie-auto's
in brand gestoken. Van de kant van
de politie is geen commentaar ge
geven op het jongste geweld.
tot 20.000 ton graan per maand r
de bedreigde gebieden brengen.
Ook reserve-onderdelen worden
aangeschaft om de 360 vrachtwa
gens die in het land aanwezig zijn
te repareren.
De EG-commissie stuurt water
tanks, medicamenten, tenten en
dekens naar het land. Volgens de
Commissie is het duidelijk dat de
bevolking de getroffen gebieden
massaal zal verlaten, waardoor het
inrichten van vluchtelingenkam
pen onvermijdelijk wordt.
Buitenland kort
Rendierjacht
De regering van Finland heeft
bekendgemaakt dat zij maatrege
len voorbereidt om een einde te
maken aan de jacht op Laplandse
rendieren als ontspanning voor
toeristen. De nieuwe maatregelen
moeten het schieten op rendieren
bij wijze van sport verbieden. De
Finse toeristenindustrie wil niet
verder gaan dan een verbod op de
jacht in bepaalde gebieden.
Ombudsvrouw
Het Poolse parlement heeft een
47-jarige partijloze advocate geko
zen tot ombudsvrouw voor burger
rechten. Professor Ewa Letowska
kan in opdracht van personen en
organisaties, of op eigen initiatief,
optreden in het geval van schen
dingen door staatsorganen van de
rechten en vrijheden van de bur
ger. Polen is hiermee het eerste
land in Oost-Europa dat een instan
tie in het leven die over verregaan
de bevoegdheden beschikt bij het
verdedigen van de burgerrechten.
President Reagan weigerde woens
dag elk commentaar op het rapport
van de Congrescommissies, die
hem in laatste instantie verant
woordelijk stellen voor de Iran-
Contra affaire. „U zou het toch niet
willen horen;" zei de president, met
één van zijn gebruikelijke éénrege
lige antwoorden.
door
Terence Hunt, AP
Het antwoord is typerend voor
de strategie die men in het Witte
Huis lijkt te hebben gekozen bij de
pogingen het schandaal van zich af
te schudden. Over de negatieve
conclusies wordt eenvoudig ge
zwegen in de hoop dat ze snel wor
den vergeten, terwijl als de nood
aan de man komt wordt geschermd
met de zogenaamde vooringeno
menheid van de commissies. Het is
echter zeker dat met het verschij
nen van het eindrapport van het
Congres het laaste woord over de
affaire nog niet is gezegd.
Bij dit vervolg is een hoofdrol
weggelegd voor Lawrence Walsh,
de speciale aanklager die een eigen
onderzoek doet naar de vraag of er
strafbare feiten zijn gepleegd. Vol
gens ingewijden bereidt Walsh
aanklachten wegens samenzwe
ring voor tegen vier personen:
Reagans voormalige adviseur voor
nationale veiligheid John Poindex-
ter, zijn assistent Oliver North,
luchtmachtgeneraal b.d. Richard
Secord en wapenhandelaar Albert
Hakim. De twee laatsten stonden
aèn het hoofd van ondernemingen
die dienden als kanaal voor de
steunverlening aan de Contra's.
Walsh zei woensdag dat hij „in de
niet te verre toekomst" zijn onder
zoek zal afsluiten. Eerst zullen ech
ter nog 2.000 Zwitserse bankaf
Tegen bovenstaande betrokkenenen bij de Irangate-affaire worden aanklachten voorbereid, te weten (v.l.n.r.)
de voormalige veiligheidsadviseur John Poindexter, de luchtmachtgeneraal b.d. Richard Secord en de assistent
van Poindexter, Oliver North. (foto AP)
schriften moeten worden onder
zocht, die onlangs ter beschikking
zijn gekomen. Deze documenten
zullen mogelijk meer inzicht geven
in de geldstromen die met de affai
re waren gemoeid en wie daarvoor
verantwoordelijk waren. Walsh en
zjjn medewerkers hebben al meer
dan 1.000 getuigen ondervraagd en
„letterlijk honderdduizenden pa
pieren" doorgewerkt.
Het onderzoek van Walsh, waar
bij overigens geen gebruik mag
worden gemaakt van de conclusies
van de Congrescommissies, zal
mogelijk nog antwoord geven op
vragen die de commissies onbeant
woord moesten laten. Deze open
plekken ontstonden door het over-'
lijden van CIA-directeur William
Casey en omdat Oliver North en
zijn secretaresse Fawn Hall de tijd
kregen voor hun „shredding party"
waarbij dikke pakken belastende
documenten in de papiervernieti
ger werden gevoerd.
Doofpot
Een van de onopgehelderde vra
gen heeft betrekking op de vraag of
minister van justitie Edwin Meese
medeplichtig was aan de doofpot
operatie, vanwege de slordige en
ongebruikelijke manier waarop hij
zijn onderzoek uitvoerde nadat het
schandaal aan het licht was geko-
Ook in het rapport van de Con
grescommissies wordt hier al uit
voerig bij stilgestaan. De
waarop Meese een jaar geleden zijn
onderzoek instelde week af van de
hiervoor geldende standaardproce
dures. Voordat Meese' medewer
kers in het kantoor van North stuit
ten op het memorandum waaruit
de Contra-connectie bleek, werden
alle verhoren door Meese afgeno
men in het bijzijn van een andere
functionaris van het ministerie, zij
het dat dit vertrouwelingen van
Meese waren en geen strafrecht
deskundigen zoals normaal was ge
weest.
In die eerste fase werden er wel
aantekeningen gemaakt. Maar toen
de omvang van het schandaal dui
delijk werd, voerde Meese alle ver
horen alleen uit en werden er geen
aantekeningen meer gemaakt. Bo
vendien wachtte hij twee dagen
met de ondervraging van John
Poindexter, die hij tenslotte niet
vroeg hoeveel president Reagan er
van wist. De gesprekken met de fi
guren van wie sommigen later sleu
telfiguren bleken te zijn, zoals Wil
liam Casey, Poindexter, vice-presi
dent George Bush, ex-nationaal
veiligheidsadviseur Robert McFar-
lane en de toenmalige stafchef van
het Witte Huis Donald Regan wer
den alle onder vier ogen gevoerd.
Geldschieters
Tot dusverre heeft het onderzoek
van Walsh twee bekentenissen op
geleverd. Twee conservatieve
scheidschieters, Carl Channell en
Richard Miller, hebben toegegeven
dat ze met North hebben samenge
werkt. Een stichting die werd ge
bruikt om belasting te vermijden
werd gebruikt om geld te verschaf
fen aan de Contra's. Hiermee werd
drie miljoen dollar bijeen gebracht.
Andere vragen die de commis
sies niet hebben kunnnep oplossen
zijn de precieze rol die wijlen Willi
am Casey in het schandaal heeft ge
speeld en wat er is gebeurd met
twee telegrammen die CIA-agen-
ten in Europa aan het CIA-hoofd-
kwartier bij Washington hebben
gestuurd. Hierin melden ze dat een
'n Brochure?
Vraag uw verzekeringsadviseur
of bel: (010) 454 80 20
schip met bestemming Iran Hawk-
luchtdoelraketten bevatte, terwijl
de officiële Amerikaanse lezing
was dat het ging om een lading
boormaterieel. De twee telegram
men zijn op onnaspeurbare wijze
verdwenen.
Walsh wil niet zeggen wanneer
hij schriftelijk antwoord verwacht
op de lijst vragen die hij president
Reagan heeft voorgelegd. Het Wit
te Huis zegt alleen dat men bezig is
met de beantwoording en dat de
president meewerkt met het onder
zoek.
Met Oliver North heeft Walsh
meer problemen; North beroept
zich op zijn grondwettelijk recht te
weigeren te antwoorden op vragen
die voor hemzelf belastend kunnen
zijn en op dezelfde grond weigert
hij de Grand Jury documenten te
overhandigen. Walsh is nu bezig
langs gerechtelijke weg de mede
werking van North af te dwingen.
Het is dus zeer waarschijnlijk dat
de affaire de president en de Repu
blikeinse Partij ook het komend
verkiezingsjaar dwars zal blijven
zitten, hoe graag men er ook een
punt achter had willen zetten.
