Q Een trap die alle milieus verenigt Komiek uit het jaar nul Gestrand in het zicht van de haven Etaleur wordt verliefd op pop in verkrampte komedie VRIJDAG 20 NOVEMBER 1987 PAGINA 19 Geert de Jong (links) als Rosa en Peter Tuinman als Leo 'Van Geluk Gesproken'; regie: Pieter Verhoeff; hoofdrollen: Gerard Thoolen, Mirjam Sternheim en Peter Tuinman; theater: Trianon, Leiden Schrijfster Marijke Höweler had zo'n vijf jaar geleden groot succes met haar roman 'Van Geluk Ge sproken', waarin ze de Nederland se samenleving samenbracht op een trap in een Amsterdamse ach- terafbuurt. Het ironische toontje waarmee ze zichzelf als het .ware bovenaan de trap opstelde en van daar een hooghartige blik naar beneden wierp, kon mij niet zo bekoren. Maar het heeft in elk geval een film opgeleverd, die er beslist zijn mag: (nogmaals) 'Van Geluk Gespro ken'. Pieter Verhoeff heeft in diverse interviews laten doorschemeren dat het grootste obstakel voor de film lag in het overbrengen van Hö- welers ironie naar beeldtaal. Als die poging inderdaad is gedaan, dan kan die als mislukt worden be schouwd, en dat is een geluk bij een ongeluk. De film 'Van Geluk Gesproken' blinkt juist uit in medeleven met de mensen die de trap delen. Slecht? een enkel personage van buiten wordt met het wapen van de ironie bestreden, maar die verdient het dan ook. De film 'Van Geluk Gesproken' is een schrijnende ko medie geworden en juist dat bij voeglijk naamwoord miste ik in het boek. van Marijke Höweler. Dat boek is zodoende weinig meer dan een inspiratiebron, zoals Frans Weisz zich in de voorlaatste Nederlandse film liet sturen door slechts de uitgangspunten van 'Ha- vinck'. Ditmaal leverde het de film makers een uitstekende idee op van de trap in de Amsterdamse Atjehstraat, waarmee een staal kaart van de maatschappij wordt geboden. 'Van Geluk Gesproken' begint met een apen-documentaire van Bert Haanstra. Zoals Haanstra met een afstandelijke maar lief devolle blik apen observeert, zo- kijkt Verhoeff naar zijn persona ges. Onder aan de trap woont Wouter Kalk. De introductie van de bewo ners begint met hem als hij zijn de mente moeder ophaalt uit het ver zorgingstehuis. Ze is thuis, zo blijkt al snel, niet meer te handha ven en zodoende wordt Wouter een van de vele stadsbewoners die in hun eentje verkommeren. Een eta ge hoger woont de studente Martje met haar broer. Ze is de dochter van de huisbaas, een in zichzelf ge keerd type dat helemaal in de war raakt als Leo, een oudere vriend van haar vader, met haar naar bed gaat. Helemaal boven woont Karin - een rasechte Amsterdamse - met haar twee kinderen en een werklo ze vriend. Alle huurders hebben, behalve die trap, met elkaar ge meen dat ze behoefte hebben aan geborgenheid. Dat geeft 'Van Ge luk Gesproken' een algemene on dertoon waardoor de fragmentari sche opzet zich niet wreekt. Inte gendeel, die pakt heel goed uit. De academische wereld van keurige schijn contrasteert prachtig met de volkstypes uit het buurthuis. Die beide milieus krijgen goed gestalte. Pieter Verhoeff bewees met zijn sociaal-kritische films, 'De Dream' en 'Het teken van het beest' al dat hij acteurs, zowel professio nals als amateurs, tot voor Neder landse begrippen grote hoogten weet te brengen. Met 'Van Geluk Gesproken' steekt hij zichzelf naar de kroon. Zo heeft hij in Marijke Veugelers en de mij onbekende Mi- chiel Romeyn een prachtig Am sterdams stel gevonden, waarmee zo een humoristische tv-serie kan worden gemaakt. Maar ook dank zij de andere acteurs roept 'Van Ge luk Gesproken' een veelheid van emoties op. Het is afwisselend een Italiaans spektakel (in de orde van Ettore Scola) en een psychologisch drama. BART JUNGMANN Tu mi turbi': regie: Roberto Benigni; hoofdrol: Roberto Benigni; theater: Kijk- huis, Leiden. Wie zich de onvergetelijke rol van Roberto Benigni in 'Chiedo Asilo' uit 1969 niet meer voor de geest kon halen, was het afgelopen jaar in de gelegenheid zijn komische ta lent (opnieuw) te ontdekken in de filmhuishit 'Down by law'. Het suc ces van deze film van Jim Jarmus- ch, waarin Benigni in gebroken Engels en vol naïviteit de boze we reld tegemoet treedt, heeft tot ge volg gehad dat twee films rond de ze komiek in ons land zijn uitge bracht. In Italië is Benigni enorm popu lair. Hij speelt altijd de onnozele, maar maakt intussen de politiek en de kerk belachelijk. Wat in het roomse Italië gedurfd geestig of ge waagd spottend is vervult ons slechts met verbazing. Zo is 'Tutto Benigni' een registratie van een theatershow, die voor ons van be gin tot eind vervelend is, maar waarvan het Italiaanse publiek zichtbaar geniet. 'Tu mi turbi' is een door Benigni zelf geregiseerde film die bestaat uit vier sketches, die variëren van 'ronduit flauw' tot 'wel aardig', maar in elk geval gemeen hebben dat je ze onmiddellijk weer ver geet. Benigni als herder die op het kindje van Jozef en Maria moet passen, het gegeven heeft uitslui tend de meest voor de handliggen de grapjes tot gevolg. Wanneer hij het met een engel houdt, is hij bang dat zij op God verliefd is. "Wat heeft Hij, dat ik niet heb? Boven dien dacht ik dat je een betere smaak had", is zijn verweer. Het best op dreef is Benigni in de derde sketch, waarin hij een bank binnen stapt voor een lening. In het stich ten van een spraakverwarring ligt duidelijk zijn kracht, maar in de vertaling blijft hiervan juist weinig over. Het laatste verhaaltje gaat over twee soldaten die op wacht staan bij de eeuwige vlam. Na zijn optredenin 'Down by law' zal Benigni met 'Tu mi turbi' menigeen tegenvallen. Met zijn voorliefde voor het kindeke Jezus, is hij voor ons niets meer dan een komiek uit het jaar nul. LEONARD ENGEL. 'Julia's geheim'; regie: Hans Hylkema; hoofdrollen: Funda Müjde en Nahit Gü- vendi: theater: Kijkhuis, Leiden 'Julia's geheim' is een zinnige en sympathieke film, maar een mees terwerk is het bepaald niet. De film is mede mogelijk gemaakt door fi nanciële steun van ideële aard. Zp- iets ontaardt gemakkelijk in een soort zendingsfilms. Regisseur Hans Hylkema kent die gevaren, weet dat het aankomt op meer dan het in scène zetten van sociale pro blematiek. Een sterk dramatisch verhaal blijft het belangrijkste en de aanzet daartoe heeft Hylkema gevonden. 'Julia's geheim' is een portret van een middelbare scholiere, Arzu Sülün, die jaren eerder door haar vader is uitgehuwelijkt. Gewend als ze is aan de Nederlandse cul tuur gaat ze dat steeds meer zien als een afschuwelijk noodlot. Ze raakt erover in conflict mer haar vader, zoals er ook een aanvaring ontstaat als Arzu tegen de wil van haar va der een rol wil spelen in een toneel voorstelling op school, in de more le opvatting van een zekere Shake speare heeft hij geen vertrouwen. Twee spanningspunten voor één verhaal die Hylkema niet helemaal goed heeft gehanteerd. De grote zwakte van 'Julia's ge heim' is dat de film dramatisch rommelig in elkaar steekt. Een voorbeeld: Arzu heeft een muzi kaal broertje dat eveneens zwaar zucht onder het regime van de va der en stiekem geld verdient met straatgokkerij. Hij wordt gepakt door de politie, vlucht naar huis, duikt onder in de punk-scene en laat zich later door Arzu bewegen om weer thuis te komen. Hoe hij dan toch uiteindelijk weer wel met zijn vader onder één dak kan wo nen, wordt niet toegelicht. Aan de invulling van het script mankeert het een en ander. Dat is jammer, want de door Hylkema op gevoerde Turkse cast speelt voor treffelijk (Funda Müjde als Arzu en Nahit Güvendi als vader) en het mechanisme van de starre sociale controle wordt uitstekend blootge legd. De voorlichtingskant van de film functioneert voorbeeldig. Maar Hylkema's visie dat in de eer ste plaats het verhaal sterk moet zijn, wordt met 'Julia's geheim' niet gedemonstreerd. Er was een mooi handvat gevonden en dan zie je zo'n film in het zicht van de ha ven stranden. Nogmaals: dat is jammer. PIETER VAN LIEROP Funda Müjde in Hans Hylkema's film 'Julia's gehei 'Mannequin'; regie: Michael Gottlieb; hoofdrollen: Andrew MccCarthy en Kim Cattrall; theater: Euro, Alphen. Jonathan te van het type twaalf am bachten en dertien ongelukken. Als kinderoppas presteert hij het om een peuter aan een veel te zwa re ballon op te laten stijgen en tij dens de fabricage van etalagepop pen monteert hij even zo vrolijk mannenarmen aan een vrouwelij ke romp. De kansen keren echter voor Jo nathan wanneer hij zijn zoveelste baantje verzeild raakt in chique warenhuis dat hem als etaleur aan trekt. Daar mag bij het beleven dat één van de eerder door hem ge: maakte poppen spontaan tot leven komt. Niet zomaar een mislukt exemplaar deze keer, maar een ui terst bevallige dame. Alleen voor Jonathan wenst ze zich zo af en toe te 'ontpoppen'. Dat gebeurt 's avonds, wanneer de zaak gesloten is, en Jonathan de etalages voor de volgende dag moet gaan opmaken. Gezamenlijk stoeien ze dan heel wat af tussen schoenen, jurken en andere dameskleding. En tussen de bedrijven door maakt Jonathan met behulp van zijn inventieve hartsvriendin de fraaiste etalages. De manager van een concurrerend bedrijf begrijpt er niets van, pro beert Jonathan eerst naar zijn ei gen zaak te halen, en als dat niet lukt begint hij hem te chanteren. Iets dat natuurlijk niet zo moeilijk is met iemand die het, zo lijkt het voor de buitenwacht, met een eta lagepop doet Het gegeven is allesbehalve ori gineel. In 1948 al was Ava Gardner in een identiek verhaal te zien als een tot leven gewekte etalagepop in One touch of Venus. Erger dan dat gebrek aan oorspronkelijkheid is dat 'Mannequin' nooit meer dan een flauwe glimlach weet te ont lokken. Dialogen en situaties zijn veel meliger dan het aanstellerige gedrag van de meeste acteurs doet vermoeden. Een verkrampte ko medie. ALBERT KOK FILMS OP VIDEO Vier Nederlandse acteurs en ac trices zijn met succes bezig aan een carrière in het buitenland: Rutger Hauer, Jeroen Krabbé, Monique van de Ven en Renée Soutendijk. Een man als John van Dreelen heeft al tientallen ja ren geleden met succes voor werk in de Verenigde Saten ge kozen, maar ik heb het hier over een jongere generatie. Van de bo vengenoemde vier heeft Rutger Hauer het duidelijk het verst ge schopt, maar Jeroen Krabbé zit hem op de hielen. Opvallend is dat de films waarin Hauer speelt zelden een succes zijn in ons land. Ze zijn ook niet allemaal op video uitgebracht. Jeroen Krabbé heeft wat dat betreft meer geluk. Dat de Bond film 'The living daylights' een vi deofilm zou worden, stond na tuurlijk al vast voor er een meter was opgenomen, maar ook de an dere werken waaraan Krabbé meedoet zijn te huur. Onlangs verscheen 'Jumping Jack Flash' van Penny Marshall. Whoopi Goldberg speelt in deze komedie-spionagefilm de ietwat springerige hoofdrol. Jeroen Krabbé speelt een Nederlandse tipgever die snel wordt neerge knald. Van CBS/Fox. Recentelijk zijn ook op video verschenen 'No mercy' van Ri chard Pearce en 'Turtle diary' van John Irvin waarin onze land genoot in zeer uiteenlopende rol len is te zien. In 'No mercy' is hij een gangsterbaas die niet kan hebben dat politieman Richard Gere er met zijn liefje Kim Basin- ger vandoor gaat. Krabbé houdt zich in scènes met Gere en Basin- ger uitstekend staande en hfj draagt met zijn spel flink bij aan de broeierige sfeer van deze kun dig gemaakte film. Ook van CB S/Fox. 'Turtle diary' is van een heel ander genre. De film is in Enge land gemaakt naar een scenario van Harold Pinter en heeft in de hoofdrollen Glenda Jackson en Ben ('Gandhi') Kingsley. Jack son en Kingsley verslingeren zich om zeer uiteenlopende rede nen aan schildpadden die gevan gen zitten en ze besluiten de die-, ren vrij te laten. Niet de bevrij ding staat in de film centraal, maar de beweegredenen en de onderlinge, moeizame, relatie. Hier en daar is de film saai. Krab bé heeft een kleine rol, maar hij is als 'vieze man' zo ongeveer de smaakmaker van de film. Even eens CBS/Fox. Monique van de Ven, die een deel van het jaar in Amerika woont waar haar man Jan de Bont als cameraman zeer veel werk heeft, komt in de Amerika nog niet echt aan de slag, maar ze heeft er wel in een paar tv-films gespeeld. Eén ervan is 'The ga me' van Bobby Roth, waarvan overigens de originele titel 'The game of love' is. Het is een praat film over relatieproblemen in en bij een vrijgezellenbar, waarin wordt getobd. De rol van Moni que beperkt zich tot enkele scè nes al staat haar naam groot op het omslag van de cassette. De film is uitgegeven door Video Excellent. PETER DE ZWAAN BIOSCOPEN (OP)NIEUW 'Van geluk gesproken' - Lido, Lei den 'Mannequin' - Euro, Alphen 'Zoeken naar Eileen' - TTiom Hoffman zoekt de vrouw van zijn dromen. Greenway, Voorschoten 'Maximum Overdrive' - Voorschoten 'Assassination' - City, Katwijk BLIJVERS 'Witches of Eastwick' - Jack Ni cholson als de duivel die de hoofden van de vrouwen in Eastwick op hol brengt, Lido, Leiden 'One flew over the cuckoo's nest' - net als de vorige film met Jack Nicholson in de hoofdrol, Greenway, Voorscho- 'Full Metal Jacket' - Stanley Kubricks visie op de Vietnam-oorlog met ijzing wekkend slot, Luxor, Leiden 'Hector' - leuke Urbanus redt nogal knullig filmpje, Lido, Leiden en Euro, Alphen 'Robocop' - robot-agent maakt Det roit weer veilig in eerste Amerikaanse film van Paul Verhoeven, City, Kat wijk 'The Untouchables' - spannende, goéd gespeelde en fraai ogende mis daadfilm, gebaseerd op oude tv-serie, Lido. Leiden 'Who's that girl' - vraag waarop maar één antwoord mogelijk is: Madonna, Lido, Leiden en Euro, Alphen 'Een maand later' - Monique van de Ven en Renée Soutendijk spelen rol lenspel, City, Katwijk, Lido, Leiden en Euro, Aphen 'Beverly Hills Cop 2' - de politiepet past Eddie Murphy best, Lido, Leiden en Euro, Alphen SEKSFILMS 'Play me again Vanessa' - Rex, Lei- NACHTFILMS 'Jonge meisjes die de liefde leren' - Rex, Leiden 'Hector' - Euro, Alphen 'Een vrouw voor elke wens' - Euro, Al phen 'Mannequin' - Euro. Alphen 'Sex zonder sluier' - Euro, Alphen DEN HAAG 'Angel Heart' - Asta (463500), 16 jr. 'Hector'. Asta, al. 'Raising Arizona', Asta, al. 'Havinck' - Babyion (471656), al 'Full Metal Jacket' - Babylon, 16 jr 'The Untouchables' - Babylon, 16 jr. 'Secret of my success' - Cineac (630637), al. 'Robocop' - Cineac, 16 jr. 'Something Wild' - Cineac, al. 'Witches of Eastwick' Metropole (456756). al. 'Radio Days' - Metropole. al. 'Van geluk gesproken' - Metropole. al. 'Kroniek van een aangekondigde dood' - Metropole, 16 jr. 'Zoeken naar Eileen' - Metropole. 12 Greenway 'Beverly Hills Cop 2' - Odeon (462400), 'The Living Daylights' - Odeon, al. 'van geluk gesproken' - Odeon, al. 'Crimes of the heart' - Odeon. 12 jr. 'Blind Date' - Studio 656402), al. 'Een maand later' - Studio, al '84 Charing Cross Road' - Studio, al. AMSTERDAM 'Hector' - Alfa (278806), al. 'The Untouchables' - Alfa, 16 jr. 'Raising Arizona' - Alfa. al. 'Radio Days' - Alhambra (233192), al. 'Crimes of the heart' - Alhambra. 12 jr. 'Angel Heart' - Bellevue Cinerama (234876). 16 jr. 'Een maand later' - Cinerama, al. 'Full Metal Jacket' - Calypso (234876), 16 jr. 'Crazy Love' - Calypso, al. 'Kroniek van een aangekondigde dood' - Cinecenter (236615), 16 jr. 'Max, my love' - Cinecenter, 16 jr. Crimes of the heart' - Cinecenter. 16 jr. 'Radio Days' - Cinecenter. al. 'Zjoek' - Cinecenter, 16 jr "Van geluk gesproken' - Cinema Int. (15124). al. "Witches of Eastwick' - Cinema Int., al. 'van geluk gesproken' - City (234579), al. 'Misunderstood' - City, al. 'Robocop' - City, 16 jr. 'Lethal Weapon' - City. 16 jr. jr. 'Body Girls' - Parisien, 18 jr. 'La Famiglia' - The Movies (245790), 16 jr. '84 Charing Cross Road' - The Movies. 16 jr. La Mitad del Cielo' - The Movies, 16 jr. 'Witches of Eastwick' - Tuschinski, al. 'Naam van de roos' - Tuschinski (262633), al. 'Blind Date' - Tuschinski, al. 'Kroniek van een aangekondigde dood' - Tuschinski, 16 jr. 'Secret of my success' - Tuschinski, al. 'Beverly Hills Cop 2' - Tuschinski. al. 'Livng Daylights' - Tuschinski Cineac (243639), al. •Havinck' - De Uitkyk (237460), 16 jr. TELEVISIE 'Stardust Memories' heet de film die Woody Allen in 1980 maakte. Vooral in eigen land kon de film geen goed doen. Het ver haal van de regisseur die wordt achtervolgd door zijn fans, werd als misplaatst geklaag be schouwd. In het interview dat BBC 2 afgelopen vrijdag met Al len had, probeerde hij toch nog wat krediet voor de film op te bouwen. Het was allemaal min der persoonlijk bedoeld dan het overkwam, zei hij. Toch lijkt 'Stardust memories' behoorlijk autobiografisch. Al len speelt zelf een regisseur die geen zin meer heeft in komedies en serieuze films wil maken. Fans en financiers nemen hem dat niet in dank af. Maandag kan op BBC 2 de film aan een tweede indruk worden onderworpen (22.00 uur). Op dezelfde zender een dag eerder 'Elmer Gantry' (23.35 uur). Een bijna klassieker van Ri chard Brooks, waarin de hypo crisie van evangelisten aan de kaak wordt gesteld in een tijd dat er van tv-dominees nog geen sprake was. Burt Lancaster en Jean Simmons trekken met een bijbelshow door het middenwes ten van de jaren twintig, journa list Arthur Kennedy stelt hun hy pocrisie aan de kaak. Een jaar nadat de Amerikaan se vulkaan St. Helens tot uitbar sting kwam, maakte Ernest Pin- off er een film over. Een sheriff merkt allerlei vreemde gebeurte nissen rond de vulkaan op: die ren zijn schuw en bomen vallen plotseling om. Een geoloog be vestigt zijn bange vermoedens. Een evacuatie is dringend ge wenst, maar de achterlijkheid van de bevolking en het winstbe jag van enkele middenstanders FILMHUIZEN 'Betty Blue' is het opvallende psycho-drama, waarmee Jean Jacques Beneix de verwachtin gen beantwoordde, die een paar jaar geleden waren gewekt met 'Diva'. Jean-Hughues Anglade speelt een schrijver die samen met zijn vriendin, met wie hij een even hartstochtelijke als fatale verhouding heeft, op zoek gaat naar een uitgever. Te zien in het Kijkhuis (tot en met woensdag om 21.45 uur) 'Le juge Fayard dit le sheriff is een sterke politiefilm met in de hoofdrol de overleden Patrick Dewaere. Als rechter-commissa- ris neemt hij het op tegen de on derwereld van een Franse stad (maandag, 20.00 en 22.15 uur) De derde Franse film die in het Kijkhuis op het programma staat, is 'Tenue de Soirée' (woensdag, zelfde tijden). Een ongeremde komedie, waarin een echtpaar in een gecompliceerde driehoeksverhouding met een inbreker verzeild raakt. Hoofdrol van Gerard Depardieu. Dinsdag in het Kijkhuis 'La nuit de Va rennes' een Italiaans-Franse co- produktie onder regie van Ettore Scola. In één koets heeft hij een groep historische figuren verza meld, die ten tijde van de Franse revolutie dezelfde vluchtweg als de koning hebben gekozen (20.00 uur). In het Filmhuis LVC woens dag een reeks korte Nederlandse films. Allereerst 'Aanstelleritis', een film van Ine Schenkkan die dit jaar in de prijzen viel tijdens de Nederlandse Filmdagen. Daarna 'Déjè Vu' van Jorge Hoogland, een film over de relaie tusen een stervende vrouw en haar kleindochter. Ten slotte 'Het Visioen' van Rimko Haan stra, een documentaire over het maken van de speelfilm 'De Wis- selwachter' (aanvang 20.00 en 22.15 uur). Volgende week donderdag Francis Coppola's onheilspellen de visie op de Vietnam-oorlog. 'Apocalypse Now' (21.15 uur). Tot en met zondag vervolgt het filmhuis de cyclus Afrikaanse films. Vanavond 'Kaddu Beykat' van Safi Faye, morgenavond 'Fad jal van dezelfde regisseur en zondagavond 'Cabasco Sai- tana' van Oumarou Ganda. Aan vang 21.15 uur. Volgende week dinsdag neemt LAK-Cinema de fakkel over met 'Nelisita' van Ruy Duarte (20.00 uur) en 'La Chapelle' van Jean-Michel Tchissoukou (22.00 uur). Andrew McCarthy en Kim Cattrall in 'Mannequii (foto GPD) Charlotte Rampling, te zien in 'StardiLSt Memories'. (foto ap> staat dat in de weg. De uitbar sting kost vijftig mensenlevens (Duitsland 2,20.15 uur, dinsdag). Morgenavond op Nederland 2 (23.15 uur) 'Where the green ants dream' van Werner Herzog. Een film over de aboriginals, de oor spronkelijke bewoners van Au stralië, die van hun heilige grond worden verdreven voor urani- umwinning. Herzog pleit in de film voor het behoud van oude culturen, dat zal duidelijk zijn. Vanavond heeft België 1 weer een Mel Brooks-film op het pro gramma staan. Het is 'Blazing Saddles', waarin de draak wordt gestoken met westerns. Het is verreweg zijn succesvolste film met Gene Wilder<en Cleavon Lit tle als dolgedraaide cowboys (20.50 uur).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 19