Vredesakkoord stemt volk Nicaragua weer hoopvol Goedkopere dollar brengt Amerikanen geen redding Joodse kerkgenootschappen tegen opvoering toneelstuk PAGINA 2 VRIJDAG 13 NOVEMBER 1987 Leidenaar Will van der Velde bracht onlangs een bezoek van tien weken aan Nicaragua. Als lid van de zogenaamde Haagse bouwbrigade hielp hij mee aan de verwezenlijking van een gemeenschapshuis in Juigalpa, een stad in het midden van Nicaragua waarmee Den Haag een steden band onderhoudt. Het ligt in de bedoeling dat Leiden zich volgend jaar aansluit bij deze stedenband. In bijgaand arti kel schetst Van der Velde een beeld van de huidige situatie in Nicaragua en doet verslag van zijn ervaringen in Juigal pa. Na twee eerdere bezoeken aan Ni caragua, begin en eind 1986, was dit derde bezoek een goede gele genheid om de snel veranderende situatie ter plekke aan den lijve te ondervinden. Dit leerzame bezoek viel bovendien samen met de ont wikkelingen rond het Centraal- amerikaanse vredesakkoord, Es- quipulas II. door Will van der Velde Net terug in Nederland las ik in deze krant een artikel over Nicara gua (6 november j.l.) van de hand van Rob Sprenkels. De artikelen van deze correspon dent voor Latijns-Amerika vind ik meestal van een hoog gehalte, maar deze keer beviel de teneur van zijn reportage mij niet. Deze te neur is het best aan te duiden met een uitlating van Edgar Chamorro, een voormalige Contra-leider die kort geleden onder gebruikmaking van de huidige amnestie-mogelijk heden naar Nicaragua terugkeer de. Chamorro, wiens uitlating door Sprenkels als typerend voor de huidige situatie werd aangehaald, zei: "De Sandinisten hebben veel aan populariteit verloren, maar de huidige oppositie en de Contra's bieden geen alternatief, ze luiste ren te nauwkeurig naar Washing ton". Zover is het dus al gekomen in de berichtgeving over Nicaragua. Er wordt gesuggereerd dat Nicaragua een alternatief nodig heeft voor het huidige regeringsbeleid dat is ge stoeld op de visie van de Sandinis ten. Naar mijn mening heeft Nica ragua helemaal geen alternatief no dig. Het huidige regeringsbeleid biedt juist een goed alternatief voor alle Centraalamerikaanse lan den en dat is dan ook de enige re den waarom er een 'vuile oorlog' wordt gevoerd door de regering van de Verenigde Staten. Dat ik niet alleen sta in die me ning blijkt uit de inzet van zeer vele vrijwilligers, binnen en buiten Ni caragua, die meehelpen aan de op bouw van een rechtvaardiger sa menleving. Dat gaat overigens met de nodige problemen gepaard want met eigen ogen heb ik kun nen aanschouwen dat het econo misch steeds slechter gaat in Nica ragua. Het leven wordt steeds duurder. De mensen gaat steeds meer klagen. De zwarte markt-eco- nomie is omvangrijk geworden, de bureaucratie verschrikkelijk ter wijl de corruptie weer typische La- tijnsamerikaanse vormen begint Blokkade Een neerwaartse spiraal dus. Maar dit mogen we de Sandinisten niet aanrekenen, dit is geen gevolg van hun beleid. Het komt juist om dat hun beleid onmogelijk wordt gemaakt. In 1984 besloot de rege- ring-Reagan dat het effect van de destructie en moordaanslagen van de Contra's niet voldoende was om Nicaragua weer in het gareel te krijgen. Daarom werd besloten tot een algehele economische blokka de. Eind vorig jaar was het hele handelsverkeer tussen de VS en Nicaragua totaal lamgelegd. Dat heeft z'n sporen nagelaten omdat Nicaragua al meer dan een eeuw economisch sterk afhankelijk is van de Verenigde Staten. De transportmiddelen en pro- duktiemiddelen komen meren deels uit de westerse wereld. Een garagehouder in Managua heeft op het ogenblik echt geen onderdelen om de auto's rijdende te houden. Het openbaar vervoer voor 600.000 mensen in Managua beschikt nog slechts over 147 bussen, een aantal dat nog altijd slinkt. Hoewel het openbaar vervoer betaalbaar blijft voor iedereen, moeten de mensen zich in de bussen persen als haring en in een ton. Het gebrek aan trans portmiddelen heeft ook tot gevolg dat de distributie van voedsel niet goed draait. Kortom, het ziet er allemaal niet zo rooskleurig uit in Nicaragua, maar gelukkig biedt het vredesak koord Esquipulas II weer wat hoop. Dat vredesakkoord is op het ogenblik het gesprek van de dag in Nicaragua. Alles draait om Esqui pulas II, dat op het ogenblik ook tot speerpunt van het regeringsbeleid is gemaakt. Eindelijk bestaat er voor de Nicaraguaanse regering weer een mogelijkheid omdat te la ten zien dat zij niets liever wil dan vrede. Het is bijna ongelooflijk te mer ken dat de Nicaraguanen, ondanks de wandaden van de Contra's en ondanks de economische boycot, zich vrij eensgezind scharen achter de vredesinitiatieven van hun rege ring. Die initiatieven zou je kunnen beschouwen als 'een overdreven christelijk gebaar', van iemand de andere wang toekeren. Ze doen na melijk meer dan het vredesak koord van augustus (ondertekend door vijf Centraalamerikaanse pre sidenten) voorschrijft en eerder dan staat aangegeven. Amnestie Heel belangrijk in dit proces is de amnestiewet die Contra's de mogelijkheid biedt terug te keren in de Nicaraguaanse samenleving. In gebieden waar Contra's actief zijn worden commissies gevormd, bestaande uit geestelijken, boeren, ambtenaren en doktoren. Die com missies dragen geen politiek ka rakter. Tegelijkertijd worden door de militairen informatiepakketten verspreid. De commissies probe ren in gesprek te komen met de Contra's, praten met de plaatselij ke bevolking die, om welke reden dan ook, vaak familieleden bij de Contra's heeft, vrijwillig of ge dwongen. Iedereen die zich uit ei gen vrije wil en ongewapend aan geeft kan, onder bescherming van de amnestiewet, terugkeren in de Nicaraguaanse samenleving. Toch eigenlijk onvoorstelbaar. Dat vond ik trouwens ook van het bericht dat bisschop Vega mag te rugkeren. Toen ik dit hoorde draai de m'n maag even om. Deze pries ter werd vorig jaar de toegang tot Nicaragua ontzegd. Rond de'vie ring van het 200-jarig bestaan van de Verenigde Staten beraamden de Contra's een aanslag in het noor den van Nicaragua waarbij 30 vrou wen, kinderen en boeren om het le ven kwamen. Bisschop Vega droeg de volgende dag een mis op voor de Contra's en vierde een week later feest met Reagan in New York. Een priester dus die niet rouwt om de slachtoffers maar de strijd van de Contra's zegent. Als ik denk aan mijn verblijf in Juigalpa dan zijn er wel hoopvolle tekenen. Samen met andere leden van de bouwbrigade en enige Nica raguanen werd er drie maanden lang, zes dagen per week, gewerkt aan een Casa Communal in wijk 6. Lijfsbehoud Wijk 6 is een nog jonge wijk1 tot voor kort maar weinig woonden. Vanwege de allesbepa lende oorlog nam de wijk in korte tijd enorm in omvang toe. Het me rendeel van de bewoners zijn ver dreven van hun stukje grond in de bergen of hebben om redenen van lijfsbehoud elders huis en haard verlaten, bang om net als zovele landgenoten ontvoerd of gedood te worden door de Contra's. In Juigal pa, een betrekkelijk grote stad, heerst een grotere veiligheid. Het is niet mogelijk al deze mensen van werk te voorzien. Enkele woonpro jecten zijn er weliswaar gereali seerd maar door gebrek aan bouw materialen hebben veel mensen hun eigen huisje opgetrokken uit hout, karton en plastic. En weke lijks verrijzen nieuwe huisjes op de berghelling. Wijk 6 is een arme wijk en het is goed dat juist hier een wijk- en dienstencentrum is gerealiseerd. In het centrum zullen de mensen mogelijkheden worden geboden om zich te ontwikkelen. Een posi tief aspect is dat in Juigalpa in drie maanden tijd zo'n 30 Nederlanders werkzaam zijn geweest die hebben kunnen proeven van de Nicaragu aanse levenswijze en cultuur. Uit eigen ervaring kan worden verteld dat Nicaragua niet is wat leidende westerse politici over dat land beweren. Nicaragua is niet communistisch. De kerk helpt met de verdediging van de revolutie. Er bestaat geen tegenstelling tussen kerk en revolutie. Het is heel ge woon dat midden in de woonka mer van de mensen een foto hangt van de vrijheidsheld Sandino naast een beeltenis van Christus. Als het vredesakkoord tot een goed einde wordt gebracht, dan zullen de economieën van de Mid- denamerikaanse landen natuurlijk niet opeens sterk verbeteren. Fi nanciële en morele ondersteuning blijft onontbeerlijk. Daarom lijkt een solidariteitsband met bijvoor beeld een plaats als Juigalpa mij een goede zaak. Medische post De mensen in wijk 6 van Juigal pa kunnen nu met hun 'Casa Com munal' werken aan een verbetering van de omstandigheden in hun naaste omgeving. In het centrum zullen onder meer een bibliotheek, een kleuterschooltje en een ge zondheidscentrum worden gehuis vest. De oorlog maakt veel slacht offers, maar er bestaat daarentegen een groot gebrek aan gezondheids voorzieningen en medicamenten. Wijk 6 in Juigalpa beschikt nu dankzij de stedenband Den Haag- Juigalpa over een kleine medische post en over middelen om die post te gebruiken. Dat is voor Nicara gua een luxe want veel andere ge bieden van het land ontberen der gelijke posten. Er lopen in het land dan ook helaas te veel mensen rond zonder armen en/of benen, ledema ten die niet geamputeerd hadden hoeven worden indien de wonden op tijd waren behandeld. Een vertrouwd beeld in Nicaragua: beiders zijn ingezet bij het leger. Op zondag 18 oktober liet James Baker zich gaan als-een verwend jongetje dat zijn zin niet krijgt. Boos stampend met zijn voet sprak de Amerikaanse minister van financien dreigende woor den aan het adres van de rege ring in Bonn: als de Duitsers niet hun rente zouden verlagen tein- einde de economie te stimuleren, zou hij de dollar wel eens kunnen laten zakken. Onverantwoordelijk gedrag. Met zijn woorden lapte Baker de afspraken volgens het half jaar oude Louvre-akkoord aan zijn laars en was het gedaan met de betrekkelijke rust aan het dol larfront. Baker gaf tot zijn eigen schrik zelfs het laatste zetje voor een beurscrash zonder weerga, die de dollar in een historisch diepe val zou meeslepen. Maar duidelijk werd wel dat Baker alle heil verwacht van een lage dol larkoers, gecombineerd met een economische stimulans in lan den als West-Duitsland en Japan. door Wim Fortuyn Voor de Amerikanen snijdt dat mes aan twee kanten, zo ver wacht hij: een lagere dollarkoers remt de import en zal de vraag naar Amerikaanse produkten aanzwengelen, zeker als de Euro peanen en de Japanners meer geld gaan uitgeven. Op die ma nier zal het tekort op de handels balans als sneeuw voor de zon verdwijnen en klautert de Ame rikaanse economie er aan de hand van het bedrijfsleven weer bovenop. Dan komt het dankzij hogere belastinginkomsten ook met dat gat in de begroting wel weer goed. Hoopt althans Baker, en met hem Ronald Reagan. Maar is dat zo? Fokker Hij stijgt nu weer wat, nadat Reagan daartoe twee dagen te rug het 'bevel' gaf, maar het zal niemand zijn ontgaan dat de dol lar per saldo al geruime tijd daalt. Dat was bijvoorbeeld één van de belangrijkste oorzaken van de problemen waar Fokker een maand geleden tegenaan liep. In 1985 was de Amerikaanse munt nog ongeveer drie gulden waard. Dit jaar daalde hij gelei delijk naar een niveau van twee gulden, om daar vervolgens na 'zwarte maandag' 19 oktober flink dorheen te zakken. Toch is de Amerikaanse export in die pe riode nauwelijks toegenomen terwijl de import van buitenland se produkten niet noemenswaar dig afnam. Het tegenvallende tekort van ruim 15 miljard dollar op de han delsbalans van augustus was dan ook één van de redenen dat de beurs het vertrouwen in de Ame rikaanse economie verloor. Gis teren kwam weliswaar het mee vallende nieuwtje dat september een tekort van 'slechts' 14 mil jard dollar laat zien, maar over heel 1987 zal het tekort de 156 miljard dollar van 1986 naar ver wachting ruimschoots overtref fen. "Het begint er op te lijken dat economische wetten niet meer gelden. Het handelstekort VS verdwijnt niet bij lagere dollar", constateerde dezer dagen direc teur F. Ruitenberg van Staalcen- ter in Roermond, een dochter van Hoogovens die twintig pro cent van de omzet naar de VS ex porteert. Amerikaanse bedrijven exporteren liever niet, is zijn stel lige indruk. In die gedachte staat hij niet al leen. De Amerikanen hebben nu eenmaal het gemak van een gro te thuismarkt. Dan neem je min der snel de moeite om in verre landen een verkooporganisatie op te bouwen (met het risico die weer op te moeten doeken bij een stijgende dollarkoers). De in dustrie in de VS neemt daarom genoegen met het halve voordeel van de goedkope dollar en beper king zich tot herovering van de eigen markt. Blijvende schade Het is echter zeer de vraag of ze de buitenlandse bedrijven wel kunnen veijagen. Want de ge makzucht heeft ook blijvende schade opgeleverd. Op een aan tal terreinen kunnen de Ameri kanen de internationale concur rentie eenvoudig niet meer aan, ongeacht het prijsverschil. Bedrijven in relatief kleine lan den als Taiwan en Hongkong (die de koers van hun munt laten zweven met die de dollar) en vooral Japan kwamen, overza gen likkebaardend de Ameri kaanse markt en overwonnen. Zij hebben een deel van de Ame rikaanse industrie in eigen huis stuk geconcurreerd. De autoin dustrie heeft in dat opzicht de toon gezet. De Amerikaanse automarkt, de grootste ter wereld, biedt on derdak aan zeer grote fabrikan ten als Ford en General Motors. Maar in zowel produktie als kwa liteit werden zij zeven jaar gele den al overtroffen door Japanse en Europese merken, die onder ling altijd fel strijd hebben moe ten leveren. Veelzeggend is een enquete onder consumenten in de VS, afgelopen zomer. In de top-twintig van beste auto's ko zen zij tien Japanse, acht West- duitse en slechts twee Ameri kaanse modellen. Op die manier zijn de Ameri kanen op andere terreinen zelfs geheel weggevaagd. Op het ge bied van audio en video bijvoor beeld, houdt alleen Philips zich nog staande temidden van de oosterse concurrentie. Japan heeft op verscheidene markten (kantoor- en telecommunicatie- apparatuur, auto-onderdelen) vrijwel de alleenheerschappij. Daardoor kon, ondanks de in dollars sterk gestegen prijs van Japanse goederen, de export vanuit dit land naar de VS dit jaar verder toenemen. Investeren Behalve de afbraak van indus trie onder invloed van de buiten landse concurrentie is er een an dere factor" die meespeelt: Ame rikaanse bedrijven die wel mee tellen exporteren misschien niet zoveel, maar ze investeren wel fors over de grenzen. Met name in de tijd van de dure dollar is er gebouwd aan fabrieken over de grens. Dat heeft er toe geleid dat twintig procent van de Ameri kaanse produktiecapaciteit zich in het buitenland bevindt. Japan komt niet hoger dan vijf procent. Het komt er in feite op neer dat de Verenigde Staten banen ex porteren inplaats van goederen. Ook daarom zal een lagere dollar maar een bescheiden effect heb ben op het Amerikaanse han delstekort. Veeleer moet heil worden verwacht van een omge keerde stroom investeringen: Europese en Japanse bedrijven die fabrieken vestigen in de Ver enigde Staten, een politiek die bijvoorbeeld Philips en Albert Heijn aanhangen. Maar dat is een kwestie van wat langere adem en het is zeer de vraag of de Amerikanen dat geduld kan opbrengen. Zo niet, dan is het gevaar groot dat zij de deuren gaan sluiten voor buiten landse exporteurs. Het gevaar van protectionisme ligt nog steeds levensgroot op de loer. Buiten schot Dat een lage dollarkoers de Amerikanen weinig verder helpt, betekent intussen niet dat Nederland (voor zestig procent van zijn inkomsten afhankelijk van de export) buiten schot blijft. Anders dan Japan leveren de lage landen maar weinig pro dukten die in de VS niet (meer) worden gemaakt. Groot op agra risch gebied, moet Nederland het hebben van bijvoorbeeld kaas en bloemen. De verkopen naar de andere zijde van de At lantische oceaan zijn dan ook wel degelijk teruggelopen met het zakken van de dollarkoers: in de eerste acht maanden met 15 procent. Maar geen nood: als de West duitsers werkelijk besluiten de economie op te porren, zal Ne derland daar als eerste van profi teren. Veertig procent van de uit voer gaat tenslotte naar het land van Frau Antje. Premier Lub bers hoeft niet verder te kijken dan de neus van Paul Baker lang is. Een hele troost. De drie joodse kerkgenoot schappen in Nederland vragen in een telegram het gemeentebe stuur van Rotterdam dringend, de opvoering tegen te houden van het toneelstuk 'Het vuil, de stad en de dood' van Rainer Wer ner Fassbinder. De opvoering in het theater 'De Lantaren' op woensdag 18 november wordt de Europese première. Vorige week al heeft de Stichting Bestrijding Antisemitisme ('Stiba') het ge meentebestuur gevraagd het stuk niet te laten opvoeren "om dat het zonder meer antisemi tisch is". "Dit toneelstuk, waarin nazi- termen worden gebruikt, is bele digend voor onze gemeen schap", schrijven de besturen van de joodse kerkgenootschap pen in hun telegram. "Het geeft impulsen aan sluimerend antise mitisme, ook omdat het vooroor delen bevestigt. Het argument van censuur weegt niet op tegen de onrust die het stuk in de sa menleving zou veroorzaken". Het Overlegorgaan van Joden en Christenen (Ojec) bestrijdt in een verklaring het argument van regisseur en spelers dat de op voering kan bijdragen aan de dis cussie over oorzaken en gevol gen van antisemitisme. "In het stuk wordt gebruik gemaakt van stereotiepen die al eeuwenlang het beeld van joden hebben be- paald". "De ervaring leert", zegt het Ojec, "dat deze stereotiepen de discussie niet bevorderen, maar juist vooroordelen in de hand werken". De Rotterdamse wethouder van kunstzaken, J. M. Linthorst, wil niet weten van een verbod. Volgens hem heeft de gemeente niet de bevoegdheid het stuk op grond van de inhoud te verbie den. 'Stiba' zou zich tot de rech ter of de directie van het theater moeten wenden. Deze directie betichtte 'Stiba' van stem mingmakerij. Wat haar betreft gaat de voorstelling gewoon door. Theologie Gesprekken tussen bevrij dingstheologen uit de Derde We reld en theologen in het Westen zijn dringend nodig. Tot nu toe is er geen enkele communicatie tussen beide groepen. Dat zei dr' J. L. van Nieuwenhove, hoogle raar missiologie (zendingsweten schap) aan de Katholieke Uni versiteit van Nijmegen gisteren op een symposium in die stad over 'Westeuropese bevrijdings theologie'. Hij noemde twee redenen het gesprek tussen wes terse theologen en bevrijdings theologen nog niet op gang is ge komen. De bevrijdingstheologen verlangen van hun westerse col lega's, dat ze duidelijk kiezen voor opheffing van alle vormen van onderdrukking. Ook eisen zij een gedegen analyse van die onderdrukking. Op hun beurt hebben theologen in het Westen er moeite mee, de voorkeurslief de van God voor de armen - waar de bevrijdingstheologen vanuit gaan - in eigen maat schappij waar te maken. De theologische faculteit in Nijmegen is bezig met de vraag hoe de bevrijdingstheologie van de Derde Wereld een uitweg kan bieden uit de crisis waarin de westerse theologie verkeert, en aan welke voorwaarden westerse theologie moet voldoen om wer kelijk bevrijdend te zijn. Dr. H. Haring, hoogleraar dog matiek in Nijmegen, is het eens met de bevrijdingstheoloog Jon Sobrino, die zegt dat westerse theologen alleen de interpreta ties van het christelijk geloof wil len veranderen, maar niet de werkelijkheid. Haring: "Tot nu toe hebben maatschappijkriti sche theologieën, zoals de theo logie van de hoop en de politieke theologie,., weliswaar de crisis van kerk en christendom aange toond, maar de bevrijding bin nen kerk en theologie hebben ze nog nauwelijks bevorderd". De toenemende aandacht bin nen de westerse theologie voor het thema 'bevrijding' is, volgens Haring, vooral te danken aan stromingen die kritisch staan te genover maatschappij en gods dienst. Daarom betekent deze aandacht ook kritiek op de tradi tionele westerse theologie. "Hiermee wordt de opvatting weerlegd, dat de toenemende aandacht voor 'bevrijding' te danken is aan inspiratie vanuit het christendom". 'Goddeloos' In Chili is de ideologie van het anti-communisme, die onder aanroeping van Gods naam over lijken gaat, in wezen net zo god deloos als het atheïstisch com munisme. Tot die conclusie komt ds. W. van Laar in het blad 'De Waarheidsvriend. Hij werkt namens de Gereformeerde Zen- dingsbond in de Nederlandse Hervormde Kerk in de Chileense hoofdstad Santiago en schrijft in dit blad over de rol van sekten in de ideologie van het anti-com- "van Laar vertelt van een Ame rikaanse tv-prediker, die een uur zendtijd per dag heeft op de staatstelevisie en God dankt voor de vrijheden die men in Chi li geniet. "Laten we God prijzen vanwege Chili", zei hij woorde lijk. "Dankzij het ferme optreden van president Pinochet is dit land verlost van het communis me. Hier is vrijheid van gods dienst en geweten". Onder het militaire regime in Chili zijn talrijke sekten tot bloei gekomen. Sommige groeien jaar lijks met wel 20 procent. Ze krij gen, zegt ds. Van Laar, vooral de kans als de kerken niet langer antwoord geven op verwachtin gen en angsten die bij de mensen leven. "Uitholling van oude waarden, verwereldlijking, maatschappelijke ontreddering, individualisme en eenzaamheid verhogen de aantrekkingskracht van sekten sterk". Opmerkelijk is ook, dat sekten vooral aanslaan in samenlevin gen die worden beheerst door ge weld en waar weinig aandacht is voor de menselijke waardigheid. Van Laar: "Veel sekten weer spiegelen het autoritaire model van de staat: de sterke leider, strikte gehoorzaamheid en ver goddelijking van de macht in al lerlei vormen. Dictatuur en sekte kunnen het dan ook doorgaans goed met elkaar vinden. Het mi litaire regime vindt in de sekten de nodige godsdienstige legiti matie van zijn optreden". Doopsgezinde Broeder schap: aangenomen naar Balk- Stavoren-Warns P. Nijssen, le raar te Sneek. Katwijk. Morgenavond om 8 uur wordt in het DVS-gebouw Ambachtsweg 2 in Katwijk de film 'Hiding Place' (over het le ven van de evangeliste Corrie ten Boom in de oorlog) vertoond. De bijeenkomst gaat uit van de plaatselijke onafhankelijke bap tistengemeente. Slechte preken. In Heidel- berg (Bondsrepubliek Duits land) is een oecumenische vere niging 'ter bevordering van de preek' opgericht. Initiatiefnemer is dr. Rudolf Bohren, hoogleraar theologie aan de universiteit van die stad. Hij vindt de 'vele ver moeiende preken' een symp toom van een 'geest van leegte' die heerst in kerk en theologie. "Het grote aantal activiteiten van synoden en andere kerkelijke or ganen kan die leegte niet vul len". Onder saaie preken lijdt niet alleen de kerk, maar ook de sa menleving. Bohren: "Voor veel mensen heeft de kerk niets meer te betekenen". Volgens de hoog leraar zouden de gemeenten als 'co-producenten' sterker bij de preek betrokken moeten wor den. Probleem is, dat gemeente leden niet altijd goed van de tongriem zijn gesneden en predi kanten slecht kunnen tegen kri tiek. Om te beginnen wil de vereni ging van dr. Bohren 'goede pre ken' gaan verzamelen en die ter beschikking stellen van geïnte resseerde predikanten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2