Na 10 jaar strijd toch nationaal
monument koningin Wilhelmina
'Ontvoering kun je niet
hard genoeg bestrijden'
Reportage
Bisschop Bomers (Haarlem) beveelt methode-Billiiigs aan
PAGINA 2
WOENSDAG 11 NOVEMBER 1987
NOORDWIJK/DEN HAAG
"Moet dat?", vraagt beeldhouwster
Charlotte van Pallandt door de te
lefoon. Het verzoek om een inter
view - vanwege de onthulling op 28
november in Den Haag van 'haar'
nationale monument voor konin
gin Wilhelmina - wordt niet en
thousiast ontvangen, maar wel
vriendelijk ingewilligd. "Moet er
ook een foto bij? O. God!", ver
zucht de kunstenares, die toch pu
bliciteit gewend moet zijn. Ze
wordt immers sinds jaar en dag in
ternationaal erkend: al in 1937
haalde ze de tweede prijs op een be
langrijke expositie in Parijs, nog
geen tien jaar nadat ze vrij plotse
ling met beeldhouwen was begon
nen en les had genomen van groot
heden als Malfray en Lhote. Ze be
gon als kind met tekenen en schil
deren, maar had 'het beeldhouwen
toen al in het hoofd'.
door
Barenda Grutterink/ANP
Ze is 89 jaar nu, de op 24 septem
ber 1898 - het jaar van Wilhelmina's
kroning - in Arnhem geboren baro
nesse. Vreselijk om zo oud te zijn,
vindt ze: "Je kunt zoveel minder".
Haar ogen zijn slecht geworden,
maar bij helder weer chauffeert ze
nog zelf van haar flat in Noordwijk
naar haar atelier in de bossen bij
die plaats. Ze loopt wat moeilijk en
is een paar keer lelijk gevallen.
Geestelijk is ze haarscherp.
Grote beeldhouwwerken maakt
Van Pallandt niet meer, kleine wel.
Op het ogenblik is ze bezig aan de
kop van de Belgische beeldhouwer
A. Termote, die haar in hout leerde
snijden. „Een mooie markante kop
had hij, dat zie je maar zelden, zo'n
grote neus."
Kletsen
's Winters werkt ze in een klein,
voor buitenstaanders afgesloten
vertrekje in haar in een nieuw
bouwwijk gelegen flat. Alleen 's zo
mers gaat ze naar haar uit hout op
getrokken atelier. Dat is in de win
ter niet warm te krijgen, vertelt ze.
"Veel te duur. Jammer, want het is
zo'n fijn atelier op zo'n mooie, rus
tige plek."
Charlotte van Pallandt zal op 28
november in Den Haag van de par
tij zijn: "Ik moet nog wat zeggen
ook, verschrikkelijk. Eerst" de ko
ningin en dan moet ik kletsen,"
De beeldhouwster is er helemaal
niet trots op dat het haar - bronzen -
beeld is dat als nationaal monu
ment voor koningin Wilhelmina zal
gelden. "Ik ben blij met mijn werk,
dat is alles. Ik vond het wel een er
varing om een beeld te maken van
zó'n persoonlijkheid. Ze is natuur
lijk geweldig voor ons land ge
weest. Ik heb haar wel een paar
keer ontmoet ja. Mijn zuster was
hofdame bij haar en zodoende heb
ik een paar keer bij haar gedejeu
neerd. 't Was heel aardig, maar je
mocht de koningin niet aanspre
ken, je moest wachten tot je door
haar aangesproken werd. Het was
lang niet zo gemoedelijk als nu".
De opdracht om een beeld van
Wilhelmina te maken kwam al aan
het begin van de jaren zestig van
de 'rode' gemeente Rotterdam. Het
kwam er in witte steen te staan. Het
gipsen model werd in een galerie in
Heiloo ondergebracht. Niets wees
er toen al op dat hetzelfde beeld in
brons -'nee, het is niet hetzelfde,
het brons geeft er een heel ander
karakter aan, hoor', aldus Van Pal
landt - het uiteindelijke nationale
monument voor de 'moeders des
vaderlands' zou worden.
Strijd
In 1963, een jaar na het overlijden
van koningin Wilhelmina, vond de
regering al dat deze vorstin met een
nationaal monument geëerd moest
worden. In Den Haag zou het ko
men, want met die stad had de ko
ningin een stevige band gehad. Zes
jaar later pas werd de Commissie
Nationaal Monument Koningin
Wilhelmina ingesteld. Het moest
geen monument in klassieke zin
worden, aldus de commissie, maar
iets 'dat in symbolische zin recht
zou doen aan het leven en werken
van Wilhelmina en ook in deze tijd
actief en functioneel kan worden
beleefd'. En daarmee werd een
strijd ingeluid, die meer dan tien
jaar zou duren.
In 1971 kregen drie ontwerpers.
Jan Maaskant, Frans van Dillen en
Hans Petri, een uitnodiging om een
schets te maken. Maaskant werkte
in zijn eentje en viel af, Van Dillen
en Petri besloten tot samenwer
king en kwamen met een ontwerp
dat de voorkeur kreeg van de com
missie: een lint van rood-wit-blau-
we keien, lopend door het centrum
van Den Haag. Het gaf het leven
van de koningin weer, aldus de ont
werpers, want het lint begon op het
Binnenhof en eindigde bij de Grote
of St. Jacobskerk en verbond dus
twee instellingen die in het leven
van de regerende en religieuze Wil
helmina een belangrijke rol had
den gespeeld
Het gekrakeel was niet van de
lucht. De commissie voor de Beel
dende Kunst was tegen. 'Het is een
keientroep', zei Vonhoff, de voor
zitter van de contactcommissie
monumentenzorg. "Er zijn meer
raakvlakken met Klein Duimpje"
het inmiddels verdwenen
dagblad Het Vaderland. Vrijwel
niemand herkende de overleden
vorstin in het keienlint. Toch werd
het ontwerp in 1975, na schier ein
deloos overleg op hoog 'niveau,
door de regering aanvaard. Het ru
moer verstomde voor jaren
Naam
"En toen was er in 1979 ineens
dat raadsvoorstel van het Haagse
college van burgemeester en wet
houders om het lint, weliswaar
zonder kleuren, te aanvaarden",
vertelt A. Blokpoel-Lotsy uit Den
Haag. De Haagse raad moest met
het keienlint akkoord gaan, ook al
was het een rijksmonument, omdat
dit het stadsbeeld zou beïnvloeden.
"Ik deed toen wat verenigings
werk, verder niets, maar ik dacht:
dit kan niet. Ik had nog nooit zoiets
gedaan, maar ik besloot een actie
comité op te richten". Blokpoel be
sefte dat een bekende naam zou
helpen om medestanders te krij
gen. Ze belde dr. Willem Drees en
vroeg hem ere-voorzitter te worden
van een landelijk comité dat een
herkenbaar en waardig stand
beeld. Hij zegde toe, maar Blok
poel moest wel eerst een behoorlijk
comité vormen. Ze belde iedereen,
jong en oud in het hele land. En lid
werden ze: van violist Theo Olof en
acteur Paul Steenbergen tot bal
lonvaarster Nini Boesman en tele
visiepresentator Johan Bodegra
ven. Zelfs de hele Prinses Irene
Brigade sloot zich aan.
Het actie-comité verzamelde in
een record-tempo meer dan 20.000
handtekeningen tegen het keien
lint. De raadsvergadering over het
keienlint, op 7 mei 1979, verliep
emotioneel. Drees had een bandje
ingesproken. Toen Blokpoel het af
draaide. waren het college, de raad
en het publiek op de tribune muis
stil. "Het komt mij voor dat wij de
ze bijzondere persoonlijkheid voor
de tegenwoordige generatie en
voor het nageslacht in herinnering
moeten houden. Niet enkel door
een keienweg of een keienstraat,
maar als de persoonlijkheid die zij
was, de krachtige vrouw die ons
land op zo uitnemende wijze heeft
gediend dat zij waardering heeft
gevonden, niet alleen bij al dege
nen die als vanzelf elke telg van het
Huis van Oranje waarderen", aldus
Drees. De Haagse gemeenteraad
wees het keienlint nog die avond
Te duur
Minister Gardeniers stelde een
nieuwe commissie in en andere
ontwerpen volgden. Veel waarde
ring was er voor het ontwerp van
Kloppers en Van Duyn. Die stel
den zich een wit en vierkant Wil-
helmina-museum voor, drijvend
op de vijver bij het Congresge
bouw. Het zou met een loopbrug te
bereiken zijn en met alle moderne
technische middelen zou het leven
van Wilhelmina erin worden uitge
beeld. Het bleek veel te duur.
Er werd verder nog een ontwerp
voor een fontein aangedragen en
professor Aldo van Eyck kwam
met een object dat door de één
werd omschreven als een paraplu
en door de ander als een vliegende
schotel. Het werd door de commis
sie serieus genomen, maar er heer
ste wederom onsteltenis in het gan
se land.
Het was in 1984 minister Brink
man die, samen met de gemeente
Den Haag (die bang werd het mo
nument te verliezen), de knoop
doorhakte en voor het beeld van
Charlotte Van Pallandt koos. De
mocratisch was de keuze niet, in
spraak was er deze keer niet ge
weest, maar - zoals het actie-comité
dat jaar aan de minister schreef - de
opvattingen van de burgerij moch
ten zolangzamerhand wel bekend
worden verondersteld.
"Het is te gek geweest wat er alle
maal is voorgesteld, zoals dat kei
enlint enzo", zegt Charlotte van
Pallandt nu. "Ik heb al in een vroeg
stadium geopperd: waarom nemen
jullie mijn beeld niet? Dat is Wil
helmina. Ik had, nadat ik de op
dracht van de gemeente Rotterdam
had gekregen, fotootjes uit de
krant bekeken. Maar toen zag ik
een kiek van haar, in Rotterdam
opkijkend naar een werk van Mari
Aiidriessen en toen had ik het
beeld dat ik hebben moest: die
driehoek eigenlijk. Dat was ze.
Daarmee ben ik verder gegaan. Ik
heb het eerst in het klein gemaakt,
ongeveer 20 cm hoog. Het was geen
gewoon klein beeldje, omdat ik er
al aan dacht hoe het er in het groot.
2 meter 80, uit moest zien. Het
beeld heeft nooit een gelaat gekre
gen, nee. Toen het in het groot
klaar was heb ik nog wel met de
tails geëxperimenteerd, maar daar
door werd het alleen maar min-
Waardig
De beeldhouwster: "Ik ben blij
dat mijn beeld in Den Haag komt,
omdat ik daar als kind lang heb ge
woond. Alleen had ik het liever aan
de Vijverberg gehad, daar had je
het van ver al kunnen zien. Maar
het valt wel mee, zoals het nu tus
sen het Paleis Noordeinde en de
Raad van State komt te staan. Een
waardige plek, ja, maar dat doet er
niet toe. Belangrijk is dat het er
mooi staat. Ik ben alleen bang voor
die mensen met die spuitbussen
met verf. Maar het is wel een veilige
plek bij het paleis, er zullen wel
op wacht staan".
Onderzoek in zaak-Heijn gaat gewoon door
HAARLEM - Na twee maanden
lijkt de ontvoeringszaak Heijn
een ontknoping nog niet nabij,
de inspanningen van het recher
chebijstandsteam ten spijt. Maar
ondanks de grote claim die het
onderzoek legt op de beschikba
re mankracht, is officier van jus
titie mr. Remmerts de Vries van
mening dat voorlopig verder
moet worden gezocht. Hoofd
commissaris mr. Straver van de
Haarlemse politie is het met hem
eens. "Gaan we niet door. dan
loopje het risico datje in Neder
land Italiaanse toestanden
krijgt", meent hij.
door
Jan Peter Versteege
Gerrit Janüeijn werd op 9 sep
tember ontvoerd. Toen hij om
negen uur 's morgens niet op tijd
bij de tandarts verscheen en ook
andere afspraken niet nakwam,
werd alarm geslagen. Het con
tact met de ontvoerders, niets
ontziende criminelen volgens de
mensen die het kunnen weten,
loopt sindsdien via cryptische
advertenties in landelijke dag
bladen. Omdat nog steeds het be
wijs niet is gestuurd dat de ont
voerde Ahold-topman nog leeft,
is het losgeld (25 miljoen in geld
en diamanten) niet overgedra
gen.
In de afgelopen maanden is
een grote politiemacht vrijwel
permanent met het onderzoek
bezig geweest. Behalve een re
cherchebijstandsteam van onge
veer 75 zijn ruim honderd speci
aal getrainde politiemensen in de
weer met observaties of arresta
ties. Dit legt een groot beslag op
de korpsen van onder andere
Amsterdam, Bloemendaal, Haar
lem en Zaanstad. Veel dagelijks
werk blijft nu liggen en onder
zoeken worden op een laag pitje
gezet.
Hoofdofficier van justitie mi
Remmerts de Vries in Haarlem,
die geregeld overleg pleegt met
het recherchebijstandsteam,
vindt dat het onderzoek door
moet gaan zolang er hoop is.
"Vooral ook omdat ik denk dat
het niet zolang meer duurt", zegt
Remmerts de Vries. "Zeker de
komende veertien dagen moeten
we doen wat we kunnen. Als de
ontknoping er is en de heer Heijn
is vrijgelaten of overleden, wordt
het een andere zaak. Zolang er
echter nog niets vaststaat over
zijn lot, vind ik niet datje al men
sen naar huis kunt sturen".
Goede afloop
Ofschoon er in verband met de
persstop op verzoek van de fami
lie Heijn geen bijzonderheden
over het onderzoek naar buiten
mogen komen, wil Remmerts de
Vries wel kwijt dat hij nog steeds
op een goede afloop rekent. "In
derdaad", zegt hij. "De heer Sie-
tsma (leider van het onderzoeks
team) is daar nog steeds stellig
van overtuigd en hij is een zeer
realistisch man. Laten we er
daarom alles aan doen om de ver
blijfplaats op te sporen en ervoor
te zorgen dat de heer Heijn le
vend en wel vrijkomt. Dat laatste
heeft onzerzijds de grootste prio
riteit".
Veel mensen van het recher
chebijstandsteam zijn nu na
twee maanden aan het eind van
hun krachten. Remmerts de
Vries: "Ik heb in dat verband be
grepen dat Sietsma erover denkt
om een deel van de mensen tijde
lijk een rustpauze te geven. Op
het ogenblik is er niet zoveel
werk voor het recherchebij
standsteam zelf, wel voor de op-
sporings- en aanhoudingsteams.
Vooral die opsporingsteams zijn
met een groot onderzoek bezig,
de rest van het team is eigenlijk
niet echt meer nodig. Waarom
zou je ze dan niet de mogelijk
heid geven om even uit te bla-
De officier van justitie reali
seert zich dat de zaak Heijn veel
druk legt op de korpsen, die re
chercheurs hebben uitgeleend.
Die moeten nu met minder men
sen werken en ten koste van
overuren proberen de dagelijkse
gang van zaken op de bureaus
niet te laten versloffen. "Dat is
een probleem", zegt hij. "Er zijn
wel dingen gebeurd in Amster
dam die om een snelle reactie
vragen. Omdat de aanhoudings
teams hier in het westen volledig
worden opgeslorpt door de zaak
Heijn, levert dat moeilijkheden
op".
Drugssmokkel
Omgekeerd zijn tijdens het on
derzoek ook zaken opgelost, die
anders wellicht aan de aandacht
van de politie zouden zijn ont
snapt. Remmerts de Vries: "We
hebben bepaalde mensen eens
wat beter onder de loep geno-
men omdat we aanwijzingen
hebben dat die zich met deze
zaak bezighielden. Als nevenef
fect zijn er daardoor nogal wat
zaken opgelost. Het gaat om een
paar grote zaken met name in de
sfeer van drugssmokkel. Er zijn
ook hoeveelheden harddrugs en
softdrugs in beslaggenomen. De
tails moet u mij niet vragen".
De grootschaligheid van het
onderzoek heeft te maken met de
opvatting van justitie dat ontvoe
ring wordt beschouwd als een
van de zwaarste misdrijven.
Remmerts De Vries: "Het is ei
genlijk het zwaarste misdrijf dat
de Nederlandse wetgeving kent.
Niet formeel het zwaarst gestraf
te - op een doodslag staat bij wij
ze van spreken meer - maar het
gaat om-de geschokte rechtsor
de. Er zijn mensen die zo weinig
gevoel hebben voor hun mede
mens, dat voor hen alleen geld
nog maar een rol speelt. Dat fe
nomeen kan niet hard genoeg
worden aangepakt. Zelfs al zou
al die inzet niets helpen, moet je
het nog doen uit het oogpunt
rechtvaardigheid".
Tijdens een groot onderzoek
moeten tal van moeilijke beslis
singen worden genomen. Rem
merts De Vries: "Wat moetje bij
voorbeeld voor laten gaan? De
arrestatie van de daders of de ge
zondheid van meneer Heijn? Dat
zijn beslissingen die op het hoog
ste niveau genomen moeten w
den. Dat betekent dat we ons ook
met minister Korthals Altes
moeten verstaan. Hij is al twee
keer hier geweest en draagt i
wezen ook de politieke verant
woordelijkheid voor het onder
zoek. Hij vindt in elk geval dat hij
erin gekend moet worden als dit
soort zware beslissingen vallen".
Hoop geld
Het rijk betaalt het onderzoek
voor een groot deel, maar
gens Remmerts De Vries is
niet denkbeeldig dat dat speciale
potje straks niet groot genoeg
blijkt te zijn. Er zit maar een paar
miljoen gulden in. Remmerts De
Vries: "Het Haarlemse korps
zucht nogal onder deze zaak. Zij
zijn lijfelijk een deel van hun
ruimte kwijt en het kost ze ook
een hoop geld. Ik denk dan ook
dat het korps een groot deel van
zijn geld niet zal terugkrijgen"
Volgens de hoofdofficier vindt
Korthals Altes dat de kosten
geen beletsel mogen zijn. "Hij
vindt het zeer belangrijk dat we
doorgaan", aldus Remmerts de
Vries, "wat hem betreft zelfs tot
het bittere eind".
Korpschef Brinkman van
gemeentepolitie in Bloemen
daal. waar Gerrit Jan Heijn
woont en vermoedelijk is c
voerd, is ook van mening dat het
onderzoek voorlopig door moet
gaan. Ook al heeft het al enkele
miljoenen guldens gekost er
het nog maar de vraag of dat geld
ooit terugkomt. Het onderzoek
legt in elk geval een grote claim
op zijn korps. "Natuurlijk heeft
dit invloed op het dagelijks
werk. De algemene surveillance
draait weliswaar door in een nog
steeds redelijke bezetting, maar
voor de administratie en de re
cherche is het een moeilijke tijd.
Er moeten veel overuren worden
gemaakt om het dagelijks werk
te kunnen blijven doen".
Ziek
Brinkman zelf heeft sinds het
begin van de ontvoering niet veel
rust gehad. Het Bloemendaalse
korps ziet hij niet vaak, omdat hij
veelal in het Haarlemse politie
bureau werkt. "Ik werk maar en
kele uren per week in Bloemen
daal, in Haarlem daarentegen
een vijftig a zestig uur. Meestal
ga ik 's morgens half negen even
langs het bureau in Bloemen
daal, neem daar meteen mensen
mee die ook in Haarlem werken
en kom 's avonds negen uur w
deze kant op. De dagelijkse lei
ding in Bloemendaal is in han
den van drie adjudanten. Als er
iets bijzonders is, nemen ze even
contact met mij op. Mijn adjunct
is ziek. D.at is een ramp".
Hoofdcommissaris Straver
van Haarlem heeft alle begrip
voor zijn collega Brinkman. "Na
tuurlijk betekent het feit dat we
met een aantal rechercheurs en
opsporingsambtenaren in het
onderzoek zitten, dat andere on
derzoeken moeten worden uitge
steld of op een laag pitje moeten
worden gezet. Dit is een vorm
van georganiseerde misdaad, die
gelukkig in Nederland nog ui-
terst zeldzaam is. Dat moeten we
zo houden. Het mag niet lonend
worden, dus moetje er veel poli
tie op zetten. De pakkans moet
zo groot zijn, dat het voor de ge
organiseerde misdaad in Neder
land erg riskant blijft. De onge
makken hier op het bureau ne
men we voor lief'.
De methode-Billings voor pe
riodieke onthouding moet meer
bekend worden. Ze is even be
trouwbaar als het gebruik van de
pil. Daarnaast is ze, naar het oor
deel van de Rooms-Katholieke
Kerk, zedelijk wél verantwoord
en de pil niet.
Zo schrijft bisschop Bomers
van Haarlem in het november
nummer van het bisdomblad
'Samen Kerk'. Periodieke ont
houding volgens de kalender
methode is in veel gevallen geen
echt veilige methode, zegt Bo
mers. "Dat moet naar mijn me
ning ook worden toegegeven.
Precies daarom wil ik erop wij
zen, dat er in dit opzicht grote
vorderingen zijn gemaakt".
Het Australische artsen-echt
paar Billings heeft, naar bis
schop Bomers uitlegt, met een
andere methode 'verrassende re
sultaten' geboekt. Zij hebben
ontdekt, dat er duidelijke symp
tomen zijn waaraan de vrouw
haar vruchtbare periode kan her
kennen. De Wereldgezondheids
organisatie vergelijkt de be
trouwbaarheid van deze metho
de met die van de pil.
Maar er zijn nog meer voorde
len. zo gaat bisschop Bomers
voort. Zo berokkent de methode
geen enkele schade aan de ge
zondheid en vraagt ze betrok
kenheid van beide partners.
"Hun onderlinge band wordt
daardoor sterker en zuiverder",
meent Bomers. Er is een boek,
getiteld 'De Billingsmethode'.
Dat prijst de bisschop van harte
Sommige mensen weten het
zedelijk verschil niet tussen pe
riodieke onthouding en anti-con
ceptiemiddelen. Daarom legt de
bisschop in zijn verhaal dat nog
eens uit. Bij periodieke onthou
ding gebeurt de geslachtsdaad
doorgaans als de vrouw on
vruchtbaar is. Bij het gebruik
van middelen kunnen man en
vrouw ook naar bed gaan als de
vrouw vruchtbaar is. En dat is te
gen de officiële rooms-katholie-
ke leer.
Schade. Tijdens een debat
gisteravond in Leiden, georgani
seerd door de stichting 'Het
Leidse debat', betoogde bis
schop Bomers, dat de staat veel
schade lijdt door de noodzakelij
ke bestrijding van de ziekte aids.
"Er zijn grote investeringen no
dig". De bisschop vond het 'on
rechtvaardig' dat de gemeen
schap moet boeten voor de ma
nier waarop bepaalde leden sek
sueel leven.
Seksueel verkeer, zei de bis
schop, is voor binnen het huwe
lijk. "In alle andere gevallen zou
de overheid een ontmoedigings
beleid moeten voeren. Dit echter
zonder te straffen"
Boos over veto's
De theologische faculteit van
de Katholieke Universiteit in
Nijmegen wil van de bisschop
pen horen waarom zij de benoe
ming van dr. A. van Harskamp
en drs. E. Borgman aan deze fa
culteit afwijzen. Enkele weken
geleden hebben de bisschoppen
de benoeming van beide theolo
gen zonder opgaaf van redenen
tegengehouden.
De faculteitsraad nam gisteren
tijdens een extra vergadering
met algemene stemmen een mo
tie aan waarin het universiteits
bestuur wordt verzocht de aan
vraag voor deze benoemingewn
te handhaven en de bisschoppen
uitleg te vragen. De twee theolo
gen zijn, volgens de faculteits
raad, 'uitermate geschikt' voor
de vervulling van twee vacatures
bii de vakgroep dogmatische en
fundamentele theologie.
Dr. P. Huizing, emeritus-hoog
leraar kerkelijk recht in Nijme-
-gen, vindt, dat de bisschoppen
jegens beide theologen 'onzorg
vuldig en niet correct' hebben
gehandeld. In het Vaticaanse do
cument over de priesteropleidin
gen wordt bij schorsing en ont
slag van docenten onder meer
geéist, dat de betrokken docent
zich mondeling kan verantwoor
den. Huizing ziet niet in, waarom
dat niet voor benoemingen zou
gelden.
Reactie van de emeritus-hoog
leraar dr. E. Schillebeeckx giste
ren: "Het bisschoppelijk veto is
kerkpolitiek van een verdacht
soort". Binnen de theologische
faculteit wordt vermoed, dat Van
Harskamps lidmaatschap van de
Gereformeerde Kerken en Borg-
mans activiteiten binnen de pro
gressieve vleugel van de Rooms-
Katholieke Kerk de aanleiding
zijn.
Schillebeeckx: "De bisschop
pen vergeten op een verbijste
rende wijze dat het kerkelijk ge
zag zelf onderworpen is aan het
gezag van het woord van God en
in dienst staat van de geloofsge
meenschap en niet van een be
paalde kerkpolitiek". De veto's
getuigen van 'innerlijke on
macht'.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
door de synode tot predikant
buitengewone werkzaamheden,
docent Nieuwe Testament aan
de Near School of Theology te
Beiroet, C. G. Baart Schelluinen,
te Sint Anthoniepolder (ZH)
voor deelwerk kandidaat J. Bei
der Randwijk; benoemd tot bij
stand in het pastoraat, deelwerk,
te Waddinxveen kandidaat W
Groenenboom Capelle aan den
IJssel; aangenomen het beroep
door de classis Haarlem tot pre
dikant buitengewone werkzaam
heden, geestelijk verzorger psy
chiatrisch ziekenhuis 'Vogelen
zang' te Bennebroek, mevrouw
J. van der Werf Peize (Dr.), naar
Öppenhuizen-Uitwellingerga
(Fr.), hervormd-gereformeerde
federatie, G. S. Groeneveld
Burum (Fr.), naar Uit-
huizermeeden kandidaat G. J.
Gardenier Zwartemeer; bedankt
voor Oostwold (Oldambt, Gr.) J.
K. Vlasblom Ommen; beroep
baar H. de Bode Valburg (Geld.).
Vertrek. Ds. A. Steinhart
(evangelisch-luthers) te Alphen
aan den Rijn verlaat per 1 januari
aanstaande de 'Hooge Burch' in
Zwammerdam, instituut voor
verstandelijk gehandicapten,
waar hij tien jaar geleden hoofd
werd van de dienst geestelijke
verzorging. Hij maakt gebruik
van de vut-regeling.
Zelfstandig. Na tien jaar 'in
wording' te zijn geweest - onder
de hoede van de regionale kerk
vergadering (classis) Amsterdam
- wordt de hervormde gemeente
Gaasperdam in Amsterdam
Zuidoost komende zondag offi
cieel zelfstandig. Ds. G. D. E. van
Veldhuizen heeft het beroep
voor de pas gestichte predikants
plaats aangenomen. Hij werkte
al sinds 1981 op een classicale
predikantsplaats voor buitenge
wone werkzaamheden.
De wijk Gaasperdam is nu bij
na voltooid. Er wonen ongeveer
35.000 mensen. De kerkelijke ge
meente is eind 1977 uit het niets
ontstaan. De protestantse ge
meenschap, een kleine minder
heid in de wijk, telt ongeveer 150
vrijwilligers. Een federatie van
de hervormde gemeente en de
gereformeerde wijk in Gaasper
dam is in voorbereiding.
Soweto-kaarsen. Voor de
tiende keer zullen in de komende
weken in veel kerkelijke ge
meenten de bekende kaarsen
van de coöperatie 'Ukukhanya'
in Soweto (Zuid-Afrika) worden
verkocht. Dit is een kleinschalig
industrieel projekt, dat aan een
groep zwarte mensen werkgele
genheid biedt en een teken wil
zijn voor een betere toekomst.
In Nederland worden de kaar
sen ingevoerd door SOS-Wereld-
handel in Culemborg. Dit jaar
komt ook de leider van het kaar-
senprojekt (een predikant) naar
ons land om op verschillende
plaatsen te spreken. Beginnend
op 10 december gaat hij naar
Middelburg, Drachten, Zwolle,
Arnhem, Schiedam en Utrecht.
Voor nadere inlichtingen de
genoemde Wereldhandel, Beesd-
seweg 5, 4104 AW Culemborg,
03450-13744.
