Motoren van de toekomst staan startklaar in museum Bakx contra t Hart: met modder gooien A Little Night Music' om zeep geholpen musical Activiteiten rond eeuwfeest van Adriaan Roland Holst Drummers draaien goed op slecht bezocht concert Beckett in een nieuw licht Steven Mayer kon er niet genoeg van krijgen PAGINA 22 KUNST MAANDAG 26 OKTOBER 198; l LEIDEN - Er is weer eens een steen gegooid in het vijvertje dat Nederlandse literatuur heet. "Een kijkje achter het behang van een kleine, gereformeerde man", met die strijdleus in zijn banier valt ver taler Hans W. Bakx succesauteur Maarten 't Hart aan. Het boekje van Bakx, dat is uitge geven door Kwadraat, heet 'een studie in verachting' te zijn. Ver achting - het is nogal niet een groot woord. Wat mag er zijn voorgeval len tussen beide heren? In het weekblad Vrij Nederland konden we onlangs lezen dat Bakx een tijd lang in het Amsterdamse huis van de schrijver heeft gewoond. Welnu, 'dat huis werd op een bepaald mo ment gekraakt en volgens 't Hart - die zelf een kasteeltje in Warmond bewoont - is dat de schuld van die Bakx. Het conflict werd opgerakeld in de boekenbijlage van het weekblad omdat 't Hart een roman over de geschiedenis heeft geschreven. De titel van die roman: 'Het uur tussen hond en wolf. Dat boek verschijnt vandaag. Bakx heeft het al gelezen. 't Harts uitgever, De Arbeiders pers, stuurde het manuscript naar de voormalige huurder van huis baas Maarten voor het geval dat. Bakx vond het niet nodig een advo caat in te schakelen, maar schreef een weerwoord: 'Midas' tranen'. In dat boekje is 't Hart onder de naam Sijmen Togt opgevoerd (HartS.Togt!). Bakx zélf heeft er de naam Deelder in aangenomen. Togt en Deelder. Vrienden waren het, aardige jongens. Ze kwamen elkaar tegen op een bijeenkomst van het Dagblad (NRC/Handels- blad). Deelder was aan die krant verbonden en Togt, nou, dat weten we, Togt bestookte het met artike len. Hij staat er een beetje gerefor meerd bij op de receptie, een beetje verloren ook. Deelder ontfermt zich over hem. En zie: er bloeit een vriendschap op. Een vriendschap die zelfs resul teert in een overeenkomst: Deelder wordt de hoofdbewoner van Togts huis in de Amsterdamse rosse buurt. En dan begint het gelazer: Togt eet de boterhammen van Deelder op, Togt vindt dat Deelder de verkeerde schrijvers op handen draagt. Deelder vindt op zijn beurt dat Togt absoluut niet kan schrijven. "Enigszins verbouwereerd had hij zich tot collega's gewend, die - dat herinnerde hij zich wel - altijd blij waren met kopij, maar over wier gezicht een schaduw viel als het kopij van Togt bleek". Want Togt kan geen tien woorden recht achter elkaar krijgen, aldus Deelder, die voorts van mening is dat de gere formeerde auteur beter kan slij men dan schrijven. Geen tien woorden recht achter el kaar - 'een Nobelprijswinnaar lijkt 't Hart vooralsnog niet, maar geen tien woorden achter elkaar? Dat is toch wel wat overdreven. Een pas sage die Bakx heeft geschreven met het schuim van z'n lippen, niet met inkt. Een nogal dramatisch fragment handelt over Togts verkleedmanie. Bakx schrijft:"In zijn rechterhand. die hij om de leuning hield ge kneld, hing een blonde pruik. Zijn make-up was uitgelopen en vorm de aan de zijkant van zijn hoofd een grotesk derde oog. Er kleefde bloed op zijn wang. De lichte jurk die hij droeg was aan flarden ge scheurd en hing in repen op zijn rug. Hij miste een schoen. Met ge strekte armen, het hoofd schuin, zocht hij houvast aan de leuning. Er klonk nog een laatste roffel. Togt snikte en leek Deelder niet te zien. Deelder keek naar hem, dacht na en draaide zich toen om. Deze keer niet. Deze keer niet". Togt als travestiet, 't Hart heeft in een interview met Bibeb al eens 'onthuld' dat hij een tijdlang een vrouw wilde zijn. Misschien is het voorval dus wel niet verzonnen, misschien ook wel. Maar wat een burgerlijkheid eigenlijk! Alsof een gereformeerde jongen geen pumps zou mogen dragen. Enfin, het woord is aan 't Hart. Die op zijn beurt ongetwijfeld zal uit leggen dat die Bakx - hoe zal het 't Hart hem noemen? - een onsympa thiek heerschap is, dat in zijn ganse leven nog nooit iets heeft gepres teerd, dat zich alleen maar bezig houdt met het pesten van hard wer kende, godsvruchtige jongens. Intussen heeft Boudewijn Büch in dit partijtje schaduwboksen al par tij gekozen. Gisteren, in zijn kunst programma, liet hij nogal pinnig weten dat hij aan de kant van 't Maarten 't Hart alias Sijmen Togt (archiefTotoi Hart staat. Voor iemand die de huur niet betaalde, zoals Bakx, kar hij weinig begrip opbrengen. WIM BRANDS Aërodynamische fiets. Zelfs de trappers ervan zijn gestroomlijnd. "A Little Night Music", musical van Stephen Sondhcim en Hugh Whee ler. uitgevoerd door The Company. Regie: Daniel Cohen. Choreografie: Jay Borg. Muzikale leiding: Hans van Breugcl en Robert Eliscu. Ge zien in dc Leidse schouwburg op 24 oktober 1987. LEIDEN - The Company Musi cal Theatre Group, zoals de volle dige naam van het gezelschap luidt, is voortgekomen uit het amateurgezelschap "The InPla- yers" en stelt zich ten doel on conventionele Engelse en Ame rikaanse musicals in de oor spronkelijke taal in Nederland ten tonele te brengen. Een loffe lijk streven, als was het alleen maar omdat een Nederlandstali ge produktie slechts zelden winstgevend is gebleken en veel musicals ons land dientengevol ge voorbijgaan. Dat zou zeker ook het geval zijn geweest met "A Little Night Music", een mu sical gebaseerd op de film "De glimlach van een zomernacht" van Ingmar Bergman. Het is een theaterstuk \vaarin de uitbundig heid en het show-element onder geschikt werden gemaakt aan sfeer, detailwerking en karakter tekening. De eerste vereisten voor een musical-acteur zijn professiona- BERGEN - Het Noordhollandse Bergen viert volgend jaar de hon derdste geboortedag van Adriaan Roland Holst. De dichter was ere burger van dit kunstenaarsdorp. Hij bracht er het grootste deel van zijn leven door en overleed er in 1976. Hoogtepunt wordt een her denkingsbijeenkomst op 8 juni, waar Kees Fens als feestredenaar optreedt. Adriaan Rolant Holst in zijn lisme en perfectionisme. Wie niet aan beide eisen kan voldoen, zal mogelijk nog wel een baan kun nen vinden bij een Amsterdams toneelgezelschap, maar hoort in een musical beslist niet thuis. Beide elementen ontbraken in de voorstelling van The Compa ny echter in hoge mate. Dictie en acteervermogen lieten bij som migen zeer te wensen over, de ensembles bereikten slechts zel den een aanvaardbare graad van homogeniteit en de zangpresta ties riepen soms letterlijk kippe- vel op. (En dan zullen we het "Engels" van hoofdrolspeler Flip Rootliep maar buiten be schouwing laten...). Een aantal medewerkenden, onder wie het merendeel van de musici, weer de zich dapper, maar bij gebrek aan een inventieve regie en een flitsend tempo bleek alle moeite vergeefs. Wat er dan nog aan charmants in de voorstelling zat, werd bovendien om zeep gehoj- pen door een hoeveelheid toneel- en kostuummicrofoons die eer der bestemd leek voor Carré dan voor de intieme Leidse Schouw burg en door een geluidsinstalla tie die voor de weergave van zang en muziek verboden zou moeten worden. PAUL KORENHOF Tot de herdenkingsfestiviteiten behoort de uitreiking van de Adri aan Roland Holst-penning, inclu sief een prijsbedrag van 5000 gul den. De prijs is bestemd voor een jonge dichter die nog niet eerder is bekroond, maar wiens werk er de afgelopen jaren wel blijk van heeft gegeven constante literaire kwali teit te bezitten. De jury staat onder voorzitterschap van de criticus W. A. M. de Moor. Voorts bestaat het plan om een filmdocumentaire te maken over Roland Holst. Wat nog niet vast staat, is de uitgave van een boek dat Lo de Ruiter hoopt te voltooi en. De oud-burgemeester van Ber gen, voorzitter van het comité dat de herdenking organiseert en voor zitter van het Roland Holst Fonds, maakte de dichter de laatste jaren van zeer nabij als vriend mee. Met Roland Holst sprak hij in die tijd onder meer over diens reizen door Zuid-Afrika (waar hij onder anderen Jan Greshoff bezocht), de dood, het leven en zijn visie op het hiernamaals. De Ruiter zegt in zijn boek ook het een en ander te zullen vertellen, zij het 'op terughouden de wijze', over de vrouw met wie Roland Holst ooit bijna was ge trouwd. Deze vrouw heeft hem daarvoor pas onlangs toestemming (foto GPD) Koffieconcert door Steven Mayer piano. Gespeeld werden werken van Schubert (Impromptu in Ges gr.t.). Beethoven (sonate opus 31/2), Weber (Konzertstück in f kl.t.), Schumann (Carnaval) en Liszt (Niobe-fantasie). Gehoord op zondag 25 oktober in de Foyer van de Stadsgehoorzaal. LEIDEN - Met een tweetal toe giften en een joviale armzwaai nam de Amerikaanse concertpia nist Steven Mayer ten slotte af scheid van het Leidse publiek. Het leek wel of hij er niet genoeg van kon krijgen. Kortgeleden gaf hij een concert in de Kapelzaal. Maar zijn terugreis naar New York had hij een week uitgesteld om K&O uit de brand te helpen,' nu door ziekte van enige leden het geplande concert van het en semble Nederlands Sinfoniëtta geen doorgang kon vinden. Zo hebben wij kunnen genie ten van een negentiende eeuws Bart van Helsdingen en Trio Nu bij Hot House. Gehoord in het Waagge bouw op 24 oktober. LEIDEN - Als onderdeel van de Oktober Jazzmaand organiseer de Hot House een dubbelcon cert. Veel animo daarvoor was er niet; er zaten niet meer dan zo'n twintig personen in de ruime zaal. Een van de oorzaken zal naamsonbekendheid zijn ge weest, hoewel alle musici al een zekere naam hebben opgebouwd in andere combinaties. Bart van Helsdingen, die voor het eerst opviel als de ene helft van het duo De Helling, bleek zich de laatste paar jaar ontwikkeld te hebben tot een slagwerker van grote beheersing en programma tisch overzicht. Een solo-optre den is nogal riskant; door het ontbreken van enige directe me lodische verwijzing kan de ver veling snel toeslaan bij het pu bliek. In eerste instantie omzeilt Van Helsdingen dit probleem door 'steel pans' te gebruiken, delen van olievaten met gestem de vlakken, zoals we die kennen 'Adem, Niet ik, Theater 2' door F.Act. Tekst: Samuel Beckett, ver taling: Tjeerd de Boer en Jacoba van Velde, regie: Albert Hoex, to neelbeeld: Hans Klasema, muziek: Nico Haenen. spelers: Elisabeth Andersen, Huib Broos, Fcr Conrad en Wim Kouwenhoven. Gezien op 20 oktober in theater Lantaren 2, Rot terdam. Op 5 november te zien in bet LAK, Leiden. ROTTERDAM - Albert Hoex heeft met de voorstelling 'Adem, Niet ik, Theater 2' een beschei den maar genuanceerde regie af geleverd. Met Beckett kan je vele kanten op; niettemin overheer sen momenteel twee invullin gen: de 'slapstick'-Becket en de 'taalfilosofische'-Beckett. Beide invullingen hebben gemeen dat ze stomvervelend zijn. Doordat Hoex het extreme van Beckett nu eens niet in de schijnwerpers zet, krijgen andere aspecten van Beckett accent. In 'Niet ik' is dat het mededogen en in Theater 2 de bevrijdende humor. 'Niet ik' maakte de meeste in druk. Het is een monoloog, of be- ROTTERDAM - Het Rotter damse museum Boymans-Van Beuningen is de komende we ken voor een deel veranderd in een uitgebreide 'sportwinkel'. Er is niets te koop maar wel veel leuks te zien op het gebied van de aërodynamische vor men in de sport. Er staan oogstrelende spullen die je eer der zou verwachten op de Twee wieier-RAI of op een va kantiebeurs als Adventure dan in een museum. Het gaat bij deze tentoonstelling dan ook niet om kunst maar om vormgeving. Zo staat er een fiets, door z'n vorm zo mooi, licht en su persnel, dat niet alleen Francesco programma dat ook alle kenmer ken in zich droeg van dit voor bije tijdperk. Steeds hogere ei sen werden in de loop van de vo rige eeuw gesteld aan de klank- sterkte en het mechaniek van de piano. Aan de composities kan men horen dat de vleugel - keizer der instrumenten - hoog in aan zien stond. Geen zinnig compo nist zou tegenwoordig nog der gelijke halsbrekende Konzert- stücke als die van Weber schrij ven of Fantasieën als van Liszt. Steven Mayer heeft ruimschoots uit de Caraibische muziek. Op een andere manier voorkomt hij eentonigheid door het conven tionele drumstel goed te stem men, wat eergisteren vgoed tot zijn recht kwam in de akoestiek van de Waag. Het programma 'Heavy Metal' van de slagwerker is genoemd naar de bovengenoemde metalen instrumenten (aangevuld met pedaaltrommels van hetzelfde materiaal) en kenmerkt zich door een elegante speelwijze. Van Helsdingen ontpopte zich als een zeer soepele speler die boven dien zelden verzandt in nodeloze technische hoogstandjes. Hij maakte het spannend door het thematisch materiaal eenvoudig te houden. Opvallend was het boventonengebruik van de steel pans, iets dat ik in elk geval nooit eerder heb gehoord. De klank kwaliteit van de normale drum set was zeer goed, zodat men kon genieten van melodisch spel in de traditie van een Eddie Blac- kwell ef Max Roach. Mooie rof fels werden afgewisseld door ter een woordenvloed die geen einde lijkt te hebben. De tekst is fragmentarisch, er zijn slechts woorden en delen van zinnen. Hortend en stotend, met steeds terugkerende fragmenten, wor den er mededelingen gedaan. Van degene die de tekst uit spreekt is slechts de mond te zien. Midden op het toneel staat een toehoorder, die af en toe een beweging maakt. De tekst wordt op virtuoze wijze uitgesproken door Elisabeth Andersen. Inge houden maar geladen benut ze de mogelijkheden van de tekst. Letterlijk en figuurlijk hang je aan haar lippen. Het is een huiveringwekkende tekst, waarin gaandeweg een soort patroon, een verhaal te ont dekken is. Er wordt verteld over een seksuele ervaring lang gele den op een vroege aprilmorgen. Moser er op z'n gemak een nieuw werelduurrecord mee had kunnen bereiken. Ook Joop Zoetemelk zou er, nog net voor zijn afscheid, een toptijd mee hebben kunnen halen. door Bas Hoppel De beide heren hadden zelfs nog kunnen kiezen: óf de gestroomlijn de Kronotech van de Italiaanse ontwerper Domenico Modolo óf de speciaal voor deze tentoonstelling gemaakte aërodynamische race- versie van de ligfiets van onze ei gen Aart Roelandt. Er zijn niet alleen spectaculaire fietsen te zien, maar ook gestrooml- techniek en virtuositeit in huis om het tot een goed einde te brengen maar bovendien bezit hij de humor om dat alles nog te relativeren. In de uitvoering van het Carna val van Schumann liet Mayer het beste horen van wat hij in huis had. Opvallend vond ik zijn toon, rond en nooit hoekig, met zeer veel schakeringen tussen zacht en hard, zodat zijn spel vaak een soort gelaagdheid bezat. On danks de vele veranderingen in puntig getimede rimshots. Het is gewaagd om solo-percussiecon- certen te geven, maar Van Hels dingen bewees met 'Heavy Me tal' dat als een van de weinigen in Nederland werkelijk aan te kunnen. De twee sets van Trio Nu wa ren een stuk minder vast van structuur dan het werk van de eenzame slagwerker. Het drietal gaat uit van meestal eenvoudige thema's die vervolgens zeer de mocratisch, dat wil zeggen met veel soloruimte voor allen, gepa rafraseerd, uit elkaar geplozen en opnieuw geordend worden. Een riskante onderneming, want veel hangt af van de spontaniteit en de bereidheid tot gezamenlijk improviseren. De spannings boog was dan ook niet altijd even groot. Altsaxofonist Bart van der Putten is de minst bekende van de drie. Hij maakte goed gebruik van zijn grote dynamische bereik en hield de zaken, ondanks zijn extroverte en emotionele manier van blazen, heel overzichtelijk. Het enige bezwaar dat men kon De vrouw die de tekst uitspreekt is geobsedeerd door zonde en schuldbesef. Een rechtszaak kom ter sprake waarin de vrouw "schuldig" of "niet schuldig" had moeten zeggen. Ze was spra keloos gebleven, zoals ze haar hele leven al weinig spraakzaam was. Maar één of twee keer in het jaar moest ze spreken en kwam er die woordenstroom uit. Dan sprak ze mensen aan die haar niet begrijpend aangaapten. Langzaam wordt voor de toe schouwer duidelijk dat de vrouw - ze is zeventig - de essentiële woorden van haar leven uit spreekt. Het leeuwedeel van de voor stelling wordt gevuld met het stuk 'Theater 2', een soort zwarte komedie voor twee personen. Twee personen moeten beslissen jnde motoren, met als absolute uit schieter opnieuw een Italiaans ont werp. Met deze knalrode motor, waarin de berijder onder aërodyna mische kappen is ingepakt en op deze manier een vloeiend geheel vormt met z'n machine, is onlangs een nieuw wereldrecord over de 10 km gehaald. Rage Ook op het gebied van andere sporten valt er genoeg te genieten. Een daarvan, die de laatste tijd sterk aan populariteit heeft gewon nen, is de loopsport, ofwel het trim men, joggen en marathonlopen. Omdat het goedkoop en gemakke lijk is en, naar men zegt 'gezond', is het hardlopen de afgelopen jaren uitgegroeid tot een ware rage. Het enige dat je nodig hebt bij deze sfeer bracht hij grote eenheid in het werk van Schumann. Ook op intimiteit en lyriek werden we onthaald. In de impromptu van Schubert bleef de melodie zin gen als in zijn liederen. De Beethoven-sonate vond ik iets moeilijker te accepteren. Waar Beethoven zelf al de even wichtige opbouw van het klas sieke tijdperk had verlaten, gooi de Steven Mayer daar nog eens een schepje bovenop: in de lang zame delen werd het tempo op een bijna ondraaglijke manier tot het uiterste beproefd. Sommigen onder het publiek reageerden daar wat ongedurig op met schuifelen en geeuwen. Een kleine smet op het pro gram vormden de ketsende bij geluiden die de vleugel maakte onder het geweld van de roman tiek. MONICA SCHIKS. hebben tegen de prestaties van het trio was dat er niet altijd even alert op elkaar werd gereageerd, zodat er soms wat dode momen ten in enkele stukken zaten. Zo als gebruikelijk met dergelijke muziek werd dat naarmate de avond vorderde beter. Bassist Wilbert de Joode en drummer Theo Bodewes, die al vaak met elkaar gespeeld hebben, pasten uitstekend bij elkaar; vooral De Joodes geluid, breed en sonoor, deed het goed in de Waag. Het was interessant om een tweede drummer aan het werk te zien, met een deels heel andere opvat ting over hoe de trommels beho ren te klinken. Bodewes' spel is droger en minder dragend dan dat van Van Helsdingen, maar te gelijkertijd ook wendbaarder. De laatste set van de avond verliep zeer vlot en de laatste twee nummers kregen ondanks de lege zaal een feestelijk karak ter door de spontane deelname van Van Helsdingen die het trio extra opjutte. Jonge musici die grotere bekendheid verdienen. KEN VOS of een derde uit het raam moet springen. Ze verdiepen zich in het leven van de derde, dossiers worden geraadpleegd maar het antwoord blijft uit. Wim Kou wenhoven en Huib Broos speel den de beide mannen met een ze kere 'overacting' en traagheid. Het stuk had helaas een te lange aanloop nodig. Vooral het spel van Wim Kouwenhoven was daar debet aan, net te grotesk, net niet de juiste toon. Op het moment dat die toon wel klopt en op het moment dat Huib Broos zich in de strijd gooit, wordt het spannend en geestig. De rust en lichtvoetigheid waar mee 'Theater 2' werd gebracht, werkte niettemin voortreffelijk. Die lichte toon typeerde de he le voorstelling. Eindelijk eens een menselijke Beckett zonder ongein en diepzinnig gemillime- ter. RADBOUD ENGBERSEN sport is een goed zittend paar schoenen, ruimte en vrije tijd. Maar, zo eenvoudig als de sport lijkt, zo ingewikkeld zijn de schoe nen die een totale gedaanteveran dering ondergingen op basis van nieuwe materialen en nieuwe in zichten over het loopgedrag. Onder invloed van research in het sportla- boratorium veranderde het dood-1 gewone 'gympie' in een 'high tech' schoen die de votet in alle stadia, van afzet tot en met afwikkeling, ondersteunt. Dat is ook waar het in deze tentoonstelling 'Sport en De sign' om te doen is: het probeert een beeld te geven van de belang- j rijke ontwikkelingen in de vormge-1 ving van het sportartikel. Daarbij j gaat het niet alleen om de techni sche verfijningen in de sportspul- len maar ook om de steeds grotere invloed van de mode op sportarti kelen en andersom. De ene sporter wil er, zoals bijvoorbeeld op de ski piste, nog sneller uitzien dan de an der. Dat kleding ook directe invloed kan hebben op de prestatie, bewijst de ijshockey sport. In deze man- i nensport hebben grote verbeterin gen in het ontwerp niet alleen het imago, maar ook de aard van het spel veranderd. De nieuwe kle ding, ontstaan op basis van ergono mische studies en kinesiologie (be wegingsleer) en toepassing van nieuwe materialen, heeft de ijshoc- key-speler veranderd van een im posant, massief werkpaard in een gestroomlijnde, elegante en snelle speler. Bewustzijn Nederland telt ongeveer 7,5 mil joen actieve sportbeoefenaars. De sport zal onder andere door de toe name van vrije tijd en het grotere bewustzijn over lichamelijke ge zondheid een steeds belangrijkere rol in het dagelijkse leven gaan spe len. Op deze snelgroeiende markt waar veel geld omgaat, kunnen fa brikanten alleen hun plaats verove ren of behouden door meer re search en snel reageren op nieuwe tendenzen, want sportprodukten en hun vormgeving zijn op allerlei manieren in beweging. Want, zo be wijst deze vooral voor sporters in teressante tentoonstelling, de leren bergschoen, de houten handschiet boog en de simpele gympies die ja renlang voldeden, behoren voor goed tot het verleden. 'Sport en Design' in museum Boymans-Van Beuningen in Rot terdam duurt tot 29 november. Bulgaarse prijs voor Schenkkan AMSTERDAM (ANP) - De Neder landse film „Vroeger is dood" van Ine Schenkkan is op het internatio nale televisiefestival in het Bul gaarse Plovdiv onderscheiden met de "Golden chest". De film, die ook al tijdens de Ne derlandse filmdagen werd gelau werd, was door de NOS namens de Nederlandse omroep ingezonden. De NOS, coproducent van de film, zal "Vroeger is dood" het komend jaar op het nieuwe Nederlandse te levisienet uitzenden. Wim Kouwenhoven, Fer Con rad en Huib Broos in 'Theater 2', een zwarte komedie voor twee personen. (foto pr>

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 22