'Cao zal steeds meer door
bedrijf zelf worden ingevuld'
'Behandelen van hernia
kan ook via inspuiting'
Interview
Afrikaanse kerkleiders zouden kosteloze tickets moeten weigeren
PAGINA 2
VRIJDAG 23 OKTOBER 198:
Prol. Max Rood over toekomst van collectieve arbeidsovereenkomst
DEN HAAG - „Collectieve
arbeidsovereenkomsten
(cao's) op bedrijfstakniveau
zijn verouderd. Zij zullen in
betekenis afnemen en voor
een deel plaatsmaken voor
flexibele arbeidscontracten
op het laagste niveau, dat
van de onderneming". Met
weidse gebaren schetst
prof. mr. M.G. Rood, hoog
leraar sociaal recht aan de
universiteit Leiden en mi
nister van binnenlandse za
ken in het derde kabinet-
Van Agt, de toekomst van
de cao.
door
Pieter Couwenbergh
De cao kreeg op 24 december 1927,
zestig jaar geleden, een wettelijke
grondslag. De vakbonden werden
officieel erkend als vertegenwoor
digers van de werknemers en kon
den in overleg met de werkgevers
voortaan loonafspraken maken die
golden voor alle werknemers in
een bedrijfstak.
De cao is van loonmachine voor
de werknemers uitgegroeid tot een
zelfstandig rechtsinstituut. Het re
gelt niet alleen voor 2,8 miljoen
werknemers de arbeidsvoorwaar
den maar is tevens trendsetter in
het sociaal-economisch beleid. Zo
werd het minimumloon in de wet
vastgelegd, nadat het eerst een
aantal jaren in diverse cao's was
opgenomen.
Kritiek
Er is veel kritiek op de cao's.
Veel bedrijven pleiten voor een
grotere verscheidenheid en decen
tralisatie in het loonoverleg.
Prof. Rood: „De ons bekende
cao, met name de bedrijfstak-cao,
is nog gericht op de tamelijk homo
gene beroepsbevolking van jaren
geleden. De hedendaagse beroeps
bevolking is echter zeer verschil
lend en bovendien veel mobieler.
Zij is in geen enkel opzicht te ver
gelijken met het arbeidsleger van
het begin van deze eeuw".
„Het werk is veel individueler
dan vroeger. Kijk maar eens naar
de Rotterdamse haven waar toen
tertijd iedereen in de stukgoedsec
tor werkte en met een soort vlees
haak in de hand de balen overlaad
de. Nu doen enkele kraanmachi
nisten dit werk, terwijl anderen in
een afgesloten ruimte achter een
computer voor het verdere trans
port zorgen"
„Ook het onderscheid tussen een
kraanmachinist en een vuilnisop
haler is veel groter dan vroeger. De
onderlinge solidariteit is vermin
derd. Voor elkaar staken is er nau
welijks bij. Iedereen is bezig zijn
eigen belangen te behartigen. De
werknemer van nu heeft behoefte
aan een op maat gesneden arbeids
contract in plaats van de 'wieg tot
graf regeling' zoals in de traditione
le cao. Daarin is de gehele loop
baan van een werknemer inzake
dienstjaren, diploma's, promotie
gestandaardiseerd. Dat is veel te
star".
„De toekomst ligt ook in flexible
arbeidsovereenkomsten als het af
roep- en het thuiswerk-contract; de
cao moet zich hieraan aanpassen.
Werkgevers kunnen door deze con
tracten veel beter reageren op de
ontwikkelingen op de arbeids
markt. Daarom willen de werkge
versorganisaties bij het centraal
overleg in de Stichting van de Ar
beid zich niet binden aan algemene
afspraken, maar geven zij de voor
keur aan een invulling door de be
drijven zelf'.
Prof. Rood
'Cao maakte ein
de aan het sin
terklaassysteem,
waarbij de werk
gever zijn arbei
ders in december
meedeelde dat ze
ui het nieuwe
jaar een paar gul
den per week
meer kregen'.
(foto GPU)
Het ledental van de vakbonden
is de laatste jaren gedaald van 40
naar 30 procent van de totale be
roepsbevolking. De voorzitter van
de CDA-fractie in de Tweede Ka
mer, De Vries, opperde twee jaar
geleden het idee om de onderne
mingsraden het arbeidsvoorwaar
denoverleg met de werkgever te la
ten voeren. Is er nog een rol voor
de vakbeweging weggelegd7 N
Rood: „De bonden leven inder
daad op een rommelende vulkaan.
Zij moeten zich snel aan de huidige
ontwikkeling aanpassen om te
voorkomen dat zij de boot zullen
missen en hun taak overgenomen
wordt door de ondernemingsraad,
zoals bij bedrijven als IBM. De
bonden moeten zich gaan profile
ren op het laagste niveau, in de be
drijven zelf, want hier worden in
de toekomst de afspraken ge
maakt. Het is niet langer vanzelf
sprekend dat een werknemer lid
wordt van de bond omdat zijn va
der lid was. Ze zijn mondiger ge
worden, regelen zelf hun zaakjes
en zullen pas een vakbond steunen
wanneer die duidelijk voor hun be
langen opkomt".
„Een duidelijk voorbeeld is de
positieve houding die de FNV te
genwoordig tegenover flexibeler
arbeidscontracten inneemt (hoe
wel uitersten in flexibiliteit als af
roep- en nul-urencontracten
scherp worden afgewezen). Denk
ook aan de looneisen die de ver
schillende bonden stellen in weer
wil van de loonmatigingswensen,
die op centraal niveau zijn geuit.
Voor afspraken per bedrijfstak is
geen toekomst meer, omdat die
veel te star zijn en te veel verschil
lende mensen omvatten".
Volgens Rood is er voor de vak
bonden in de nabije toekomst
slechts eer te behalen bij de bedrij
ven zelf en in het centraal overleg
met overheid en werkgevers.
„De federaties blijven van be
lang als service-station voor de ver
schillende bonden. Op landelijk ni
veau kunnen zij het sociaal-econo
misch beleid kleur blijven geven,
zoals indertijd gebeurde met de in
voering van de vut als middel ter
bestrijding van de werkloosheid".
Initiatief
Zal deze ontwikkeling de onder
handelingspositie van de vakbon
den niet verzwakken en de onder
linge verschillen tussen de cao's
niet te groot maken?
„De werkgevers hebben het ini
tiatief in handen genomen. Er is in
derdaad een tendens naar een te
rugkeer naar een situatie waarin zij
het loonoverleg eenzijdig beheer
sen. Het is vaan de wetgever de
grenzen aan flexibele arbeidscon
tracten te stellen ter bescherming
van de positie van de werknemers.
Dat mag niet tot een 'verbied-sta-
tuut' leiden. De overheid moet te
allen tijde op de achtergrond blij
ven in het overleg tussen werkge
vers en werknemers. Het kabinet-
Lubbers doet dat ook, in tegenstel
ling tot het kabinet-Den Uyl dat
kampioen was in het ingrijpen in
de lonen".
Rood hoeft geen seconde na te
denken over de naar zijn mening
grootste waarde van de cao: „Het
uitstralingseffect naar andere be
drijven en bedrijfstakken. Een een
maal gesloten cao stond model
voor andere arbeidscontracten,
waardoor allerlei bepalingen over
arbeidsvoorwaarden zich als een
olievlek over het bedrijfsleven ver
spreidden. Op dit moment valt zo'n
70 procent van de werknemers on
der een of andere cao en is voor
nog eens tien procent een contract
afgesloten dat op cao-leest is ge
schoeid"
„De cao maakte een einde aan
wat ik altijd het sinterklaassys
teem noem. Eén keer per jaar,
meestal in december, riep de werk
gever zijn werknemers bij zich en
deelde hun dan mee dat zij volgend
jaar tien gulden per week meer in
het loonzakje zouden vinden. De
vakbonden maakten een einde aan
deze eenzijdige besluitbevoegd-
heid. Zij zochten het overleg met
de werkgevers om betere arbeids
voorwaarden en vooral hogere lo
nen te bedingen".
Het duurde toch nog 20 jaar
voordat Den Haag een eind maakte
aan een van de grootste gebreken
in de cao's. Immers, de mogelijk
heid bleef open dat de cao's alleen
golden voor werknemers die lid
van de vakbond waren. Ongeorga
niseerden konden bondsleden uit
de markt prijzen door voor een la
ger loon te willen werken. Dit werd
in 1927 ondervangen in de 'Wet op
de collectieve arbeidsovereen
komst' die bepaalde dat de afspra
ken tussen de vertegenwoordigers
van werknemers en werkgever(s)
voor alle in het desbetreffende be
drijf werkzame arbeiders gold.
„Het was geen kleinigheid .die in
de wet werd vastgelegd. Werkne
mers die doelbewust geen lid van
de bond waren gewórden, werden
tóch verplicht zich te schikken
naar de normen die door werkge
ver en bonden samen waren vast
gesteld. In feite werd de vakbond
in 1927 door de overheid erkend als
vertegenwoordiger van de werkne
mers".
Deze basis is 60 jaar later nog
steeds onaangetast. Ook het ingrij
pen van de overheid na 1945 door
allerlei loonmaatregelen, tastte het
kenmerk van het vrije overleg
nooit aan. De overheid controleer
de slechts de afgesloten cao's op
hun effecten op nationaal niveau.
Na 60 jaar is de cao dan ook nog
springlevend"
Patiënten met hernia dienen niet
langer min of meer automatisch
langs operatieve weg door orthope
disch- of neurochirurgen te wor
den geholpen. De Velpse specialist
drs. M. Dekker vindt dat de artsen
- voordat zij besluiten een patiënt
met hernia te opereren - per defini
tie eerst moeten overwegen of het
zinvol is de man of vrouw met be
hulp van een andere behandeling
van zijn of haar rugklachten te be
vrijden. Daarbij denkt de orthope-
disch-chirurg aan de even volwaar
dige maar aanzienlijk minder be
lastende chemonucleolysis-metho-
de. Hierbij wordt niet, zoals bij een
operatie te doen gebruikelijk is,
van een mes maar alleen van een
injectienaald gebruik gemaakt.
door
Berrie van Helden
De in Sappemeer geboren arts is
voorstander van deze nog vrij nieu
we behandeling, waarbij de specia
list een natuurlijke stof in de tus
senwervelschijf spuit. Daardoor,
verschrompelt dit onderdeel van
de rug met de uitstulping die de
pijnklachten veroorzaakt. Deze
methode is naar de overtuiging van
de specialist lang niet zo schadelijk
als een operatie. Bovendien is het
risico dat na zo'n behandeling, die
meestal onder narcose wordt uitge
voerd, op dezelfde plaats opnieuw
een hernia optreedt kleiner dan
een herhaling op de identieke plek
na operatieve verwijdering van de
uitstulping.
Om meer bekendheid te geven
aan de chemonucleolysis, een tech
niek die door Dekker en collega's
gemakshalve 'de chemo-behande-
ling' wordt genoemd, heeft de
Velpse arts een proefschrift ge
schreven. Dit is het eerste in Ne
derland waarin uitvoerig op de in
spuitingsmethode wordt ingegaan.
Op dit werkstuk is Dekker woens
dag 21 oktober in Groningen ge
promoveerd. Via het gedetailleer
de proefschrift, waarin hij ook de
techniek beschrijft, wil de Velpe-
naar de behandeling onder de aan
dacht brengen van orthopedisch-
en vooral neurochirurgen en neu
rologen.
Daartoe heeft Dekker een litera
tuurstudie gedaan en een eigen on
derzoek verricht onder de eerste
104 'chemo'-patiënten die door
hem en diens collega's in het Velp
se ziekenhuis, Ziekenhuis Zeve
naar en ziekenhuis De Malberg-EG
te Arnhem zijn behandeld.
Uit het onderzoek is volgens de
arts gebleken dat de inspuiting van
de enzymen in de tussenwervel
schijf, een onderdeel van de rug
dat fungeert als een soort stootkus
sen, de voorkeur verdient boven
een operatie mits de herniapatien-
ten aan een aantal voorwaarden
voldoen. „De chemo is een vol
waardige behandeling met als
groot voordeel dat je het materiaal
rond de tussenwervelschijf niet be
schadigd. Bovendien herstelt de
schijf zich na verloop van tijd
waardoor hij zijn functie, het op
vangen van de klappen, weer kan
uitoefenen".
Dekker: „Bij een operatie daar
entegen verwijder je de kern van
de schijf. Daardoor kan later eer
der slijtage in de gewrichten van
de wervelkolom ontstaan. Tevens
neemt de kracht van de spieren
enigszins af waardoor een patiënt
die zijn rug zwaar belast eerder
over rugpijn zal klagen. Ook moet
je veel los maken, zoals bijvoor
beeld de aanhechting van de spie
ren van het bot, voor je het doel
kunt bereiken. Na verloop van tijd
groeit dit wel weer vast, maar het
nieuwe littekenweefsel is niet zo
sterk als het oorspronkelijke. Er is
dan toch sprake van inferieure
kwaliteit".
Een ander nadeel van een opera
tie is volgens de specialist dat com
plicaties (waaronder infecties)
kunnen optreden. Het grote plus
punt van de operatieve ingreep is
naar de overtuiging van Dekker
het feit dat de artsen goed kunnen
zien waarmee en waar ze bezig zyn.
„Daar komt bij", zegt de kersverse
promovendus, „dat je tijdens zo'n
ingreep in staat bent meer te doen
als dit nodig blijkt te zijn. Stel dat
van de uitstulping een stukje is los
geschoten dat ook tegen de zenuw
wortels en het ruggemerg drukt,
dan kun je die mede-pij nveroorza-
ker eveneens verwijderen. Bij de
injectie is dit niet mogelijk. Dan
behandel je - met behulp van een
monitor waarop via röntgenstralen
Chirurg Af. Dekker. (foto GPDi
de wervelkolom duidelijk is te zien
- alleen de hernia".
Daarom is het volgens Dekker
essentieel dat vooraf eerst een goe
de diagnose wordt gesteld. Aan de
hand daarvan kunnen artsen in
overleg met de patiënt bepalen,
voor welke behandeling wordt ge
kozen. „Hoe sterker de indicatie,
des te sterker het resultaat van de
injectie".
De indicatie is ingedeeld in vijf
criteria. De orthopedisch chirur
gen hebben bij 90 procent van de
patiënten die aan al deze 'voor
waarden' voldeden een goed tot
zeer goed resultaat behaald. Naar
mate minder criteria op mannen en
vrouwen van toepassing waren,
daalde ook het aantal succesvolle
resultaten. Zo was bij 62 procent
van het aantal patiënten dat aan
drie criteria voldeed sprake van
een goed of zeer goed resultaat.
Bij patiënten die in aanmerking
willen komen voor de nieuwe be
handeling moet volgens Dekker in
elk geval de beenpijn erger dan de
rugpijn zijn. „Is dit niet het geval,
dan moetje op je hoede zijn. Dan is
de kans groot dat er meer proble
men spelen dan louter een uitstul
ping -van de tussenwervelschijf'.
Tevens dient de hernia door mid
del van röntgenfoto's te zijn bewe
zen. „Voldoet iemand niet aan deze
criteria, dan zal ik hem nooit door
middel van chemo behandelen",
stelt de specialist onomwonden.
Verder is het naar zijn mening
van belang dat aan de hand van
provocatie (waarbij de aangedane
zenuwwortel wordt geïrriteerd)- en
reflexie-testen wordt vastgesteld
dat de pijn inderdaad door hernia
wordt veroorzaakt en niet door bij
voorbeeld een gezwel of een losge
schoten stukje bot. Tevens is het
belangrijk dat een patiënt tintelin
gen en prikkels voelt in bepaalde
banen in het been.
„Iemand op wie al deze criteria
toepasbaar zijn, is de meest ideale
patiënt voor een chemo-behande-
ling. Met een patiënt die aan vier
criteria voldoet, zijn we heel blij.
Een man of vrouw die aan drie
voorwaarden voldoet, bekijken we
heel kritisch", vertelt Dekker die
tevens zegt dat ook negatieve as
pecten (een patiënt met zwaar
werk, iemand heeft eerder al een
operatie ondergaan) de uiteindelij
ke beslissing kunnen beïnvloeden.
Tegenwoordig behalen de artsen
die in Velp, Arnhem en Zevenaar
werken, in 85 procent van de geval
len een succesvol resultaat. En vol
doen de patiënten aan de vijf eer
der beschreven criteria, dan is de
score nog hoger (bij 92 procent van
de ingespoten mannen en vrouwen
een goed tot zeer goed resultaat).
De Afrikaanse Evangelische
Alliantie heeft aan het slot van
haar zesde algemene vergade
ring in Lusaka (Zambia) uitge
sproken, dat de betrokkenheid
van christenen bij de instand
houding van apartheid een van
de grootste uitdagingen is voor
de geloofwaardigheid van het
evangelie in Afrika vandaag. De
in 1966 opgerichte Alliantie ver
tegenwoordigt met haar 44 aan
gesloten nationale allianties zo'n
30 miljoen christenen uit 160 ker
ken.
De 450 afgevaardigden veroor
deelden de apartheid als een de
structieve politiek "die het evan
gelie negeert en hindert door po
litieke onderdrukking, economi
sche ongelijkheid, sociale discri
minatie en godsdienstige ge
scheidenheid".
Volgens de slotverklaring be
gint de evangelische kerk van
Afrika behoorlijk volwassen te
worden; ze zoekt naar een bijbel
se verkondiging in de Afrikaanse
situatie. Verdeeldheid, verkeer
de vormen van leiderschap, af
hankelijkheid, passiviteit en
zwijgen over onrecht zijn duide
lijke tekortkomingen. Als een
van haar taken ziet de Alliantie
de ontwikkeling van een 'bijbel
se theologie van de armoede'.
Voorzitter Samuel Odunaike
van de Alliantie - een Nigen-
aans theoloog - pleitte voor ei
gen financiële fondsen in plaats
van eenzijdige afhankelijkheid
van westerse bronnen. Kosteloze
tickets voor met westers geld ge
organiseerde cohferenties zou
den door Afrikaanse leiders moe
ten worden geweigerd, zei hij.
De vergadering stelde drie
nieuwe werkgroepen in: een
voor ethiek, vrede en gerechtig
heid, een voor gebed en kerkver
nieuwing en een voor hulp en
ontwikkeling.
Tekort. Het tekort van het
Vaticaan zal, naar wordt ver
wacht, dit jaar toenemen tot on
geveer f120 miljoen. Vorig jaar
kwam het f 56 miljoen tekort. De
raad van kardinalen zal volgende
maand alle bisschoppen inlich
ten over de financiële toestand
en vragen om meer geldelijke
steun voor het bestuur van de
kerk.
Binnenstad
Leiden. De hervormde en
gereformeerde wijkkerkeraden
in de binnenstad hebben de cen
trale kerkeraad van de hervorm
de gemeente en de kerkeraad al
gemene zaken van de gerefor
meerde kerk voorgesteld, in dit
deel van Leiden 'samen op weg'
te gaan.
Concreet houdt dat in, dat de
hervormden in januari en februa
ri - als de Hooglandse kerk dicht
is - naar de Oude Vestkerk gaan
(in plaats van naar het Hoogland
se Huis) en de gereformeerden in
juli en augustus naar de Hoog
landse kerk. In de tussenliggen
de maanden zou dan twee keer
per maand een gezamenlijke
dienst worden gehouden. Met
die twee gezamenlijke diensten
willen de wijkkerkeraden al in
december beginnen. Zoveel mo
gelijk zullen de beide wijkpredi-
kanten in de diensten voorgaan
Dat zijn ds. A. Alblas (hervormd)
en ds. R. J. Koolstra (gerefor
meerd).
De gemeenteleden krijgen bin
nenkort een 'pastorale brief over
dit plan.
Zendingsavond. Op woens
dag 28 oktober om 8 uur wordt in
de Marekerk in Leiden een zen
dingsavond gehouden, uitgaan
de van de hervormde wijkge-
meente 'Marewijk', waarop de
evangelist W. R. Hendriks zal
spreken over 'Zending m Neder
land'.
Koor. Zondagmorgen werkt
het Angelical Voice Choir uit
Londen mee aan de dienst om 10
uur in het Bethlehemskerk
Evangeliecentrum-Pinksterbe
weging) aan de Lammermarkt in
Leiden. Het koor bestaat uit vijf
tig zwarten uit verschillende ker
ken in en rond Londen. Zij zin
gen de echte 'black gospel'.
Veluwse koren. De Verenig
de Veluwse Koren verzorgen vol
gende week dinsdag, 27 oktober,
om 8 uur een koor- en samen-
zangavond in de gereformeerde
kerk van Oude Wetering. Verder
werken mee de zangsolisten Jan-
ny van Campen en Peter Kits,
het trompetduo Henk en Her
man Drost en de organist Jan
Mol. (Toegang f5).
Pas op voor Kuyper
Secretaris ir. J. van der Graaf
van de Gereformeerde Bond in
de Hervormde Kerk waagt zich
deze week in het blad 'De Waar
heidsvriend' - waarvan hij eind
redacteur is - aan een artikel
over dr. Abraham Kuyper, de ge
reformeerde leider die in 1886 de
stoot gaf tot de 'Doleantie' (ver
trek van rechtzinnigen uit de
Hervormde Kerk).
De strijdbare schrijver laat
zich zeer kritisch over Kuyper
uit. "Hij behoorde tot de catego
rie mensen die binnen de Her
vormde Kerk wel tot bekering
komen, maar dan menen er niet
in te kunnen blijven. Wie zo door
de Heere gegrepen wordt, zal
toch ook begrip kunnen hebben
voor situaties die niet naar het
Woord zijn, niet om daarin te be
rusten, maar om die geestelijk te
bestrijden".
De Gereformeerde Bond in de
Hervormde Kerk heeft altijd
'diepgaand verzet' aangetekend
tegen het organisatiestreven van
Kuyper en de zijnen. "Kuyper
heeft ongetwijfeld de kleine luy-
den geëmancipeerd en georgani
seerd. Maar zo organiseerde hij
ook de Doleantie. Hij is er de gro
te strateeg van geweest".
De Bond vreest - zo schrijft
Van der Graaf -, dat, zoals Kuy
per bij zijn leven de Hervormde
Kerk van het toneel wilde laten
verdwijnen, hij dat na zijn dood
zal doen in 'Samen op weg'.
"Weliswaar beklemtoonde Kuy
per sterk de veelvormigheid van
de kerk, zodat in één plaats meer
gemeenten als openbaring van
het Lichaam van Christus kon
den en mochten bestaan, maar
dat belette hem toch niet, te zeg
gen dat na de Doleantie de Her
vormde Kerk zou overblijven
met Jan Rap en z'n maat".
Vandaag nemen gereformeer
den in het 'Samen op weg'-pro-
ces opnieuw het spoorboekje ter
hand, constateert de secretaris
van de Bond. "Ze markeren op
nieuw de vertrek- en aankomst
tijden en de stations. Opnieuw
staan ze vooraan om de kerk te
organiseren: En opnieuw zegt de
Gereformeerde Bond: niét door
kracht en geweld...."
Ongetwijfeld een groot man
die Kuyper, erkent Van der
Graaf. "Een architect, organisa
tor, leider, emancipator, schrij
ver en polemist, staatsman, ook
een vroom man, wachter op
Sions muren. En toch..„een man
om ook vandaag voor op te pas
sen, zeker ook bij 'Samen op
weg'. Opdat de vaderlandse kerk
niet alsnog ten onder ga, dankzij
de geest van Kuyper".
Hervormde Kerk: beroepen
te Oostwold (Gr., Oldambt) J. K.
Vlasblom Ommen, te Dongen en
Rijen (protestantse kerkgemeen
schap) J. de Jong Den Haag.
Krant. Evenals vorige jaren
is onder verantwoordelijkheid
van het 'Publiciteitsberaad' van
de Hervormde Kerk weer een
'Kijk op de Kerk'-krant gemaakt,
bestemd voor alle belangstellen
de gemeenteleden. Oplage
350.000 exemplaren. De versprei
ding gaat via de plaatselijke ge
meenten. De kerkeraden betalen
15 cent per besteld exemplaar.
Motto van de krant is deze
keer: 'Leren in de gemeente'.
"Geen hobby voor enkelen, maar
opdracht voor allen', zegt hoogle
raar praktische theologie G. Din-
gemans uit Groningen. De Hier-
dense predikant dr. W. Verboom
noemt het catechisatielokaal
'werkplaats van de Heilige
Geest'. Catechese is voor hem
een belangrijk onderdeel van ge
meente-opbouw.
Er valt veel te lezen in deze
krant. Een grote variatie van arti
keltjes, aantrekkelijk over acht
pagina's uitgestald. En de in
houd is ook nog interessant en
begrijpelijk voor iedereen. Er
zijn maar weinig kerkelijke pu
blicaties, waarvan je dat kunt
zeggen.
