Kinderen onnodig
te vroeg geboren
Achtergrond
Verkiezing Wörner
nog lang niet zeker
Secretaris-generaal NAVO
Raad van Kerken wü afspraken over gesprekken met Shell
PAGINA 2
DONDERDAG 15 OKTOBER 1987 1
BRUSSEL - De kans dat Manfred
Wörner al begin december wordt
aangewezen om lord Peter Carring-
ton op te volgen als secretaris-ge
neraal van de NAVO wordt steeds
kleiner. De kansen van de Duitse
minister van defensie zijn nog
steeds goed. maar uit vrees voor
een vervelende botsing binnen de
alliantie wordt de benoeming mo
gelijk uitgesteld.
door
Hans de Bruijn
De aanwijzing van een nieuwe
secretaris-generaal is tot nu toe al
tijd zonder stemming en bij een
stemmigheid gebeurd. Een stem
ming over personen wijst immers
op verdeeldheid en het op veel ter
reinen toch al niet zo eensgezinde
bondgenootschap kan dat missen
als kiespijn.
Niets wijst er echter op dat de
Noorse regering bereid is haar te
genkandidaat. de conservatieve
oud-premier Kare Willoch, al te la
ten vallen. De bondgenoten kun
nen daarom nog wel een paar
maanden gebruiken teneinde de
plooien rond de opvolging van Car-
rington glad te strijken.
De Noren zijn boos op de Duit
sers en andersom. Bonn vindt dat
de Noren te onverwacht en te vroeg
met hun kandidaat naar buiten zijn
gekomen. En Oslo vindt dat de
kandidatuur van Wörner teveel het
gevolg lijkt van 'handeltjes' tussen
de grote, machtige NAVO- leden.
Zo maakte de Duitse bondskan
selier Kohl de kandidatuur van
Worner bekend op dezelfde pers
conferentie waarop hij aankondig
de dat de Bondsregering bereid is
de ontmanteling van de Pershing-
1-raketten te aanvaarden. Wörner
had ook de steun van Washington,
deelde Kohl mee.
Er werd dan ook meteen over
handjeklap gesproken. De Ameri
kanen krijgen hun zin omdat de
Duitsers een belemmering voor
een rakettenakkoord met de Rus
sen wegnemen, en de Duitsers krij
gen in ruil daarvoor hun eerste
NAVO-chef.
De laatste weken hebben al tal
van argumenten voor en tegen
Wörner de ronde gedaan. Hij zou te
weinig diplomaat zijn om het
NAVO-apparaat te kunnen leiden
en om de samenwerking tussen de
VS aan de ene en de Europese lid
staten aan de andere kant soepel
genoeg te laten verlopen.
Hij heeft ook misgekleund in de
affaire rond de Duitse generaal en
plaatsvervangend NAVO-bevel-
hebber Kiessling, die moest op
stappen omdat hij homoseksueel
zou zijn. En ook zou Wörner een te
'harde' Atlanticus zijn, die meer
naar Washington zou luisteren dan
naar zijn mede-Europeanen.
Uit die meningen blijkt dat het
secretariaat-generaal van de
NAVO nogal wordt overschat. De
NAVO is niet zoals de Europese
Gemeenschap een organisatie met
boven-nationale bevoegdheden.
'De' NAVO bestaat niet. Het beleid
van de alliantie wordt niet gemaakt
op" het hoofdkwartier in Brussel,
maar in Washington, Bonn of Lon
den.
De secretaris-generaal heeft
daardoor weinig bevoegdheden.
Als in de krant staat dat 'de NAVO'
iets vindt, dan is dat vaak slechts
de mening van de secretaris-gene
raal en diens (internationale) staf,
en niet van het bondgenootschap
als geheel.
Die secretaris-generaal let er
daarbij goed op geen meningen te
verkondigen die niet overeenko
men met de algemene opinie van
de regeringen van de lidstaten. Me
de daarom vallen de speeches van
lord Carrington al jaren op vanwe
ge het grote aantal gemeenplaatsen
dat zij bevatten.
De secretaris-generaal heeft
vooral tot taak het ambtelijke ap
paraat van de NAVO draaiende te
houden. De diverse afdelingen van
dat secretariaat bereiden vergade
ringen voor, maken rapporten over
strategische en politieke kwesties
en doen aanbevelingen aan de
bondgenoten.
Het zijn echter de regeringen van
die zestien lidstaten die - in verga
deringen van de NAVO-minister-
raad - uiteindelijk beslissen. De
secretaris-generaal is vooral dege
ne die dat overleg tussen de bond
genoten soepel moet laten verlo
pen, die bemiddelt en verzoent als
er problemen ontstaan en die zorgt
dat de NAVO als organisatie goed
functioneert.
Dat gebeurt minder in de open
heid als-wel binnenskamers en ver
eist diplomatieke gaven, die de
oud-diplomaat en oud-minister
van buitenlandse zaken Carrington
bij uitstek heeft en Wörner bij uit
stek schijnt te missen.
Maar bij de benoeming van een
nieuwe 'SG' geven andere argu
menten de doorslag. Zijn land van
herkomst bijvoorbeeld. Totnogtoe
is de NAVO geleid door twee Ne
derlanders (Stikker en Luns), twee
Britten (de lords Ismay en Carring
ton), een Italiaan (Brosio) en een
Belg (Spaak). Altijd een Europeaan
dus, als tegenwicht tegen het mili
taire NAVO-commando dat altijd
in Amerikaanse handen is.
Tegen de benoeming van een
Duitser hebben lang bezwaren be
staan. Maar 40 jaar na de Tweede
Wereldoorlog valt niet meer vol te
houden dat een Duitser nooit de
NAVO zou mogen leiden. Eventue
le anti-Duitse sentimenten dienen
anno-1987 verdwenen te zijn.
De Duitsers dragen bovendien
na de Amerikanen de grootste last
van de NAVO. Zij betalen het
meest, leveren de meeste troepen
en wapens en hebben bovendien
troepen uit zes andere landen op
hun grondgebied. En vooral: als
het ooit tot een (conventionele)
oorlog met het Warschaupakt
komt, zal die grotendeels op Duits
grondgebied worden uitgevoch
ten.
De tijd is dus rijp voor een Duitse
NAVO-baas, al verschillen de me
ningen dus over de vraag of dat nu
juist Wörner moet zijn. Aan de an
dere kant menen kleinere landen
als Noorwegen en Denemarken -
die ook nooit 'aan de beurt' zijn ge
weest - dat'zij een internationale
topfunctie verdienen.
Manfred Wörner.
Stichting Lichtgewicht: voorlichting en onderzoek
DEN HAAG - "Onze stichting is uit nood geboren", zegt voorzitter dr.H.W.Bruinse van
de stichting Lichtgewicht. "Wat we willen is door middel van betere voorlichting en
onderzoek het aantal te vroeg geboren kinderen drastisch terugbrengen".
Jaarlijks worden in Nederland 15.000 kinderen te vroeg geboren. De
pas door een aantal specialisten (vooral gynaecologen en kinder
artsen) opgerichte Stichting Lichtgewicht wü proberen dit aantal met
minstens 20 procent terug te brengen door voorlichting aan zwangere
vrouwen en onderzoek.
De voorlichting zal onder meer zijn gericht op de gevolgen van ro
ken, alcohol- en druggebruik. Verder moeten infecties tijdig worden
behandeld: er zijn aanwijzingen dat ook die vroeggeboorten kunnen
veroorzaken. Een andere risicofactor is het doen van zwaar lichame
lijk werk.
Volgens de voorzitter van de stichting, de Utrechtse gynaecoloog dr.
H.W. Bruinse. is onderzoek nodig naar mogelijkheden om geestelijke
en lichamelijke afwijkingen bij te vroeg geboren kinderen te voorko
men. Op hel ogenblik heeft vijf tot tien procent een of andere handi
cap, terwijl een nog groter percentage later problemen krijgt, bij
voorbeeld leermoeilijkheden. Ook de begeleiding van de ouders kan
worden verbeterd.
De directe medische zorg voor te vroeg geboren kinderen, die op een
couveuse-afdeling moeten worden opgenomen, kost volgens de stich
ting 150 miljoen gulden per jaar. De stichting zelf gaat proberen om
via sponsors en donateurs 750.000 gulden bij elkaar te krijgen voor
onderzoek.
door
Kees Cornelisse
De vrouwenarts uit het Wilhelmina
Kinderziekenhuis in Utrecht pre
senteerde deze week met zijn be
stuur een geheel nieuwe hulpverle
ningsorganisatie. Als eerste steun
in de gewenste financiën werd de
stichting verblijd met een nieuwe
Een aantal medisch betrokke
nen, maar ook ouders van couveu
sekinderen. heeft de handen ineen
geslagen. Bruinse: "Feit is dat in
deze tijd van bezuinigingen grote
problemen de voortgang van de
hulpverlening bedreigen. Medi
sche faculteiten hebben nauwe
lijks geld om klinisch onderzoek te
doen. We komen zo niet op een ho
ger peil van zorg en nazorg".
De stichting Lichtgewicht wil
duidelijk meer. Ze vindt bijvoor
beeld het aantal van 5000 kinderen
die intensieve zorg nodig hebben
te veel. Dat is een derde van het
aantal te vroeg geboren kinderen
per jaar in ons land. Totaal dus
15.000, van wie de medische kosten
tot 150 miljoen oplopen.
Het aantal centra voor neonato
logie (zieke pasgeborenen) wordt
uitgebreid van acht tot tien. "Een
goede stap." aldus Bruinse. "maar
daarmee zijn de problemen niet
opgelost". Zijn collega, de neona
toloog drs.B.P.Cats (ook Utrecht),
bestuurslid van de stichting, valt
hem by. "Het gaat er om dat er een
te hoog percentage baby's met een
te licht gewicht wordt geboren".
Agressief
Kinderen die voor een zeer inten
sieve zorg in aanmerking komen,
hebben meestal een geboortege
wicht van minder dan 1500 gram
en zijn van een zwangerschaps-
duur van minder dan 8 maanden.
Cats: "Wij willen zwangere vrou
wen agressief voorlichten. Erop
wijzen dat ze niet moeten roken en
geen alchol moeten gebruiken.
Feit is ook dat na een eerste ge
boorte van een te licht en te vroeg
kind de kans op herhaling 40 pro
cent is."
Dit doel wil de stichting berei
ken door folders bij verloskundi
gen, huisartsen en andere plaatsen
te deponeren. Ook vindt de stich
ting Lichtgewicht dat een veel
drastischer opsporing van dergelij
ke zwangerschapsgevallen nodig
is "Belangrijke oorzaak van vroeg
geboorte zijn infecties, zoals aan de
baarmoedermond Behandeling
met medicijnen is mogelijk, ook
bepaalde aanvullingen (zoals mine
ralen) in het dieet", aldus Cats
Bruinse vult aan "Voor kinde
ren die toch te vroeg worden gebo
ren. moeten we trachten lichame
lijke en geestelijke handicaps te
voorkomen. Vroeggeboorte brengt
voor veel kinderen problemen
mee Maar ook ouders en directe
familieleden maken een emotione
le periode door die trouwens vaak
veel langer duurt dan men wel
eens denkt"
Alleen al voor de directe medi
sche zorg rondom te vroeg gebore
nen is 150.000 gulden per jaar no
dig. zo heeft de stichting Lichtge
wicht berekend. Daarbij is afge
zien van de extra kosten in het zie
kenhuis vóór de geboorte, het
werkverzuim van ouders, extra
reiskosten en kosten die gehandi
capte kinderen opleveren. En ver
der zou de stichting per jaar
750.000 gulden willen hebben om
(meer) onderzoek te kunnen doen
en voor de psychosociale (na)zorg.
Zorg en angst
Drs. M. Manshande, voorzitter
van de Vereniging Ouders van
Couveusekinderen, heeft zich als
lid van de adviesraad bij Lichtge
wicht aangesloten. Hij wijst erop
dat ouders nog te weinig bij de
zorg voor de couveusekinderen
worden betrokken. Ze hebben te
weinig inzicht in wat eigenlijk in
zo'n afdeling van een ziekenhuis
gebeurt. Bovendien komen cou
veusekinderen. juist in de belang
rijke eerste periode van hun leven,
veel te kort.
Duidelijk is dat zij. liggend in
een steriele ruimte, warmte, rust
en genegenheid missen, die voldra
gen baby's wel ontvangen van
(voornamelijk) de moeder. Welis
waar wordt nu het tekort aan inten
De bestuursleden van de stichting Lichtgewicht. Van links naar rechts: drs. Manshande. prof. Koppe, drs. Cats
en dr. Bruins voorzitter). (foto gpdi
ze stichting. Maar we zullen het
ook moeten hebben van sponso
ring door het bedrijfsleven. Wat dit
Door betere voorlichting en onderzoek wil de stichting Lichtgewicht voorkomen dat kinderen te vroeg worden
geboren en daardoor in couveuses belanden. (archieffoto)
Geen geld
Het is volgens de stichting dui
delijk dat vermindering van het
aantal kinderen dat in de intensie
ve zorgafdelingen moet worden
opgenomen, doorwerkt op al deze
gebieden. Op termijn kunnen daar
mee de kosten van zorg worden
verminderd. Ook vermindering
van lasten voor ouders wordt zo
bereikt. Al is de situatie beter dan
vroeger; er is zeker een verschil
van 40 procent bereikt.
"Alleen met meer geld krijgen
we onze aanpak voor elkaar", aldus
Cats. "Het tragische is nu dat er
vroeger wel geld was, maar geen
mensen. Nu lopen er vele honder
den artsen werkloos rond. die we
goed voor onderzoek zouden kun
nen inzetten, maar is er geen geld.
Een programma voor zeven, acht
mensen zouden we zo in elkaar
kunnen draaien".
Hoe de benodigde gelden dan
bijeen te brengen? Bruinse: "Men
kan lid of donateur worden van on-
sieve zorgplaatsen voor deze kin
deren in ziekenhuizen opgelost.
Maar het wezenlijke probleem ver
dwijnt daarmee nog niet.
Manshande: "Voor de ouders is
de couveuseperiode van hun kind
een tijd van grote zorg, angst en on
zekerheid, maar ook van verdriet
en boosheid. Te weten dat je niet
dicht genoeg bij je kind mag of kan
komen, niet die intimiteit kan op
bouwen die je graag zou wensen.
Te weten dat het anderen zijn die
voor je kind zorgen, datje het moet
afstaan aan het ziekenhuis. Op
vang en begeleiding van de ouders
schiet in het algemeen nog ernstig
tekort. Het vertoeven van ouders
op de couveuse-afdeling mag geen
gunst, maar moet een recht zijn".
Men slaagt er nu gelukkig in het
grootste deel van de te vroeggebo-
renen te laten overleven. Maar nu
zitten we, aldus de medici, met de
vraag hoe deze kinderen in leven
blijven. Daarbij werd vroeger voor
namelijk gekeken naar kinderen
met een ernstig handicap, zoals
spasticiteit, blindheid enzovoort.
Weinig bekend is dat 15 tot 20 pro
cent van de vroeggeborenen niet
normaal de basisschhool kunnen
doorlopen. Hun startkansen voor
de maatschappij zijn niet al te best.
Het gaat om een grotere groep dan
bijvoorbeeld de lichamelijk en
geestelijk gehandicapte niet-vroeg-
geborenen, voor wie toch allerlei
voorzieningen bestaan.
Voor de vroeggeborenen is zo
goed als niets geregeld om later be
ter te kunnen worden opgevangen.
De laatste tijd is in toenemende
'mate aandacht voor de medische
en psycho-sociale problematiek
van couveuse-kinderen. Uitingen
daarvan zijn frequente heropna
men in ziekenhuizen gedurende de
eerste levensjaren en gedragsmoei
lijkheden en leerstoornussen op de
leeftijd van het basisonderwijs.
betreft zijn al diverse contacten ge
legd. De eerste resultaten zijn er
ook. Zich uitend in de aanbieding
van een spiksplinternieuwe cou
veuse door Drager Nederland".
Dit apparaat heeft als bijzonder
heid dat het beweegbaar is. Dat be
tekent dat de glazen 'kooi' met de
baby hoger of lager kan worden ge
zet. De Westduitse fabriek van me-
disch-technologische apparatuur
(veelal op ademhalingsgebied)
vond daarmee een soort 'ei van Co
lumbus'. En komt meteen tege
moet aan de wensen van de ouders
om hun kind dichter te kunnen be
naderen...
(Voor nadere informatie: Stich
ting Lichtgewicht, postbus 81,3960
BB Wijk bij Duurstede; tel. 06-
3212121).
De Raad van Kerken wil duide
lijke afspraken maken over even
tuele gesprekken met Shell en
Philips. Gisteren kwam in de
raad het gesprek ter tafel dat de
rooms-katholieke bisschoppen
conferentie twee weken geleden
met Shell heeft gevoerd, op ver
zoek van Shell wel te verstaan.
Secretaris ds. W. R. van der Zee
van de Raad van Kerken had dit
contact een poging van Shell ge
noemd "om ons uit elkaar te drij
ven" (De Rooms-Katholieke
Kerk in ons land is lid van de
Raad van Kerken).
Het was de bedoeling, aan dit
gesprek van een rooms-katholie-
ke delegatie met vertegenwoor
digers van Shell geen ruchtbaar
heid te geven, maar twee dagen
later lekte het via het ANP toch
uit. In eigen kring hadden de
voorzitter van de rooms-katho-
heke vredesbeweging 'Pax
Christi', bisschop Ernst van Bre
da, en de voorzitter van de bis
schoppelijke commissie voor ge
rechtigheid en vrede 'Justitia et
Pax', mevrouw mr. Ph. Weijen-
borg-Pot, niet meegedeeld dat zij
aan het gesprek zouden deelne
men. Dat kwam hun na afloop op
forse kritiek uit eigen gelederen
te staan.
De Raad van Kerken verklaar
de zich begin vorig jaar bereid,
eventuele besluiten van kerken
om aandelen Shell of Philips af
te stoten tegenover de raad van
bestuur en de ondernemings
raad van het bewuste bedrijf toe
te lichten. De afdeling 'interna
tionale zaken' van de raad zal vol
gende maand voorstellen doen
hoe zulke gesprekken gevoerd
moeten worden. Voorzitter dr. D.
C. Mulder van de Raad van Ker
ken zei nog wel, dat de afzonder
lijke kerken die lid zijn van de
raad, op dit ogenblik niet gebon
den zijn om alleen via de raad
met Shell te spreken
De Hervormde Kerk en Gere
formeerde Kerken zullen alleen
in het kader van de Raad van
Kerken met Shell willen praten,
verklaarde drs. G. Boer van het
hervormd Werelddiakonaat, te
vens voorzitter van 'Betaald Ant
woord', de Nederlandse steun
groep voor het anti-racismepro-
gramma van de Wereldraad van
Kerken.
"Deze kerken voelen er weinig
voor, met Shell te praten over de
vraag hoe en waarom dit bedrijf
in Zuid-Afrika opereert". Shell
heeft dit namelijk telefonisch
aan de kerken voorgesteld. "De
gesprekken hierover met Shell
zijn al bijna twintig jaar vruchte
loos geweest", zei Boer. "Wel wil
len de kerken aan Shell uitleggen
wat zij inzake beleggingen in
Zuid-Afrika hebben besloten".
Klokslag 12 uur vanmiddag
belde Pax Christi-secretaris Jan
ter Laak aan bij het Shell-ge-
bouw in Rotterdam om drs. M.
van Rooijen, directeur pubÜeke
zaken van Shell Nederland, de
brochure 'Handel tegen apart
heid - kerkelijke organisaties
vragen om economische druk op
Zuid-Afrika' aan te bieden. Een
uitgave van het Centraal Missie-
Commissariaat, Justitia et Pax,
de Nederlandse Missieraad, Pax
Christi Nederland en de Bis
schoppelijke Vastenaktie.
Oost-West. Op korte termijn
zal de Raad van Kerken in Ne
derland een kring bijeenroepen
voor gesprek over de actuele
Oost-West-verhouding. Die
kring - een voorstel van het In
terkerkelijk Vredesberaad (IKV)
- moet een standpunt van de
raad voorbereiden. Voorzitter dr.
D. C. Mulder van de raad zal als
gespreksleider fungeren. Het
plan zal nader worden uitge
werkt met de werkgroep 'inter
nationale zaken'.
Los van Dorenbos
De naam van het toekomsti
ge christelijke themapark 'Rain
bow World' wordt veranderd in
'Diamonda Europa BV'. Dat
heeft het bestuur van de stich
ting gisteren besloten, zo deelde
bestuurslid G. Versteeg uit Nun-
speet mee. Daarmee wordt het
park losgemaakt van de andere
activiteiten van de stichting
Rainbow', waarvan de vroegere
EO-directeur L. P. Dorenbos de
leiding heeft.
Ondernemer Versteeg: "De
doelstellingen van het park en
van de activiteiten van Dorenbos
blijven in wezen dezelfde. Alleen
worden de strikt zakelijke activi
teiten gescheiden van de princi
piële aanpak van Dorenbos. Zo'n
themapark is per slot van reke
ning een bedrijf'.
Het park komt niet in Zee wol-
de. B. en W. waren bij nader in
zien toch tëgen omdat het beeld
van hun gemeente mogelijk te
zeer door de anti-porno-activitei
ten van Dorenbos zou worden
bepaald. De stichting is nu in on
derhandeling met twee plaatsen
in Nederland en één in het bui
tenland voor de vestiging van het
themapark. Versteeg wilde geen
namen noemen. Wel zei hij dat er
negen aanbiedingen binnenkwa
men toen Zeewolde was afgeval
len.
Afscheid. Dr. C. H. Koetsier
heeft afscheid genomen als voor
zitter van de werkgroep 'Kerk en
Ontwikkelingssamenwerking'
van de Raad van Kerken. Hij is
dat elf jaar geweest. Zijn opvol
ger is dr. K. van der Poort, die al
geruime tijd lid van de werk
groep was. Van der Poort heeft in
verscheidene ontwikkelingslan
den gewerkt.
Secretaris. Het bestuur van
de Gereformeerde Zendings-
bond in de Hervormde Kerk be
noemde ds. C. Snoei (55) te
Scherpenzeel (G.) tot algemeen
secretaris als opvolger van ds. C.
J. P. Lam, die binnenkort met
pensioen gaat. Sinds 1984 is ds.
Snoei toerustingspredikant voor
de Zendingsbond en de her-
vormd-gereformeerde bond voor
binnenlandse zending.
Enquête
De bouw- en restauratiecom
missie van de Hervormde Kerk
houdt nu een enquête onder de
colleges van kerkvoogden om te
weten welke bedragen gemeen
teleden via hun vrijwillige bij
dragen betalen voor het onder
houd van hun monumentale
kerk. De commissie heeft die ge
gevens nodig om goed beslagen
ten ijs te komen in de onderhan
delingen met de overheid over fi
nanciële steun voor onderhoud
en restauratie van oude kerken.
De enquête bevat 43 vragen. De
commissie heeft het ingevulde
formulier graag vóór 20 novem
ber terug.
Hervormde Kerk: beroepen
te Nunspeet (deelgemeente 'De
Ontmoeting') kandidaat me
vrouw K. M. Heijnis aldaar; be
dankt voor Barneveld J. W.
Goossen Waddinxveen.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen de benoeming tot gees
telijk verzorger van het Talma-
huis en het Menno Lutterhuis te
Groningen-Zuid (deelwerk) G
de Ruiter, emeritus-predikant te
Roden.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Kapelle-Biezelinge
H. Hofman Kalamazoo (Ver. Sta
ten).
Hoogleraar. Drs M. van
Knippenberg (50), sinds 1978
werkzaam bij de vakgroep pasto-
raal-theologie aan de Katholieke
Universiteit Nijmegen, is met in
gang van 1 januari 1988 benoemd
tot hoogleraar in dit vak aan de
theologische faculteit in Tilburg.
Volgende maand hoopt Van
Knippenberg in Nijmegen te
promoveren op een proefschrift
over dood en religie. Hij volgt dr.
H. Boeracker op, die begin dit
jaar overleed.
