De betovering van de Balinese dans POOIUMBLIK Stuk van Sam Shepard staat als een huis Frans Halsmuseum viert jubileum PAGINA 21 (7, m Reinild Mees (piano), Leendert de Jonge (fluit) en David Prins (cello). In die ruimte hangen schilderijen van Jessie Gordon, die associaties moeten oproepen met de uit te voeren werken. Het gaat om composities van o.a. Ba- dings. Rachmaninov, Ibert en Roussel. Later op de avond ver- laatst een en ander zich naar de schouwburgzaal. Musici en pu bliek nemen op het podium plaats, waar men in de zaal. uit gelicht en wel. andere schilderij en ziet hangen. Op het program ma staan dan werken van o.a. Dvorak. Ravel en Henfiette Bos- 'Aspectasia' wil volgens een toelichting op het programma 'de raadselachtige grenzen onder zoeken tussen het auditieveen het visuele, het oosterse en het wester se'. Dit bijzondere theaterexperi ment begint om half drie. Balinese dansen Redactie Pieler C. Rosier gelachtige actrice verpersoon lijkt het flegmatische element, de tegenover haar klein lijkende Goores met zijn uitdagende rela tiverende humor vormt de leven dige. ondernemende tegenpool. Dat heeft volgens de dansrecen- seute Ina Rietstap een amusante en spirituele drie kwartier du rende voorstelling opgeleverd, waafin het spel de dans over heerst. De voorstelling begint met enkele filmbeelden op een groot voordoek. Ze doen denken aan de aankondigingen van tv-pro- gramma's met hun steeds ver schuivende vormen en kleuren, al dan niet in een omlijsting gezet. Het plotseling opdoemende sil houet blijkt uit twee personen te bestaan - twee geaardheden in eén verenigd. Als het grote voor doek eenmaal is weggehaald, ontwikkelt zich een serie gekke si tuaties. De produkie wordt om schreven als luchtig en zonder pretentie. Giovanni's Room Mannenliefde. Daarover gaat de in 1956 verschenen roman Giovanni's Room' van de Amer- kaanse schrijver James Baldwin. De deining, die ruim dertig jaar geleden rond het boek onstond, had te maken met de openlijke manier, waarop een homoseksue le relatie wordt beschreven. Giovanni's kamer is een vuil nisbelt. waarop glie mislukkin gen van het leven op een hoop worden gegooid. Maar ook een zoete wereld van verlangen en te derheid. In deze kamer onstaat een liefde, die later onmogelijk blijkt. Dat proces wordt geschetst in de gelijknamige theatervoor stelling. die de (Arnhemse) thea terwerkplaats Independance op basis van Baldwins roman maakte. De toneelbewerking geeft de acteurs Hajo Bruins en Peter Sonneveld alle ruimte om het verloop van een vriendschap in verschillende stijlen te schet sen. In de voorstelling lopen vol gens een in het Haarlems Dag blad begin dit jaar gepubliceer de recensie dialogen, monologen, literaire beschrijvingen en bewe gingen soepel in elkaar over en door elkaar heen. Bruins en Son neveld vertellen en spelen het ver haal (met Parijs als plaats van handelingvan de Amerikaan Daviddie verliefd raakt op de Italiaan Giovanni, maar niet aan zijn gevoelens durft toe te ge- Meneer Flakkee De zondagmiddagvoorstelling in het LAK wordt het komende weekeinde verzorgd door het Leidse kindertheater Klapsi- gaar. Op liet programma staat de voorstelling 'Meneer Flakkee en Overgoeree'. Voor kinderen van vijf tot twaalf jaar. Aan vang 15.00 uur. - LEIDEN- Toneel, muziek en dans deze week in de Leidse theaters met als extra bijzonderheid de Europese première van een Bali nese dansvoorstelling. Amerikaanse Pausin De nieuwe theaterweek begint vanavond in de Leidse Schouw burg met 'De Amerikaanse Paus- in een door Esther Vilar gesch re ven theatermonoloog. De vertolk ster van deze monoloog is de Vlaamse actrice Ivonne Lexdie met haar Antwerpse gezelschap al meer voorstellingen in Leidse heeft verzorgd. Habemus Papessam: wij heb ben een pausin. Met deze woor den richt het aan het brein van Esther Vilar ontsproten vrouwe lijke hoofd van de rooms-katho- lieke kerk zich ergens in de ko mende eeuw tot het volk. Het stuk heet een manifest te zijn voor ern stige bezinning binnen en buiten de kerk over het al dan niet wen selijk zijn van een ver doorgedre ven liberalisering in de katholie ke kerk. Pausin Johana II richt zich overigens bij haar ambts aanvaarding tot een handjevol volgelingen. Ze houdt haar rede voor de televisie, onderbroken door reclamespots, omdat zij van een dergelijke financiering afha- nelijk is. Deze televisie-uitzen ding kan in de opvatting van Vi lar als symbolisch worden be schouwd voor de verloedering van de kerk in de jaren tweedui zend. bron van alle kwaad op Bah. De monen. heksengoden en gewo nestervelingen, zij allen spelen een rol in een magisch drama, waarin getracht wordt het kwa de er toe te brengen terug te keren naar de plek waar het thuishoort door de krachten van het kwade door middel van offers en cere monies. Niet voor mets wordt Ba- li het eiland van goden en demo nen genoemd. In velerlei kunst vormen komt dat tot uiting, voor al ook in die van de danskunst, die zo nauw verweven is met het leven van alle dag op dit para dijselijke eiland van goden en demonen. Aspectasia Schilderijen en muziek vormen de basis van de voorstellingdie zondagmiddag in het theater aan de Oude Vest plaats zal heb ben. Het gaat om een project, dat is opgezet door de Engelse schil deres Jessie Gordon en de Cana dese sopraan van Duitse afkomst Jacqueline von Preus. Iii hun projectAspectasiaworden beel dende kunst en klassieke muziek geintetegreerd in een bijzondere theatervorm. Voor de pauze treedt in de foyer van de schouw burg genoemde zangeres op met Allies van God Op maandagavond komen Linda van Dyck en Henny Om opnieuw naar de Leidse Schouw burg om een ex;tra voorstelling te geven van Agnes van God', een toneelstuk, dat de zalen vol doet Amanpondo Voor volgende week dinsdag avond (6 oktober) vermeldt de schouwburgagenda een voorstel ling van 'Amampondo', uitge voerd door Zuidafrikaanse mu sici. dansers en zangers. Een kijk- en luisterspektakel met het geluid van de drum als basis. En passant De danser Arnold Goores en de actrice Carla Mulder werken sa men in de voorstelling 'En pas sant'. die donderdagavond in het LAK-theater gaat. 'Een dansspel vol uitdagende humor, zo luidt de kop van een in juli van dit jaar in NRC Han delsblad afgedrukte recensie. De tegenstelling tussen de vakmati ge achtergronden van danser en toneelspeelster, hun geaardhe den en zeker ook hun lengte vor men het uitgangspunt van de voorstelling. De lange, wat slun- De Balinese dansgroep Panti Pusaka Budaya onder leiding van de vermaarde danser I Made Djimat begint donderdagavond in de Leidse Schouwburg aan een nieuwe tournee door Europa. De groep, die hier vorig jaar ook te zjen was, bestaat op het ogenblik uit 32 dansers!essen) en gamel anspelers. Ze zullen een theater- )voorstelling brengen, waarin volgens de programmatoelich ting het wezen van de Balinese cultuur is weerspiegeld. Een danscultuur, die voornamelijk is geënt op de aloude goden- en hel denverhalen uit de Hindoetijd. waarin rituele offeranden deel uitmaken van het dansdrama. Belangrijke figuur in deze voor stellingenreeks is de heks Rang- da. die wordt beschouwd als de Hajo Bruins als de Amerikaan David en Peter Sonneveld als deltali aan Giovanni in 'Giovanni's Room (foto Hummeiinck stuurman) LEIDEN - Er bestaan op Bali vele dansen, sommige ver dwijnen, andere ontstaan op eens. Maar hoe dan ook, het dansen op dit eiland van go den en demonen is nog steeds een magische aangele genheid, die met allerlei riten wordt omgeven. De Balinese dansgroep van I Ma de Djimat komt ditmaal naar ons land met o.m. de Calonarang. Be kend of minder bekend, in elk geval speelt de figuur van Rang- da er evenals in de befaamde ba- rongdans een belangrijke rol in Wie tot het diepst van zijn ziel geraakt wil worden door hetzij de Balinese dansen, hetzij de Ja vaanse hofdansen, moet naar één van de vele desa's rond Den Pasar of naar de kraton van Jogjakarta. Daar ziet men hoe de ze dansen tot in de perfectie wor den uitgevoerd, ervaart men hoe het ritueel er aan ten grondslag ligt. raakt men in de ban van het mysterie, dat elke dansvoorstel ling op Java of Bali omgeeft. Er wordt in het Balinese dansdrama weinig geïmproviseerd, vrijwel elke beweging ligt in al haar ge varieerdheid vast. De blik van de ogen alleen al kent tal van varia ties. Een suggestie van liefdesbe- toon. een gevoel van smart, een uiting van angst en nog oneindig veel meer kan er- in opgesloten liggen. Bali kent duizenden dansers en danseressen, die naamloos in hun eigen desa leven en op geen enkele wijze roem nastreven. De danskunst wordt er anoniem be dreven uit eerbied voor de goden als onderdeel van een religie. Maar ook zijn er de voorstellin gen, die .met behoud van ge noemde eerbied, voor de toene mende stroom toeristen worden gegeven. Dan wil een minimaal gebaartje als het afwissen van een traan of het buigen van het hoofd bij het aanduiden van ver driet - smart wordt altijd in vage vormen aangeduid - wel eens ex tra worden aangezet. Balinese danser in actie Het is niet iedereen gegeven om naar het godeneiland af te rei zen, dus valt het toe te juichen dat een Balinese dansgroep af en toe in westwaartse richting trekt nu dat dank zij de vogel Garuda (of welke andere vliegmaat schappij dan ook) mogelijk is ge worden. Ook al zal men de sfeer van een maanverlichte tropen nacht en het ruisen van de zwoele wind in het harde neon licht van het theater moeten mis sen, men krijgt met elk optreden van welke Balinese groep dan ook op zijn minst een indruk van de artistieke verfijning die bij de ze uit een oude en rijke traditie voortgekomen danskunst wordt toegepast. Soepelheid en sier lijkheid zijn de kinderen van de zon voor een belangrijk deel aan geboren. maar ze worden voor wat Bali betreft geperfectio neerd op de beroemde Kokar- school in Den Pasar. Het resul taat van die discipline kan men donderdagavond in de Leidse Schouwburg aanschouwen. Het zijn de goden die deze perfectie eisen en die wordt in de Balinese danskunst fot in de uiterste per fectie nagestreefd. De Balinese dans heeft in elke streek, soms zelfs in elke desa een eigen vorm, die vaak nauw verbonden is aan het toneelspel. Ze is in elk geval gebaseerd op oude verhalen, die in de kern nooit veranderen. De kostuums, die bij de dansen van Bali wor den gedragen, zijn een lust voor het oog. maar voor alles ligt de schoonheid van de Balinese dans in de beweging. De vaardigheid van het bewegen, daar gaat het in eerste instantie om. Men zal zich daar tijdens de komende voor stellingen reeks - behalve op 1 ok tober in Leiden zijn er optredens van de Balinese dansgroep o.m. in het Tropeninstituut in Am sterdam op 9,10.11 en 30 oktober en in Scheveningen op 14 okto ber - van kunnen overtuigen. Wat voor de Balinese dansen in het algemeen geldt, is ook van toepassing op de gamelanmu- ziek van Bali, die veel heftiger en emotioneler is dan de dromerige en zachte gamelanmuziek van Java. Kent de Balinese gamelan vrijwel dezelfde instrumenten en toonsystemen als op Java. deze gamelan wordt toch vooral ge kenmerkt door plotselinge con trasten in dynamiek en tempo. Er bestaan overigens verschil lende soorten gamelans naarma te de gelegenheid dat vereist. Voor deze gelegenheid reist er een aangepast en uitgebreid ga melan-orkest met de groep dan sers en danseressen mee. PI ETER C ROSIER 'Vuur in de Sneeuw' door het RO Theater. Tekst: Sam Shepard, vertaling: Lodewijk de Boer. regie: Antoine Uitde- haag, decor: Hayden Griffin, licht: Henk van der Geest, Mu ziek: Foor Wheel Drive. Gezien op 26 september in Theater Zuidplein, Rotterdam. ROTTERDAM - Wie hoogge stemde opvattingen heeft over het gezin als hoeksteen van de samenleving, moet niet naar Shepard's 'Vuur in de Sneeuw' gaan. Het gaat over familie, bloedbanden, mensen die in el kaar vastzitten, schreef Shepard in een terzijde bij het stuk. Ver trekpunt in 'Vuur in de Sneeuw' is, in hulpverleningsterminolo gie. een geweldsdelict. Jake (Hu- go Maerten) slaat zijn ega Bet Joke Tjalsma) de hersens in. Zo hard dat hij denkt dat ze dood is. Ze blijkt het niettemin, welis waar met een hersenbeschadi ging, te hebben overleefd. "Hu mor is noodzakelijk", schreef Shaperd terecht in dezelfde ter zijde. Het Ro Theater volgde de raad op en maakte er een prachti ge 'filmische' voorstelling van. Shepard heeft 43 toneelstuk ken geschreven en 8 filmscena rio's maar wordt op dit moment vooral geassocieerd met die ene film: Paris Texas. Dat is natuur lijk een beetje onrechtvaardig, aan de andere kant, een betere introductie tot de wereld van Shepard is er niet. Wat ook weer in 'Vuur in de Sneeuw' opvalt is de dubbelzinnige fascinatie van Shepard voor de Amerikaanse archetypen: de highway'- en 'western'-cultuur, de stoere indi vidualist en de God en Vader- land-cultus. Een klassiek Shepard-beeld is een cactus op een kale vlakte en in de verte een bloederige zonsondergang. Er gens op dit vlakte is een weg en een motel met de Amerikaanse vlag in top, Denk er nog een pompstation bij waar de ge zinsleden elkaar in grote loyali teit naar het leven staan en het universum van Shepard is zo goed als compleet. En natuurlijk is er ook de muziek. In 'Vuur in de Sneeuw' is dat de oermuziek van de Amerikaanse pioniers: de 'blue grass'. Op het achtertoneel is in 'Vuur in de sneeuw' een verhoging ge maakt, zodat er van een beneden - en een boventoneel sprake is. Achtergrond van het bovento neel is een heldere hemel, soms helblauw, soms met ondergaan de zon. soms met een maantje er Vuur iu de sneeuw' hij RO Theater Fragment uit 'Vuur in de sneeuw'met v.l.n.r. Allard van der Scheer. Pauline van Rhenen, Hubert Ferminen Dries Smits. in. Het zorgt voor een Panorama- Mesdagachtige diepte. Op het boventoneel spelen vaak de mu- sikanten van de blue grass-for- matie de '4-Wheel Drive' met hun typische instrumenten. De mu ziek heeft een centrale functie in het geheel, net als in Parijs Texas maakt de muziek dc dialogen af. De personages zwijgen en de lucht wordt gevuld met de mel ancholieke trillers van de dobro. De musici van de '4-Wheel Drive' spelen en zingen onbewogen als etalagepoppen tussen de scènes door hun levensliederen. Ze vor men een ingehouden en uitste kend werkend contrast met de acteurs die er keihard invliegen. Jake heeft Bet in elkaar ge mept en vindt - volkomen uitge put en overstuur - onderdak bij zijn moeder (Geert de Jong) en zus Sally (Yvonne van den Hurk). Ook Bet is in de ouderlij ke kring opgenomen. Frankie (Hubert Fermin), de broer van Jake, zoekt Bet op en belandt daar met een schotwond agn zijn been op de divan. Subtiel en sug gestief beschrijft Shepard de ge compliceerde en pijnlijke rela ties relaties van de verschillende gezinsleden. De verwarde Jake bereikt uiteindelijk - het is gaan sneeuwen - het huis van Bet. Mi ke (Dries Smits), de broer van Bet. eist een schuldbekentenis van Jake en houdt hem voor dat zijn broer een verhouding met Bet is begonnen. Jake zegt dan tegen Bet: "Alles in mij liegt. Maar jij. Jij benter. Jij bent waar. Ik hou meer van jou dan van dit leven. Jij blijft. Jij blijft bij hem. Hij is mijn broer". Het is een hartverscheurende tekst. De va der van Bet weet op hetzelfde moment de Amerikaanse vlag zo te vouwen dat de sterren aan de binnenkant en de strepen aan de buitenkant zitten en geeft na twintig jaar zijn vrouw weer een kus. Vervolgens trekt regisseur Antoine Uitdehaag wijselijk in het slotbeeld alle registers van het melodrama open. 'Vuur in de sneeuw' van het Ro Theater is een voorstelling die staat als een huis. Jammer was het zenuwpezige spel van Jake (Hugo Maerten) en Bet (Joke Tjalsma) voor de pauze, een tand je minder erop zou beslist geen kwaad kunnen. En het spel van Allard van der Scheer (Baylor) was een feest om naar te kijken RADBOUD ENGBERSEN T entoonstelling Lichtensteiii: 20.000 bezoekers AMSTERDAM (ANP) - De zondag afgesloten overzichtstentoonstel ling van tekeningen (1961-1986) van de Amerikaanse pop-art kun stenaar Roy Lichtenstein in het Amsterdamse privémuseum Over- holland heeft meer dan 20.000 be zoekers getrokken. Negentien pro cent van de bezoekers was buiten lander. De tentoonstelling die 18 juli werd geopend, zou oorspronkelijk tot 13 september in Amsterdam te zien zijn. Aangezien de toeloop tot dat moment al groot was werd be sloten de Lichtenstein-expositie twee weken te verlengen. Dit lukte door de medewerking van het Mu seum voor Moderne Kunst in Tel Aviv waar de expositie na Amster- I dam te zien is. De volgende tentoonstelling in Overholland is gewijd aan de West- I duitse kunstenaar Thomas Schüt- i te. Ook van hem zal werk op papier te zien zijn, een tak van de beelden de kunst waar dit privémuseum aan het Museumplein zich in speci aliseert. De retrospectieve tentoonstel ling in Overholland duurt van 10 oktober tot en met 29 november. Na de expositie van Schütte wor den de zalen van het kleine Muse um Overholland ingeruimd voor I werk van de Oostenrijkse beelden- I de kunstenaar Arnul Rainer. Norman Lui)off (70) overleden J BYNUM (UPI) - De Amerikaanse componist Norman Luboff, leider van het internationaal vermaarde Norman Luboff Choir, is vorige week op 70-jarige leeftijd aan long kanker overleden. De as van Luboff, die volgens zijn vrouw tien maanden ziek is ge weest, zou ter bijzetting worden overgebracht naar Zweden, waar de familie een tweede huis had. i Norman Luboff studeerde ook bij de componist Leo Sowerby en hij begon zijn carrière als zanger en arrangeur bij de radio. In deze laatste capaciteit deed hij werk voor sterren als Bing Crosby en Frank Sinatra. Ook componeerde hij filmmuziek. In 1963 richtte Luboff het naar hem genoemde koor op. Het zou hem internationale erkenning be zorgen. Het repertoire varieerde van klassiek tot gospel en pop. AMSTERDAM/LEIDEN (ANP) - De Emmy van Leersumprijs 1987 voor de gebonden kunsten van het Amsterdams Fonds voor de Kunst is posthuum toegekend aan de op 28 februari van dit jaar overleden kunstenares Désirée Scholten - Van de Rivière. De jury onderscheidde de overle den kunstenares voor haar gehele oeuvre, in het bijzonder voor haar laatste serie kleden, in opdracht vervaardigd voor het gebouw van de faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Leiden. Prijs posthuum toegekend aan Désirée Scholten De jury kwam overigens al una niem tot haar oordeel twee weken voordat mevrouw Scholten - Van de'Rivière overleed. Het werk van Désirée Scholten getuigt volgens de jury van'een uit zonderlijke affiniteit voor textiel. Bij elk werk paste zij een grote vari ëteit aan textiele materialen toe met een zeer eigen kleurgebruik verwerkt in fijne geweven structu ren. opgenomen in grote formaten, aldus de jury. Zij koos haar materi alen doelbewust en liet ze dan in een kleed geheel tot hun recht ko- Het bedrag van 10.000 gulden, verbonden aan de prijs, zal worden gebruikt als bijdrage in het tot stand komen van een publikatie over leven en werk van de be kroonde. Met reeks exposities en evenementen HAARLEM (ANP) - Het Frans Halsmuseum in Haarlem bestaat in mei 1988 75 jaar en het zal dit jubi leum vieren met een reeks tentoon stellingen in het museum en zijn dependance, de 'Hallen' (Vlees- en Vishal) aan de Grote Markt. Daar naast zullen tal van evenementen worden opgezet. De grote jubileumtentoonstel ling wordt van 11 mei tot 17 juli 1988 gehouden en heeft als onder werp de schutterij in de zestiende en zeventiende eeuw en de beteke nis daarvan voor Holland. Aanlei ding tot de tentoonstelling is het dan gereed komen van de restaura tie van de vijf schuttersstukken van Frans Hals. In een andere jubileumexpositie. 'Gemaakt 1913', worden de geves tigde en avant-garde-kunst ge toond uit 1913, het oprichtingsjaar van het museum. De tentoonstel ling zal een dwarsdoorsnede geven van het kunstaanbod uit één jaar: schilder-, teken- en beeldhouw kunst, grafiek en industriële vorm geving. met aandacht voor het kunstbeleid en de kunstkritiek. Deze tentoonstelling is te zien van 4 november tot en met 15 januari 1989. 'Hollywood in Holland' heet de expositie die van 30 juli tot en met 9 oktober is gewijd aan de geschie denis van de Nederlandse film van het eind van de negentiende eeuw tot ongeveer 1930, toen de geluids- VERKEERDE FOTO - Bij de za terdag in deze krant gepubliceerde recensie van een optreden van de Amerikaanse komiek Avner Eisen berg in de Leidse Schouwburg is abusievelijk een verkeerde foto af gedrukt. De foto had met de voor stelling van Eisenberg niets te ma ken. In het Frans Halsmuseum wordt hard gewerkt aan de restauratie van het schilderij Maaltijd van Haarlemse schutters' van Cornells van Haar lem. Twee tondo's (ronde schilderijen), die worden toegeschreven aan H. Goltzius, worden geretoucheerd door Ella Hendriks rechts). <roto anp> film in Nederland werd geïntrodu ceerd. In Haarlem stond aan het Spaarne de filmfabriek Hollandia. Daar werden tussen 1912 en 1923 zo'n zestig lange speelfilms en een groot aantal documentaires en op drachtfilms gemaakt. Dit bedrijf, dat Haarlem de bijnaam 'Hol lywood in Holland' bezorgde, zal centraal staan in de expositie. Charles Trenet zingt al 50 jaar PARIJS (AFP) - De Franse 'poete musicien' Charles Trenet heeft zater dagavond in het Théatre des Champs Elysées in Parijs het feit herdacht dat hij sinds een halve eeuw chansons schrijft en zingt. De 74-jarige zanger zong voor een volle en dankbare zaal -- waarin o.a. Charles Aznavour en Guy Béart - een twintigtal van zijn beroemdste chansons, waaronder 'La Mer', 'Y'a d'la joie', 'Douce France'. 'Polka du Roi'. 'Jardin extraordinaire' en 'La route enchantée. Charles Trenet heeft in zijn halve eeuw ongeveer 700 liedjes gemaakt. Onder zijn toekomstige engagementen is een optreden in New York in oktober.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 21