Ruim baan voor de TGV?
'We moeten onnodige moeilijkheden voorkomen'
Randstad vreest het ergste voor haar Groene Hart
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1987
EXTRA
PAGINA 25
Zo ziet de route van de TGV er globaal uit Bovenaan is te zien hie de
alternatieve route via Den Haag loopt.
De TGV is in aantocht. De
supersnelle trein die nu al zes
jaar door Frankrijk raast, zal
in de (verre) toekomst ook
Nederland aandoen. Hoe de
verbinding precies zal lopen,
is nog de vraag. Gemeenten
en milieubeweging pleiten
ervoor dat de TGV over
bestaand spoor en met
verminderde vaart door de
Randstad rijdt. Een nieuw
traject zal het Groene Hart
van Zuid-Holland ernstig
verwonden, zo wordt
gevreesd.
door Bart Jungmann
In de wandeling wordt gesproken
over het PBK/A-project. De uitleg
komt van drs. A.P. Mesker, topamb
tenaar op het ministerie van verkeer
en waterstaat: "De discussie over de
aanleg van een TG V-lijn in het
noordwesten van Europa ging aan
vankelijk alleen tussen Frankrijk,
Beigië en Duitsland. Vooral op ver
zoek van België is Nederland in een
later stadium ook in het overleg be
trokken".
De vier letters in die formule staan voor
de vier grote steden die daarmee met el
kaar worden verbonden: Parijs, Brussel,
Keulen en Amsterdam. De TGV is een
iels bekendere afkorting en staat voor
Train a Grande Vitesse. Een supersnelle
trein die tot grote tevredenheid van de
Fransen Parijs en Lyon met elkaar ver
bindt. De snelheid van 270 kilometer per
uur en een vermindering van de reistijd
met ongeveer twee uur hebben het aan
tal treinreizigers sindsdien verdubbeld.
Vooralsnog staat Nederland, en in het
bijzonder de Randstad, voor de vraag
hoe deze snelle trein in het spoorwegen
net moet worden ingepast. En die vraag
spitst zich vooral op het volgende dilem
ma toe: een nieuwe verbinding tussen
Rotterdam en Amsterdam of deze ste
den verbinden over het bestaande spoor
via Den Haag.
De voorhoedegevechten van deze nog
lang durende slag zijn in volle gang. Di
verse gemeenten in de Randstad, zoals
Leiderdorp en Zoeterwoude, hebben
hun standpunt bepaald. Zij zijn tegen de
aanleg van een nieuwe lijn omdat daar
mee het Groene Hart van Zuid-Holland
ernstig wordt verwond. De gemeente
Den Haag vindt hetzelfde om een andere
reden. Zij heeft er vorige week al voor de
derde maal op aangedrongen dat de
TGV ook in de residentie halt zal hou
den. Volgende maand zal minister Smit-
Kroes van verkeer en waterstaat op
nieuw overleg plegen met haar collega's
van de drie andere landen over het te
volgen TGV-traject.
Ambtenaar Mesker. hoofd van de af
deling voorzieningen openbaar vervoer,
vertelt de inhoud van het voorafgaande.
"De vier betrokken landen hebben des
tijds een studiegroep opgericht die een
aantal mogelijkheden heeft bekeken
Groot-Brittanniè is daar later als een
soort toehoorder bijgekomen toen beslo
ten werd tot de aanleg van de Kanaal
tunnel. Deze treinverbinding loopt via
Calais naar Lille en sluit daar aan bij de
TGV-route. Uiteraard een belangrijke
versterking van dit project".
Rapport
"Die studiegroep waarover ik het had,
heeftin 1986 rapport uitgebracht, waarin
vier varianten worden voorgesteld. Eén
daarvan was de aanleg van een magneet
trein. Dat is een nieuw type trein dat
wordt voortgedreven op een magneet
kussen. De weerstand is veel minder,
waardoor de snelheid veel hoger kan
zijn. Magneettreinen kunnen 400 kilo
meter per uur halen. Maar die mogelijk
heid viel al snel af omdat het veel te
kostbaar bleek. Magneettreinen zijn er
in Europa nog niet (in West-Duitsland
wordt er overigens wel mee geëxperi
menteerd, red.) en dat betekent bijvoor
beeld datje ze niet kunt laten binnenko
men op bestaande stations. Dat zou dus
veel te kostbaar worden".
Bleven over drie varianten:
1. Vanaf Amsterdam en Schiphol een
nieuwe verbinding met Rotterdam en
De twee Nederlandse mijnenjagers
hebben zich gisteren bij de
Belgische missie gevoegd, en zijn
thans op weg naar de Golf. Voordat
het zover was moest er nog
behoorlijk worden aangepakt. De
stand van zaken vlak voor het
vertrek, als een bemanningslid nog
snel kans ziet zijn kanariepietje mee
aan boord te nemen.
„Kijk, allemaal brieven van mensen die
ons sterkte wensen". R. Lute (40), luite
nant ter zee van speciale diensten der
eerste klasse en commandant van de mij-
nenjager Maassluis, pakt een stapeltje
enveloppen van de schrijftafel in zijn
hut. Welke gezichten er bij de afzenders
horen weet hij niet. „De brieven zijn alle
maal van vreemdelingen. Ex-mijnen-
dienstmannen die zich bij de zaak be
trokken voelen. En een telegram van de
Bond van Wapenbroeders. Toch aardig,
niet?"
Het is dinsdagmorgen 15 september.
Op de Maassluis zijn de voorbereidingen
voor het vertrek naar de Perzische Golf
in volle gang. Zwetende mannen sjou
wen bedrijvig met dozen vol pakken
vruchtensap. Het bier staat al op zijn
plaats. „Ik zeg altijd: het schip kan niet
varen zonder brandstof en wij niet zon
der bier", aldus de bij het gesprek aanwe
zige marinevoorlichter II. Cornelje.
In de mijnenjachtcentrale vanwaaruit
straks mijnen zullen worden opgespoord
en vernietigd, wordt de apparatuur voor
de satellietcommunicatie met Nederland
geïnstalleerd. Het is niet de enige plek in
het schip waar lichte wanorde heerst. De
verpleger staat in de ziekenboeg tot zijn
knieën tussen de dozen vol met rolletjes
verband, middeltjes tegen malaria of
schimmelinfecties, en andere medica
menten 'die typische tropenaandoenin-
gen moeten bestrijden'. Een beman
ningslid kijkt in het krappe hutje, dat hij
gewoonlijk alleen bewoont, wat
Antwerpen. Over een bestaand traject
naar Brussel, waar wordt gesplitst: een
nieuwe spoorlijn naar Parijs en een nieu
we lijn via Luik naar Aken. Het laatste
stukje naar Keulen gaat over een be
staand traject.
2. Deze variant gaat door Nederland
over al bestaande spoorlijnen. Vanaf
Schiphol wordt dus eerst Den Haag aan
gedaan. Via Rotterdam gaat het dan
weer naar Antwerpen, waar langs een
nieuw traject Brussel en Parijs volgen.
Richting Keulen gaat het andermaal
langs Luik en Aken. maar ditmaal over
bestaande rails.
3. Variant 3 is voor Limburg aantrek
kelijk. De lijn Amsterdam-Rotterdam is
zoals in mogelijkheid 1, maar van daar
gaat het niet naar Antwerpen, maar naar
een kruising ter hoogte van het Belgi
sche plaatsje Herentals. Linksaf gaat het
dan via het plaatsje Beek (waar een
vliegveld ligt) naar Aken en Keulen-
Luik wordt dus ook genegeerd. Recht
door gaat het via Brussel naar Parijs.
Die laatste variant stuit op veel verzet
bij de Belgen. De omwegen langs Ant
werpen en Luik zijn voor de verantwoor
delijke minister De Croo moeilijk te ver
teren, zo weet Mesker.
Wat Nederland betreft spitst de dis
cussie zich uiteraard toe op de eerste
twee varianten, waarbij het niet per se
om één van de twee hoeft te gaan. Een
tussenvorm is denkbaar, waarbij de
TGV alleen vanaf de grens tot Rotter
dam over nieuw spoor kan rijden. Van
daar moet de trein over bestaand spoor.
Het treinverkeer tussen Rotterdam en
Antwerpen is immers een stuk minder
intensief dan in de Randstad. De Com
missie voor de Milieu Effect-Rapportage
heeft onlangs nadrukkelijk deze moge
lijkheid onder de aandacht van minister
Smit-Kroes gebracht. Omdat de Rand
stad al zo overbelast is, moet een derge
lijk alternatief beslist worden overwo
gen, aldus de commissie.
"Maar je dient jezelf natuurlijk eerst
de vraag te stellen: waarom moet Neder
land aan dit project meedoen", zegt Mes
ker om er zelf een tweeledig antwoord
op te geven. "Als je hét niet doet, schaad
je de concurrentiepositie van de Rand
stad ten opzichte van het buitenland.
Plus dat het treinverkeer tussen Rotter
dam en Amsterdam er een stuk aantrek
kelijker door wordt. Dat kan zo'n veertig
mistroostig naar de bagage van zijn toe
komstige hutgenoot. En dat moet dan al
lemaal in die paar kastjes, zie je hem den
ken.
Het is puzzelen met de ruimte, beaamt
Lute. De vaste bemanning van de Maas
sluis telt veertig koppen, maar voor de
missie naar de Golf is die versterkt met
zeven man extra. Van de normale berg
ruimte wordt ook heel wat verloren. Ex
tra verbindingsapparatuur, extra reser
ve-onderdelen, extra diepvriesvoedsel,
extra reserve-brandstof. Voor de bagage
van de bemanningsleden blijft weinig
plaats over. In een kast in Lutes hut
hangt een rij uniformen van officieren,
want "die zitten ook veel te krap".
Foto's
Lutes persoonlijke bagage bestaat lou
ter uit foto's van zijn vrouw en kinderen,
een schrijfmachine, een fototoestel, en
ten slotte zijn keyboards. "Niet magne
tisch, dat heb ik thuis al onderzocht. Al
les wat magnetisch is of magnetische vel
den opwekt mag niet mee. Anders loopje
het gevaar een mijn te activeren. En ik
zal het maar eerlijk zeggen: in de kast
staat een kilo laurierdrop".
Er zijn meer mensen op de 'Maassluis'
die een muziekinstrument bij de bagage
hebben gestopt. „Of we een gelegen
heidsorkestje gaan vormen? Wellicht
zullen we zien of wc via de muziek wat
ontspanning voor onszelf bijeen kunnen
sprokkelen". Eén bemanningslid heeft
zich in elk geval dagelijks verzekerd van
live-muziek door zijn kanariepietje mee
aan boord te nemen.
Wat het ruimtegebrek betreft gloort er
hoop: Lute heeft met blijdschap verno
men dat de Belgen de Nederlanders in de
Golf zullen vergezellen met in het kiel
zog van hun twee mijnenjagers het be
minuten schelen". Het autoverkeer tus
sen de hoofdstad en de havenstad zal er
merkbaar door verminderen, zo ver
wacht Mesker.
Voor alle duidelijkheid: bij zijn bere
kening van de reistijd gaat hij dus uit
van een nieuwe verbinding. Hoe die pre
cies zal lopen, is nog niet exact vastge
steld. "Je kunt de lijn in elk geval het
best laten aansluiten bij een al bestaan
de infra-structuur. Aanleg langs een ge
deelte van de Rijksweg 4 zou in dat ver
band tot de mogelijkheden behoren".
Afrastering
Als er inderdaad ruim baan voor de
TGV wordt gemaakt, denkt Mesker niet
dat er veel extra voorzieningen nodig
voorradingsschip Zinnia. Dat schip zal
een flink deel van de Nederlandse voor
raden kunnen herbergen, die met de bij
het schip behorende helikopter op zee
kunnen worden overgeheveld.
De Zinnia verleent ook op andere ter
reinen bijstand. Zo zijn er aan boord een
tandartsstoel, een operatiekamer, werk
plaatsen waar van alles gerepareerd kan
worden, en een bakkerij. „De Belgen ma
ken uitstekende broodjes", weet Lute.
Het gezelschap van de Belgen is des te
meer welkom, omdat zij al jaren de vaste
zijn. "Natuurlijk moet er een afrastering
komen. We kunnen natuurlijk geen
koeien op de rails hebben. Maar ook de
Schiphollijn is helemaal afgerasterd.
Dus dat is niet zo bijzonder. En natuur
lijk moeten er maatregelen tegen de ge
luidsoverlast worden genomen. Een
snellere trein maakt ook meer herrie.
Maar dat zijn allemaal punten die nog
onderwerp van discussie zijn", houdt hij
alles open.
Mesker hoedt zich ervoor zich in de
keuze tussen de twee varianten te men
gen, maar hij laat zich wel ontvallen:
"Als je kiest voor het bestaande spoor
wordt de snelheidswinst heel beperkt.
Door de bebouwde kom kun je niet echt
snel zijn en zo'n TGV is dus eigenlijk al
leen de moeite waard als je er een nieu
partners vormen tijdens oefeningen. „Al
le oefeningen worden tegenwoordig ge
combineerd Nederlands-Belgisch uitge
voerd en we hebben een gezamenlijke
mijnenbestrijdingsschool in Oostende.
Je kunt ons zien als een twee-eenheid.
De Belgen zijn uitstekende collega's. In
rustige situaties vliegen de moppen over
Belgen en Hollanders over en weer".
Meer ruimte
De vijf schepen van het Nederlands-
Belgische eskader zullen voortdurend
we baan voor aanlegt. Dat geldt dus
vooral voor het traject Amsterdam-Rot
terdam". (Het Nederlandse spoorwegen
net is grotendeels geschikt voor snelhe
den van 140 kilometer per uur, terwijl de
TGV de afstand Parijs-Lyon overbrugt
met een snelheid van 270 kilometer per
uur).
De betrokken provinciale besturen to
nen zich positief over het idee van een
aparte TGV-lijn door de Randstad, maar
er wordt ook van veel kanten bezwaar
gemaakt. Den Haag bijvoorbeeld is bang
een gepasseerd station te worden. Vori
ge week heeft de gemeente voor de der
de maal de volgende boodschap aan mi
nister Smit-Kroes gestuurd: als de TGV
naar Nederland komt, moet Den Haag in
het traject worden opgenomen. Als be
stuurlijk centrum van Nederland en als
onderkomen voor internationale bedrij
ven mag Den Haag niet worden overge
slagen, zo laat het standpunt van B W
van Den Haag zich samenvatten.
De andere bezwaarmakers vrezen dat
een speciale spoorlijn voor supersnelle
treinen, een te grote aanslag op het mi
lieu betekent. Mesker: "Het gaat daarbij
in eerste instantie om de vraag of de lijn
ten oosten of ten westen van Zoetermeer
moet lopen. Oostelijk houdt een risico in
voor het Groene Hart van Zuid-Holland.
Gaat de TGV ten westen van Zoeter
meer. dan is daarvan in elk geval veel
minder sprake".
Overlast
De gemeente Leiderdorp tekent in een
protestbrief bij die laatste mogelijkheid
aan dat de TGV dan samen met Rijks
weg 4 door haar bebouwde kom raast.
En dat betekent 'problemen in verband
met de geluidgevoeligheid van de direc
te omgeving', aldus B en W in hun brief.
Wordt gekozen voor de oostelijke route,
dan heeft dat consequenties voor het
poldergebied ten oosten van Leider
dorp. De gemeente Zoeterwoude heeft
soortgelijke bezwaren en is (aldus haar
brief) bang dat de TGV 'een aanslag is op
weidegebieden met hoge natuur- en
landschappelijke waarde'.
Bestuurders van de twee gemeenten
zijn in de pen geklommen op initiatief
van de stichting Natuur en Milieu. "Dat
wil zeggen: we hebben ze gewezen op de
met elkaar in verbinding staan. De Zin
nia speelt bij de communicatie een be
langrijke rol. „De Belgisch-Nederlandse
staf zal zich aan boord van de Zinnia be
vinden. Daar is meer ruimte en radioap
paratuur om het lokale commando te
voeren. Daar komen ook de richtlijnen
vanaf de wal binnen".
De voorbereidingen voor de Golf be
helzen ook het bijspijkeren van de nodi
ge kennis. Ten eerste zijn daar de lessen
KHBO. „Kameradenhulp bij ongeluk
ken", verduidelijkt Lute. „Komt er een
bominslag of een mijnontploffing. dan
moet ieder bemanningslid weten hoe hij
zijn maat het snelst kan oplappen. Dc
Nederlandse arts die meegaat zal op de
heenreis de lessen geven".
Met een andere korte cursus is dinsdag
al begonnen. De complete bemanning is
door enkele specialisten op de hoogte ge
steld van de gewoonten cn gebruiken in
de islamitische landen. Tijdens de zeven
werkdagen per week van elk acht uur,
wordt er uiteindelijk ook wel eens aan
wal gegaan. „Kijk, dan is het belangrijk
dat je je met de islamitische wetten con
formeert. Als je alleen maar naar een
vrouw kijkt kan dat al als een overtre
ding worden beschouwd. Hoe langer we
weg zijn, hoe moeilijker dat natuurlijk
wordt. Ik weet niet of je overal zo moet
oppassen, maar we houden ons aan de
strengste regels, dan kun je je nooit een
buil vallen. We krijgen nog een stapel
pamfletten mee over de gebruiken, dus
er kunnen aan boord nog heel wat lesjes
worden gegeven".
„We gedragen ons altijd netjes, maar in
die landen extra netjes", vindt Lute. „Als
we aan wal liggen mag er ook beslist
geen alcohol worden gedronken. Als ie
mand met twee, drie biertjes op aan wal
stapt heb je kans dat de rapen gaar zijn.
mogelijkheid om bezwaar te maken en
ons standpunt duidelijk gemaakt",
nuanceert ir. Willem Jan van Grondelle
namens deze stichting. Dat standpunt
luidt: geen aanleg van een nieuwe lijn,
maar een verbetering van de bestaande
trajecten. "Bent u wel eens met de trein
naar Parijs geweest? Dat is nu nog over
een heel hobbelig traject en voor verbe
tering vatbaar", spreekt Van Grondelle
uit ervaring.
Is het niet raar dat een stichting die zo
bezorgd is over het milieu zich verzet te
gen een betere treinverbinding? Dat
lijkt inderdaad zo, geeft Van Grondelle
toe. "Het openbaar vervoer is een groot
goed en wij hebben altijd gepleit voor
terugdringing van de auto". Maar de bij
drage van de TGV daarin zal volgens
hem een beperkte zijn. "Wat ik aan cij
fers heb gezien, zal dat hooguit één pro
cent minder zijn. Te verwaarlozen dus".
Bovenal is hij echter van mening dat
in de dichte bebouwing van de Rand
stad zo'n snelle spoorverbinding een on
mogelijkheid is. die het milieu boven
dien meer kwaad dan goed doet. Ten
zuiden van Rotterdam vreest hij het erg
ste voor de Hoeksche Waard en de Rand
stad zal veel minder plezier aan haar
Groene Hart beleven. "Zo'n snelle trein
moet over een vrije baan rijden. Dus
geen overwegen of spoorkruisingen.
Met alle ongelijkvloerse kruisingen die
daarvan het gevolg zijn, zal het tracé in
feite op een spoordijk liggen. Dat wordt
dus een kunstmatige barrière midden in
het landschap, waardoor de beleving
van de natuur een stuk minder wordt".
Variant twee
Aldus komt de Stichting Natuur en
Milieu uit bij een sterke voorkeur van
variant twee. "Ons doel is verbetering
van het openbaar vervoer. Als je dus op
de bestaande lijnen de knelpunten eruit
haalt, sla je in feite twee vliegen in één
klap".
Geen van de varianten hoeft overigens
al van tafel. Als minister Smit-Kroes vol
gende maand haar collega's treft, zal al
leen de stand van zaken in de betrokken
landen worden geïnventariseerd. Er
worden nog geen spijkers met koppen
geslagen. Pas in 1989 moeten er beslis
singen worden genomen en ambtenaar
Mesker verwacht de eerste TGV pas hal
verwege de jaren negentig in Nederland.
De 'trein met hoge snelheid' is voorlopig
dus nog een zaak van lange adem.
Bovendien willen die landen nogal eens
schepen bezoeken die in hun territoriale
water liggen. Wij moeten daarbij onnodi
ge moeilijkheden zien te voorkomen'
Schipbreukplan
Mocht het schip zinken, dan ligt er een
minutieus schipbreukplan klaar. „Dat
noemen we de laadrol. Die procedure
wordt zeer geregeld geoefend. Binnen
een minuut moet iedereen met zwem
vest aan dek staan. Iedereen weet naar
welk vlot hij moet en wat hij moet mee
nemen. Dat varieert van zeekaarten tot
verbindingsmiddelen, noodrantsoenen
of noodlichten".
Een mascotte die een goede vaart moet
garanderen, heeft de Maassluis niet.. „De
Hellevoetsluis wel. Die heeft een witte
speelgoedbeer, geschonken door de
doopster. Misschien dat wij een geit
adopteren in Arabië", lacht Lute.
Ook de zielzorg is niet vergeten Een
dominee is mee op reis naar de Golf. Niet
direct om geestelijke bijstand te verle
nen de spanningen in hewt oorlogsge
bied te groot worden, maar ook om de
nood te lenigen die het lang van huis zijn
met zich meebrengt, vertelt Lute. „Het
feit datje met velen op een betrekkelijk
klein schip zit en lang van huis bent, zal
de oorzaak zijn van de meeste proble
men, denk ik".
De dominee verzorgt ook de wekelijk
se berichtgeving over 'de stemming en
het reilen en zeilen op het schip' naar he*
thuisfront. „Even bellen met elkaar is er
voor beide partijen niet of nauwelijks bij.
Wel gaan we video-opnamen maken die
worden opgestuurd naar Nederland". In
Den Helder is inmiddels het Mijnen-
dienst-thuisfront opgezet, waarin echt
genotes van opvarenden zitten.
PETRA BIES
Een Nederlandse mijnenjager op weg naar de Golf, geflankeerd door het
Belgische bevoorradingsschip 'Zinnia' voorgrond). Je kunt ons zien als een
twee-eenheid". <f0to gpdi
