Middeleeuwse toestanden
in Belgische gevangenissen
Parachutesprong zelden fataal
Toenemende spanningen in overvolle inrichtingen
Dorenbos komt met eigen "Bijdrage aan Troonrede
BRUSSEL - De bedoeling
was ongetwijfeld goed. Na
alarmerende verhalen in de
Britse pers over een bevoor
oordeelde Belgische justitie
en over wantoestanden in
de Belgische gevangenissen
had minister van justitie
Jean Gol er behoefte aan
enige zaken recht te zetten.
Maar dat alles zo scheef zou
lopen had Gol niet voorzien.
door
Hans de Bruijn
Dat zijn goede bedoelingen drie ge-
vangensopstanden, tientallen ge
wonden, en miljoenen franks scha
de aan twee gevangenissen zouden
opleveren, is echter niet verbazing
wekkend voor wie de toestanden
in veel Belgische gevangenissen
kent. Die waren ook in Groot-Brit-
t-annië bekend geraakt.
Na het besluit van de Britse rege
ring om de 26 voetbalvandalen, die
verantwoordelijk worden geacht
voor het Heizeldrama van mei
1985, definitief uit te wijzen, kwa
men dan ook heel wat verhalen los
over wat hen te wachten zou staan.
Maar Gol ging in de tegenaanval.
De 26 zouden in België wel dege
lijk een eerlijk proces krijgen. Te
gen de Belgische rechtsregels in
zelfs geen jury-rechtspraak met het
risco van levenslange gevangenis
straffen, maar een normale recht
zaak die hen maximaal 10 jaar cel
kan kosten.
En bovendien hoefden de vanda
len, hun advocaten en de Britse
pers niet bang te zijn dat de 26 in
een soort middeleeuwse kerkers
terecht zouden komen. In zijn ar
geloosheid nodigde Jean Gol de
pers uit een kijkje te komen nemen
in de gevangenis van Leuven-Cen
traal, waar de vandalen de komen
de maanden zullen worden vastge
houden.
Hotel Hooligan
'Hotel Hooligan' schreef een
krant. 'Tweesterren-accommoda
tie', aldus een andere. 'Mijn eigen
flat ziet er minder comfortabel uit',
aldus een Britse journalist. En
weer een andere krant citeerde een
ex-gevangene di^ Leuven-Centraal
'een gevangenen-paradijs' noem
de.
Het zal de 'hooligans' in Leuven
aan weinig ontbreken. De vleugel
waarin zij worden ondergebracht
is pas verbouwd, gemoderniseerd
BAARN - De dood van drie para
chutisten binnen drie weken heeft
verslagenheid teweeg gebracht on
der de 4000 Nederlandse val
schermspringers. „Een afschuwe
lijke zaak", vindt Wim Velthuizen.
Hij is coördinator van de ongeval
lencommissie van de Koninklijke
Nederlandse Vereniging voor
Luchtvaart (KNWL) en zegt zo'n
ramp nog nooit te hebben meege
maakt. „Ik spring zelf al ruim twin
tig jaar. Jarenlang gebeurt er niets
en dan opeens drie tegelijk. Daar
reken je helemaal niet op".
door
Louis Engelman
Op vrijdag 21 augustus veronge
lukte de 26-jarige Jozefina Gerrits
uit Emmen. Bij een sprong boven
Nieuw-Balinge opende haar hoofd
parachute zich niet helemaal. Te
laat stelde zij haar reserveparachu
te in werking. Ruim een week la
ter, op zondag 30 augustus, over
kwam de 38-jarige kapitein bij de
landmacht R.V. Bougenon uit
Zuidlaren hetzelfde. Tijdens sport-
festiviteiten in Santpoort maakte
hij een dodelijke val.
En afgelopen zaterdagmiddag
ten slotte botste de 54-jarige J.J.
en fris geschilderd. De verdachten
delen met zijn tweeen een cel.
waarin twee bedden, een boeken
rekje, twee kastjes, een tafel met
stoelen, een wastafel en een eigen
toilet.
De 26 hebben er de beschikking
over drie douches, er is een recrea
tiezaal voor hen alleen, met televi
sie, spelletjes en tafelvoetbal. De
bewaking is minimaal, maar effi
cient en nauwelijks merkbaar. Een
gevangenen-bewaarder sprak van
een 'leefgemeenschap' in plaats
van een gevangenis.
De ene kant van de Avenue de la
Jonction behoort tot de Brusselse
Testroote uit Uden met zijn ge
opende parachute boven vliegveld
Teuge tegen een stalen kabel waar
mee zweefvliegtuigen omhoog
worden getrokken. Hij stortte ter
aarde en overleed ter plaatse.
Drie van dergelijke ernstige on
gelukken op rij vormen volgens
Wim Velthuizen een uitzondering.
„Over de laatste twintig jaar heb
ben we in Nederland gemiddeld
minder dan één dodelijk ongeval
per jaar gehad", zegt hij. De in
structeur bij de Hilversumse para
club Icarus vindt dat dit cijfer
moet worden afgezet tegen het
aantal van 55.000 sprongen jaar
lijks. In dat licht gezien wil hij niet
van een gevaarlijke sport spreken.
Als coördinator van de ongeval
lencommissie is Velthuizen voort
durend bezig materiaal en proce
dures te verbeteren, zodat sprin
gers minder blessures oplopen.
„Iedere club meldt ons het gerings
te ongeval. Een verrekte enkel
band kan al heel vervelend zijn.
Wij kijken naar de omstandighe
den waaronder het letsel is opge
treden en doen aanbevelingen.
Daarbij houden we ervaring van de
springer in het oog, zijn gewicht,
de soort parachute en de weersge
steldheid. Uit deze gegevens pro
beren we bepaalde conclusies te
trekken".
deelgemeente Sint-Gillis, de ande
re tot die van Vorst. Aan beide zij
den van de straat staat een gevan
genis. Gebouwd volgens een over
bekend internationaal model uit de
vorige eeuw: twee torentjes met
kantelen, daar tussenin een grote
boog-poort en naar links en rechts
hoge stenen muren.
De berichten over de luxe-be
handeling die de Britse voetbal
vandalen te wachten staat in Leu
ven, schoten de bijna 1000 gevan
genen van Vorst en Sint-Gillis dit
weekeinde in het verkeerde keel
gat. Hun 'leefgemeenschap' steekt
dan ook wel erg schril af bij die van
Leuven-Centraal
De parasport kent, aldus Velt
huizen, een zeer streng veiligheids
reglement. „Vijftien inspecteurs
houden daar toezicht op. Vaak met
onverwachte controles. Wie van de
regels afwijkt, verliest onmiddel
lijk zijn instructiebevoegdheid.
Maar gelukkig hebben we zo'n
maatregel in de afgelopen achttien
jaar maar twee keer hoeven ne-
De drie dodelijke ongevallen
zijn, vreest Velthuizen, alle aan
menselijke fouten te wijten. In het
geval van de Emmense parachutis-
te, die met de vierkante zogenaam
de 'matras' sprong, is komen vast
te staan dat zij de hoofdparachute
te laat heeft afgeworpen om de re-
servechute te openen. „Heel tra
gisch". zegt Velthuizen. „maar er
was niets gebeurd als ze gewoon
met de hoofdparachute was ge
land. Hooguit had ze een voet ver
stuikt".
Hij legt uit dat de vrouw de sli
der', waarmee de koorden bij el
kaar worden gehouden, niet ver ge
noeg naar omlaag heeft getrokken.
Daardoor opende de parachute
zich niet helemaal. „Maar nog wel
voldoende om er een landing mee
Het gevolg: twee muiterijen, tal
van kleine brandjes, een keihard
optredende politie en rijkswacht,
gewonden (waarvan twee ernstig)
en enorme schade. Maar vooral:
veel aandacht voor de omstandig
heden waaronder de gedetineer
den in Vorst en Sint-Gillis moeten
leven, en daar was het hem om te
doen.
In de beide gevangenissen heer
sen bijna middeleeuwse toestan
den. Het Belgische lid van het Eu
ropese Parlement Willy Kuipers
stelde die wantoestanden eerder
dit jaar al aan de kaak in een rap
port voor het parlement.
De parlementariër van de cen-
te maken". De vrouw heeft waar
schijnlijk gedacht dat haar lan
dingssnelheid toch te groot was en
wierp volgens de procedures haar
hoofdparachute af, waardoor auto
matisch de reserveparachute werd
geopend. Helaas verrichtte ze deze
handeling pas dicht bij de grond,
zodat de reservechute niet genoeg
tijd kreeg om zich te openen.
nnaers was ae situatie in Sant
poort voor landmachtkapitein
Bougenon, die als een geoefend
springer bekend stond. Uit de eer
ste onderzoeksresultaten leidt
Velthuizen af dat om een of andere
reden de hoofdparachute deels
was opengegaan, terwijl deze nog
vastzat aan de 'pilotchute'. Daar
door ontstond wat in parakringen
een 'horseshoe' heet, een aan één
kant geopende chute. Ook Bouge
non, die op dat moment niet met
eigen materiaal sprong, zette te laat
de noodprocedure in.
Zweefkabel
Waren twee dodelijke ongeluk
ken in twee weken voor de para-
sport al rampzalig, nog afschuwe
lijker werd het na het ongeval van
afgelopen zaterdag op Teuge. Wim
Velthuizen is er verbaasd over dat
springer Testroote de zweefkabel
heeft kunnen raken.
trum-rechtse Vlaamse partij Volks
unie bracht op 18 maart een bezoek
aan Vorst, nadat bewaarders met
een stiptheidsactie waren begon
nen. Kuipers schrok zich een aap.
'Vorst is een inferno', zei hij toen.
Onmenseljke toestanden, over
bevolkt, onhygiënisch, slechte me
dische zorg, te weinig personeel,
waren zijn kwalificaties. In Vorst
zaten op dat moment 574 mannen
en 110 vrouwen vast, terwijl de ge
vangenis slechts berekend is op
350 mannen en 52 vrouwen.
In vrijwel alle voor twee gevan
genen bestemde cellen van 2.5 bij 3
meter waren drie mensen onderge
bracht. Er stonden echter maar
twee bedden, zodat bij toerbeurt
telkens een van hen op de grond
moest slapen. De cellen zijn vuil en
al tientallen jaren niet geschilderd.
Een toilet was er niet, er stonden
slechts twee emmers achter een
gordijntje.
De stank die dat oplevert kan net
weg, want het kleine raampje kan
net open. Een wastafel ontbreekt,
stromend water dus ook. Wie zich
wil wassen moet via een formulier
tje water aanvragen, dat vervol
gens door middel van een kan in
kleinere kommen wordt geschon-
Schurft
Voor de 600 gevangenen zijn
slechts 20 hokjes voor bezoek be
schikbaar, zodat het bezoek of lang
moet wachten of veel mnder kan
komen dan feitelijk is toegestaan.
Medische zorg ontbreekt vrijwel
geheel. Bewakers met een EHBO-
diploma spelen in witte jassen voor
verplegers.
Schurft, tbc en geelzucht komen
veelvuldig voor. Het aantal Aids-
patienten bedraagt momenteel 20.
maar een aparte quarantaine- of
verpleegruimte is er niet. Er is voor
de hele gevangensbevolking
slechts een maatschappelijk
Velthuizen: Gemiddeld minder
dan één dodelijk ongeval op 55.000
sprongen per jaar" (foto gpdi
„Op Hilversum zijn er in overleg
met de luchthavendienst duidelij
ke afspraken tussen springers en
zweefvliegers. Misschien heeft de
liercommissaris op Teuge de para
chutist niet opgemerkt, of is de
springer van het normale vliegpa
troon afgeweken. De commissie
van de KNWL zoekt dat momen
teel uit. Zij brengt daarna rapport
uit aan de Rijkspolitie Dienst
Luchtvaart, die dan bekijkt of er
justitieel maatregelen moeten wor
den genomen".
Velthuizen besluit: „Het grootste
gevaar bij parachutespringen is het
onderschatten van de situatie
waarin iemand terecht komt als er
iets mis is gegaan".
werker 'Is het een wonder dat er
elke maand drie tot vier zelfmoord
pogingen zijn', vraagt Kuijpers
zich af.
Nadat Kuijpers zijn klachten
naar buiten bracht is er het een en
ander veranderd. Het aantal bewo
ners van een cel zou tot twee zijn
teruggebracht en op elke cel zou
nu een chemisch toilet zijn ge
plaatst. Voor de rest is er niets ver
anderd.
Het klachtenlijstje van Kuijpers
omvatte overigens ook opmerkin
gen over het personeel. Volgens
verklaringen van gevangenen doen
de bewakers hun best, maar kun
nen ook zij geen kant meer op. Er
is onvoldoende personeel, de be
wakers worden ronduit slecht be
taald en aan de slechte leefomstan
digheden kunnen ook zij vrijwel
niets veranderen.
De fout zit hem behalve in de ou
derdom van de gevangenissen met
name ook in het justitiële beleid in
België. De gevangenis van Vorst
wordt voor ongeveer de helft be
volkt door mensen die in voorar
rest zitten. Mensèn die dus nog
voor de rechter moeten komen om
berecht te worden en dus formeel
nog onschuldig zijn.
Bende van Nijvel
Onder hen 'beruchte' verdachten
als de vier leden van de linkse ter
reurorganisatie Strijdende Com-
munstische Cellen en enkele van
de verdachten van de Bende van
Nijvel. Maar ook talloze verdach
ten die voor een veel kleiner ver
grijp gepakt zijn en op berechting
wachten. Daaronder vele tientallen
minderjarigen, de volgens de wet
in een speciale inrichting moeten
worden ingesloten, maar in de
Brusselse gevangenissen gewoon
tussen de 'groten' inzitten.
Het 'voorarrest' wordt in België
op grote schaal misbruikt. Er zijn
onder de gevangenen van Vorst pn
Justitie
Een eis van twee jaar cel en t.b.r.
tegen de Amsterdamse metro/kil
ler, blijkens uw bericht in de editie
van 3 september j.l.
Dat kan alleen in Nederland.
Zelfs de advocaat was al niet onte
vreden, terwijl hij nog aan de beurt
moet komen. En dat voor een
moord in koele bloede en drie be
dreigingen na een nachtje stappen.
Sint-Gillis enkele tientallen die al
twee jaar in voorarrest zitten zon
der uitzicht op een proces. De rech
terlijke autoriteiten zijn heel mak
kelijk met het verlengen van de
voorlopige hechtenis, wanneer de
justitie daar om vraagt.
In februari kwamen de Quakers,
een religieuze organisatie, met een
rapport waarin het misbruik van
de voorlopige hechtenis in Europa
werd bekrtiseerd. Belgie kwam er
toen bijzonder slecht vanaf. 'Daar
kan het voorkomen dat iemand die
een leus op een muur kalkt weken
lang wordt vastgehouden, alsof het
om een gevaarlijk persoon gaat',
stond in dat rapport.
De rechtbanken kunnen de
stroom verdachten nauwelijks aan,
waardoor mensen nog langer dan
nodig is vast moeten blijven. Eind
vorig jaar zat 51 procent van alle
gevangenen in België in voorar
rest. 'De omstandigheden waaron
der verdachten in voorarrest ver
blijven zijn vaak zo slecht, dat een
'echte' gevangene vaak beter af is',
concludeerde de Nederlandse ju
riste mr. Mirjam Berg toen in het
Quaker-rapport.
Overvol
Omgekeerd blijkt het ministerie
van justitie herhaaldelijk te verhin
deren dat gevangenen, die eender
de van hun straf zonder moeilijk
heden hebben uitgezeten, voor
waardelijk worden vrijgelaten. Dat
moet volgens de Belgische wetge
ving, maar het ministerie heeft het
recht vrijlating tegen te houden.
De gevangenissen, die zelfs niet
aan de meest elementaire normen
voldoen, blijven daardoor overvol.
Onder druk van de muiterijen van
•de gevangenen zullen nu de inrich
tingen in Vorst en Sint-Gillis ver
sneld worden gerenoveerd. De re
novatie van het justitiële beleid
laat wat langer op zch wachten.
De invloed van alcohol zal wel
weer als een verzachtende omstan
digheid zijn opgevat. Je kunt hier
toch maar lekker je gang gaan zo
lang-Vrouwe Justitia slechts glim
lachend toekijkt en slechts verma
nend optreedt.
De nabestaanden van wijlen de
heer W. van Greuningen wens ik
alle sterkte toe met deze belediging
van de zijde van Justitie.
Th.H. Bouwmeester
Van Genderenstraat la
Alphen aan den Rijn
Rookwolken stijgen op uit de Brusselse Sint Gillisgevangenis. De luxe waarin de Britse voetbalvandalen zich
tijdens hun voorarrest mogen wentelen, is de Belgische gevangenen danig in het verkeerde keelgat gestoken
(foto ANP)
Verbijstering na drie dodelijke ongelukken op rij
DEN HAAG (ANP) - De minis
ters Brinkman en Korthals Altes
spelen met vuur als ze nog langer
de wetten aanpassen aan de ver
loedering van de maatschappij.
God wordt getart in deze samen
leving omdat we zijn geboden
hebben losgelaten waarvoor Hij
zijn Zoon heeft gegeven. Mis
schien is aids de laatste oproep
van God tot de christenen om te
rug te keren naar de bijbelse nor
men en waarden."
Dit zei drs. L.P. Dorenbos, di
recteur van de stichting
Schreeuw om leven, gisteren in
Den Haag bij de presentatie van
de „Bijdrage aan de troonrede"
van deze stichting. Daarin wor
den de Koningin, regering en
parlement opgeroepen meer aan
dacht aan immateriële zaken te
geven. "Onder het motto .Neder
land herrijst' heeft Nederland na
de oorlog een enorme economi
sche en sociale opleving meege
maakt. Met een schok zien we
dat de naoorlogse welvaart
dreigt om te slaan in de vloek
van de geestelijke leegte. We zijn
opnieuw bezet, maar nu geeste
lijk," aldus de oproep.
De geestkracht van de veertien
miljoen Nederlanders is in de
kiem nog springlevend. Een na
tionale mobilisatie van welden
kend Nederland is dringend ge
wenst, vindt hij. „Worden de
grenzen niet vastgehouden, dan
zullen we steeds verder verdwa
len in een land zonder grenzen,
waar uitsluitend de chaos van de
anarchie en de dictatuur uitsluit
sel zullen moeten geven."
Als eerste manifestatie wordt
komende vrijdag in Den Haag de
aktie Jericho gehouden. Sympa-
thisantren van de Rainbow-be-
weging, waarvan Schreeuw om
leven een onderdeel is, zullen
met fakkels rond het Binnenhof
trekken „opdat de onzedelijke
muren waarin het parlement ge
vangen zit, zullen omvallen".
Dit is de tweede fase van het
„Nationaal Plan Tegen De Por
nografie", dat twee maanden ge
leden in Oude Pekela werd ge
lanceerd.
Dorenbos distantieert zich
overigens van de plannen van de
uiterst rechtse Centrumdemo
craten (een afsplitsing van de
Centrum Partij) vrijdagavond
mee te doen met de fakkelop
tocht tegen de "verloedering"
van de samenleving. Hij noemt
het "ongepast" om dit "tere" on
derwerp (bescherming van het
leven) te vermengen met "een
politiek steekspel". "Wij houden
geen stille tocht om een politieke
partij in het leven te roepen". De
Centrumdemocraten willen de
fakkeloptocht luister bijzetten
met borden waarop vermeld zal
staan: "Geen politieke euthana
sie" en "Stop politieke abortus".
Dorenbos wijst er op dat zijn
stichting officiële toestemming
voor de optocht heeft verkregen.
'Schreeuw om Leven" heeft al
le 7.000 kerkeraden in Nederland
benaderd om op zondag 13 sep
tember (twee dagen voor Prins
jesdag) mee te doen aan de Na
tionale Gebedsdag. Gemeenten
en gemeenteleden moeten zich
inzetten voor de geestelijke strijd
voor het leven, aldus de open
brief aan de geestelijke leiders
van Nederland.
Op de persconferentie wees
Dorenbos erop dat Albert Heijn
en Vroom en Dreesmann afhou
dend hebben gereageerd op zijn
verzoek om een gesprek over de
verkoop van 'pornografische'
bladen als Playboy en Nieuwe
Revu. Op zijn beurt reageert Do
renbos terughoudend op verzoe
ken van deze bladen om een in
terview met hem.
Leken-synode. De Neder
landse Marie-Therèse van Hete-
ren-Hogenhuis behoort tot de
zestig personen, allen leek, die
paus Johannes Paulus II heeft
benoemd tot waarnemer bij de
bisschoppensynode over de leek,
die in oktober wordt gehouden
in het Vaticaan. Van Heteren is
presidente van de Wereldunie
van Katholieke Vrouwenorgani
saties (WUCWO).
De 33 mannen, 27 vrouwen en
vijf echtparen, die zijn benoemd
tot waarnemers, mogen pas op
de algemene vergadering voor
het eerst het woord voeren. Aan
de synode over de leek doen 232
bisschoppen en geestelijken
mee. Twintig procent van de
deelnemers is leek.
De paus heeft ook 20 vaktheo
logen benoemd, die de synode
moeten begeleiden.
Onder hen bevinden zich geen
Nederlanders.
Tevreden metropoliet. De
Russische kerk die de Westerse
media schilderen, ken ik niet. Er
zitten geen mensen terwille van
hun geloof gevangen in de Sov
jetunie. Alleen mensen die de
haat aanwakkeren en die het le
ven in de staat verstoren, worden
opgepakt."
De russisch-orthodoxe metro
poliet Vladimir van Rostov en
Novotsjerkassk is tevreden met
de positie van zijn kerk in de
Sovjetunie. Deze kerk begroet de
'perestroika'-politiek van partij
leider Gorbatsjov. waarin elke
burger deel moet krijgen aan het
openbare leven. Maar ook voor
dat Gorbatsjov dit nieuwe beleid
introduceerde, had de kerk het
zo slecht nog niet, zo vertelde hij
gisteren een handjevol journalis
ten in Scheveningen.
De voorzitter van de raad voor
religieuze aangelegenheden in
de Sovjetunie, Konstantin
Chartsjev, verklaarde vorige
week dat er zo'n tweehonderd
personen wegens hun geloof ge
vangen zitten. Volgens Chartsjev
heeft de Russische overheid in
het verleden "fouten" gemaakt
tegenover de kerk en de opvat
tingen van Lenin over gods
dienstvrijheid geminacht. Metro
poliet Vladimir: "Ik beschik niet
over cijfermateriaal. Maar ik ge
loof niet dat Chartsjev gelijk
geeft". Toen hem de naam van
Ogorodnikov werd voorgehou
den, een russisch-orthodoxe stu
dent die heel wat jaren in gevan
genschap heeft doorgebracht
wegens het oprichten van een se
minarie, zei de metropoliet: "Och
eentje, op al die miljoenen".
De metropoliet (een van de
hoogste functies binnen de Rus
sisch-Orthoxe Kerk) heeft dit
weekeinde deelgenomen aan een
vredesforum van de oecumeni
sche associatie van kerkelijke
vormingscentra in Driebergen.
Voorts brengt hij een pastoraal
bezoek aan de Russisch-Ortho-
doxe Kerk in West-Europa. De
kerk telt met name in Groot-Brit
tan n ié en Zwitserland een groot
aantal gemeenten (ruim 20). In
Nederland zijn vijf Russisch-Or-
thodoxe kerken. Een van hen, de
Maria Magdalenakerk in Den
Haag, viert aan het einde van dit
jaar haar vijftigjarig bestaan.
MOKER weer in de ether.
De lokale kerkelijke omroep
MOKER hervat vavavond, na
een onderbreking van twee
maanden, zijn werkzaamheden.
De uitzending die op de kanalen
van Omroep Rijnland is te be
luisteren (88.1 of 105.7 FM), duurt
van zeven tot half acht. In de eer
ste uitzending van het nieuwe
seizoen wordt aandacht besteed
aan de verbouwing in de Paulus-
kerk in Oegstgeest; er is verder
een vraaggesprek met voorzitter
Bert Koek van de Raad van Ker
ken in Leiden over het vredes
werk van de kerken in Leiden en
tenslotte is er een interview met
Henk Heikens over de bijbelcur
sussen in het Dagmaat-leerhuis
in Leiden.
Gospelsongs in Petrakerk.
De gospelgroep 'Shelter', een
vijfmansformatie uit Bodegra
ven, treedt zaterdagavond (20.00
uur) op in de Petrakerk (zijin
gang) in Leiden met een repertoi
re dat grotendeels zelf is geschre
ven. Shelter bestaat uit Franny
de Jong (zang), Pieter de Jong
(toetsen), Arie v.d. Graaf
(drums), Arnold Schmol (basgi
taar), Piet Broere (techniek). De
toegang is vrij.
GEREFORMEERDE GE
MEENTEN
Beroepen te Middelharnis: G
Mouw te Genemuiden.
