'Nieuwe huisvesting is goed voor een ontspannen geest' Bijzonder project tijdens jazzmaand CAR EL BIRNIEZAKELIJK LEIDER NEDERLANDS DANSTHEAT Stripspektakel NCRV Prijzen voor kunstenaars WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1987 KUNST PAGINA 21 Barbarisme „Het idee was, Scheveningen kan niet zonder cultuur. Mijn rede nering is, de cultuur kan wel zon der Scheveningen. Wat zich daar heeft ontwikkeld doet aan barba risme denken, de betonmassa's voor het Kurhaus, zo'n parkeerga rage en die kantoorflats. Met de ontwikkeling van een badplaats heeft dat niks meer te maken. An derszins begrijp ik wel. je kunt niet meer terug naar de tijd van Adema Zijlstra, die Scheveningen in de zo mer tot één groot feest voor het in ternationale badseizoen maakte. Daar is een ander publiek geko men, dat gaat niet meer 's avonds uit naar serieus vermaak". Het plan voor Schevenigen was net bestek-klaar toen er voor archi tect Rem Koolhaas twee vreselijke dingen gebeurden. Eerst werd zijn compagnon doodgeschoten in Bra zilië. Even later zette de gemeente raad de procedure voor bouw in Schevenigen stop. Men vond het toch beter om de nieuwbouw voor het Nederlands Dans Theater te koppelen aan de plannen van het Residentie Orkest aan het Spui. De keuze viel op een plan voor twee zalen naast elkaar. Alle bewondering die Birnie met zijn gezelschap nu vooral achteraf oogst is nog geen verklaring voor zijn onophoudelijke inzet. „Als het Nederlands Dans Theater steeds hetzelfde was gebleven, nou dan was ik dertig jaar geleden al weg gegaan. Het is altijd blijven veran deren. Ik noem het een slang die per seizoen zijn huid wisselt. Wat mij zo lang bij het Nederlands Dans Theater heeft gehouden? Simpelweg, dat het hier jonge mensen zijn. altijd maar weer. Er zijn dertig jaar lang telkens nieuwe pródukten gemaakt. Je ziet dat niet veel in andere kunstvormen. Bij ons zie je meestal twaalf we reldpremières per seizoen. Meestal is dat een avontuur van jewelste. Je kunt op je bek vallen net zo goed als op je kont. Maar. de vol gende dag schud je alles van je af en ga je weer vrolijk verder". Voorwaarde voor het goed func tioneren van een dansgezelschap is zelfvertrouwen. Er is een periode geweest dat de dansers zich niet zo gemakkelijk voelden, weet Carel Birnie zich nog te herinneren. „Een gezelschap kan zich uitda gend uiten of nogal klassiekerig zijn, maar dansers hebben een ba sis nodig. Dat betekent hier de da gelijkse klassieke training. In het begin van de jaren zeventig had de artistieke leiding daar weinig inte resse voor. De dansers voelden de grond onder zich wegzinken". Toen kwam de jonge Tsjechische choreograaf Jiri Kylian voor het eerst als gastchoreograaf, in 1973. „Er werd direct goed op hem ge reageerd, vanaf zijn eerste ballet Viewers. Het was van meet af aan duidelijk. Hij bracht het respect voor de traditie terug, maar keek ook heel goed naar de ontwikkelin gen die om hem heen gebeurde". Kleuren Jiri Kylian heeft zich steeds be zig gehouden met de dansers. Hij heeft geen rol gespeeld in het den ken over het nieuwe theater. Dat is, BREDA (ANP) - Komend weekein de wordt in Breda het eerste-Bre daas Stripspektakel gehouden. Ter gelegenheid van het Stripspekta kel zal een onlangs in het leven ge roepen stripprijs worden uitge reikt, de Gouden Bommel. De prijs is vernoemd naar de figuur Heer Bommel van Maarten Toonder. De prijs zal in vijf categorieën worden toegekend: tekenaars, schrijvers, letteraars, inkleurders en mensen die voor het eerst een stripalbum hebben uitgebracht. De jury is sa mengesteld uit de Nederlandse stripvakpers. De prijzen worden zondagmiddag bekendgemaakt. Onderdeel van het Stripspekta kel is de expositie .Middeleeuwen in het beeldverhaal' in de Grote Kerk van Breda. Verder is er in het Turfschip een stripbeurs. Eén van de Bredase bioscopen brengt ze ven bekende films over stripfigu- OVERLEDEN - De muziekpeda goog Ru Sevenhuysen is op 64-jari- ge leeftijd in zijn woonplaats Zuid laren overleden. Hij verwierf grote bekendheid als directeur van 'Jeugd en Muziek' - De Amerikaanse componist Morton Feldman, een baanbreker op het gebied van de Amerikaanse avant-garde-muziek, is op 61-jarige leeftijd in Buffalo, New York, overleden. met hulp van chef-techniek Joop Caboort. de zaak van Carel Birnie geweest: ..Jiri krijgt het gepresen teerd. Hij is er wel steeds bij be trokken wanneer de kleuren in hel gebouw beoordeeld moesten wor den. die voor een belangrijk deel de sfeer bepalen van de niéuwe zaal". Géén geavanceerde apparatuur was een belangrijk motto van Carel Birnie en Joop Caboort. „Nee. want hoe geavanceerder hoe snel ler verouderd. De apparatuur moet hanteerbeer zijn door gewone Ne derlandse technische jongens, zon der dat die speciale opleidingen moeten volgen in Amerika, Zwe den of Duitsland. De kosten van de apparatuur moesten ook absoluut binnen het budget blijven. Bij ons is dat nog geen twee miljoen, alles uit en thuis voor het hele toneel huis. Dat is geloof ik tien procent van het budget dat de Stopera daarvoor heeft gebruikt. Maar wij denken dat we dit beter kunnen besturen". „Ik ben altijd gefascineerd door de enorme ruimtes in theaters die 22 uur per etmaal niet worden ge bruikt, de grote foyers. Ik wilde uitzoeken of je die enorm grote ruimten meervoudige functies kon geven, waardoor ze de hele dag konden worden gebruikt. Bij ons is de eerste grote studio 's avonds foyer, in de tweede grote studio kan een orkest inspelen, de derde grote studio is parkeerruimte voor decors tijdens entre-acts van ope ra's of andere grote produkties, en de vierde studio kan dienen als kleedruimte voor een koor van de opera, filmzaaltje of wat dan ook". „Als je ons stoelenplan ziet is het een reminiscentie van het Griekse theater. Zeer kort zit je op het to neel en de zichtlijnen worden heel duidelijk. Er zijn eigenlijk geen echt slechte plaatsen. Dat heeft al les te maken met Bayreuth. In heb in 1954 de hele voorbereiding van de Festspiele onder Wieland Wag ner meegemaakt. Daar ben ik zeer van onder de indruk gekomen. Het heeft een stoelenplan - wat we hier nu ook hebben - zonder enige on derbreking. Er zijn daar geen bal- cons of loges, dus het is niet de vorst die praalt. Alles gaat om het werk dat op het podium staat". Zwembad Over de dansers, die alle produk ties op het toneel moeten dragen, wil Carel Birnie graag een 'flauwe opmerking' kwijt. „Wij beulen on ze dansers graag af- echt van harte - en daar hebben we ook de werk tuigen en de ervaring voor. Nou. daarom laten we zo ook ideaal rela xen. We hebben een enorm relax en entertainment-gebied, wat geen ander gezelschap heeft. Op zestig vierkante meter vind je niet alleen keuken en kantine of medische be handelingsruimte, maar ook een klein straatje met sauna en zwem badje. Laat die dansers maar lek ker ontspannen, dan kankeren ze alleen maar in de kleedkamers, an ders kankeren ze via de onderne mingsraad. Laat ze maar lekker re laxen. want het melkzuur hoopt zich op in de spieren. Wanneer ze regelmatig zwemmen, dan gaal niet alleen dat melkzuur makkelijk weg. maar dan krijg je ook een ont spannen geest. Die ervaring heb ik met mijn vijf jongens opgedaan: als ik niet meer wist wat ik ermee aan moest, dan nam ik niet de mat- teklopper, maar zette ze gewoon onder de koude douche. Het was Die sauna en zwembad zijn al lang door de dansers in gebruik, net als de studio's en het podium (met 34 bij 34 meter het grootste van Nederland). Met de choreogra fen Jiri Kylian en Hans van Manen zwoegt de dansgroep, daar voor het openingsprogramma. In de rest van het gebouw wordt door de bouwvakkers nog tot het allerlaat ste moment gewerkt. Volgens Bir nie loopt alles volgens plan. „Er stonden twaalf maanden voor. Het was goed voorbereid. Het geheel kost inclusief de grond 20 miljoen Het Stopera-project heeft alleen al door een jaar overschrijding van de bouwtijd miljoenen extra (125 mil joen, red.) gekost". AMSTERDAM (ANP) - Bekende jazz- en improviserende musici uit de Verenigde Stalen en Europa zullen in oktober in het gehele land concerten geven. Oktober is als vanouds weer jazzmaand, maar in het kader van de manifestatie Am sterdam Culturele Hoofdstad van Europa zal van 16 tot en met 24 ok tober een bijzonder project tot uit voering worden gebracht, die af wijkt van de tot nu toe gebruikelij ke jazz-manifestaties, waar grotere en kleinere orkesten hun repertoi re spelen. Tijdens de jazz-ontmoeting in Amsterdam zullen musici op het terrein van de jazz en geïmprovi seerde muziek uit Amerika en Eu ropa zelf muzikale ideeén voor vorm en inhoud van de concerten leveren, die ter plekke worden uit gevoerd. "De musici zullen als het ware het project zelf organiseren Wij treden alleen maar op als coör dinator", aldus H.van Riel van de' Stichting Jazz in Nederland (SJIN). Dit project is het grootste ooit door SJIN opgezet. De in vloedrijkste musici op het terrein van de moderne jazz en geïmprovi seerde muziek zullen aan deze jazz gebeurtenis meewerken, voegt hij er aan toe. De deelnmerslijst telt tussen de 40 en 50 namen van onder meer meer Butch Morris, Cecil Taylor, Misha Mengelberg. Gerry Hem- mingway. Tristan Honsinger. Con rad en Johannes Bauer. Chnstan Marclay, Ernst Reisiger, John Zorn, Évan Parker, Ray Anderson, Guus Janssen, Louis Moholo, Louis Sclavis, Tiziana Simona, Walter Wierbos, Mark Dresser. An thony Braxton. Derek Bailev. Herb Robertson. Han Bennink. Georg Lewis, Willem Breuker, Steve La cy. Fred ten Hove. Sven Johanson. Èddy Veldman. Ab Baars. Sean Bergin, Jean-Jacques Avenel en Paul Termos. De manifestatie zal niet alleen een uitwisseling van muzikale ideeën moeten worden maar ook een confrontatie van stromingen en generaties in de Amerikaanse en Europese jazz en geïmprovi seerde muziek. Daarmee kan zij ook worden tot een kweekplaats van nieuwe presentaties. Er zullen geen workshops worden gehou den, maar in feite is de Oktober Jazz-Ontmoeting één grote work shop, waar weinig wordt gepraat maar veel muziek wordt gemaakt. Zij zal een overzicht bieden van de ontwikkelingen van de laatste tijd en er zal vooral mooie muziek te beluisteren zijn. aldus Van Riel. Guus Janssen heeft het idee ge leverd om uitgaande van de bezet ting van Eontu, een van de sleutel werken van Xenakis, een aantal beschikbare pianisten een 'stuk' te laten maken. Elk van die pianisten zou dat werk moeten uitvoeren met twee trompetten en drie trom bones of alleen de laatste koperin strumenten. De Amerikaanse slagwerker Gerry Hemmingway leverde het idee voor 'Second Line Ratoon' uit HILVERSUM- Als gevolg van een misverstand werd in een gisteren in deze krant gepubliceerd ANP- bericht abusievelijk gemeld, dat de NCRV uit het publieke bestel zal stappen als minister Brinkman overgaat tot invoering van com merciële televsie. De NCRV heeft zich echter in een brief aan de minister het recht voorbehouden deel te nemen aan een commercieel tv-net als mocht blijken dat de publieke omroep on voldoende garanties krijgt in een zogenaamd duaal bestel, waarin commerciële naast publieke televi sie bestaat. De omroeporganisatie wil vanaf het begin betrokken worden bij de besprekingen tussen gegadigden voor commerciële tv en de minis ter, aldus NCR V-voorzitter Jansen op een gisteren gehouden perscon ferentie. 12 (14) Don't look any further - Dennis Edwards 13 (20) Bridge to your heart - Wax 14 (24) Boys - Sabrina 15 (11) Voyage voyage - Desire- less 16 8) Papa chico - Tony Espsi- 17 (17) U got the look - Prince 18 (34) Where the streets have no name - U2 19 (12) Balla balla - Francesco Napoli 20 (22) Didn't we almost have it all - Whitney Houston 21 (13) Een kopje koffie-VOF de Kunst 22 (18) Duudeljo - De Duinstap pers 23 (32).Animal - Def Leppard 24 (27) Easy lady - Spagna 25 (28) Songbird - Kenny G 26 (15) Sweet sixteen - Billy Idol 27 (37) Kissing with confidence - Will Powers 28 (23) Always - Atlantic Starr 29 City lights - William Pitt 30 (35) Boys - Say When 31 (21) Star trekkin' - The Firm 32 Let's work - Mick Jagger 33 (39) Sweetest smile - Black 34 (40) I'm in it for love -Donny Osmond 35 Never gonna give you up - Rick Astley 36 (29) Tearing us apart - E. Clapton en T. Turner 37 Hup voetbal hup - Nor maal 38 Don't save your love - Ri- chenel 39 Dinner with Gershwin - Donna Summer 40 (38) Just don't want-Freddie McGregor AMSTERDAM - Time Seeking Circles' is de titel van een project dat de kunstenares Barbara van Loon speciaal voor het Museumplein heeft ontworpen. Daartoe zijn ook op de rijbaan grote raderen geplaatst, die samen een tijdmachine moeten vormen. Tot 13 september kan men één en ander zelf aanschouwen. Op zaterdag avond a.a. is er en bijzondere, éénmalige voorstelling, die om tien uur begint. (f0to Anefoi Over de grens rekent men het Nederlands Dans Theater tot de bekendste exportartikelen van ons land. Gewoon 'thuis' is het gezelschap voor zijn oefenruimte tientallen jaren aangewezen geweest op een vervallen kleuterschool aan de rand van de Haagse hoerenbuurt. Vanavond gaat het nieuwe Danstheater aan het Spui open. Dit trots glimmende gebouw, met vier balletstudio's en het grootste podium van ons land, is als een strakgesneden maatkostuum ontworpen voor het Nederlands Dans Theater: op aanwijzigen van Carel Birnie. DEN HAAG (GPD) - Voor het (ein delijk!) nieuwe huis van het Neder lands Dans Theater is in feite maar één man verantwoordelijk, zake lijk leider Carel Birme. Ongetwij feld zijn er in het verleden wel mensen geweest die hem als de Don Quichotte van het Nederlands Dans Theater hebben beschouwd. Nu oogst deze kleine doorzetter al leen nog maar respect. In 1959 is 'zijn' gezelschap - zon der een cent in het vooruitzicht - opgericht als een rebelse groep van vooraanstaande dansers. Ze wil den weg onder de vleugels van bal letleidster Sonia Gaskell om zich op eigen benen verder te ontwik kelen. Carel Birnie. tot dan admini strateur bij Gaskell, ging mee. Hij is nu de huisbaas van het allereer ste specifiek voor dans ontworpen theater in Europa. Een eigen huis heeft hij altijd geambieerd. „Als je een gezelschap hebt, dan moetje ook proberen alle instrumenten in handen te krijgen om het goed te laten functioneren. Nou, afgezien van het artistieke po tentieel. is het belangrijkste instru ment van een gezelschap toch de huisvesting. Een gezelschap dat zijn eigen huisvesting beheert kan zelf bepalen wat er gaat gebeuren, is dan niet meer afhankelijk van de vrije dagen van een ander". 8 Al dertig jaar geleden vond de gemeente Den Haag dat de bouw vallige 'bewaarschool' in de be ruchte Haagse Schilderwijk moest worden afgebroken. Telkens als er in Den Haag een gebouw leeg kwam - 'dat Voor anderen niet meer acceptabel was' - werd het aangeboden aan het Nederlands Dans Theater. Carel Birnie heeft dankzij die 'aanbiedingen' in der tig jaar heel Den Haag leren ken nen. „Ik heb echt overal gekeken,- bij tientallen scholen, kerken, fa brieken, en andere merkwaardige gebouwen. Steeds heb ik het stads- sbestuur de consequenties verteld. Ja, dat gebouw kan best, maar dan moet het goed verbouwd worden". De verbouwing kostte dan zo veel miljoen. Dat vond de gemeen te zo'n gebouw niet waard, dus luidde de conclusie: laten we het dan maar niet doen. Zeven colleges van B&W heeft Carel Birnie meegemaakt. „Bij el ke nieuwe wethouder kwam ik in een wat sterkere positie te staan, omdat het voorgaande college het probleem wéér niet had aange durfd. Ik had steeds meer ervaring en wist wat goed was voor het ge zelschap. Bovendien kreeg het ge zelschap steeds meer naam en faam. En mijn observering is, des te zwakker het gemeentebestuur des te leuker kunnen de ontwikke lingen hun beloop hebben". Zelf vond Carel Birnie dat een nieuwe behuizing in het centrum van Den Haag thuis hoorde, aan het Spui, waar alle verbindingen naar stadswijken, regio en het land samenkomen. Er werd echter toch een plan aangenomen door de Haagse gemeenteraad voor een lo catie in Scheveningen. Het gezel schap werd volgens Birnie geen plek aan het Spui gegund: het moest zich als belangrijke kunstin stelling in de badplaats vestigen. 1 1) I just can't stop loving you - Michael Jackson 2(2) La bamba - Los Lobos 3 4) Let your sun shine - F. Ashton en M. van Kolck 4(3) Right next door - robert Cray Band 5(6) 1 love to love-Tina Char les 6(9) Wishing well - Terence Trent d'Arby 7 (10) Jive talking - Boogie Box High 8(5) Who's that girl - Madon- 9(7) Under the boardwalk - Bruce Willis 10 (19) What have I done to de serve this - Pet Shop Boys 11 (16) Roadblock - Stock/Ait- ken te voeren door twee klarinetten, twee sopraan-saxofoons, twee trombones, twee slagwerken en éen bas. De soort van instrumen ten liggen in de lijn van de traditie van de New-Orleans-groepcn en het steeds doubleren van elk in strument heeft wortels in de barok muziek. De muziek dat het uit de deelnemende musici samengesteld ensemble ten gehore zal brengen is voor een deel geïnspireerd op werk van King Oliver en Jelly Roll Mor ton. Saxofonist John Zorn heeft twee ideeën. Het ene steunt op een en semble van acht musici en drie Aziatische vertelsters: één Japan se, één Chinese en één Koreaanse of Vietnamese. Huub van Riel moet die vertelsters nog opzoeken. Hij hoopt in de betreffende restau rants in Amsterdam daarmee een stuk verder te komen. Zorn wil ook oude bijna vergeten werken van Misha Mengelberg ten gehore laten brengen door internationale musi ci, waarbij in elk geval Guus Jans sen als pianist. Dit is slechts een greep van de binnengekomen ideeën die in oktober in Amster dam worden uitgevoerd. Er staat ook een concert van een groot orkest van meer dan dertig musici op het programma. Dit con cert, waar Misha Mengelberg en Anthony Braxton werk voor leve ren. zal waarschijnlijk in het Con certgebouw op het podium worden gebracht. De Oktober Jazzmanilestatie zal beginnen met concerten op 1. 2. 3 en 4 oktober in Leeuwarden. Ver volgens zijn er jazzuitvoeringen in Alkmaar, Breda, Tilburg, Rotter dam, Nijmegen, IJmuiden. In Amsterdam concentreert de Jazz-Ontmoeting zich op het BIM- huis waar van 16 tot en met 22 ok tober elke avond concerten wor den gegeven. Op 16, 17, 23 en 24 oktober zijn daar ook nog nacht concerten en op zondag 18 oktober een matinee. Op 23 oktober heeft de uitvoering in het Concertge bouw plaats en op zaterdag 17 en zondag 18 oktober zijn er in het Stedelijk Museum middagconcer ten. DEN HAAG/AMSTERDAM (ANP) - De beeldhouwster Theresa van der Pant heeft de eerste Judith Leysterprijs voor een vrouwelijke kunstenaar gekregen. Dit is be kend gemaakt door het bestuur van de Judith Leyster Stichting. De prijs van 10.000 gulden, die el ke twee jaar in een andere catego rie zal worden toegekend, wordt 13 september in het Frans Halsmu seum in Haarlem uitgereikt. Daar krijgt Van der Pant in februari 1989 tevens een overzichtstentoonstel ling. De kunsthistorica Riet van der Linden schrijft een monografie over de kunstenares. De prijs draagt de naam van Ju dith Leyster, een schilderes uit de zeventiende eeuw die in Haarlem werd geboren en van wie veel werk is .verdwenen'. Werk van Leyster is onder meer verhandeld onder de naam van Frans Hals. Slechts elf werken worden thans met zeker heid aan haar toegeschreven. Die hangen in onder meer het Rijks museum in Amsterdam, het Mau ritshuis in Den Haag en het Frans Halsmuseum. Theresa Reiniera van der Pant werd op 27 november 1924 in Schiedam geboren. Ze maakte di verse studiereizen naar Italië en werkte dertig jaar geleden op het atelier van Giacomo Manzü in Mi laan. Ze gebruikt voornamelijk steen, hout en brons. Bekend is zij vooral door haar dierfiguren. Ook ontwierp zij in 1965 de herinne ringspenning voor het Rijksmu De Maria Austriaprijs 1987 (10.000 gulden) van het Amster dams Fonds voor de Kunst is toe gekend aan fotograaf Leo Diven dal. De jury wees Divendal (geboren in 1947) als winnaar aan voor zijn niet aflatende inzet om voor de he dendaagse fotografie een geïnte greerde plaats in de samenleving te creëren. Daarbij wijst de jury op een aantal evenementen op het ter rein van de fotografie die de foto graaf belangeloos en met enthou siasme heeft opgezet. De film Turkse Video' van regis seur Otokar Votocek heeft een eer volle vermelding gekregen van het Nationale Centrum voor de Cine matografie in Parijs. Hieraan is een prijs verbonden van bijna 10.000 gulden. .Turkese Video' is geproduceerd door Orthel Filmproduktie in op dracht van de Stichting Tien jaar Stadsvernieuwing Rotterdam. De film op de Nederlandse Filmdagen in Utrecht onderscheiden als de beste korte film. Hoofdpersoon in deze film is een Turkse arbeider die illegaal in Rotterdam verblijflV Behalve .Turkse Video' kregen nog zeven korte Nederlandse films een eervolle vermelding: .Beton dorp' van Henk Raaff en Willem Ellerbroek, .Oooops' van Maarten Koopman en Twisk Filmproduk tievereniging, .Shanghai, the peop le's city' van Pieter Fleury en Gol den Monkey Enterprises, ,Denk aan mij' van Joost Ranzijn en Zir- kelfilms, ,De Tovenaarsleerling' van Marion Bloem en Added Films Holland, .Karakters' van Evert de Beijer en Stichting Holland Ani mation en .Welterusten schat' van De Dames en I.D. TV en Film Pro dukties bv.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 21