de voorraad
strekt
Conflict Kuwayt-
Iran verscherpt
M
Zuidafrika profiteert meeste van gevangenenruil
Come-back Turkse politici
Tientallen doden bij
aanval Israël op kamp
MAANDAG 7 SEPTEMBER 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
Diplomaten uitgewezen na raketaanval
AL-KUWAYT/AMMAN/LONDEN (Rtr/UPI/DPA/AFP) - Iran heeft gisteren met tegen
maatregelen gedreigd na het besluit van Kuwayt vijf Iraanse diplomaten uit te wijzen. De
uitwijzing van de diplomaten, die een week de tijd hebben gekregen het land te verlaten,
volgt op drie raketaanvallen op Kuwayt die het werk zouden zijn van Iran. De regering
van Kuwayt heeft de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties opgeroepen een einde te
maken aan de Iraanse aanvallen.
JERUZALEM (AP) - Honderden
streng orthodoxe joden hebben
gisteren in Jeruzalem gedemon
streerd tegen de vertoning van
films op de sabbat. Er werden 29 ar
restaties verricht. Sommige de
monstranten bleven uit het gebe
denboek lezen terwijl ze in de poli
tiebus werden gesleurd. Enkele
tientallen mensen liepen verwon
dingen op.
De orthodoxen, onder wie vrou
wen en kinderen, waren bijeen ge
komen op 24 kruispunten in Jeru
zalem om te protesteren tegen jo
den die zich niet strikt houden aan
de rustdag. Er waren zo'n duizend
man politie op de been gebracht
om de orde te bewaren. Een van de
ernstigste incidenten deed zich
Protest streng
orthodoxe joden
tijdens sabbat
voor op een kruispunt bij de streng
orthodoxe wijk Mea Shearim, waar
200 demonstranten flessen stuk
sloegen op de weg. De politie
maakte gebruik van traangas en
waterkanonnen
De streng orthodoxe joden, on
geveer een kwart van de joodse be
volking van Jeruzalem, vinden dat
alle joden zich strikt moeten hou
den aan de halacha, de joodse gods
dienstige wetten. Deze wetten ver
bieden de meeste activiteiten van
vrijdag zonsondergang tot zater
dag zonsondergang. Niemand mag
op de sabbat gebruik maken van de
auto en de electriciteit of uitgaan.
Onder orthodoxe druk waren de
meeste uitgaansgelegenheden in
Jeruzalem op de sabbat gesloten.
Maar de laatste maand hebben
activisten met de stilzwijgende
goedkeuring van de gemeente be
sloten om op vrijdagavond zes bio
scopen open te houden, waar
schijnlijk om een eind te maken
aan de uittocht van niet-orthodoxe
joden uit Jeruzalem. Vrijdagavond
zaten twee bioscopen in het cen
trum stampvol, terwijl buiten or
thodoxe demonstranten werden
verjaagd door de politie.
Volgens het Iraanse offciële pers- raketaanvallen op Kuwayt. Offi-
bureau IRNA verklaarde de Iraan- cieel hebben de Kuwaytse autori-
se premier, Mir-Hossein Musavi, teiten slechts van één raketaanval
gisteren na afloop van een kabi- melding gemaakt. Volgens Ku-
netsberaad dat zijn land „op het ge- wayt werd de zuidkust van het
paste moment" zal reageren op het land vrijdag getroffen door een ra-
Kuwaytse besluit vijf Iraanse di- ket, waarbij schade werd aange-
plomaten naar huis te sturen. richt aan woonhuizen en industrië-
Kuwayt maakte zaterdag bekend le installaties. Maar volgens wes-
dat het vijf Iraanse diplomaten op- terse diplomaten zou Iran ook op
dracht heeft gegeven het land bin- woensdag en zaterdag raketaanval-
nen een week te verlaten, na drie len op .het emiraat hebben uitge-
SAYDA (AFP/Rtr/DPA) - De Is- Het ging om de 22e luchtaanval
raëlische luchtmacht heeft zater- van Israël in Zuid-Libanon in dit
dag aanvallen uitgevoerd op het jaar en om één van de zwaarste
Palestijnse vluchtelingenkamp An sinds Israël in 1982 Libanon bin-
Al-Hilweh bij Sayda (Sidon). Vol- nenviel. Volgens een Palestijnse
gens de PLO zijn daarbij 41 men- bron beschikken Palestijnse guer-
sen omgekomen en 45 gewonden rillastrijders in het gebied over een
gevallen. De Israëlische radio hield "marinebasis", vanwaar men aan-
het op 25 doden en 40 gewonden, vallen op Israël kan doen.
Volgens het militaire opperbevel Minuten nadat de Israëlische jets
verdwenen waren, ontploften er in
het kamp nog verscheidene tijd
bommen. In het kamp leven onge
veer 80.000 Palestijnen. De afgelo
pen maanden werden er dagelijks
nepaanvallen uitgevoerd door de
Israëliërs. Het zou de eerste keer
zijn dat er op de joodse sabbat een
aanval werd uitgevoerd.
Volgens radioberichten uit Bay-
rut beschoten vier Israëlische
vliegtuigen binnen het kamp Ain
al-Hinweh drie stellingen van Al-
Fatah. Enkele minuten later, toen
ziekenauto's en medische ploegen
onderweg waren, zouden de Israë
liërs op dezelfde stellingen 14 ra
ketten hebben afgevuurd.
in Tel Aviv was het doel van de ac
tie het hoofdkwartier van een "ter
roristische organisatie", die van
plan was op korte termijn een aan-
val op Israël te doen.
Verlies voor
Alfonsin bij
verkiezingen
BUENOS AIRES (Rtr/UPI/DPA) -
De eerste uitslagen van de tussen
tijdse verkiezingen in Argentinië
wijzen op verlies voor de partij van
president Alfonsin, de Radicale
Burgerunie (UCR). Nadat ruim 16
procent van de stemmen was ge
teld had de Peronistische partij
met 40,1 procent van de stemmen
een voorsprong op de Radicalen,
die op 37,3 procent stonden.
Ongeveer negentien miljoen Ar
gentijnen gingen gisteren naar de
stembus om de helft van het Huis
van Afgevaardigden te vernieuwen
en om gouverneurs te kiezen. Als
de trend van de eerste uitslagen
zich voortzet dreigt de partij van
Alfonsin haar absolute meerder
heid in het Congres kwijt te raken
aan de Peronisten.
Politici van de Radicale Bur
gerunie hebben de uitslag van deze
verkiezingen van doorslaggevend
belang genoemd voor de plannen
van de regering voor politieke en
economische hervorming. Alfon
sin moet nog twee jaar regeren en
kan een sterke oppositie slecht ge
bruiken voor zijn hervormingen.
Buitenland kort
Perscensuur
De directeur van het Internatio
naal Pers Instituut (IPI), Peter Gal-
liner, heeft in een brief aan de Brit
se premier Margaret Thatcher zijn
bezorgdheid uitgesproken over de
beknotting van de persvrijheid in
Groot-Brittannië. In de brief geeft
hij uiting aan zijn bezorgdheid
over het verbod op publicatie van
het boek Spycatcher van voorma
lig Brits geheim agent Peter
Wright.
Bewijzen
Het Joods Wereldcongres (JWC)
heeft gisteren nieuwe documenten
gepresenteerd over het oorlogsver
leden van de Oostenrijkse presi
dent Kurt Waldheim. Volgens
JWC-directeur Elan Steinberg to
nen de niet eerder gepubliceerde
documenten, die afkomstig zijn uit
Amerikaanse archieven, aan dat
Waldheim betrokken was bij de de
portatie van Griekse burgers.
Terugkeer
Ongeveer 20.000 bewoners van
de Italiaanse Alpenvallei Valtellina
zijn zaterdag teruggekeerd naar
hun huizen, die zij bijna twee we
ken geleden wegens overstro
mingsgevaar hadden moeten verla
ten. Volgens politie-agenten en mi
litairen die langs de toegangsweg
naar de vallei waren opgesteld ver
liep de terugkeer rustig en zonder
incidenten.
Ongeluk
Bij een botsing tussen een passa
giersbusje en een vrachtwagen met
oplegger zijn zaterdag in noord-
west-Engeland negen doden en
acht gewonden gevallen. Het onge
luk gebeurde bij stromende regen
op een weggedeelte waar wegens
werkzaamheden e.en aantal rijba
nen waren gestremd. De vrachtwa
gen, die in zuidelijke richting reed,
was dwars door de kegels die de
twee rijbanen van elkaar scheid
den geschoten en op de tegemoet
komende bus geklapt.
voerd. De raketten kwamen voor
de kust terecht in de zee.
Volgens het Kuwaytse nieuws
agentschap KUNA heeft de rege
ring van Kuwayt de Veiligheids
raad opgeroepen maatregelen te
nemen om verdere Iraanse aanval
len te voorkomen. De regering om
schreef de raketaanvallen als een
„duidelijk bewijs van de gevaren
van de uitbreiding van het Golf-
conflict".
De onderminister van buiten
landse zaken van Kuwayt, Sulei
man Majid al-Shaheen, heeft zater
dag de ambassadeurs van de vijf
permanente leden van de* Veilig
heidsraad verteld dat uit onder
zoek van de brokstukken van de
raket blijkt dat het gaat om een
„Zijderups"-raket van Chinese ma
kelij. De raket zou een explosieve
lading van 450 kilo hebben gehad.
Volgens de Verenigde Staten heeft
Iran „Zijderups"-raketten van Chi
na gekocht, maar dit is steeds zo
wel door Teheran als door Peking
ontkend.
Het is nog onduidelijk op welke
wijze Iran de uitwijzing van zijn di
plomaten zal vergelden. Volgens
diplomaten wijzen de Iraanse ra
ketaanvallen op Kuwayt op
verandering van de strategie van
Iran. Teheran heeft herhaaldelijk
gedreigd met vergeldingsmaatre
gelen tegen de Golfstaten die Iraq
steunen, maar de raketaanvallen
vormden de eerste rechtstreekse
aanval op een bondgenoot van
Baghdad. Volgens de diplomaten
wil Teheran de druk op Kuwayt
opvoeren aan de vooravond van
het bezoek dat de secretaris-gene
raal van de VN, Javier Perez de
Cuellar, komende week aan Iran
en Iraq zal afleggen.
De Iraanse regering maakte gis
teren overigens bekend dat zij eind
deze maand 100 Iraakse krijgsge
vangenen zal overdragen aan het
Internationale Rode Kruis.
r MADRID (DPA) - In Madrid zijn
afgelopen zaterdag vermoedelijk
tien brandweermannen om het le-
gekomen toen ze werden bedol-
onder het puin van een instor
tend warenhuis. Gisteren zijn drie
lijken geborgen. Gevreesd wordt
dat onder het puin alleen nog do
den zullen worden aangetroffen.
De brand is vermoedelijk ontstaan
door kortsluiting. (foto AP)
i. Alles dij eikaar
EER KANS IN DE STAATSLOTERIJ
Arrestatie in
Italië van
wapenexporteurs
ROME (Rtr) - De Italiaanse politie
heeft 32 personen aangehouden in
het kader van haar onderzoek naar
onderhandse wapenleveranties
aan de Perzische Golf, terroristen
in het Midden-Oosten en de Mafia.
Onder de aangehouden personen
zijn een vooraanstaande wapenfa
brikant en zijn zoon en twee man
nen die tot een Siciliaanse Mafia-
clan zouden behoren. In totaal gaf
de justitie 45 aanhoudingsbevelen
uit, maar 13 verdachten zijn nog
voortvluchtig.
De politie vermoedt dat wapens,
waaronder mijnen van Italiaanse
makelij, verkocht zijn aan Iran en
Iraq.
Onder de vooraanstaandste ar
restanten van zaterdag was Ferdi-
nando Borletti, directeur van de
Italiaanse wapenfirma Valsella
Meccanotecnica, en zijn zoon Gio-
Ook vier bedrijfsleiders van
Valsella zijn aangehouden.
Zeventien arrestanten vormden
de buitenlandse bemanning van
Bayrut geregistreerd schip,
de Boustany 1, waarop vorige week
in Bari beslag werd gelegd nadat
aan boord wapens en verdovende
middelen waren gevonden.
Toen werd in een hotelkamer in
Bari ook een koffer ontdekt met
papieren die een aantal Italiaanse
firma's in verband brengen met il
legale wapentransacties.
De Italiaanse justitie probeert
vast te stellen of er banden zijn tus
sen de wapenhandelaren en guer-
rilleros en te ontdekken hoe wa
pens Italië binnenkwamen die Ara
bische terroristen gebruikten by
een aanslag op de luchthaven van
Rome in december 1985. Vijftien
mensen verloren toen het leven.
In augustus gaf de Italiaanse mi
nister van buitenlandse zaken, Gi-
ulio Andreotti, opdracht tot een on
derzoek naar beschuldigingen in
het Franse tijdschrift L'Evène-
ment du Jeudi, dat Valsella tussen
1981 en 1984 wapens had geleverd
aan Iran en Iraq.
Referendum spreekt zich uit over terugkeer oude leiders
ANKARA (DPA) - Een krappe
meerderheid van de 25 miljoen
stemgerechtigde Turken heeft zich
gisteren uitgesproken voor terug
keer van de politieke leiders die na
de militaire staatsgreep van 1980
buiten spel werden gezet. In een re
ferendum stemde 50,4 procent van
de kiezers voor opheffing van het
verbod op politieke activiteit van
een groot aantal politici, onder
wie de ex-premiers Suleyman De-
mirel en Bulent Ecevit.
Na de militaire staatsgreep in
1980 werd meer dan tweehonderd
Turkse politici verboden zich tot
1992 actief met politiek bezig te
houden. Het verbod gold ook voor
de conservatieve Demirel en de so
ciaaldemocraat Ecevit. Nadat in
1983 een burgerregering aan de
macht kwam begonnen Demirel en
Ecevit zich toch steeds meer met
politieke zaken in te laten. Het
Turkse parlement stemde in mei
van dit jaar voor afschaffing van
het verbod. Premier Ozal wilde
echter het volk het laatste woord
geven.
In de aanloop naar het referen
dum heeft Ozal de Turken gewaar
schuwd dat met de terugkeer van
de oude politieke garde de chaos
van voor 1980 kan terugkeren.
Prawda: vonnis Rust humaan
MOSKOU (Rtr/AFP/AP) - Het gerechtshof in Moskou heeft een "hu
maan" vonnis uitgesproken tegen Mathias Rust, de jonge Westduitse
sportvlieger die vier jaar werkkamp kreeg voor zijn landing op het
Rode Plein, schreef het partijdagblad Prawda gisteren.
"Als we objectief willen zijn, moeten we vaststellen dat de recht
bank humaan is geweest voor Rust, want het vonnis is gehalveerd in
vergelijking tot de eis. En we moeten voor ogen houden dat Rust een
zeer ernstige misdaad heeft begaan."
Een Westduitse jurist, Martin Hirsch, zei voor de Westduitse televi
sie dat hij het vonnis redelijk vond. "Als een Westduitse rechtbank
vonnis zou moeten wijzen tegen een jonge Rus die met sportvlieg
tuigje was geland op de Stachus (het centrale plein van Munchen) zou
dat niet veel anders zijn uitgevallen." Hirsch, voormalig rechter in het
Westduitse constitutioneel hof, meende dat Rust de veiligheid in de
lucht in gevaar heeft gebracht.
In andere Sovjetrussische kranten werd Rust bestempeld als een
onverantwoordelijke avonturier en werd de hoop uitgesproken dat
de vier jaar werkkamp waartoe hij is veroordeeld, een lesje voor hem
zou zijn.
Verder zal het eenmotorige Cessna-vliegtuigje waarmee Mathias
Rust op het Rode Plein van Moskou landde, zal worden teruggeven
aan de eigenaars, een vliegsportclub in Hamburg.
Voordat het leger ingreep werden
in Turkije per dag gemiddeld
twintig mensen vermoord bij zowel
rechtse als linkse terreuracties. De
persoonlijke vetes tussen Demirel
en Ecevit, die beurtelings aan de
macht waren, verlamden het poli
tieke leven.
Kort voor het sluiten van de
stemlokalen maakte Ozal bekend
dat er in november vervroegde ver
kiezingen komen. Het mandaat
van de premier loopt officieel in
november 1988 af. Bij de komende
verkiezingen zal Demirel de be
langrijkste rivaal van Ozal zijn.
De aanhang van Demirel is groot,
in tegenstelling tot die van Ecevit,
wiens populariteit de laatste jaren
sterk is afgenomen.
DEN HAAG/JOHANNESBURG du Toit voor de Zuidafrikaners be-
(GPD) - 'Hij is vrij'. Met deze kop
over de hele voorpagina kondigde
het Afrikaanstalige zondagsblad
Rapport gisterochtend de vrijla
ting aan van de Zuidafrikaanse ma
joor Wijnand du Toit. Over de vrij
lating van de Nederlander Klaas de
Jonge, de Fransman Albertini en
de 133 Angolese militairen werd
slechts marginaal bericht.
door
Ruud de Wit
De geringe aandacht in de Zuid
afrikaanse pers voor met name de
vrijgeleide die Klaas de Jonge
krijgt om naar Nederland te kun
nen terugkeren, staat in schril con
trast met de enorme publiciteit
rond 'de vliegende Hollander' de
laatste twee maanden.
Nog maar kort geleden eiste de
oppositionele Konservatieve Partij rechtshof
van Andries Treumicht de onmid
dellijke overdracht door "Neder-
land van De Jonge. Zoniet, dan tegen vier anti-apartheidsactivis-
moest de veiligheidspolitie alsnog ten. De kwestie leidde tot
langrijker dan het lot van De Jon
ge.
Du Toit wordt al twee jaar door
Angola vastgehouden. Hij was de
leider van een commando-eenheid
die sabotage aktiviteiten moest uit
voeren in de Angolese olie-enclave
Cabinda.
Ook de alsmaar verslechterende
relatie met Frankrijk is voor Preto
ria aanleiding geweest akkoord te
gaan met een regeling voor de
kwestie Klaas De Jonge. Een kwes
tie die niet alleen de Nederlands-
Zuidafrikaanse verhouding ernstig
vertroebelde, maar tevens beide
partijenen handenvol geld kostte.
Het initiatief voor de gevange
nenruil van vandaag in Maputo is
genomen door Frankrijk dat een
oplossing zocht voor de kwestie Al
bertini. Deze Franse leraar werd in
mei dit jaar tot vier jaar gevange
nisstraf veroordeeld door een ge-
het zogenaamd onaf
hankelijke thuisland Ciskei. De le-
weigerde namelijk te getuigen
de dependance van de Nederland
se ambassade binnendringen om
de 'terrorist' De Jonge eruit te ha
len.
Alhoewel ook de regering in Pre
toria De Jonge als 'terrorist' en al:
handlanger beschouwt van de ver
boden bevrijdingsorganisatie ANC
plomatieke controverse tussen
Zuidafrika en Frankrijk. Zoals na
genoeg de hele wereld weigert
Frankrijk Ciskei als een onafhan
kelijk land te erkennen en daarmee
dus ook de uitspraak van het ge
rechtshof.
President Mitterand reageerde
Klaas de Jonge tijdens de viering van zijn verjaardag afgelopen zater
dag. Op zijn schouder het poesje dat hij cadeau kreeg. (foto epa)
is de vrijlating van majoor Wijnand door te weigeren de geloofsbrieven
te accepteren van de nieuwe Zuid
afrikaanse ambassadeur in Parijs,
Hendrik Geldenhuys. Hij maakte
bovendien bekend dat de ambassa
deur alleen naar Parijs kon afreizen
als Albertini was vrijgelaten. Kort
om: een haruc opstelling, waarbij
de Nederlandse stellingname in de
kwestie-De Jonge schril afsteekt.
Ook de Zuidafrikaners lag de
kwestie-Albertini zwaar op de
maag. Enerzyds zat de regering-
Botha allesbehalve te springen om
een slechte relatie met een van de
belangrijkste Westeuropese lan
den. Anderzijds zou een ingrijpen
in Ciskei ten gunste van Albertini
consequenties kunnen hebben
voor de toch al weinig succesvolle
politiek om de thuislanden daad
werkelijk zelfstandig te geven.
Vandaar dat op hoog niveau on
derhandelingen werden geopend
over de vrijlating van Albertini.
Waarbij de Zuidafrikaners de Fran
se invloed op de Angolese regering
gebruikten om hun 'held', majoor
Wijnand du Toit, nu eindelijk eens
terug te krijgen.
Dat Nederland hierop inhaakte,
spreekt voor zich. Al twee jaar gele
den was er in de Zuidafrikaanse
pers sprake van een mogelijke ruil
tussen De Jonge en Du Toit, maar
Nederland heeft nu eenmaal niet
zulke goede contacten met de rege
ring in Luanda als de Fransen.
Blijft tenslotte over welk belang
Angola nu eigenlijk heeft bij de
ruil. De vrijlating van de 133 Ango
lese militairen die gevangen wor
den gehouden door de bevrijdings
beweging Unita -die door Zuidafri
ka gesteund wordt- heeft slechts
ondergeschikte waarde. Het is een
gissing, maar het moet niet uitge
sloten worden, dat Angola onder
druk van de Verenigde Staten en
de Sovjetunie akkoord is gegaan.
Met als doel de relatie met de rege
ring in Pretoria te kunnen verbete
ren, zodat de slepende kwestie
rond de onafhankelijkheid van het
door Zuidafrika bezette Namibia
weer open te breken.
Alle aspecten van de ruil van Ma
puto op een rijtje zettend, kan al
leen maar worden geconcludeerd
dat vooral Zuidafrika profijt trekt
van de ruil. Niet alleen krijgen ze
Du Toit terug, ook worden ze ver
lost van een ernstig diplomatiek
conflict met Frankrijk. Dat ze daar
bij De Jonge moesten laten gaan is
slechts een bijkomstigheid.
Gezichtsverlies ten opzichte van
de eigen blanke achterban, die de
afgelopen jaren steeds te horen
heeft gekregen dat De Jonge een
staatsgevaarlijke terrorist is, kan
gemakkelijk worden opgevangen
met de verwijzing naar de terug
keer van Du Toit.
Voor Nederland tenslotte is de
oplossing van de kwestie-De Jonge
eveneens een prettige zaak. Minis
ter Van den Broek heeft reeds ver
klaard, dat er nu eindelijk weer een
mogelijkheid bestaat om een dia
loog met Zuidafrika aan te gaan
over een veel belangrijkere zaak,
namelijk hoe de apartheid kan wor
den afgeschaft. En dat kan nie
mand ontkennen: de kwestie-De
Jonge heeft de laatste twee jaar in
ieder geval in Nederland te veel de
aandacht afgeleid van waar het in
Zuidafrika om gaat: het apart
heidssysteem.
