Moskou: akkoord
nog even ver weg
Onenigheid in Chili over inhoud referendum
Ondanks uitspraken Kohl
David Owen doet niet
mee aan fusieplan SDP
Akkoord over grondwet
in Zuidkorea bereikt
Vil ooa* SiMcwk vima.
(Oud Kcrnfm ua/k
ctik tijei di
Poolse betogers uiteen gejaagd
Eind deze week acties oppositie
MOSKOU (DPA/AFP/UPI) - De Sovjetunie heeft gisteren verklaard dat de bereidheid
van de Westduitse regeringsleider Helmut Kohl om - onder voorwaarden - afstand te
doen van de Pershing-raketten een akkoord tussen Moskou en Washington niet dichter
bij heeft gebracht.
Viktor Karpov, hoofd van de afde
ling wapenbeheersing van het Sov
jet-ministerie van buitenlandse za
ken, zei gisteren tegenover het
persbureau Tass dat sinds de uit
spraken van Kohl er in de onder
handelingen in Genève „vrijwel
niets is veranderd". Hij herhaalde
de eis dat de Amerikaanse kern
koppen op de 72 Westduitse Pers-
hing-1 A-raketten worden opgeno
men in een INF-akkoord.
Karpovs opmerking staat in
schril contrast met een vorige
week donderdag afgelegde verkla
ring van de officiële woordvoerder
van het ministerie van buitenland
se zaken, Gennadi Gerasimov. De
ze zei dat als gevolg van Kohls
voorstel „de situatie ten goede is
gekeerd" bij de Geneefse bespre
kingen.
Kohl zei vorige week woensdag
in Bonn dat West-Duitsland er van
af zou zien om zijn 71 Pershing 1A-
raketten te moderniseren,-en deze
eventueel zou vernietigen als de
Verenigde Staten en de Sovjetunie
een akkoord sluiten over de ont
manteling van raketten voor de
korte en middellange afstand.
PORTSMOUTH (AFP/Rtr) - De af
gevaardigden van de Britse so
ciaaldemocratische partij SDP
hebben gisteren een verdere stap
gezet in de richting van een fusie
met de Liberale Partij van David
Steel. De tweede dag van het par
tijcongres in Portsmouth werd ge
kenmerkt door felle debatten die
leidden tot de definitieve breuk
tussen een meerderheid binnen de
partij en de aanhangers van de
voormalige leider David Owen, te
genstander van een fusie.
Owen legde drie weken geleden
zijn leidersfunctie neer, nadat bij
stemming was gebleken dat de
partij voorstander was van de fusie
met de liberalen. Tijdens een stem
ming bij handopsteken kozen de
deelnemers gisteren in grote meer
derheid voor de „oprichting van
een nieuwe partij waarin de SDP
en de Liberale Partij zijn opgeno
men".
Owen lijkt vastbesloten een
nieuwe „onafhankelijke sociaal
democratische beweging" op te
richten, naast de toekomstige cen
trum-gerichte partij. Dat zou een
vierde formatie op het Britse poli
tieke schaakbord brengen. Roy
Jenkins, mede-oprichter van de
SDP, veroordeelde dat plan als
„een oneindig gevaarlijke hersen
schim". Samen met twee andere
oprichters, Shirley Williams en Bill
Rogers, keerde hij zich fel tegen
Owens „separatistische" plannen.
Owen werd fel bekritiseerd we
gens zijn weigering zich neer te
leggen bij de keuze van de partij ba
sis.
-Tijdens de verkiezingen van af
gelopen juni was de anhang voor
de Alliantie tussen Liberalen en
SDP geslonken van 24,6 naar 22
procent. De Liberalen kregen 17
parlementszetels, tegen slechts vijf
voor de SDP. De nieuwe leider van
de SDP, de zaterdag aangewezen
Robert McLennan, heeft de taak
gekregen de onderhandelingen te
voeren die moeten leiden tot de fu
sie. Het ziet er niet naar uit dat deze
vóór het vooijaar zal plaatsvinden.
Dan vindt de definitieve stemming
van de partijleden plaats.
Het Pershing-vraagstuk is uitge
groeid tot een belangrijk struikel
blok in het Geneefse overleg. De
Sovjetunie houdt staande dat de
raketten onder een eventueel ver
drag tussen de VS-en de USSR die
nen te vallen, omdat zij zijn uitge
rust met Amerikaanse kernkop
pen. Amerikaanse onderhande
laars voeren aan dat de raketten
onder verantwoordelijkheid van
de regering in Bonn vallen, en
dientengevolge niet worden ge
dekt door een mogelijk Russisch-
Amerikaans verdrag.
Strauss
De bereidheid van Kohl om on
der voorwaarden afstand te doen
van de Pershings dreigt intussen
tot een breuk te leiden met coalitie
partner CSU. Franz-Josef Strauss,
de leider van de CSU, is boos dat
Kohl zijn besluit nam zonder hem
te raadplegen. Hij voelt zich bele
digd en „gebruskeerd" door de
kanselier.
Tijdens een speciale vergadering
van het partijbestuur in München
stelde de CSU, de Beierse zuster
partij van Kohls CDU, zich vier
kant op achter Strauss. Besloten
werd dat de partij niet zal deelne
men aan twee coalitiegesprekken
die voor september zijn vastge
steld. Voor er van verdere samen
werking sprake kan zijn moet er
eerst weer een vertrouwensbasis
zijn gelegd, aldus de 72-jarige
Strauss na afloop van het beraad.
De CSU verwerpt de voorgeno
men vernietiging van de Pershings
als een „eenzijdige ontwapenings
maatregel van de Bondsrepu
bliek". De boycot van de CSU
treedt vandaag al in werking. Dan
komt de top van de regeringscoali
tie bijeen om een gemeenschappe
lijk standpunt af te spreken voor
het debat dat morgen in de Bonds
dag over Kohls Pershing-besluit
gehouden wordt.
Als de 49 CSU'ers hun steun aan
de regering zouden opzeggen, zou
Kohl alleen nog maar steunen op
zijn CDU (174 zetels) en de FDP (46
zetels), wat betekent dat hij zijn
meerderheid in de 497 zetels tellen
de Bondsdag zou kwijtraken. De
FDP, die Kohl wel steunt, zei alles
te willen proberen om de Beierse
christendemocraten „op de üjn
van het verstand te brengen".
SEOUL (Rtr/UPI/AP) - De twee
grootste partijen in Zuidkorea heb
ben gisteren overeenstemming be
reikt over een ontwerptekst voor
een nieuwe en meer democratische
grondwet. Dit hebben woordvoer
ders van de regerende Democrati
sche Gerechtigheidspartij DJP en
de oppositionele Democratische
Herenigingspartij RDP bekendge
maakt. De huidige grondwet werd
in 1980 opgesteld kort nadat presi
dent Chun Doo Hwan in Zuidko
rea de staat van beleg had afgekon
digd.
De conceptgrondwet, die nog
door de Nationale Vergadering
moet worden goedgekeurd,
schrijft algemene en directe ver
kiezingen van een president voor.
Een president zal worden gekozen
voor één termijn van vijf jaar. Ver
wacht wordt dat dergelijke presi
dentsverkiezingen, de eerste in 16
jaar, gehouden zullen worden in
december. De Zuidkoreaanse kie
zers moeten dan een opvolger kie
zen voor president Chun, wiens
termijn van zeven jaar in februari
1988 afloopt.
Tot het laatst lagen de twee par
tijen overhoop over de zittingster
mijn van een president. De DJP
wilde één termijn van zes jaar en
de RDP was voorstander van
meerdere termijnen van elk vier
jaar. De RDP wilde ook de functie
van vice-president in het leven roe
pen en het recht van de president
om het parlement te ontbinden af
schaffen. De onderhandelaars
kwamen overeen het verschil over
de presidentiële termijn te delen,
de RDP liet haar eis voor een vice-
president vallen en de regerings
partij ging akkoord met de afschaf
fing van het recht van de president
het parlement te ontbinden.
Beide partijen vormden op 31 ju
li een commissie die zich over een
nieuwe conceptgrondwet moest
buigen. Waarnemers zeggen dat zo
wel de RDP als de DJP zich con
structief hebben opgesteld. Vol
gens partijfunctionarissen zullen
als gevolg van de succesvol afge
ronde besprekingen DJP-voorzit-
ter Roh Tae Woo en de RDP-leider
Kim Young Sam elkaar waar
schijnlijk morgen ontmoeten om
hun goedkeuring aan het bereikte
akkoord te hechten.
Herziening van de grondwet en
directe presidentsverkiezingen wa-
Mijnwerkers die erin slaagden om uit de St. Helena-goudmijn in Zuidafrika te komen zijn op weg naar hun
slaapverblijf Op hun gezichten staat nog duidelijk de schrik te lezen nadat door een explosie een deel van de
mijn instortte en zij zich kruipend in veiligheid moesten brengen.
WELKOM (Rtr/UPI/AFP/AP) - Bij
de ramp in de St. Helena-goudmijn
in Zuidafrika zijn gisteren zeker
acht mijnwerkers om het leven ge
komen. Volgens de directie van de
St. Helena-goudmijn bij Welkom
in Oranje Vrijstaat worden nog 42
mijnwerkers vermist. Gevreesd
wordt dat zij de dood hebben ge
vonden toen een lift naar beneden
stortte na een ontploffing in een
mijnschacht.
Reddingsploegen slaagden er
gisteravond in vijf mijnwerkers uit
de schacht te redden. De overle
venden werden bijna dertien uur
na de ramp op bijna 690 meter
diepte aangetroffen door een red
dingswerker die aan een touw was
Veel vermisten
na mijnramp
in Zuidafrika
afgedaald. Verder vond hij ook de
lijken van acht mijnwerkers.
Volgens mijndirecteur Gary
Maude worden nog 42 mijnwer
kers vermist. Gevreesd wordt dat
zij aan boord waren van de lift die
na de ontploffing in de 1.367 meter
diepe schacht naar beneden stort
te. Volgens Maude hebben red
dingswerkers het wrak van de lift
(fotoEPA)
ontdekt op de bodem van de
schacht. Reddingsploegen deden
gisteravond nog verwoede pogin
gen de liftkooi te bereiken via tun
nels die de zwaar beschadigde
schacht verbinden met andere
schachten.
Ruim driehonderd mijnwerkers
die ondergronds waren op het mo
ment van de ontploffing konden
zich vry snel in veiligheid brengen
door via dwarstunnels een onbe
schadigde schacht te lopen.
Over de oorzaak van de ramp is
nog steeds niets bekend en ver
wacht wordt dat de reddingswerk
zaamheden nog enkele dagen zul
len duren vanwege het gevaar voor
instortingen.
ren de voornaamste eisen van de
honderdduizenden betogers die
enkele maanden geleden in vele
Zuidkoreaanse steden de straat op
gingen. President Chun en zijn
partij hadden zich aanvankelijk
verzet tegen de nu overeengeko
men grondwetswijzigingen.
De Zuidkoreaanse oppositielei
der Kim Young Sam heeft daaren
tegen gisteren een ontmoeting met
voorzitter Roh Tae Woo van de re
geringspartij afgezegd, nadat hij de
vrijlating van alle politieke gevan
genen had geëist. Kim beschuldig
de de regering ervan dat er weer
politieke tegenstanders werden
gearresteerd en dat het er op leek
dat tegen de oppositie opnieuw
krachtdadig werd opgetreden. Bij
het ernstigste politieke geweld
sinds juni trad de oproerpolitie vo
rige week in Seoul en andere ste
den hard op bij demonstraties. „We
zijn bang dat de regering gematig
de elementen in de oppositie met
een grootscheepse campagne
tracht te onderdrukken," zei Kim.
Moskou bereidt
controle op
kernproeven
toe te staan
WASHINGTON (AP) - Een hoge
Russische functionaris heeft giste
ren gezegd dat de Sovjetunie be
reid is iedere vorm van controle toe
te staan op de naleving van een
eventueel verbod van kernproe
ven. De Amerikanen zouden zelfs
een eigen kernlading in de Sovjet
unie tot ontploffing mogen bren
gen om hun meetapparatuur te ij
ken, aldus generaal Nikolai Tsjer-
vov van het Russische ministerie
van defensie.
Tsjervov sprak tijdens een lunch
voor leden van de Russische dele
gatie die vorige week deelnam aan
een conferentie over de Ameri
kaans-Russische betrekkingen in
New York. Hij zei dat „de Sovjetu
nie bereid is elke vorm van contro
le te aanvaarden" op de naleving
van een verbod op kernproeven.
Dat gold ook het Cortex-systeem,
dat de Verenigde Staten in het
verleden hebben voorgesteld. Dit
systeem behelst de plaatsing van
registratie-apparatuur in een gat
geboord nabij de plaats van een
(ondergrondse) atoomproef.
Max Kampeiman, de leider van
de Amerikaanse delegatie bij het
wapenbeheersingsoverleg in Ge
nève noemde het aanbod van
Tsjervov een nadere bestudering
waard. Volgens hem is het de eer
ste keer dat de Russen een dergelij
ke verificatiemogelijkheid oppe
ren.
ADVERTENTIE
David owen: separatistische
plannen. (foto ap>
Overstroming
Het overstromingsgevaar in het
Valtellina-dal in Noord-Italië is ge
weken. Men is er gisteren in ge
slaagd om het water van een kunst
matig meer, dat ontstond doordat
de rivier de Adda door een aardver
schuiving werd geblokkeerd, via
gegraven waterlopen weer naar de
bedding van de rivier te leiden.
"De situatie is onder controle," liet
een functionaris van de civiele ver
dediging weten. Het water dat via
een omweg weer naar de Adda is
geleid stroomt nu weer normaal
naar het Como-meer.
Waldheim
De commissie van internationale
deskundigen die een onderzoek zal
instellen naar het oorlogsverleden
van president Kurt Waldheim van
Oostenrijk, begint vandaag met
haar werkzaamheden. De commis
sie, die in opdracht van de regering
in Wenen moet nagaan wat Wald
heim in de oorlogsjaren precies ge
daan heeft, staat onder voorzitter
schap van de Zwitserse deskundi
ge in de krijgsgeschiedenis Hans-
Rudolf Kurz.
Overleden
In een ziekenhuis in Liverpool is
gisteren het laatste kind overleden
van de zevenling, die op 15 augus
tus was geboren. Vijf van de kinde
ren overleden binnen vijf dagen na
de geboorte en het zesd.e overleed
vorige week net nadat de moeder
uit het ziekenhuis was ontslagen.
Spionage
Een voormalige secretaresse, be
kend als 'spionne uit liefde', van
het kantoor van de Westduitse pre
sident Richard von Weizsaëcker is
gisteren door een rechtbank in
Düsseldorf tot acht jaar gevange
nisstraf veroordeeld. De 52-jarige
Margret Hoke werd schuldig be
vonden aan landverraad, schen
ding van dienstgeheimen en om
koopbaarheid. De rechtbank ont
nam mevrouw Hoke ook haar bur
gerrechten voor een periode van
vijf jaar. De secretaresse had tot
haar arrestatie in juni 1985 15 jaar
lang inlichtingen doorgespeeld aan
een agent van de Russische inlich
tingendienst KGB.
[ikkt/idi ^(wcu'^oahu.
lA)(/id itidudaad tijd Ktvid
Lange senoritas 10 sinks 6,50. Semi-wildepanatella 10 stuks 5,50. Cigarillo 20stuks 8,80. Ook in cederhouten kisten.
GDANSK (ANP/GPD) - Eenheden van de Poolse op
roerpolitie hebben gisteren 5.000 betogers uiteenge
jaagd die bijeen waren gekomen na een mis in de Hei
lige Maria-kerk in Gdansk ter gelegenheid van de ze
vende verjaardag van het verboden vakverbond Soli
dariteit. Ongeveer 15.000 mensen hebben de herden
kingsmis bijgewoond, die werd opgedragen door bis
schop van Gdansk Tadeusz Gockowsi. Ook Solidari-
teit-leider Lech Walesa was in de kerk aanwezig.
Na de mis hielden de betogers een mars van bijna
een kilometer en zongen leuzen als „geen vrijheid zon
der Solidariteit". Zij verspreidden zich nadat tien
vrachtauto's van de oproer-politie (Zomo) hen van
achteren naderden. Er deden zich geen ernstige inci
denten voor, maar er werden wel enkele betogers aan
gehouden. Walesa had eerder een krans gelegd bij het
monument voor de arbeiders die bij de onlusten van
1970 omkwamen.
In de zuidwestelijke stad Wroclaw namen ook enke
le honderden mensen deel aan een betoging. Hier
hield de politie tien activisten aan onder wie Jozef
Pinior, een van de leiders van Solidariteit. Ook deze
betoging werd door de politie uiteengejaagd zonder
gebruik van geweld.
Het gesprek tussen minister van den Broek (buiten
landse zaken) met de Poolse primaat, kardinaal
Glemp, is op het laatste moment is verplaatst van War
schau naar de residentie van de Poolse kerkelijke lei
der in Gniezneo, ruim 300 kilometer ten westen van
Warschau. Van den Broek verwacht desondanks op
tijd terug te zijn in Warschau voor zijn ontmoeting met
de leiders van Solidariteit.
Gisteravond sprak hij onder vier ogen na afloop van
een officieel diner ongeveer twee uur met zyn collega
Orzechowski. „Er was geen onderwerp taboe. Ook na
leving van de mensenrechten, inclusief het recht op
vrije vakorganisatie was bespreekbaar. Dat is een an
dere opstelling dan gewoonlijk, en dat noem ik een
positieve ontwikkeling", aldus Van den Broek.
BUENOS AIRES - "Het is hard te
moeten vaststellen dat de taak van
de Chileense regering verre van
voltooid is. De dreiging en agressie
zijn gevaarlijk groot. De omstan
digheden van dit moment zijn vrij
wel identiek aan die van 1973 en
het ingrijpen van de strijdkracht is
gerechtvaardigd". Aldus generaal
Santiago Sinclair. Hij is na gene
raal Pinochet de tweede man van
het Chileense leger en sinds de
mislukte aanslag op de dictator
van een jaar geleden zijn gedood
verfde opvolger 'in geval van
nood'.
door
Jan Thielen
Generaal Sinclair staat te boek
als voorstander van de harde lijn
en is onvoorwaardelijk trouw aan
zijn enige baas. De woorden van de
onderbevelhebber van het leger
volgen op de even spraakmakende
uitlatingen van Pinochet zelf over
het omstreden referendum van
1989: "Dat worden geen verkiezin
gen zoals de oppositie wil laten ge
loven. Het is niet zo dat er hu een
referendum komt en alles voorbij
is. Nee. De grondwet stelt een ter
mijn van 16 jaar en dat is het enige
dat telt", aldus de militaire regent.
En daarna voegde hij er bij een an
dere gelegenheid aan toe: "De
grondwet stelt een termijn van
tweemaal acht jaar. Het referen
dum wordt niets meer dan een
raadpleging van de bevolking of
deze ja dan nee tevreden is over het
verloop van de regeringspolitiek".
De grondwet dateert uit 1980.
Dus tot aan 1997, zo valt uit de
woorden van Pinochet op te ma
ken, zal de huidige lijn worden
voortgezet en geen sprake zijn van
herstel van de democratie.
De uitspraken van Pinochet en
Sinclair vormen het tegenoffensief
van het leger tegen de binnenland
se en buitenlandse invloeden die
op de rest van de strijdkrachten
worden uitgeoefend. Drie van de
vier Juntaleden (Merino van de
marine, Stange van de politie en
Matthei van de luchtmacht) heb
ben elk al bij eerdere gelegenhe
den laten blijken na 1989 het veld
te willen ruimen voor een gekozen
burgerregering. Alleen het leger
wil na dat jaar doorgaan en alge
meen wordt aangenomen dat na ja
renlange zuiveringen door Pino
chet het leger de enige betrouwba
re machtsbasis op langere termijn
voor hem is.
Generaal Pinochet is bevreesd
dat de recente verkiezing van de
uiterst conservatieve Patricio Ayl-
win tot nieuwe leider van de chris
tendemocraten de dissidentie bin
nen de strijdkrachten heeft ver
sterkt. Aylwin staat bekend als ver
zoenend ten aanzien van de strijd
krachten, stond achter de politieke
en economische opvattingen van
het leger en is groot voorstander
van een 'elegante aftocht' van het
militaire bewind. Voor de gematig
de militairen van de marine, lucht
macht en politie is hij de eerste ac
ceptabele figuur met wie zij over
zo'n elegante aftocht zouden willen
onderhandelen.
Machtsstrijd
Met de agressieve houding van
Pinochet en de duidelijk afwijzen
de opstelling van twee andere jun
ta-leden kwam de machtsstrijd
binnen de strijdkrachten over de
toekomst van het regime opnieuw
aan de oppervlakte. Ook generaal
Merino corrigeerde zijn eerdere
steunbetuiging aan Pinochet: "Pi
nochet kan wel gezegd hebben dat
er een raadpleging komt, maar de
grondwet spreekt duidelijk over
een referendum waarbij de bevol
king zich kan uitspreken over eèn
kandidaat en als die kandidaat
wordt afgewezen door de bevol
king wil dat zeggen dat die niet
wordt aanvaard". Pinochet zal de
enige kandidaat bij het referen
dum zyn.
De uitlatingen van generaal Pi
nochet en zijn belangrijkste waak
hond generaal Sinclair lijken een
duidelijke benadrukking van de
machtspositie die het leger binnen
de strijdkrachten heeft. Het leger is
met manschappen en materieel su
perieur aan de andere onderdelen
van de strijdkrachten en wil die po
sitie duidelijk uitbuiten. Zij zet de
andere onderdelen van de strijd
krachten onder druk om na 1989
het huidige bewind te kunnen
voortzetten met de argumentatie
dat anders "Chili zal terugkeren
Généraal Pinochet van Chili, die
van zijn machtspositie.
naar de situatie van vóór de staats
greep van 1973".
De Amerikanen denken daar
duidelijk anders over. Alle waarne
mers in Chili zijn het er over eens
dat Washington een offensief is be
gonnen om Pinochet duidelijk te
maken dat er na 1989 geen plaats
meer voor hem is. "De weigering
van Pinochet om de Amerikaanse
afgezant Gelbard te ontvangen had
voor Washington niet beter kun
nen komen dan op dit moment.
Daarmee werd meteen het signaal
gegeven aan de rest van de strijd-
voorlopig niet van plan is af te z
(foto ANP»
krachten en de extreem rechtse
groeperingen die de dictator steu
nen dat er een feitelijke breuk be
staat tussen Washington en de
plannen van de dictator om na 1989
aan de macht te blijven", aldus het
linkse weekblad Analisis.
Robert Gelbard benadrukte dat
de Verenigde Staten geen plannen
hebben om economische sancties
te ondernemen tegen Chili. Net als
andere Amerikaanse afgevaardig
den onderstreepte hij "dat geen
land in Latijns-Amerika zulk een
succesvolle economische politiek
voert". De Verenigde Staten zijn
uiterst tevreden over de ultra-libe
rale economische politiek van de
minister van financiën Büchi, die
voor de Verenigde Staten als voor
beeld gelden voor heel Latijns-
Amerika.
De interne machtsstrijd in Chili
is tot nog toe immer samengegaan
met verhoogde repressie. Dat is
ook nu het geval. Nadat al eerder
de directeur van het oppositietijd
schrift Apsi was gearresteerd werd
kortgeleden ook de onder-direc
teur van dat blad opgepakt wegens
de beschuldiging van "belediging
van het staatshoofd". De aanlei
ding vormde een satirisch katern
in het tijdschrift waarin de draak
met Pinochet werd gestoken. Ook
de leider van het nationale arbei
derscommando CNT, Manuel Bus
tos werd wegens "belediging van
het staatshoofd" gearresteerd.
De komende week zal Pinochet
een krachtmeting over zijn toe
komstplannen hebben met de op
positie die voor de komende dagen
verschillende acties heeft gepland.
Op 4 september zullen de CNT en
de linkse oppositiepartijen een na
tionale protestdag houden, de eer
ste sinds de mislukte aanslag op de
dictator. De rechtse oppositie en
delen van de linkse oppositie wil
len van 3 tot 5 september eveneens
een grote campagne houden om de
bevolking te overtuigen zich in te
schrijven bij de kiesregisters, om
bij het komende regime hoe dan
ook 'NEE' tegen Pinochet te kun
nen zeggen.
