Kwaliteit voorop bij kabuki
'De samenhang
ontbreekt een
beetje in het
Gemeentemuseum'
PODIÜMBLIK
Japanse King Lear begint tournee in Leiden
'Akoestiek Muziektheater kan beter1
Deutekom-concours als
kweekplaats operatalent
DINSDAG i SEPTEMBER 1987
KUNST
PAGINA 19
Redactie Pieter C. Rosier
LEIDEN - Een nieuw theatersei
zoen staat voor de deur. De deur
van de Leidse Schouwburg, waar
donderdagavond een voorpre
mière wordt gegeven van een
nieuwe (vrije) toneelproduktie
die is voorbereid door het 'eeuwi
ge' duo Kitty Janssen en André
van den Heuvel. Zij zijn het die
samen met Mariëlle Fiolet en in
de regie van Jules Roy aards Ri
chard Harris' 'De klusjesman' in
ons land tot een succes willen ma-
Het huwelijk e;i hoe daarmee
om te springen, is het gegeven
van 'The Maintenance Man' zo
als de oorspronkelijke titel van
het stuk luidt. Liefhebbers van de
lach hoeven van deze zwaarwich
tig klinkende omschrijving niet
te schrikken, want de auteur
heeft geen tragedie maar een ko
medie geschreven. Een komedie
met een niet geheel onbekend the
ma, namelijk dat van het man
netje dat huis en haard verlaat
om bij gescheiden vrouwtje met
kind in te trekken en met deze si
tuatie minder goed raad weet
dan met al zijn klusjes thuis. Hoe
André van den Heuvel het als
klusjesman zal doen, we moeten
dat nog heel even afwachten. Hoe
het stuk in zijn geheel in elkaar
steekt, dat heeft een Engelse re
censent al verklapt. 'Een avondje
lekker in een spiegel kijken,
maar dan wel in een lachspiegel'
zo luidt de mening van deze to
neelkenner. Wie deze nieuw uit te
brengen produktie wil zien kan
voor kaarten bij de schouwburg
terecht, zowel morgen als over
morgen van 11 tot 15 uur.
King Lear
King Lear op z'n Japans. Men
kan er op maandagavond voor
terecht in de Leidse Schouwburg.
Daar wordt dan de eerste voor
stelling in ons land gegeven van
Shakespeares 'King Lear' in een
Japanse versie met begeleiding
van rockmuziek, waarin belang
rijke rollen zijn weggelegd voor
de actrices.
In vervolg op het succes van
twee jaar geleden met 'Macbeth'
in een soortgelijke Japanse ver
sie, heeft de Haagse impresario
H.J. Da Silva een uitgebreidere
tournee voor de theatergroep Su
per lchiza op touw gezet, nu met
voorstellingen in twintig Neder
landse en Belgische steden, waar
onder Leiden (7 september), Rot
terdam (11 september), Den
Haag (12 september), Amster
dam (14 september), Haarlem (19
september), Utercht (20 septem
ber) en Brussel (25 september).
Toneelstukken van Shakespea
re zijn in Japan nogal gewild,
met name als er een krijgshaftige
ridder in voorkom}, waarvoor de
Japanner het begrip samurai ge
bruikt. Een groot publiek wordt
ook aangesproken door wat ka-
buki heet, een sraatvorm van het
klassieke Japanse Noh-theater,
maar met meer folklore en fraaie
kostuums. Tot de achttien uitvoe
renden van de Japanse theater
groep behoort een ensemble van
vijf musici. Met deze rock-kabu-
ki-produktie wordtvolgens Da
Silva 'een brug geslagen tussen
de Westeuropese en de Aziatische
kunst en tussen het traditionele
en het hedendaagse'. In hoeverre
dat lukt zal komende week wel
blijken.
Elders op deze pagina een uit
voerige beschouwing over het be
grip kabuki.
Kitty Janssen, André van den Heuvel en Mariëlle Fiolet (v.l.n.r.)
spelen 'De klusjesman', een van oorsprong Engelse komedie door
Richard Harris. <r0t0 Lemairei
LEIDEN - De Nederlandse tournee
van de Japanse toneelgroep Super
lchiza begint komende week in de
Leidse Schouwburg. Het stuk dat
maandagavond gespeeld wordt is het
overbekende koningsdrama 'King
Lear' van William Shakespeare. Dat de
opvoering geheel in het Japans wordt
gegeven zal nauwelijks een bezwaar
zijn dit spektakel te waarderen. Im
mers, ook enige jaren geleden wist een
Japanse uitvoering van Shakespeares
'Macbeth', avond aan avond een uitver
kochte Stadsschouwburg in Amster
dam laaiend enthousiast te krijgen.
Behalve de voertaal is ook de hele uitvoe
ring vrijwel volledig veijapanst. Kleurrijke
kostuums, indrukwekkende pruiken en alle
theaterverworvenheden van het traditione
le populaire kabuki-theater zijn er in ver
werkt. Alleen de begeleiding is - voor wie er
van houdt - aangepast aan onze oren: rock
muziek gespeeld op shamisen, bas. -gitaar,
drums en zang. Verder gaat het, zoals altijd
bij kabuki, toch vooral om een visueel aan
trekkelijke show.
De traditie van het Japanse kabuki-thea
ter gaat terug tot het begin van de zeventien
de eeuw toen de legendarische Izumo no
Okuni in Kyoto dansvoorstellingen begon
te geven. Al spoedig groeiden deze dansen,
begeleid door muziek en een verteller, uit
tot meer formele optredens, niet langer in
de openlucht maar ook in theaters. Het ge
brek aan repertoire werd vooralsnog opge
lost door het bewerken van stukken, die
oorspronkelijk voor het bunraku, poppen
theater, waren geschreven. Later werd hoe
langer hoe meer direct voor het kabuki ge
schreven, uiteraard met inachtneming van
de specifieke eisen die de acteurs stelden.
Want meer nog dan om een volledig bevre
digend plot, ging het bij het kabuki-theater
om de vraag of de acteurs wel optimaal kon
den schitteren. (Een dergelijke instelling
zien wij eigenlijk ook bij 'onze' opera, waar
soms een libretto moest worden geschreven
omdat een bepaalde zangeres of zanger zo
prachtig kon zingen.)
Deze sterke gerichtheid op de kwaliteiten
en eisen van bepaalde acteurs bracht een
verbazingwekkend fenomeen met zich mee,
namelijk dat een programma bijvoorbeeld
opende met twee (van de zeg zeven) aktes
van een historisch drama, vervolgde met
een komisch dansstuk als tussenspel, en be
sloot met een of twee aktes van een eigen
tijds genre-stuk, doorgaans gebaseerd op
een bekend voorbeeld van een niet toege
stane liefdesverhouding met alle dramati
sche gevolgen van dien. Deze in onze ogen
ondenkbare programmering - zij het dat
Radio 4 niet slecht scoort als adept in deze -
hield een groot deel van de stadsbevolking
uit de achttiende en negentiende eeuw ge
boeid, vaak etend en drinkend, in afwach
ting van het optreden van zijn of haar favo
riete acteur.
Omdat de autoriteiten al snel excessen
signaleerden zoals bezoekers die vooral
voor de actrices - vaak van losse zeden in de
vroegste tijd - naar het theater kwamen,
was het toneel al vanaf 1629 voor vrouwen
taboe. Vanaf die tijd werden ook de vrou
wenrollen door mannen gespeeld. Met het
gevoel voor perfectie en specialisatie dat
kenmerkend is voor Japan, legden sommi
ge acteurs zich vrijwel uitsluitend toe op
zulke rollen. De bijzondere techniek die
hiervoor vereist was werd, zoals gebruike
lijk bij vakmanschap, van vader op zoon
doorgegeven. Om zich maar zo goed moge
lijk in vrouwenrollen in te leven, gingen de
ze acteurs ook vaak buiten het theater als
vrouw gekleed. (Super lchiza laat overigens
wel de vrouwelijke rollen door actrices spe
len.)
Vanaf de openstelling van Japan in 1854
en vooral na de Meiji-restauratie yan 1868,
nam de populariteit van kabuki ziendero
gen af. Japan maakte kennis met nieuwe
vormen van theater, vooral uit het westen
overgenomen. Toch werd het steeds, zij het
gedurende lange tijd kunstmatig, in stand
gehouden zodat de traditie toch bewaard is
gebleven. Als zuiver Japans volkstheater
waarin expressie door middel van mimiek,
gestileerde gebaren en een zeer nadrukke
lijke dictie voorop staat en gecombineerd
wordt met verrassende toneelveranderin
gen, spannende duels, acrobatische toeren,
elegante dansen en allerlei ander effectbe
jag, is kabuki vooral in de na-oorlogse perio
de onderwerp van intensieve studie ge
weest voor zowel westerse als Japanse dra
maturgen. Traditionele stukken worden ge
regeld met veel succes in het westen opge
voerd. Of deze theatervorm ook op zijn ze
ventiende eeuwse Engelse tegenhanger kan
worden toegepast zal gedurende de komen
de tournee van Super lchiza moeten blij
ken.
MATTHI FORRER
Een fragment uit 'King Lear' door de Japanse theatergroep Super
lchiza, die met deze rock-kabuki-produktie een Europese tournee
maakt. «foto pri
Stedelijk richt
aandacht op
'Kunst voor tv'
AMSTERDAM (ANP) - Met een
breed scala van activiteiten gaat
het Stedelijk Museum in Amster
dam van 3 september tot 18 okto
ber de aandacht richten op .Kunst
voor Televisie'. Hoewel kunste
naars zich vaak laatdunkend heb
ben uitgelaten over de ontoeganke
lijkheid, onbereikbaarheid en cli
chématigheid van de televisie zijn
er volgens de organisatoren van
het evenement toch voorbeelden
van tv-programma's te vinden die
door kunstenaars zijn geprodu
ceerd.
Er zijn intussen kunstprogram
ma's die de specifieke mogelijkhe
den van het medium televisie zo
gebruiken dat er sprake is van een
nieuwe kunstvorm, zegt Dorine
Mignot, als conservator van het
Stedelijk nauw betrokken bij het
project.
Om de aandacht te richten op dit
nog betrekkelijk jonge verschijn
sel koos het Stedelijk voor een ma
nifestatie waarin nieuwe creaties
tot stand kunnen komen en een
aantal bestaande programma's met
een bepaald thema te zien is. In het
museum worden programma's ge
loond en lezingen gehouden en is
op 3, 4 en 5 september een sympo-
Bill Bryden als
gastregisseur
bij RO Theater
ROTTERDAM (ANP) - De schotse
regisseur Bill Bryden zal vanaf
september 1988 als vaste gastregis
seur deel uitmaken van het RO
Theater in Rotterdam.
Bryden zal gedurende drie jaar
elk seizoen één toneelstuk regisse
ren. Tevens is met de aristieke lei
ding van het RO Theater, Antoine
Uitdehaag en Jos Thie, overeenge
komen dat hij betrokken zal wor
den bij de samenstelling van het
repertoire van het gezelschap. De
verbintenis gaat in ophet moment
dat het RO Theater de nieuwe Rot
terdamse Schouwburg gaat bespe
len.
Sinds 1974 is Bryden verbonden
aan het National Theatre in Lon
den. Hij werkt ook als film-, televi
sie- en operaregisseur. Op het
ogenblik bereidt hij de regie van de
opera Parsifal voor, die gedirigeerd
zal worden door Bernard Haitink.
Binnenkort regisseert Bryden de
theatervoorstelling The leeman
Cometh met Dustin Hoffman in de
hoofdrol.
EINDHOVEN - De collectie
van het Gemeentemuseum in
Den Haag is wat rafelig; de sa
menhang ontbreekt. Daar wil
de nieuwe directeur graag
wat aan doen. Rudi Fuchs (45)
wil verder af van de tot dus
ver gehanteerde Mondriaan-
lijn. "Op een andere manier
aan de gang met de collectie".
Dat geldt ook voor de exposi
ties: "Een tentoonstelling met
Mangold lijkt me erg interes
sant".
"In Den Haag tref ik vooral
veel dingen aan van verschil
lende soort. Het is een zeer
complexe vaste verzameling;
van kostuums, Haagse ge
schiedenis, Franse meesters
tot een unieke verzameling
Mondriaans. Merkwaardig is
het dan te zien dat de al wat
oudere collectie zeer interna
tionaal en uitvoerig is. In te
genstelling tot de collectie he
dendaagse kunst. Wat je daar
ziet, zijn fragmenten, stukken.
Het is tamelijk rafelig alle
maal. Dat is op zich niet erg,
als ze op zich maar goed of
sterk zijn. De dichtheid, de sa
menhang ontbreekt een beetje
in Den Haag".
door
Rob Schoonen
Ongunstig
"Ik denk dat komt omdat er op
dat terrein nooit een duidelijk
beeld over is geweest. In de jaren
zestig is er wel wat gebeurd op dat
gebied, maar dan toch vooral op de
Nederlandse kunst gericht. Er is
geen collectie die representatief is
voor een bepaalde periode. Ik denk
dat bewust of onbewust deze Mon-
driaan-collectie op zich natuurlijk
fantastisch is. Een juweel en uniek
in de wereld die een werking heeft
gehad in het museum die mis
schien niet in alle gevallen even
gunstig is geweest".
"De laatste tien jaar is er een ten
dens om aan te kopen in het kader
van Mondriaan. Het brede kader
van Mondriaan en zijn traditie.
Aankopen van bijvoorbeeld Sol
LeWitt en Carl André. Op zich ge
rechtvaardigd, maar eigenlijk kan
dat niet de basis zijn om het mu
seum voort te zetten; dat is te smal.
Zo'n smalle basis is niet goed. Het
is überhaupt verkeerd om je vast te
leggen op een bepaalde stroming,
een bepaalde lijn. Dat is gedoemd
te mislukken".
"Wat mij interessant lijkt, is die
lijn niet op te pakken, maar er an
dere dingen mee te gaan doen. Een
grote tentoonstelling van Arnulf
Rainer bijvoorbeeld lijkt mij erg
boeiend. Kijk, als je Mondriaan
naast Van Doesburg hangt, dan
krijg je heel iets anders dan wan
neer je Mondriaan naast Rainer
hangt; dan gebeurt er iets; dan
vraag je je af: waarom houdt die
man in hemelsnaam niet op met
die flauwekul van lijnen en recht
hoeken. Waarom gaat 't ie er altijd
mee door"
Aankopen
Een dergelijke instelling houdt
Fuchs ook in het achterhoofd bij
het aankopen van nieuw werk voor
het museum. "Op papier zegt een
collectie mij niets. Zo van: dit werk
heb ik, en dat en dat. Zegt me niets.
Ik ga niet zitten kijken wat er niet
"Je koopt werk voor juist dit mu
seum, of beter: voor dit 'huis'. Dat
hoort daar, anders zou je het niet
aanschaffen. Wat dat betreft, vind
ik het ook niet goed dat de Mon-
driaan-collectie zou vaak op reis is.
Natuurlijk, ik weet wel, wil je wat
Repetitiemiddag Toonkunstorkest
LEIDEN - Het Toonkunst orkest Leiden houdt zondagmiddag 20 sep
tember een openbare repetitie in de Taffeh-zaal van het Rijksmuseum
van Oudheden.
Tijdens deze openbare repetitie worden twee muziekwerken doorgeno
men en aan het eind Van de middag uitgevoerd voor belangstellenden.
Het orkest hoopt dat met name gevorderde strijkers en blazers de repeti
tiemiddag zullen bijwonen. Het Toonkunst orkest kan namelijk, evenals
vele andere amateurgezelschappen, een aantal nieuwe leden best gebrui
ken, vooral strijkers. Een informatiefolder met inschrijfformulier voor de
repetitie is verkrijgbaar bij het museum en bij de VVV in Leiden.
Rudi Fuchs
wil af van
'Mondriaan-lijn'
in huis halen, dan zul je ook wat
zaken moeten uitlenen. Maar door
de bank genomen, is het niet goed.
Nogmaals: dat werk is voor het Ge
meentemuseum gekocht. Zorg dan
ook dat 't daar te zien is".
De kersverse directeur is niet
van plan op het scherpst van de
snede te gaan aankopen. „Nee,
daar heb xk geen zin in. We hebben
dat hier in Eindhoven wellicht wel
gedaan, onbewust misschien. Maar
in Den Haag heeft dat geen zin".
Wat hem goed lijkt, is nu of twee
werken van Mangold aan te kopen.
"Als een soort entre-acte. Zijn
werk is er nu niet. Je moet uiter
aard ook rekening houden met an
dere musea. Nu, in het geval van
Mangold geloof ik dat het kan. In
Amsterdam hebben ze er iets van,
maar verder... Kijk, dan heeft
zoiets ook zin".
Fuchs wil ook veel aandacht
schenken aan design of kunstnij
verheid. "Dat hoort in een museum
als in Den Haag. Bovendien is het
nog betaalbaar. Maar ook hier
geldt dat je goed moet kijken naar
musea in Amsterdam of Rotter
dam. Ik bedoel: de tijd die je kwijt
bent om van Den Haag naar Rot
terdam te reizen, is net zo lang als
van het Metropolitan Museum naar
de Guggenheim in New York, om
maar eens wat te
Verschil
Strikt genomen, bestaat er vol
gens Fuchs niet veel verschil tus
sen zijn werk in Eindhoven of Den
luwe directeur van het
Haags Gemeentemuseum, Rudi
Fuchs: 'Op papier zegt een collectie
Haag: "Uiteraard zijn er verschil-
len, maar eigenlijk gaat het er toch
om om dingen in een ruimte neer
te zetten, zodanig dat ze zichtbaar
zijn. Dingen waarvan je meent dat
ze gezien moeten worden, of be
waard of beide. En je zet het zo
neer dat ze niet worden aangetast,
niet worden 'vervalst'. De manier
waarop je dat doet, kan steeds ver
anderen, maar verder is er in de
praktijk niet veel verschil".
Er valt in Den Haag, door de
complexiteit van de verzameling
en de intrigerende gebouwde om
geving, veel te experimenteren,
volgens Fuchs. "Maar daar heb ik
geen recept voor. Hetzelfde als een
zaal inrichten; daar heb ik ook
geen recept voor. Je kunt een zaal
hebben waar een schilderij hangt,
een tafel staat met een vaas erop,
en dat kan er belachelijk uitzien.
Maar dat kan ook een zaal worden
waarbij je je hart vasthoudt. Dat
denk ik tenminste".
"Anders dan de tendens om m
clusters aan te kopen, denk ik dat
het goed is om in sommige geval
len 'n bepaald werk aan te kopen.
Dat hebben we hier in Eindhoven
ook gedaan. Kijk: we hebben die
environment van Joseph Beuys. Ik
heb wel lopen denken: zullen we er
nog een aankopen. Maar dan: dan
heb je twee... En wat dan nog. Dat
heeft dan weinig zin. Ik koop dan
liever één goed werk aan. Dat geldt
ook voor die Mangold waar ik het
over had. Kijk, je kunt met onge
veer tien schilderijen duidelijk ma
ken wat het impressionisme is.
Daar heb je geen honderd werken
voor nodig. Als het tenminste tien
uitstekende werken zijn. De rest is
dan in feite aanvulling".
Het prentenkabinet krijgt ook
veel aandacht van de nieuwe direc
teur: „Daar is gestaag aan gewerkt
door de betreffende conservatrice,
maar... Kijk, in Nederland is er de
laatste jaren niet zoveel aandacht
geschonken aan tekeningen, ter
wijl het toch een heel belangrijk en
interessant medium is. Ook daar is
een hoop mee te doen".
AMSTERDAM (ANP) - De akoes
tiek van het vorig jaar geopende
Muziektheater in de hoofdstad is
"fundamenteel goed". Grote wijzi
gingen zijn niet nodig. Door een
aantal kleine maatregelen is nog
wel veel te verbeteren.
De internationaal bekende
akoesticus Abraham Melzer uit Is
rael zei dit gisteren tijdens een
persconferentie in Amsterdam. De
nieuwe luistércommissie van hel
Muziektheater had hem om advies
gevraagd.
Melzer: "De akoestiek van het
Muziektheater is helemaal niet
slecht. Ik had in het buitenland
slechte dingen over de zaal ge
hoord, maar zij is me niet tegenge
vallen". De Israëlische deskundi
ge, die twaalf jaar in Nederland
heeft gewoond, bracht de afgelo
pen dagen door in het Muziekthea
ter. Eind oktober keert hij terug
om het geluid in de zaal met pu
bliek te horen. Hij heeft nu alleen
repetities bijgewoond.
Drie adviezen heeft Melzer nu al
Die betreffen de helling van de
achterkant van de orkestbak, de
vorm van de borstwering aan de
balkons en het materiaal van de de-
korstukken. Deze adviezen zullen
waar mogelijk worden opgevolgd
zei maandag directeur W. Sinnige
van het Muziektheater. Over de
balkons zal wel eerst overlegd
moeten worden met de architec
ten.
In het Muziektheater werden het
afgelopen jaar al akoestische ver
beteringen aangebracht. Op ver
zoek van de luistercommissie kwa
men er bij voorbeeld jaloezieën aan
de rand van de orkestbak en een
'plafond-ketser' boven de orkest
bak. Sinnige: "De leden van de
luistercommissie waren het niet
eens over verdere maatregelen.
Vandaar onze uitnodiging aan Mel
zer".
Daniel Roth in
Nieuwe Kerk
KATWIJK/LEIDEN - De Franse
organist Daniel Roth zal vrijdag
avond a.s. het Frans-romantisch
georiënteerde Van den Heuvel-or
gel in de Nieuwe Kerk in Katwijk
aan.?ee bespelen. Het betreft het
op één na laatste concert in de In
ternationale Zomer-Orgelserie '87.
Daniel Roth, die hoofdorganist is
van de St. Sulpice-kerk in Parijs,
zal werken vertolken van Charles-
Marie Widor en Louis Vierne. Bei
de componisten, die veertig jaar
geleden overleden, hebben ooit het
monumentale Cavaille-Coll-orgel
in de St. Sulpice als hoofdorganist
bespeeld. Het orgelconcert begint
om 20.15. Kaarten zijn verkrijgbaar
bij de Katwiikse VVV.
Aan de adviezen van de Israëliër,
die eerder adviseerde over beroem
de zalen in het buitenland, is tot nu
toe geen honorarium verbonden.
"We hebben dat bewust zo afge
sproken", aldus Sinnige: "Melzer
wil niemand in de wielen rijden.
We willen geen competentiestrijd".
De directeur van het Muziek
theater doelde op de teleurgestelde
reactie van de Delftse hoogleraar
P. de Lange, die zich tot de opleve
ring van het gebouw vele jaren be
zig hield met de akoestiek er van
en ook in de oude luistercommis
sie was vertegenwoordigd. De Lan
ge bemoeit zich nu niet meer met
het Muziektheater. Sinnige tekent
daarbij aan dat het van het begin af
aan bekend was, dat er afgelopen
najaar een nieuwe luistercommis
sie zou komen.
AMSTERDAM (GPD) Opera Fo
rum maakt ernst met het begelei
den van jong operatalent. Deze
week begint de inschrijving voor
een concours, waaraan Cristina
Deutekom haar naam heeft ver
bonden. Het voornaamste doel is
om jong Nederlands talent de kans
te geven om praktische opera-erva
ring op te doen. Winnen is geen
hoofdzaak, maar de drie finalisten
krijgen wel een rol in een Forum-
produktie. Bovendien wordt er een
stageplaats voor hen gerealiseerd
bij een gerenommeerd internatio
naal operahuis. Daarvoor zijn be
dragen van 12.500, 10.000 en 7500
gulden beschikbaar.
De inschrijving sluit op 30 sep
tember. In het weekeinde van 10
en 11 oktober worden erin Ensche
de audities gehouden. Half oktober
wordt bekendgemaakt welke tien
personen tot de tweede ronde zijn
toegelaten. De tien uitverkorenen
worden venmlgens door een jury
bij al hun artistieke activiteiten ge
volgd. Bij alle optredens, concer
ten, openbare lessen en voorstel
lingen en niet te vergeten de daar
bij behorende repetities is de jury
aanwezig.
Op zondag 10 januari wordt er
een tweede auditie gehouden. Alle
tien de kandidaten zingen twee
werken, die in overleg met de jury
worden vastgesteld. In de beoorde
ling zit een advies verwerkt met
aanbevelingen voor het vervolg
van de loopbaan.
De drie kandidaten, die als fina
listen worden aangewezen, zullen
zich op 13 februari aan het publiek
presenteren met begeleiding van
het Forum-orkest. Na het optreden
wordt bekendgemaakt hoe de prij
zen zijn verdeeld. Het ziet er naar
uif. dat het slotconcert zowel door
radio als televisie rechtstreeks
wordt uitgezonden.
Voor de persconferentie, waar
een en ander bekend werd ge
maakt, was Opera Forum naar het
Amsterdamse Concertgebouw ge
togen.
„We hebben die plek gekozen
om aan te geven, dat we geen pro
vinciale opera, maar een nationale
opera geworden zijn", lichtte Fo
rum-directeur Westerhoud toe. De
instelling van een concours, waar
in de nadruk ligt op observatie en
coaching van talent en op advies
over hun toekomst, is volgens hem
noodzakelijk. „Wil je als land se
rieus met opera bezig zijn, dan zul
je wat aan eigen kweek moeten
doen".
