'Evangelie behoort zichzelf te sponsoren'
Bakker gaat, Drewes komt
Anne van der Meidenhoogleraar massacommunicatie:
Videofilm
over Leidse
diakonie
Nieuwe rector Hendrik Kraemer Instituut
Kerken voor daklozei
Geschilderde opstandigheid in kerkgebouw
GEESTELIJK LEVEN
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1
Gesponsorde evangelie
verkondiging via de media.
Professor dr. Anne van der
Meiden, docent massacom
municatie en public relations
(PR) aan de rijksuniversiteit
in Utrecht, vreest, dat we
steeds vaker met dit feno
meen te maken zullen krij
gen. Hij is daar niet gelukkig
mee. In het blad 'Vrijzinnig
Vizier': "Of ben ik ouderwets
als ik beweer, dat het innerlij
ke van het evangelie zich niet
zomaar laat uitzenden? En
zeker een gebedsdienst niet.
De adem van de ziel laat zich
niet wereldwijd registreren
en herhalen".
"Uiteraard mag de kerk via de
media haar presentie en bood
schap uitdragen. Maar dan vol
gens de normen die haar eigen
ethiek dicteert: minstens be
scheidenheid en respect voor het
mysterie. Daar past geen com
mercie bij. En ik vind uit PR-
overwegingen, dat een bedrijf
dat gewoon niet kan maken en
niet moet willen".
Aanleiding tot Van der Mei-
dens ontboezeming was de we
reldwijd uitgezonden gebeds
dienst van de paus ten dienste
van de wereldvrede eerder dit
jaar. 'Global Media' zorgde er
voor, dat 1,5 miljard mensen dat
konden zien. Achttien satellieten
en duizend technici waren nodig
voor deze grootste net-workstunt
in de geschiedenis van de nieu
we media. Een bekende balpen-
nenfabriek sponsorde het Vati
caanse initiatief.
Inspraak
Het idee dat zakenlieden of rij
ken de kerk ondersteunen met
hun geld is niet nieuw.
Van der Meiden: "Je hoeft in
oude kerken maar te kijken naar
de glasinlood-ramen en je ziet de
namen van gulle gevers inge
brand. Dat waren weliswaar
schenkingen, waar geen presta
tie tegenover stond. Maar uit de
kerkgeschiedenis weten we ook,
dat rijke families wel degelijk
vanwege naambekendheid kerk
bouw, kerkverfraaiingen en zelfs
priesterposten en predikants
plaatsen bekostigden, in ruil
voor inspraak in tal van zaken en
zelfs voor het exclusieve recht
om dominees te benoemen. En
de tijd is niet ver achter ons, dat
het vanwege de grote geldschie
ters niet mogelijk was in bepaal
de hervormde gemeenten predi
kanten te beroepen omdat hun
leer enigszins of sterk afweek
van die der regerende klasse".
Van der Meiden verwijst ook
naar het tv-optreden van 'elek
tronische dominees' in Amerika,
gesponsord door bedrijfsleven
en fundaties.
Water en vuur
Sponsoring en evangelie-ver
spreiding verhouden zich in we-
Van der Meiden
geen zaken vermengen...
zen als water en vuur, zegt Van
der Meiden. Niét als de gulden
regel wordt nagevolgd van de
rechterhand, die niets aan de lin
ker laat weten, zoals bij donaties.
"Bij sponsoring is er altijd een
bijbedoeling: naambekendheid,
je naam willen verbinden met
iets dat de mensen goed vinden.
Je versterkt er je imago mee".
"Zo worden gemakkelijk twee
zaken vermengd die beter niet
met elkaar vermengd kunnen
worden".
Ook in de tendens om alleen
grote, sensationele gebeurtenis
sen uit te zenden - omdat daar
kijkers voor zijn - ziet de
Utrechtse docent massacommu
nicatie een bedreiging. "Het ge
vaar is niet denkbeeldig, dat het
imago van de kerk dan gaat sa
menvallen met het massale, het
spektakel. Wie maken de selectie
van wat wél en wat niét wordt ge
presenteerd via de satellieten?
Uiteraard de sponsors".
Het bedrijf dat de gebeds
dienst van de paus sponsorde liet
weten, dat het de ideële overwe
gingen het zwaarst had laten we
gen, maar dat de naam van de fir
ma nu toch wereldwijd in de pu
bliciteit zou komen, al was het al
leen al vanwege de discussies die
rond dit programma zouden ont
staan. Van der Meiden: "En zo is
het ook gegaan".
Kern
"Voor sommige bedrijven
staat het sjiek, in één adem te
worden genoemd met een bid
dende paus. Het reclamegeld
wordt nueens op een andere ma
nier besteed. Men kan in circuits
doordringen die tot nu toe geslo
ten bleven. Eventuele negatieve
beoordelingen kunnen zodoende
worden weggenomen, in de zin
van: zo slecht zijn ze dus nog
niet".
Conclusie van dr. Anne van-
der Meiden: "Niets tegen sponso
ring, maar wel tegen sponsoring
van zaken die zichzélf behoren te
sponsoren". "De Geest dringt niet
door via geselecteerde spektakels.
De kern van het geloof is nooit
door een oor gehoord en niet in
het hart van een mens opgeklom
menlaat staan door een oog ge-
Leiden. Dinsdagavond begii
weer het wekelijkse oecumenisch
avondgebed in Leiden in de out
katholieke kerk Zoeterwoudsesii
gel/hoek Cronesteinkade. Elk
dinsdagavond van 7 uur tot half
een 'rustpunt voor bezinning, g
bed en zang'. Dit avondgebed b|
staat al een paar jaar. Het was ee
particulier initiatief in samenwe
king met de plaatselijke Raad v^
Kerken. f
1
Zendingshuis. Het Zending j
huis in Oegstgeest bestaat op 1
september 70 jaar. Oud-rector dr.
H. Enklaar beschreef die geschil J
denis en maakte daarbij gebrui
van vele illustraties. Voor f. 7,50 I
zijn verhaal te koop bij het Zei
dingsbureau, L-idsestraatweg 11
Samenstelling
van deze pagina:
S.J. de Groot
LEIDEN - In Leiden is een video
film van 25 minuten gemaakt over
de hervormde diakonie. Makers
waren leden van een videogroep
binnen de hervormde wijkgemeen-
te 'Vredeskerk-Staalwijk'.
De diakonale predikant A. Dron-
kers beoordeelt de film als een 're
delijk geslaagde poging' om de
hulpverlenende functie van de
kerk onder de aandacht te bren
gen. "Als je zelf een rol speelt in
zo'n produktie, kun je er moeilijk
méér over zeggen, maar het geeft
op niet-professioneel niveau echt
een aardig en goed beeld van de
dingen waarmee de diakonie in de
ze tijd bezig is". En dat betreft dan
zowel de activiteiten in de stad
vanuit het diakonale centrum 'De
Bakkerij' als het werk van de dia
kenen in de wijken.
Het is in de eerste plaats de be
doeling, dat deze videofilm in de
wijken gaat circuleren.
Dronkers: "Op gemeente-avond
en en catechisaties bijvoorbeeld en
in groepen. Er bestaat over het dia
konale werk nogal onduidelijk
heid. Zo'n film is dan heel bruik
baar om daar wat aan te doen.
Beeld is vaak indringender dan
woorden alleen. Mensen herken
nen in hun eigen stad plaatsen
waar dingen gebeuren. Na het film
pje volgt haast vanzelf een gesprek
Zelf heeft dominee Dronkers de
film al op een wijkavond in 'Ste
venshof vertoond. Dat is niet zon
der resultaat gebleven. Gemeente
leden daar lieten zich inschakelen
voor mensen die hulp nodig had
den.
Missie- en Zendings
kalender (1988), waarvan de ver
koop eind deze maand begint, be
staat uit kleurreprodukties van
schilderingen in de kerk van San
Jacinto in Tocaima. Hij is een uit
gave van de Nederlandse Zen
dingsraad (Amsterdam) en het
Centraal Missie-Commissariaat
(Oegstgeest). Zij hebben de rech
ten kunnen kopen voor publikatie
van deze unieke, demonstratieve
wandschilderingen in een Latijn-
samerikaanse armenkerk.
Tocaima is een gewoon provin
ciestadje in Colombia, aan de rivier
Bogota, waar de armoede model
kan staan voor de situatie van mil
joenen Latijnsamerikanen.
Op een dag belde een nogal
schriele jongeling bij de kerk aan.
Met de Italiaanse pastoor had hij
uitvoerig gepraat over muurschil
deringen in de kerk. De pastoor
wilde dat wel, maar dacht meer aan
iets devoots. De jonge schilder ech
ter was niet zo naar binnen gericht.
Hij vond het dagelijks leven in zijn
land onrechtvaardig en wreed en
was daar opstandig over. En de in
woners van Tocaima voelden dat
helemaal met hem mee.f
Zo kwam het dat Alfredo Garzó
op de binnenmuren van de Jacin-
to-kerk een verhaal mocht schilde
ren dat wel wat'anders was dan de
pastoor zich eerst had voorgesteld.
Hij creëerde een complete 'Exo
dus', voorstellend de uittocht van
de Latijnsamerikanen uit onder
drukking en uitbuiting. Het kerk
gebouw is er in korte tijd beroemd
door geworden. Maar ook berucht,
want de gegoeden onder het volk
zijn minder goed te spreken over
opstandigheid in een kerkgebouw.
De laatste jaren groeit Garzóns
naam in Colombia als politiek car
toonist en illustrator.
Voordat de schilderingen wer
den aangebracht, hadden de mu
ren eigenlijk een bepaalde bewer
king moeten ondergaan. Maar dat
gebeurde niet. Gevolg was, dat de
schilderingen niet lang goed ble
ven, ook al door de warmte in de
kerk en de duiven die er vrij spel
hadden. Pas toen ze op kosten van
de Nederlandse uitgevers van de
kalender waren gerestaureerd, kon
de fotograaf aan het werk. Deson
danks hoefde de verkoopprijs (f.
7,50) van de kalender niet omhoog.
Op de achterkant van de dertien
kleurplaten staan gebeden en ver
zen, die uit het volk.zijn voortgeko
men. Ze onderstrepen hoe het me
rendeel van de bevolking eraan toe
is. Zo wordt een vlugschrift geci
teerd, dat als veelzeggend thema
heeft: "Er zijn honden die beter le
ven dan mensen".
Na 31 augustus is deze kalender
te verkrijgen bij de plaatselijke
werkgroepen voor Zending en Mis-
OEGSTGEEST - Volgende
week vrijdag, 4 september, zal
dr. D. Bakker het rectoraat van
het Hendrik Kraemer Instituut
in Oegstgeest overdragen aan
drs. B. F. Drewes (50). Hiermee
besluit Bakker - die gebruik
maakt van de regeling tot ver
vroegde uittreding en inmid
dels naar Amerongen verhuis
de - een loopbaan geheel in
dienst van de Zending.
Dr. Bakker - geboren in 1924 -
werd in 1951 door de Gereformeer
de Kerken naar Midden-Java uit
gezonden en trad daarmee in de
voetsporen van zijn grootvader en
vader. Zij waren bij de pioniers- en
opbouwfase van de kerk van Mid
den-Java betrokken. Zelf groeide
hij op in Indonesië en na zijn stu
die theologie aan de Vrije Universi
teit werkte ook hij twintig jaar lang
voor de kerk daar. Zijn studie tot
doctor in de theologie was gewijd
aan de islam.
In 1971 verbond dr. Bakker zich
aan het Hendrik Kraemer Instituut
in Oegstgeest, de door de hervorm
de en gereformeerde Zendingen in
het leven geroepen instelling waar
werkers in Zending en Werelddia-
konaat zich voorbereiden op hun
taak in de Derde Wereld. Vijf jaar-
later werd hij rector van dit insti
tuut.
Twee van Bakkers kinderen
volgden in die tijd een voorberei
dingscursus om in India en Mo
zambique te gaan werken. In de fa
milie Bakker laat zich eeri eeuw
zendingsgeschiedenis beschrijven
De afscheidsbijeenkomst is op 4
september om half 4 in de Paulus-
kerk aan de Warmonderweg. Bak
ker zal daar zelf een voordracht
houden over 'wederkerigheid tus
sen Europese trainingsinstituten'.
Hij kan uit ervaring spreken, want
hij was jarenlang betrokken bij de
bezinning van deze instituten op
hun taak als trainers van zendings
werkers in een veranderende we
reld. De afscheidsreceptie is van 5
uur tot half 7 in het Zendingshuis
aan de Leidsestraatweg 11 in
Oegstgeest.
Dan kan men ook kennismaken
met de nieuwe rector, drs. Drewes,
gereformeerd predikant in algeme
ne dienst. Drewes heeft ruim
twaalf jaar het vak Nieuwe Testa
ment onderwezen aan de theologi
sche hogeschool in Jogjakarta
(Midden-Java). In 1981 kwam hij
naar Nederland terug. Het jaar
daarop werd hij verbonden aan de
gereformeerde kerk van Hillegers-
berg-Terbregge ten behoeve van
de Evangelische Broedergemeente
(Hernhutters) in Rotterdam.
B.F. Drewes
...nieuwe rector...
De Braziliaanse bisschop Joao
Resende Costa is begonnen met
het beschikbaar stellen van kerk
gebouwen voor de duizenden dak
lozen in zijn bisdom Belo Horizon-
te.. Tot grote verontwaardiging van
veel kerkleden en van de plaatselij
ke autoriteiten heeft Costa al in een
paar kerken huisvesting geboden
aan 600 dakloze families.
De gezinnen mogenkoken en
slapen in de kerken, in afwachting
van een beslissing van de overheid
om grond voor hen beschikbaar te
stellen waar zij huizen op kunnen
bouwen. Een van de kerken is
nieuw en nog niet officieel in ge-
bruik genomen. In de andere gaan
tussen de potten, pannen en bed
den de godsdienstige activiteitej
gewoon doof.
Ook de burgemeester van Santj
Lucia, waar een van de Kerkei
staat, heeft bij Costa zijn bevreem
ding over deze gang van zaken gé
uit. Hij beschouwt de bisschoppe
lijke daad als een dwangmiddel.
In zijn verweer legt de bisscho;
er de nadruk op, dat hij weliswaat
niet verantwoordelijk is voor "d<
schandalige situatie waarin de dak
loze families moeten leven", maai
dat het wel zijn christelijke plich!
is, deze mensen waar dat maar mo
gelijk is te helpen zolang andere^
•dat niet doen.
LEIDEN' Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Alblas, 11.45 studentenekklesia; Mare-
kerk 10 dr. Meijers, 5 ds. De Vreugd,
Amersfoort; Maranathak. (L. Morsweg)
10 ds. Kramer; Oecumenische geloofs
gemeenschap De Regenboog (Meren-
wijk) 9.30 pastoor H. van Breukelen en
pastoor v. Well, 11.15 pastoor v. Well; Be-
thlehemkerk (Driftstr.) 10 ds. v.d. Vel
den, gez. dienst; Bevrijdingsk. (Mont-
gomerystr.) 10 (ha) en 5 ds. Rietveld;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Nauta,
ha; Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs.
Wijk 'Stevenshof zie na geref. kerk.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 me
vr. A. Rijken-v.d. Berg. Diakonessen-
huis elke zat. 10.30 rk. dienst, morgen
10.30 ds. v. 't Hof. Endegeest zie Oegst
geest. Geref. Kerk Vredeskerk zie herv.
gem.; Petrak. (Surinamestr.) zie Bethle-
hemkerk; Oude Vest 10 ds. Keyser,
Utrecht; Maranathak. zie herv. gem
Bevrijdingsk. zie herv. gem.; bejaarden-
huis Groenhoven 10 ds. Verdoorn; Me-
renwijk zie herv. gemeente. Wijk Ste
venshof, gebouwtje 'Dijkhof (Rijndijk)
10 kand. D. Rodenburg. Geref. K. Vrijg.
(Herengr.) 10 en 5 ds. Houtman. Chr. Ge
ref. K. (Steenschuur) 9.30 en 5 ds. F.
Franken, Zeist, ha, samen met gehoor
gestoorden. Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en
4.30 ds. Boogaard. Geref. Gem. in Ned.
(Bethlehemkerk Driftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. W. F. Jense. Doopsgez.-Remon-
str. Gem. (Lokhorstk. Pieterskerkstr.)
10 ds. De Clercq. Baptistengem. (O. Rijn
3) 10 ds. Agtereek. Evang. Gemeen
schap (Middelstegr. 3) 9 en 10.30 evang.
S. van Groningen. Evangeliecentrum-
Pinksterbew. (Bethlehemskerk Lam
mermarkt) zo. 10 en wo. 8 evang. Zijl
stra, vrijd. 8 jeugddienst. Pinkstergem.
(O. Vest 13) 10 hr. J. Eikerbout. Leger
des Heils (hoek Vestestr./Groenesteeg)
10 en 5. Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd.
24): 9.30 en 4, wo. 8. Zevendedag-adven
tisten ('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten) elke zat. 9.45 bijbelstudie,
10.45 predikdienst. Christelijke Weten
schap (Steensch. 6) 10.30. Kerk van J.
Chr. v.d. Heiligen der L. Dagen
(Brahmsl.) 9.30, 10.30 en 11.20. Oud-Ka-
th. K. (Zoeterw.singel) zo. 10. Rooms-
Kath. K. Haagweg zat. 7. zo. 10.30; He
rensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11; Rijndijk
(Leiden-V.schoten) zat. 7, zo. 9.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof); Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30
en 11; Lammenschansweg zat. 7, zo. 9 en
10.30; Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30,10.45 en
12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H. Rijn
dijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 hr. Hoffe-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10 ds.
v. Driel, 7 hr. De Haan, Zevenhoven. Ge
ref. Kerk 10 ds. Wilschut, 6.30 ds. Boer.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst, 7 ds.
_Rrms Tïtrpchf Rk TOrlc 7 vn in 3D
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Eijsenga, Zw.dam,
ha; Kruiskerk 9.30 dr. Haitsma, Bos
koop; Opstandingskerk 9.30 ds. Omme-
ring, 6.30 ds. Jonkman; G. Herderkerk
10 ds. Mulder, 7 ds. Nieuwenhuis; De
Bron 9.15 ds. Taselaar, 10.15 ds. Nieu
wenhuis, 6.30 ds. Verheul; Ashram
(Marsdiep) 10 ds. Verheul; Oudshoornse
kerk 10 ds. Ter Bals; Sionskerk (Me
teoorlaan) 9.30 en 6.30 ds. Ouwendijk,
ha. Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 en 5
(jeugddienst) ds. Boer; Salv.kerk 9.30
ds. Heiner, Woerden, 6.30 ds. Wilschut.
Geref. K. Vrijg. (aula school Bospark)
9.30 ds. Heida, 5 ds. Grutter. Ned. Geref.
Kerk (school Willemslr.) 9.30 ds. De
Lange, 4.30 ds. M. de Jong. Chr. Geref.
Kerk (Grijpensteinstr.) 9.30 en 4.30 ds.
v.d. Meij. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr.
240) 9.30 en 4. Bapt.gem. (Molenwerfstr.
1) 10 en 6.30 ds. Koekkoek. Bapt.gem.
Noord (school Kalkovenw. 62) 10 hr. J.
van Barneveld. Volle-evang.gem. ('De
Ark', Pr. Hendrikstr. 54) 10 hr. H. Bult
huis. Pinkstergem. (school Batestein 16)
10. Christengemeente 'De Hoeksteen'
(geb. 'Bethel', hoek Emmalaan) 10.
Leger des H (Zonneweg 3) 10 en 5. Re-
rnonstr. Gem. (Van Mandersloostr. 36)
10 ds. G. Bloemendaal. Rk Kerk: Bonifa-
ciusk. zat. 7, zo. 9.45 en 11.30 (jongeren
viering); Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De
Bron zat. 7, zo. 9 en 11
BENTHUIZEN: Herv Gem. 9.30 ds. G.
H. Abma, 6 ds. F. Hoek. Geref./Herv.
Gem. (dorpshuis 'De Tas') 10 ds. Pettin-
ga, Zoetermeer. Geref. Gem. 9.30 en 6 ds.
BODEGRAVEN: Herv. Gem Dorps
kerk 9.30 mevr. ds. Terlouw-Sterk, 6.30
ds. Wieman; Salv.kerk 9.30 ds. v.d. Hoef,
6.30 ds. Terlouw; Bethl.kerk (Nieuwer-
brug) 9.30 ds. Blom, Zuilichem-
Nieuwaal, 6.30 ds. v.d. Hoef. Geref. Kerk
9.30 ds. Elderman, 6.30 ds. v.d. Berg,
jeugddienst. Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.)
9.30 ds. D. Vreugdenhil, 3 ds. v.d, Haar.
Geref. Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30
ds. Bac. Evang.-Luth. Gem. 10.30 mevr.
H. W. Muller, A.dam.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. v.d. Pol, 6.30 zie geref. kerk; De Stek
9.30 ds. G. de Jong. Geref. Kerk 9.30 ds.
v. 't Hoff, 6.30 ds. Vlasblom. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 5 ds. A. P. v. Langevelde.
Geref. Gem. 9.30 leesdienst, 7 ds. F. Ha-
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 en
6.30 ds. De Graaf. Geref. Kerk 9.30 ds.
Noordam, Bleiswijk, 5 ds. Huisman. Rk
Kerk: dorp zat. 7, zo. 10 en 11.30; Anker
zat. 7, zo. 8.45 en 11.15; Rijndijk zat. 7. zo.
10
HILLEGOM:^Herv. Germ 10 ds. Roth-
Hofland, 7 ds. De Gelder, Lisse, ha. Chr.
Geref. Kerk 10 en 7 ds. J. v. Langevelde.
Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9 en 11; Jozefk.
zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10. ds. Hoog-
endijk, Alphen. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
DE PLAAG: Herv. Gem. 9.30 ds. Kolde-
wijn. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. Dorpsk. 9.30 prof. dr. v.d. Beek, 6
ds. v. Niel; Ontm.kerk 10 ds. Sloof, 6.30
ds. Stam, Ter Aar, interk. evang.dienst.
Herv. Gem. 'De Rank' (P. Groen-colle-
ge) zie Katwijk aan Zee. Geref. Kerk 9.30
ds. Kuiper, Noordwijk, 6.30 ds. Kersten.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N
Kerk 10 ds. De Jong, 6 ds. Christ; O.
Kerk 10 ds. Schuurman, 6 ds. De Jong;
Ichthusk. 10 ds. Bogaard, 5 ds. Hovius;
Pniëlk. 9.30 ds. Vroegindeweij, 6 ds.
Schuurman; Maranathakerk (Rijnsoe
ver) 10 ds. Driebergen, 6 kand. W. Meij
er. Overduin 2.15 hr. E. Bergman. Wijk-
gebouw 'De Hoeksteen' (Burgers-
dijkstr.) 9.30 laatste Duitse dienst. Herv.
Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-college
Pr. Frederikdreef 15) 10 ds. N. v. Eg-
mond, Utrecht. Geref. Kerk Vr.kerk 9.30
ds. Kersten, 5 ds. Bras, S.heim; Triumfa-
tork. 9.30 ds. v.d. Horst. Zie ook Ontm
.kerk. Geref. K. Vrijg. 9.30 leesdienst,
5.30 ds. Heida. Ned. Geref. K. (aula Best-
evaer-mavo) 9.30 en 7 kand. J. v. Es. Chr.
Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom. Vrije
Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds.
vH Rplt r-PrpfCpm iRpinicpclr 1 O pn
5 leesdienst. Geref. Gem. in Ned. (Lou-
westr.) 10 en 5. Volle-evang.gem. (Voor-
str. 48) 9.45. Onafh. baptistengem. (Am-
bachtsweg 2) 10 hr. A. Driesprong,
Dordrecht.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. 10 ds. Lapré. Zie ook Geref. Kerk.
Geref. Kerk 10 ds. Nooteboom, Nieuw
koop, 7 ds. W. A. v.d. Lugt, gez. intrede-
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 (ha) en 6.30 ds. Knorth;
Hoofdstr. 10 ds. v.d. Bom, ha; Schep-
pingsk. 9 en 10.30 ds. v. Loenen. Ley-
thenrode 10 ds. R. Lutmers. Elis.zieken-
huis 9.30 hoogmis, 11 ds. Brommet.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr. J. de
Vries. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 kand E
Klootwijk, Utrecht. Geref. Kerk 9.30 ds.
v.d. Kooi, 7 ds. Zijl. Rk Kerk zat. 7, zo.
7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. De
Gelder; Pauluskerk 10 ds. 't Hooft, 7 ds.
Delhaas, Middenmeer. Geref. Kerk 10
ds. Homans, Veenendaal, 7 ds. Koster,
Katwijk. Geref. K. Vrijg. 9.30 en 4.30 ds.
A. Boersma. Ned. Geref. Kerk (Salvato-
ri) 10 leesdienst, br. G. J. Rietkerk, 5 ds.
Vos. Chr. Geref. Kerk 10 en 7 ds. Van
Dijken. Geref. Gem. 10 en 4 leesdienst.
Evangeliegemeente (Heereweg 52a) 9.45
hr. C. v.d. Meij. Rk Kerk: Agathakerk
zat. 7, zo. 10.30; Poelpolder zat. 7, zo.
10.30; Mariakerk zat. 7, zo. 9 en 10.30' En-
pf-'lhp\y 7,-if 7 7n fl ?n nn 11
Hooglandse
kerk in Leiden
(foto Wim Dijkman)
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds. We-
gerif, 6.30 ds. De Graaff. Geref. Kerk 9.30
ds. Stroes, Nieuwerkerk a.d. IJssel, 5 hr.
E. van Olst, avondgebed. Chr. Geref.
Kerk 9.30 leesdienst, 2.15 ds. v.d. Meij
Remonstr. Gem. 10 ds. Friederich.
Evang. gem. (Kruispunt, Kennedylaan
33) 9.30. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Graaff, 6.30 ds. Wegerif. Geref. Kerk 9.3C
ds. Baane, 7 ds. Cziria. Rk Kerk zat. 7, zo
9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv Gem. 9.30 ds
Bergsma. Lekkerkerk, 7 ds. Romein
R.dam. Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Wijn
gaarden. Chr. Geref, Kerk 9.30 en 4.3C
ds. Visser, ha. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 kand. E
v.d. Meer, Hilversum, 7 kand. H. var
Walsum, Ede. Geref. Kerk (W. Verlaat
9.30 hr. Schreuder, 7 ds. De Jong, Bos
koop.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 ds. Ruitenburg, 5
ds. Goossen, Wadd.veen; Hoofdstr.
(Zee) 10 ds. v.d. Lee, 8 nam. Duitse
dienst; De Rank (Golfbaan) 10 ds. Ver-
gunst, Zoetermeer. Zie ook geref. kerk.
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
ds. Kuiper, 7 ds. Ruitenburg; Vinkenl.
(Binnen) 10 en 7 ds. Elgersma; Stich-
tingskerk 11 ds. Cziria, R.burg. Sole Mio
9 ds. v.d. Lee. Rk Kerk Zee zat. 7, zo.
10.30, 7 nam. Duitse dienst; Binnen zat,
7. zo. 9.30 r-n 11.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Wagenvoorde, Bennebroek; De Zilk 10
ds. Hemmes, O.geest. Rk Kerk Victork.
zat. 7, zo. 9 en 11; Jozefk. zat. 7, zo. 9 en
10.30; De Zilk zat. 7, zo. 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. Da Costa; Pauluskerk
geen dienst (miv volgende week weer);
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. R.
van Warfen, Kampen, 7 ds. Vegter. Ger
ef. Kerk 10 ds. Plomp. Geref. Kerk Vrijg.
(aula Dr. Schilderschool) 9.30 stud. J.
Boerma, 3 ds. Houwen, Voorburg. Ned.
Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 ds. Jan-
se, Den Haag, 4 ds. De Lange, ha. Van
Wijckerslooth 4 ds. D. Nicolai. Ende
geest 10 pater Boshouwers. Volle-evan-
geliegem. (Gem.centrum) 4. Rk Kerk
Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7, zo. 9
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte. Geref. K.
9.30 ds. Zijl, 6.30 ds. Buikema. Remon
str. Gem. 10 dr. Meijering. Rk Kerk zat.
7, zo. 9.15 en 11.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11; Petrus-B.
zat. 7. zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. Vlasblom, Boskoop, 7 ds. A. J. de
Jong, Leiden. Chr. Geref. K. 9.30 lees
dienst, 2.15 ds. Bouw, afscheid.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. v. Niel, 5 ds. Wagter; Bet-
helkerk 9.30 ds. Wagter. Geref. Kerk Pe-
trakerk 9.30 ds. Ribberink, 5 ds. Snel;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Snel, 5 ds. Czi
ria; Mar.kerk 9.30 ds. Cziria, 7 ds. Ribbe
rink. Geref. Kerk Vrijg. 10 ds. Grutter,
5.15 ds. Room.-Glvr.'Geref. K. 9.30 en 5
ds. v. Sorge. Evang. Chnstengem. (aula
mavo) 10 br. C. Vork, Heerde. Rk Kerk
zo. 10.30.
RIJPWETERING: Rk Kerk zo. 9 en
10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9.30 ds.
Keuning, Noordwijk, ha, 7 ds. Germans,
ha. Geref. Kerk 9.30 ds. Bras, 7 zie herv.
gemeente. Chr. Geref. K. 10 en 7 ds.
Aarnoudse. Ned. Prot. Bond (Jul.laan
17) 10 ds. B. Kolff-Vos, Naarden. Rk
Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Stam,
6.30 ds. Kirpesteyn,..Waardenburg-Nee
rijnen. Geref. Kerk 9.30 ds. De Reus, 6.30
ds. Aalders. Rk Kerk Aardam zat. 7, zo. 9
en 12; kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en
11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Teijgeler, Zeist, 6.30 dr. Vermeulen,
Koning-Polet, 6.30 ds. Oegema. Gerei
K. Vrijg. 9.30 en 4 ds. Heida.
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkge
meenschap 10 ds. C- J. de Jong. Rk Kerl
zat. 7, zo. 9.30 en 11.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Blanken, ha; De Ontmoetinf
(Noordhofland) 9.30 ds. v.d. Schoot, ha
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds. Ho
nig, ha. Herv. evang. op geref. grondslaf
(kerkgeb. 'Rehoboth', A. van Leeuwen
hoekkade) 9.30 ds. Exalto, Benthuizen
4.30 ds. Groenendijk, Sommelsdijk. Ge
ref. Kerk 9.30 (ha) en 7 ds. De Zeeuw. Gel
ref. K Vrijg. (Bachlaan) 9.30 ds. G. Spiji
kers, 2.30 ds. J. Krijtenburg. Rk Kerl:
Laur.kerk zat. 7, zo. 11; M. Godskerkj
zat. 7, zo. 9.30. Kerk van Engeland (Bril
tish school in The Netherlands, J. v'
Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk
9.30 ds. Kunz, 5 ds. Schipaanboord
Hoeksteen 9.30 ds. Schipaanboord, 6.3C
ds. Kunz; Bethelk. 9.30 ds. Goossen, 6.3C
kand. N. Noorlander; Imm.kerk 9.30
mevr. kand. S. P. Vermeer, Leiden. Ger
ef. Kerk Kruisk. 10.30 ds. De Moor, 5 hr
A- van Veen; Ontm.kerk 9.30 ds. Boni
gers. Geref. K. Vrijg. (Kruiskerk) 8.45 dsj
C. Smelik, 2.30 ds. G. Gunnink. Chr. Af
gesch. Gem. 9.30 en 5 ds. v.d. Want. Oud-
Geref. Gem. (Mercuriusweg 29) 10 ei]
6.30 leesdienst. Remonstr. Gem. 10 mej
vr. ds. Thieme-Tiesing.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Muis(
Rk Kerk zat. 7, zo. 8.30 en 10.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 kand. v. Dis; Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds. J. Visser!
Messiask. 10 ds. Hartzheim, Schevenin'
gen; Dorpscentrum 9.30 ds. Dekker,
R.dam. Geref. Kerk Zijllaan 10 dr. Vlijm,
Voorschoten, 7 hf M. de Ridder, S.heim]
Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30 ds
Fockema Andreae.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds. v. 't
Hof, 6.30 hr. G. v.d. Bos, Ede, jeugd
dienst. Geref. Kerk 9.30 ds. Aalders, 6.30
ds. De Reus. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 hr. De
Haan, 7 hr. M. Schreuder. Geref. Kerk
9.30 hr. F. v.d. Louw, Tienhoven, 7 zié
herv. gemeente.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds
Wolthaus. Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo.
9.30; Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10; Meer^
burgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 9.30 en'
11.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.3(1
kand. D. van Noordennen, R.dam, 6.301
ds. Eijsenga. Geref. Kerk 9.30 ds. Buike
ma, 6.30^s. v.d. Kooi, Leimuiden. Re-
