Museum volkenkunde eert grondlegger Von Siebold
Onvrede LDM over beperkte
uitbreiding van waterwinning
Omwonenden De Burcht klagen over
overlast krakers en nachtbrakers
985 DINSDAG 25 AUGUSTUS 1987
Autokraker
opgepakt
LEIDEN - De Leidse politie
heeft gisteravond een 31-jarige
Hagenaar aangehouden die had
ingebroken in enkele auto's
aan het Terweepark, achter het
Leidse station.
De Hagenaar werd in het ge
zelschap van een andere jongen
op heterdaad betrapt toen hij
een radio-cassetterecorder uit
een auto haalde. De politie was
snel ter plaatse en kon de man
nog net op tijd uit de trein naar
Den Haag halen. Hij bleek in
het bezit van twee radio-casset
terecorders.
Bijzondere expositie in de Hortus Botanicus vanaf 2 september
an_ LEIDEN - 's Zomers zijn in de
~ej_ Leidse Hortus Botanicus vaak
groepjes Japanners te zien. Bui-
gr_' gend staan zij vol verering bij het
JW standbeeld van een bebaarde heer:
ng jhr. dr. Philipp Franz von Siebold.
Je£ Aan deze beroemde 'Leidenaar'
'^e wordt in september een tentoon-
en stelling gewijd. En als de finan-
w ciers over de brug komen zal op de
plek van het standbeeld in 1990
a_ een Japanse tuin verrijzen.
,f_ Von Siebold was een Duits arts,
je werkzaam in Nederlandse dienst.
0 Zo vlak na de Napoleontische tijd-
1S we spreken van omstreeks 1823 -
rj. waren heel wat Nederlandse intel-
e. lectuelen op een zijspoor gezet. Om
)r de wetenschap toch op peil te hou-
B. den werden geleerden uit Duits-
land en Engeland hierheen ge-
n haald.
door
it Annemiek Ruygrok
e Von Siebold was er zo een. Een
kundig oogchirurg, die met de op-
dracht om zoveel mogelijk over Ja-
l" pan aan de weet te komen, naar dat
land werd gestuurd. Japan zat nog
r" potdicht. In de dertiende eeuw was
de keizer aan de kant gezet om
plaats te maken voor het militaire
k regime van de Shoguns. Deze si-
tuatie duurde nog voort tot in het
n begin van de negentiende eeuw.
De keizers hadden in de voorlig-
n gende eeuwen overigens gewoon
1 hun hofhoudingen aangehouden,
1 maar enige invloed hadden ze niet.
1 Toen Von Siebold in Japan kwam,
had dit land slechts betrekkingen
met China en met Nederland. Op
het kunstmatige eiland Deshima
s bij Nagasaki was een Nederlandse
factorij. Daar zou Von Siebold zes
1 jaar lang werkzaam zijn.
Wisselwerking
Na zijn aankomst werd hij al snel
geliefd bij de Japanners, omdat hij
hen van hun oogkwalen afhielp. Er
was al snel een wisselwerking: Von
Siebold kwam veel aan de weet
over dé Japanse flora en fauna en
over het volk zelf. En de Japanners
werden op de hoogte gesteld van
de actuele wetenschappelijke ont
wikkelingen in het Westen.
Dr. L. Tjon Sie Fat van de Leidse
universiteit weet zelfs te vertellen
dat Von Siebold op Deshima ging
samenleven met een Japanse
vrouw: Sono Gi. Deze vrouw had
er heel wat voor over om in de na
bijheid van haar geliefde te zijn. Op
Deshima werden namelijk slechts
Japanse geisha's - prostituées - toe
gelaten. Sono Gi liet zich als zoda
nig ischrijven om bij Von Siebold
te kunnen wonen. Een terugweg
was daarna voor haar niet moge
lijk: als Von Siebold Japan zou ver
laten, zou zij geen 'uitreisvisum'
krijgen. En bovendien zou zij niet
naar haar geboorteplaats kunnen
terugkeren. Het paar kreeg een
dochter, die later een beroemd gy
naecologe werd.
Von Siebold leerde snel Japans,
verzamelde grote aantallen etno
grafische voorwerpen en Japanse
planten en dieren, zowel levende
als geprepareerde exemplaren. Hij
liet ook planten en dieren afbeel
den door Japanse tekenaars, onder
wie de schilder Kawahara Keiga.
Tjon Sie Fat: "Op zijn beurt had
Von Siebold de Japanse geleerden
ook iets te bieden. Behalve zijn
kennis over de geneeskunde had
hij plantkunde als hobby. Hij was
een verdienstelijk botanicus.
Verzameling
Tijdens zijn verblijf in Japan
stuurde hij Japanse theeplanten
naar Indonesië, een initiatief dat
grote gevolgen voor dat land zou
hebben. Bij zijn vertrek uit Deshi
ma, in 1829, nam hij hele scheeps
ladingen dieren, planten, zaden en
kunstvoorwerpen mee. Dat vertrek
was overigens niet vrijwillig: Von
Siebold was 'betrapt' op het in be
zit hebben van een landkaart. En
dat was in het besloten Japan ten
strengste verboden. Dit 'vergrijp'
leidde ertoe dat veel kennissen van
Von Siebold werden opgepakt,
Von Siebold zelf werd gedurende
een jaar vele malen verhoord, maar
hij weigerde namen van kennissen
te noemen van wie hij de kaarten
zou hebben gekregen. Een reden
waarom de Japanners hem nog
meer gingen vereren.
Tjon Sie Fat: "Meer dan in Ne
derland wordt Von Siebold in Ja
pan geëerd. Er zijn overal monu
menten voor hem opgericht. En
elk jaar komen hier in Leiden Ja
panners op bezoek om naar sporen
van Von Siebold te zoeken".
Die sporen zijn er wel degelijk.
Want Von Siebold vestigde zich bij
terugkomst in Leiden. De verza
melde planten werden aan de Hor
tus Botanicus geschonken. En zo
kon het gebeuren dat hortensia's,
azalea's en de grote blauwe regen
bij de pergola al ruim anderhalve
eeuw in de Hortus staan te pron
ken.
Zijn collectie kunstvoorwerpen
vormde het ontstaan van het 'Ja-
pansch Museum', het latere Rijks
museum voor Volkenkunde. De
gedroogde planten werden in het
Rijksherbarium opgeslagen. En de
opgezette dieren kwamen in het
Rijksmuseum voor Natuurlijke
Historie terecht.
Von Siebold zelf begon een kwe
kerij van zijn uit Japan meegeno
men planten bij de Zijlpoort. Op
commerciële basis, getuige de
prijslijsten en catalogi die bewaard
zijn gebleven.
Tentoonstelling
Omdat het Rijksmuseum voor
Volkenkunde dit jaar 150 jaar be
staat, besloot men een tentoonstel
ling aan zijn grondlegger te wijden.
Samen met de Hortus, het Rijsmu-
seum voor Natuurlijke Historie en
het Rijksherbarium wordt van 2
september tot 2 oktober in de Hor
tus een expostie georganiseerd. De
Japanse ambassadeur in ons land
zal de tentoonstelling op 2 septem
ber openen. Op de expositie wordt
een beeld -gegeven van het leven
van deze man die zo'n grote in
vloed heeft gehad op de ontwikke
ling van de moderne wetenschap
in Japan en de kennis van de Azia
tische flora en fauna in Europa.
Er is een aantal originele, nog le
vende planten dat door hem is in
gevoerd te zien. Ook originele ex
emplaren (afstammelingen) van
zijn meegenomen zoogdieren, rep
tielen, amfibieën, vogels, insecten
en schaaldieren. Diergaarde Blij-
dorp staat voor de duur van de ten
toonstelling een levende reuzensa
lamander af.
Daarnaast worden enkele prach
tige zogenaamde rolschilderingen
van planten, dieren en tuinen uit
de collectie van het Rijksmuseum
voor Volkenkunde getoond. Als
mede de oorspronkelijke door Von
Siebold geschreven uitgaven van
de befaamde Flora Japonica, Fau
na Japonica en 'Nippon' (over het
leven in Japan) te zien. De Hortus
is dagelijks geopend van half tien
tot half vijf; op zondag van half een
tot half vijf.
Het standbeeld van prof. Von Siebold. in de Hortus staat nu nog in het lover verscholen. Als het aan de heren
Tjon Sie Fat (links) en Lagendijk ligt, is hier in 1990 een Japanse tuin verrezenvolgens de strikte normen van de
universiteit van Kyoto. (foto Jan Holvast)
Japanse tuin
De tentoonstelling is financieel
mogelijk gemaakt door sponsor
werving door de stichting cultureel
participatiefonds. Deze stichting,
aldus secretaris-penningmeester S.
Lagendijk, zal zich ook sterk inzet
ten om drie ton los te krijgen om
op de plek waar in de Hortus het
beeld van Von Siebold staat, een
Japanse tuin in te richten. In 1990,
wanneer de Hortus 400 jaar be
staat, moet dit stuk van 50 bij 25
meter zijn ingericht. Daartoe wordt
prof. Nakamura, hoofd van de fa
culteit tuinarchitectuur in Kyoto
aangetrokken. De tuin zal aan de
kant waar nu de buitenkassen
staan een muurtje krijgen. Oude,
voor een deel door Von Siebold
meegenomen bomen zoals de Ja
panse esdoorn, zullen een plaats in
de tuin krijgen. Het is de beoeling
dat de Japanse tuin een evenwich
tiger samenstelling krijgt dan de
negentiende eeuwse Japanse tuin
in landgoed Clingendael (Wasse
naar). "Hoewel dat een prachtige
tuin is, vindt hij bij prof. Nakamu
ra geen genade. Die noemt het een
lachertje", aldus Tjon Sie Fat.
Voorlopig staat Von Siebold nog
over een grasveld te staren. Lagen
dijk is echter optimistisch over de
sponsoring. "Het is in feite een Eu
ropees project. In 1989 wordt in
Brussel een Japanjaar gevierd. Het
moet mogelijk zijn om die drie ton
bij elkaar te spitten".
Maar de eerste spaak werd door
vice-premier De Korte in het spon-
sorwiel gestoken: toen hij mee
deelde dat het staatsbezoek van
koningin Beatrix aan Japan niet
zou doorgaan, draaide het bedrijf
van een mogelijke sponsor opeens
niet meer zo winstgevend als eer
der het geval was. Het is dus een
kwestie van goede diplomatie.
Maar lukt dat, dan zal prof. Von
Siebold over drie jaar uitstaren
over een heuse Japanse bostuin.
En het zullen niet alleen Japanse
Von Siebold-vereerders zijn die
daarvan met volle teugen zullen
genieten.
Pleidooi voor
behoud van
winkelcentrum
Kennedylaan
LEIDEN - De Projectgroep beheer
Fortuinwijk, een werkgroep sa
mengesteld uit ambtenaren en
buurtbewoners, heeft het gemeen
tebestuur gevraagd er alles aan te
doen om het winkelcentrum aan
de Kennedylaan voor de onder
gang te behoeden.
Het winkelcentrum is in een
neerwaartse spiraal terecht geko
men nu met eigenaar Aegon geen
overeenstemming is bereikt over
de beoogde verbouwing en de leeg
stand grijpt in hoog tempo om zich
heen. De projectgroep noemt het
'rampzalig voor de ouderen in de
wijk' wanneer het winkelcentrum
zou verdwijnen. "Wij vragen u als
gemeentebestuur de leiding te ne
men bij het zoeken naar een oplos
sing om het winkelcentrum te red
den", schrijft de projectgroep in
een brief aan B en W.
Volgens wethouder Fase (econo
mische zaken) zijn de mogelijkhe
den van de gemeente om hulp te
bieden uiterst beperkt. "Wij willen
er van alles aan doen. Maar het gaat
uiteindelijk om het geld dat de ei
genaar bereid is in het centrum te
investeren. Wij kunnen als ge
meente moeilijk geld in ander
mans gebouw steken", aldus Fase.
Volgens Fase is de gemeente wel
actief op zoek naar een supermarkt
die zich aan de Kennedylaan wil
vestigen en het winkelcentrum
nieuw leven kan inblazen.
LEIDEN - De Leidsche Duinwa
termaatschappij overweegt be
zwaar aan te tekenen tegen het be
sluit van Gedeputeerde Staten om
maar een beperkte uitbreiding van
de waterwinning in de duinen van
Katwijk en Wassenaar toe te staan.
Het dagelijks bestuur van de pro
vincie meent dat de LDM de capa
citeitsproblemen kan oplossen
door water van andere bedrijven in
Zuid-Holland te betrekken.
A. Salman van de Stichting
Duinbehoud meent dat de LDM
helemaal geen problemen heeft om
voldoende water te leveren. Vorig
jaar ging de duinwatermaatschap
pij uit van een maximale behoefte
aan water van 85.000 kubieke me
ter per dag. Na herberekening
meent de LDM dat het noodzake
lijk is om maximaal 106.600 kubie
ke meter per dag te kunnen produ-
"Dat is natuurlijk
sprong. Een zo grote waterproduk-
tie is volstrekt niet nodig. Wij zul
len dan ook Arob-beroep aanteke
nen tegen dat deel van de werk
zaamheden die schade toebrengen
aan de natuur. Door de uitbreiding
zullen weer een aantal duinmeren
waar vogels broeden, droog vallen.
Dat moet maar eens afgelopen
zijn", aldus Salman.
De directeur van de LDM, ir. J.
Haijkens, meent dat de capa
citeitsuitbreiding wel noodzakelijk
is. Hij zegt de verantwoordelijk
heid voor de toelevering van vol
doende water niet te kunnen dra
gen, wanneer de produktiecapaci-
teit in de duinen niet aanmerkelijk
wordt opgevoerd. De LDM wil de
produktie opvoeren met 10.900 ku
bieke meter per etmaal, de provin
cie heeft slechts toestemming ver
leend voor 3300 kubieke meter. De
LDM denkt de uitbreidingen te
kunnen realiseren zonder schade
aan de natuur toe te brengen. Op
piekdagen zal de LDM dan ook ex
tra water betrekken van andere be
drijven in Zuid-Holland.
Aanvankelijk wilde de provincie
LDM-directeur Haijkens is niet tevreden over het besluit van de pr
geen enkele uitbreiding in de dui
nen toestaan. Pas na een dringend
beroep van de regionaal inspecteur
van de volksgezondheid voor de
miieuhygiëne stond de provincie
een geringe vergroting van de win
ningscapaciteit in het duingebied
toe.
Verdachte van mishandeling
meldt zich bij politiebureau
LEIDEN - Een 25-jarige Hagenaar
die zaterdagnacht zijn 29-jarige
Leidse vriendin ernstig mishandel
de heeft zich gisteren bi j de Leidse
politie gemeld.
De man verdacht de vrouw van
overspel en ging haar na een ruzie
te lijf. De Leidse liep door de mis
handeling een fractuur in het ge-
Bij garage Van der laat en verwondingen over het hele
lichaam op. De Hagenaar was na
de mishandeling spoorloos. Gister
ochtend meldde hij zich vrijwillig
bij het bureau aan de Langegracht.
Hij is ingesloten en gehoord inzake
mishandeling.
INBRAAK
Meer op de Hoge Rijndijk zijn tus
sen zaterdagavond en maandag
ochtend 17 radiocassetterecorders
en 6 autoradio's gestolen. De die
ven kwamen binnen door een van
de toegangsdeuren te forceren.
Volgens de provincie fean de
LDM voldoende water van andere
bedrijven aankopen. Haijkens
denkt echter op dagen met een
hoog waterverbuik (vooral in het
voorjaar of in de zomer) in de pro
blemen te kunnen komen. De di
recteur van het regionale waterlei
dingbedrijf vreest dan inpopulaire
maatregelen zoals een sproeiver-
bod te moeten nemen. "Het is ook
mogelijk de waterdruk te verlagen,
dat levert een besparing op. Ook
zullen we dan de consument moe
ten verzoeken zich vrijwillig beper
kingen op te leggen voor waterver
bruik dat niet strikt noodzakelijk
Haijkens maakt zich vooral zor
gen over de jaren '88 en '89. Daarna
hoopt de LDM voldoende water te
kunnen produceren door onder
meer diepte-infiltratie. Daarbij
wordt het water wordt diep de dui
nen ingepompt, daarvoor heeft de
duinwatermaatschappij water van
een constante kwaliteit nodig, die
nu nog niet voor handen is.
De LDM heeft overigens een ver
gunning om 25 miljoen kubieke
meter water per jaar in het duinge
bied te winnen. Deze vergunning is
echter verleend in de veronderstel
ling dat de capaciteit van de LDM
zeker 19 miljoen kubieke meter per
jaar zou zijn. De duinwatermaat
schappij maakte in het verleden bij
het produceren echter gebruik van
een onjuiste zuiveringsmethode,
zodat de werkelijke capaciteit veel
lager lag. De provincie wil nu een
procedure starten om de vergun
ning door het ministerie van Vrom
te laten intrekken en een nieuwe te
verlenen op grond van de werkelij
ke capaciteit van de winningsmid
delen.
Directeur Haijkens denkt dat de
LDM bezwaar zal maken tegen de
weigering van de uitbreidingen in
de duinen. "We zijn nog aan het be
kijken welke stappen we kunnen
ondernemen. Juridisch ligt het
nogal gecompliceerd. Een van de
mogelijkheden is wellicht om een
Ai ob-procedure te starten tegen de
weigering van de provincie om vol
doende maatregelen toe te staan".
Cursussen K O
In het K O-gebouw aan de
Oude Vest worden woensdag 26,
donderdag 27, vrijdag 28 en za
terdag 29 augustus, alsmede
maandag 31 augustus en zater
dag 5 september informatieve
bijeenkomsten gehouden over de
meer dan 2000 cursussen die de
Leidse volksuniversiteit het ko
mende seizoen te bieden heeft. Op
doordeweekse avonden is het ge
bouw open van 14.00 tot 17.00
uur en van 19.00 tot 21.00 uur, op
zaterdagen van 10.00 tot 15.00
uur. Op 31 augustus en 5 septem
ber ligt de nadruk vooral op de
taalcursussen.
Matilo
Clubhuis Matilo houdt het ko
mende seizoen weer tal van cur
sussen voor groot en klein. Don
derdag 27 augustus wordt een in
schrijf dag gehouden. Wie interes
se heeft voor een van 3e vele acti
viteiten, kan donderdag tussen
9.00 en 17.00 uur en van 19.00 tot
21.00 uur terecht in het clubhuis
aan de Zaanstraat.
Ouderen
55-plussers kunnen zaterdag 29
augustus informatie krijgen over
sociaal-cultureel werk, hulp- en
dienstverlening en voorzienin
gen voor ouderen. Dat gebeurt in
buurthuis Vogelvlucht aan de
Boshuizerlaan (11.00 tot 15.00
uur); buurthuis Westerkwartier
aan de Ten Katestraat (10.00 tot
16.00 uur) en in dienstencentrum
Zuid-West aan het Bevrijdings
plein (van 10.30 tot 16.00 uur). Er
zijn diverse demonstraties en
men kan zich opgeven voor cur
sussen.
Kanker
De komende dagen tot 6 sep
tember) wordt er weer huis-aan-
huis gecollecteerd door het Ko
ningin Wilhelmina Fonds ten be
hoeve van de kankerbestrijding.
Collectanten kunnen zich legiti
meren. Het Leidse comité kan
overigens nog collectanten ge
bruiken. Voor informatie tel.
761041.
Het AZL besteedt extra aan
dacht aan de activiteiten van het
Wilhelmina Fonds op het zoge
naamde Leidse Plein in de
nieuwbouw. Op maandag 31 au
gustus en dinsdag 1 alsmede
woensdag 2 september tussen
10.00 en 14.00 uur kunnen bezoe
kers kennis nemen van de activi
teiten van het fonds.
Tarantella
De dansgroep Tarantella geeft
cursussen folkloristische dans op
drie niveaus. De cursussen start 9
september in het LVC aan de
Breestraat 66. Opgave via tele
foonnummers 123377 of 215650.
Krici Krici
Volksdansvereniging Krici
Krici Ticek begint 4 september
een cursus volksdansen in de
danszaal van het Vlietcomplex
aan de Voorschoterweg te Lei
den, vlakbij zwembad De Vliet.
Er worden cursussen gegeven
voor beginners en gevorderden.
Opgave via Annemarie de Groot,
tel. 01717-9004.
Amnesty
De Leidse wergroep van Am
nesty International zoekt mooie
ontwerpen voor kerstkaarten die
dit jaar voor goede doelen wor
den verkocht. Wie denkt een mooi
ontwerp te hebben, kan contact
opnemen met E. Houtsmuller,
Scheepmaker steeg 2, 2311 SE Lei
den, tel. 144817.
Discussie
over studie
financiering
LEIDEN - De Tweede Kamerle
den Willem Vermeend (PvdA) en
Klaas Tuinstra (CDA) zullen mor
gen deelnemen aan een forumdis
cussie over studiefinanciering. De
deelnemer namens de WD is nog
niet bekend. De Kamerleden zul
len ingaan op de vragen en proble
men die bij studenten zijn onstaan
met de invoering van het nieuwe
stelsel van studiefinanciering.
De discussie wordt gehouden in
het kader van de introductie van
studenten van de Leidse Hoge
school, sector gezondheidszorg.
Hieraan doen circa 400 eerstejaars
hbo-studenten mee. Plaats van de
discussie is Endegeesterwatering
2, een gebouw dat achter het ter
rein van het AZL ligt (zijstraat
Wassenaarse Weg). Aanvang is
15.00 uur.
Inbraak bij Mexx
LEIDEN - Bij de firma Mexx in de
Rooseveltstraat is vorige week in
gebroken. De dieven verschaften
zich toegang tot het bedrijf via het
dak waar zij een houten plaat weg
braken. Bij de diefstal werden 46
meisjespantalons, 30 damestruien
en ruim 40 meisjessweatshirts
meegenomen. De totale waarde be
draagt 7000 gulden.
LEIDEN - Bij een aanrijding giste
ren op de hoek van de Kanaalweg
en de Lorentzkade liep een 17-jari-
ge jongen uit Voorschoten beenlet
sel op. Een 68-jarige automobilist
uit Leiden die vanaf de Kanaalweg
de Lorentzkade wilde inrijden, had
de op het fietspad rijdende brom
fietser niet gezien. Bij de botsing
kwamen de 17-jarige bromfietser
uit Wassenaar en zijn duopassagier
ten val.
LEIDEN - Omwonenden van De
Burcht hebben bij het gemeente
bestuur geklaagd over de toene
mende overlast in de buurt. Vijf
tien bewoners van Oude en Nieu
we Rijn vragen in een brief aan de
gemeenteraad het Burchtterrein
voortaan 's avonds af te sluiten. De
briefschrijvers zeggen bovendien
veel overlast te ondervinden van
uit het gekraakte Brill-complex
aan de Oude Rijn. Het liefst zien zij
dat het kraakpand wordt ontruimd
en een openbare bestemming
krijgt.
De bewoners noemen in hun
brief een aantal redenen waardoor
de omgeving van De Burcht aan
het verloederen is. Behalve dat het
feitelijke monument regelmatig
wordt beklad, lokt het groepen jon
geren die er tot vroeg in de ochtend
verblijven ert herrie maken. "Van
uit de Burchtring worden inbraken
geregeld. Een gevoel van onveilig
heid is zeker niet misplaatst omdat
onze woningen vanaf het Burcht
terrein bereikbaar zijn", aldus de
bewoners.
Ook het nabijgelegen restaurant
Het Koetshuis draagt volgens de
omwonenden bij aan de geluid
soverlast, zij het dat met de pachter
daarover een redelijk overleg mo
gelijk is.
Maar ook het ruim een jaar gele
den gekraakte pand van Brill is de
buurt een doorn in het oog. In de
brief staat: "Het pand ziet er uit als
of er een bom in is ontploft. Er zit
bijna geen glas meer in de ramen.
Op de binnenplaats van het pand
liggen grote hoeveelheden brand
gevaarlijk handelswaar opgesla
gen. De groep nieuwe bewoners
houdt er een rumoerige leefwijze
op r
de bedoeling dat het
pand van Brill verbouwd zou wor
den tot wooneenheden. Tot op he
den is het daar nog niet van geko
men. Volgens de buurtbewoners
zijn de oorspronkelijke krakers
vrijwel allemaal verhuisd. Maar de
omwonenden vinden het 'onge
hoord dat een groep van de wind
levende jongelui zich het recht
meent te mogen aanmeten om op
zo'n prachtige plek in de .binnen
stad in een zo belangrijk gebouw te
kunnen wonen zonder zich daar
voor in te zetten'.
In de vergadering van de ge
meenteraad bleek gisteravond dat
de klacht van de bewoners serieus
wordt genomen. De brief wordt
aan de orde gesteld in een van de
eerstvolgende vergaderingen van
de betreffende raadscommissie.
Daar werd vanuit vrijwel alle par
tijen op aangedrongen.
