Russen zouden gratie voor Hess niet hebben begrepen Godvrezend Urk wil geen tweede Volendam worden Sowj et-rechtspraak veel harder dan in Westen Briefpaus overoudste broeders in geloof (joden) PAGINA 2 VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1987^" Pieter Hakvoort voorde bekladde ramen, van zijn restaurant: ,,lk zwicht niet voor geweld...'' (foto Axipressi Visrestaurant blijft open op zondag Pieter Hakvoort kijkt vanaf het terras van zijn Urker visres taurant 'De Kaap' met een ver beten grimas uit over een heiig IJsselmeer. Ik zwicht niet voor geweld. En ik ben ook niet van plan concessies te doen. Zondag blijven we open". Hakvoort is in Urk 'the talk of the town'. Het visserijprobleem, dat dagelijks goed is voor een actueel onder houd, lijkt er zelfs even onder geschikt aan te zijn. En dat heeft allemaal van doen met zijn besluit om op zondag zijn restaurant open te houden. Het godvrezende Urk, elfduizend zielen, spreekt er schande van. „Commercieel gewin op de Dag des Heren, daar rust een vloek op", zo valt te beluisteren in de haven, waar velen van de oude garde bij elkaar klitten. door Peter Contant Een groot aantal autochtonen - voornamelijk uit de gereformeer de hoek - neemt er aanstoot aan dat, terwijl het gezin te kerke gaat, de toeristen de mogelijk heid krijgen om hun eerste bier tje in het dorstige keelgat te gie ten -bij Pieter Hakvoort. Terwijl de predikant op de kansel het Woord verkondigt, handelt Pie ter Hakvoort, al sinds maart, in strijd met de Tien Geboden, door de rustdag om te bouwen tot werkdag. En er nog aan te ver dienen ook... Het is veel gelovi gen allemaal net even te gortig. Hakvoort was gewaarschuwd. Zelf Urker kent hij de zeden en gewoonten op het eiland. „Pieten Hakvoort weet best hoe het hoort. Want hij is iemand uit de Nederlandse Hervormde kerk", zo benadrukt een Urkse. Afgelo pen weekeinde kreeg Hakvoort het voor z'n kiezen. 'Jullie heb ben niet naar ons geluisterd', stond er deze keer met verf op zijn ruit te lezen. Enkele maan den geleden was op dezelfde wij ze al gemeld: 'We zijn het zat, je moet op zondag dicht'. Bleef hel de eerste keer bij kladden, het af gelopen weekeinde bleef de schade niet daartoe beperkt. Er werden bloembakken vernield, evenals tafels en stoelen op zijn terras. Ook zijn auto moest het ontgelden. In Urk vindt men de tegen Hakvoort genomen maatregelen van de onbekende(n) wel getui gen van weinig liefde voor de naaste. Sommigen spreken er zelfs schande van en de rijkspoli tie neemt de zaak hoog op. „Ten slotte is een plaatsgenoot voor enige duizenden guldens schade toegebracht", aldus adjudant J. Bouwknegt. En burgemeester A.P. Buijs: „Ik kan best begrij pen, dat men tot zulke dingen in staat is. Maar ik betreur het ten zeerste. Dit is niet de weg". Chinees Er is al eens een soortgelijke actie geweest tegen het Chinese restaurant Hai li, dat als sinds vier jaar de deuren op zondag opent. De eigenaar werd ook al gewaarschuwd met een dreigen de tekst, maar die trok zich er niets van aan en verdere repres- sailles bleven uit. „Maar die Chi nees weet niet beter", zegt men in Urk. Hakvoort wel. Ds. K. Eijkelboom van de gere formeerde Bethelkerk in Urk vindt het vervelend dat deze ne telige kwestie aan de grote klok gehangen wordt. Maar de predi kant maakt er geèn geheim van, dat hij er ook z'n zorgen over heeft. „We moeten dit binnens huis oplossen", is zijn mening. „De kerkdiensten en de cateche se zijn prima gelegenheden om de ouderen en de jeugd nog eens te wijzen op wat het Woord hier over zegt". Formeel is er echter niets meer aan te doen aan de ontheiliging van de zondag. De algemene po litie verordening (apv) legt de ho reca althans geen beperkingen meer op die enige rechtskracht hebben. Drie jaar geleden heeft de Kroon een bepaling omtrent de zondagsrust vernietigd. Hak voort voorspelt dan ook dat bin nen vijfjaar alle horecabedrijven in Urk op zondag open zijn. ..Moet ik mijn deuren dichthou den, omdat een aantal mensen uit deze plaats dat zo graag wil? Moest je hier 25 jaar geleden eens komen. Toen was het zondig als je op een fiets reed. Tegenwoor dig staan de parkeerplaatsen bij de kerken vol met auto's. Moetje kijken hoe de verloedering toe slaat", aldus een cynische restau rateur. Broodnijd Natuurlijk komt er broodnijd bij kijken", neemt hij geen blad voor de mond. „Ik heb al van an dere horeca-exploitanten ge hoord, dat ze ook op zondag open willen. 'Ik moet eerst een vergunning hebben voor nieuw bouw', heeft de eigenaar van het Wapen van UFk tegen me gezet Dan opent hij ook op zondag. Het lijkt nu wel alsof ik een grote zondaar ben. Nou, als dit mijn ergste zonde is, dan vind ik het best. We leven tenslotte toch in een vrij en democratisch land. De zondag is nu eenmaal mijn meest lucratieve dag. De omzet is veel beter dan op een doorde weekse dag. De toeristen komen toch wel. Die kun je op zondag niet weghouden uit Urk". „Het beleid is gewoon onvrien delijk voor toeristen. In de nacht van zaterdag op zondag gaat er stipt om twaalf uur een grote ket ting voor de haven, nou ja haven, zodat niemand er meer in of uit kan. De VW krijgt per jaar ook maar een paar duizend gulden subsidie. Van de Urkers zelf moeten we het dan ook niet heb ben. Maar neem van mij aan dat, als een Urker op zondag uit is, hij wel degelijk ergens een ijsje eet of een glaasje bier drinkt. Als het maar niet in Urk is. Hier durft hij dat niet te toen, omdat de sociale controle te groot is". Burgemeester Buijs erkent dat Hakvoort in zijn recht staat: „On danks alles hoop ik, dat men op zondag de zaak dicht houdt. Wij hebben geen behoefte aan groot schalige recreatie. Daarvoor heb ben we niet eens de ruimte. We hebben gekozen voor de visserij. Maar besluit men toch open te gaan, dan sta ik machteloos. Er i: geen uitweg". De ouderen in het dorp nemei vooralsnog geen genoegen met de tolerantie die de wet toestaat. „We moeten uitkijken dat het hier geen tweede Volendam wordt. Het is daar toch ook gi gantisch uit de hand gelopen," zeggen stemmen in de haven. Adjudant Bouwknegt bevestigt: „Men heeft geen zin in al die toe ristische toestanden. Urk moet gewoon Urk blijven, en niets an ders, zo vinden veel autochto nen," aldus de groepscomman dant. Gekiekt Bouwknegt heeft voorlopig het toezicht op restaurant De Kaap verscherpt, al vernacht hij „niet nog een escalatie". Hak voort echter gelooft niet dat het leed al is geleden. „Volgens mij komen ze terug. We zullen zelf wel maatregelen treffen. Het per soneel staat in ieder geval vier kant achter me. Ze zijn bereid om desnoods een nacht te wa ken. Misschien monteer ik wel ergens een fototoestel, zodat de dader direct gekiekt wordt. Vast staat, dat ik het niet zomaar over m'n kant laat gaan. Ik wil weten wie hier achter zitten". ermee proberen bang te maken", is zijn conclusie. Jakovlev somt een aantal draco nische wetten en maatregelen uit de Stalinistische tijd op. die er vol gens hem toe hebben geleid dat de mensen in de Sowjet-Unie van el kaar vervreemd zijn en hun gevoel voor barmhartigheid gaandeweg hebben verloren: „De rechteloze vervolgingen. Er was geen rechts zaak maar een 'bijzondere bijeen komst' van de geheime politie waarin de ergste vonnissen werden uitgesproken zonder aanwezigheid var. de beschuldigde en zonder dat er een procureur of een advocaat aan te pas kwamen." ..Er waren wetten zoals die uit 1932, die iedereen van 12 jaar en ou der tot 'volksvijand' bestempelden als hij maar een paar graankorrels van kolchose-grond had gestolen en daarvoor kreeg je minstens tien jaar, zonder maximum. In 1934 werd bepaald, dat verwanten van volksvijanden voor vijfjaar naar af gelegen gebieden van Siberië ver bannen werden. Bij dit alles werd de bekentenis van de verdachte als afdoende bewijs geaccepteerd en dus werd die bekentenis op alle mogelijke manieren verkregen". Sinds de traumatische jaren van het Stalin-bewind, zo meent Jako vlev, is het Sowjet-volk afgestompt geraakt. De roep om strenge straf fen en de afwijzing van de amnestie is daar een uiting van. Ook vindt hij het verkeerd dat Sowj et-rechters doorgaans straffen in Tonde getal len' uitdelen: „Het leven is dynami scher en comfortabeler geworden. Eén dag onvrijheid is tegenwoor dig kostbaarder dan vroeger. Waar om voelen we het verschil niet tus sen een gevangenisstraf van negen maanden en van een jaar? In het buitenland geeft men ook straffen van een paar maanden of dagen". De strafwetgeving in de USSR is intussen nog steeds zeer streng, zo houdt Jakóvlev de voorstanders van de harde lijn voor. „We moeten de publikatie van de statistieken over strafmaten en aantallen gede tineerden afwachten. Als die be kend zijn, zal de roep om strengere straffen wel verminderen", meeqt hij. Een dergelijke statistiek is ove rigens nog niet in de USSR gepu bliceerd en het is niet helemaal dui delijk of Jakovlev de spoedige ver schijning van zo'n document hier mee heeft aangekondigd. Sprekend over de toestanden in de gevangenissen en de strafkam pen zegt Jakovlev dat de situatie sinds Stalins tijd wel verbeterd is, maar lang niet overal. „En het is vreselijk dat veel mensen vinden dat die omstandigheden slecht be horen te zijn", voegt hij er aan toe. „De misdadiger krijgt als straf vrijheidsberoving. De wet straft hem niet met gebrek aan hygiëne, vernederende verveling, kou of een onwaardige behandeling. Met mis handeling verbeter je geen misda diger. wat de strafkampen be treft: sommige gebieden zijn bij ons nog steeds voor publiek geslo ten. Wat voor geheimen bestaan er daar? Onze pers moet niet volstaan met reportages over rechtszaken. We moeten verder gaan", zegt Jak ovlev een opmerking die voor kort volstrekt ondenkbaar zou zijn geweest uit de mond van een offi ciële hoogleraar aan een officieel staatsinstituut. Het geheel overziend conclu deert Jakovlev dat er gebrek aan barmhartigheid en een te grote hang naar strenge straffen ten na dele werken van de huidige poli tiek van perestrojka (hervorming) omdat uit die instelling niets con structiefs kan voortkomen Tegendraads Alova's gesprekspartner is pro fessor Aleksandr Maksimovitsj Jakovlev, hoofd van de afdeling strafrecht sociologie van het Insti tuut voor Staat en Recht te Mos kou. Zijn antwoord op de stem des plaatsvervanger van Hitiertijdens de t de straffen strenger worden: „Dat is een illusie! In 1962 werd de doodstraf voor omvangrijke dief stal van staatseigendommen inge voerd. Gevolg was: een groter aan tal van dat soort misdrijven op nog grotere schaal, want omdat je toch de hoogste straf kreeg, kon je maar beter een zo groot mogelijke slag proberen te slaan. Toen de doodstraf voor verkrachting werd ingevoerd, leidde dat tot meer moorden: omdat hen sowieso de doodstraf wachtte, ging de ver krachter er vaak toe over de enige getuige van zijn daad, het slachtof fer, te doden". De interviewster verkondigt hierop een andere vrij algemene mening: dat er onder Stalin mis schien wat 'tekortkomingen' wa ren maar dat er tenminste orde heerste. Geen verslapping van de discipline en geen jeugd die zich overgeeft aan rockmuziek zoals nu onder de nieuwe democratie, zo ci teert zij enkele briefschrijvers. Jak ovlev reageert hier fel op: „Zolang de concrete feiten over die tijd niet worden vrijgegeven aan de brede openbaarheid zal deze nostalgie blijven bestaan", zegt hij. „En de tegenstanders van de de mocratie zullen om die oude 'orde' blijven roepen. In werkelijkheid was die 'orde' een mythe, een ver gissing of een opzettelijke leugen. Er was toen meer en zwaardere cri minaliteit dan nu. Trouwens, hoe kun je van orde spreken als in het begin van de jaren dertig de massa le repressies begonnen? Je kunt dat wel orde noemen, maar dan moet je elke systematisch geregel de wetteloosheid zo kwalificeren. We moeten niet bang zijn voor de democratie, maar voor hen die ons MOSKOU Dat Rudolf Hess 40 jaar in Spandau heeft vastgezeten tot. zijn dood toe is, zoals bekend, het gevolg van de houding van de Russen geweest. Ruim 20 keer hebben zij een gratieverzoek afgewezen, aldus een kostbaar monu ment van onverzoenlijkheid tegenover oorlogsmisdadi gers in stand houdend waar de Engelsen, Fransen en Amerikanen allang vanaf hadden gewild. door Alexander Münninghoff De Russen zijn gepikeerd nu hun dat achteraf van verschillende kan ten wordt verweten. Als het aan hen had gelegen was Hess immers direct na de processen van Neuren berg gewoon opgeknoopt en ze vin den eigenlijk dat ze met het levens lang-vonnis al extreem menslie vend zijn opgetreden. In een land van ruim 20 miljoen oorlogsslacht offers is vergevingsgezindheid nu eenmaal niet de eerste prioriteit. Daar komt bij dat men in de Sow jet-Unie veel meer vertrouwd is met het fenomeen van de doodstraf dan bij ons. In dit land worden nog steeds moordenaars en mensen die zware economische delicten heb ben begaan gefusilleerd onder vrij wel algemene instemming van de bevolking. Bezien tegen die achter grond zou het verder pardonneren van een oorlogsmisdadiger, wiens leven notabene reeds was ge spaard, voor de Sowjet-burger vol strekt onbegrijpelijk en zelfs bele digend zijn geweest. De talloze reacties op het besluit van het Presidium van de Opperste Sowjet van 18 juni j.l. om, in ver band met de komende viering van de 70e veijaardag van de Oktober revolutie een amnestie aan een aan tal categorieën gevangenen te ver lenen hebben laten zien hoe* het Sowjet-pubhek over de bestraffing van misdadigers denkt. Veruit de meeste brieven die bij de dag- en weekbladen over dit thema nog steeds in pakken binnenkomen ademen een sfeer van verontwaar diging: „Alweer een amnestie! Is dat geen principeloosheid, kort zichtigheid en onverantwoorde lijkheid ten aanzien van de meer derheid van het volk, de eerlijke mensen, die zonder gevaar willen leven?" verwoordt P. Donetsko uit Tsjerkassy de heersende mening in een brief aan het spraakmakende weekblad 'Ogonjok'. En de familie Kozeljski uit Tasj- kent roept uit: „Als we ons willen bevrijden van onze tekortkomin gen, moeten we meedogenloos op treden tegen de dragers ervan. We leven nu in een tijd van sociale re volutie laten daarom onze wet ten ook revolutionair zijn, dus kei hard!" Een grote meerderheid van de briefschrijvers", zo zegt 'Ogonjok'-verslaggeefster Anna Al- ova, „is tegen amnestie en vaak in een moeite door, voor de handha ving van de doodstraf en zelfs voor een uitbreiding van de toepassing volks is dermate genuanceerd en tegendraads, dat het artikel mo menteel het gesprek van de dag in Moskou is. Jakovlev begint met wat sussen de woorden: onder diegenen die vrijkomen zitten geen moorde naars, verkrachters, rovers of ban dieten, dus de eerzame burger hoeft niet bang te zijn dat de straat onveilig zal worden. Maar op de vraag van de interviewster, of am nestie als zodanig niet afbreuk doet aan de juridische rechtvaardig heid, zegt Jakovlev dat zulks inder daad het geval is, maar dat hij dat een goede zaak vindt. „Als een juridisch systeem alleen maar strenge, logische en recht vaardige straffen uitdeelt, is er van een menselijke samenleving geen sprake meer", meent hij. „Een me- chanisch-rechtvaardig leven zon der liefde en barmhartigheid is het gevolg." Is dit beroep op de edele kanten van de mens al heel opmerkelijk in een maatschappij die van oudsher onder het gezag van de knoet heeft leren leven, nog krasser in Sowet- ogen maakt Jakovlev het met zijn constatering dat de doodstraf ei genlijk afgeschaft zou moeten wor den: „Een mensenleven is heilig en niemand, zelfs de staat niet. mag het recht hebben het iemand te ontnemen", zegt hij letterlijk en voegt er aan toe dat de doodstraf in de meeste ontwikkelde landen is afgeschaft terwijl de kogel voor economische delicten 'onze ver worvenheid' is een unicum in de wereld, waar Jakovlev dus slechts bitter sarcasme voor over heeft. De geleerde maakt korte metten met de gangbare gedachte, dat er minder misdaad zal zijn naarmate In een brief aan de Amerikaan se bisschoppen schrijft de paus. dat hij steeds heeft gestreefd naar verdieping van de betrek kingen met de joden, 'onze oud ste broeders in het geloof. "Het lijden van het joodse volk is zon der enige twijfel ook voor de Rooms-Katholieke Kerk een re den tot oprecht verdriet, vooral wegens de onverschilligheid en soms ook de haat waardoor in bepaalde perioden van de ge schiedenis joden en christenen werden verdeeld". De brief van de paus komt in een sfeer van spanning tussen het Vaticaan en de Amerikaanse joden als gevolg van het bezoek van de Oostenrijkse president Waldheim in juni aan de paus. Het is een tweede poging van het Vaticaan om te voorkomen dat leiders van de joodse gemeen schap in de Verenigde Staten volgende maand een geplande ontmoeting met de paus tijdens diens bezoek aan Amerika zullen boycotten. Eerder nodigde kar dinaal Willebrands een delegatie van Amerikaanse joden uit om naar Rome te komen voor een gesprek met curieleden en de paus zelf. Dat gesprek is op 1 september. De brief van de paus wordt be schouwd als een belangrijk uit gangspunt voor het gesprek, ver klaarde rabbijn Gilbert Klapper man, voorzitter van de Ameri kaanse Synagoge-raad. De ont moeting tussen de paus en Ame rikaanse joden zou op 11 septem ber in Miami zijn. Naar aanleiding van de passa ge in de brief waar de paus aan dringt op een onderzoek door rooms-katholieken in samenwer king met joden naar de betekenis van de holocaust voor de chris tenheid, zei rabbijn Klapperman, dat het Vaticaan op het punt staat in te zien "wat Hitiers stre ven naar totale vernietiging van het joodse volk voor ons heeft betekend". Naar Moskou Braziliaanse bisschoppen brengen volgende maand'op uit nodiging van de Russisch-Ortho- doxe Kerk een bezoek aan de Sovjet-Unie. Enkele maanden geleden was een groep Brazi liaanse 'bevrijdingstheologen', onder leiding van de franciscaan Leonardo Boff, in Moskou. Van de kant van de bisschoppen werd meegedeeld, dat hun reis 'niet rechtstreeks' met die van Boff samenhangt. De delegatie staat onder lei ding van de voorzitter van de bis schoppenconferentie, monseig neur Luciano Mendes. Ook de vorige voorzitter, monseigneur Ivo Lorscheiter, en de Neder landse pater Felix Neefjes, advi- seur voor oecumenische zaken van de Braziliaanse bisschop penconferentie, reizen mee. Het bezoek zal acht dagen du ren. Er staan gesprekken met de leiding van de Russisch-Ortho- doxe Kerk op het programma en ook bezoeken aan rooms-katho- lieke gemeenschappen in Litou wen en Letland. De Brazilianen gaan eerst naar Rome, waar zij zullen praten over de strategie van het Vaticaan tegenover com munistische landen. Drie dagen later vliegen ze door naar Mos kou. Vrijheid. Zolang Zuid-Afri ka niet vrij is, is geen enkel Afri kaans land vrij". Dat zei de angli caanse aartsbisschop Desmond Tutu van Kaapstad tot de 600 af gevaardigden op de vijfde alge mene vergadering van de Pa- nafrikaanse Raad van Kerken in Lomé, hoofdstad van Togo. Tutu bedoelde hiermee niet te zeggen, dat alleen in Zuid-Afrika de strijd om bevrijding nog ge streden moet worden. "Het ver vult mij met droefheid dat er in veel zogenaamd onafhankelijke landen nu minder vrijheid be staat dan onder het kolonialis me". Hij noemde geen landen Wel wees hij op het verband tus sen bepaalde politieke ontwikke lingen in de rest van Afrika en de strijd tegen het apartheidsregi "De kerken van Afrika zijn ge roepen, hoeders van de mensen rechten te zijn", zei de anglicaan se kerkleider. "Zij moeten zich inzetten voor de volledige bevrij ding van de kinderen Gods, ook op politiek, sociaal en econo misch gebied". Komen en gaan Zondagmiddag om 3 uur doet ds. H. Ommering, gekomen van Baarn, tijdens een dienst in de Opstandingskerk aan de Prin ses Manjkestraat intrede in de hervormde wijkgemeente Al phen aan den Rijn-West. Zijn be vestiger is de plaatselijke predi kant A. Jonkman. - Op zondag 30 augustus krijgt de gereformeerde kerk van Kou dekerk aan den Rijn - waar dr H. Bade met pensioen ging - weer een predikant In een ge meenschappelijke dienst van hervormde gemeente en gerefor meerde kerk (7 uur) doet ds. W A. van der Lugt (gekomen van Hoorn) intrede. - Diezelfde zondag (30 augus tus) neemt ds. G. Bouw om kwart over 2 afscheid van de christelijke gereformeerde kerk in Rijnsaterwoude. Hij is predi kant in Den Haag-Scheveningen, maar deed, voorzover nodig en mogelijk, Rijnsaterwoude erbij Twintig jaar heeft hij in Scheve ningen gewerkt, waar hij volgen de week zaterdag, 29 augustus, om 7 uur afscheid neemt. Bouw wordt nu predikant in Urk. - Ds.'A van Leeuwen neemt op 30 augustus om 2 uur afscheid van de hervormde gemeente in Wilp (regio Loenen, Gelderland). Hij gaat met de vut. Van 1950 tot 1958 was hij predikant van De Kaag. Zestig. De heer Joh. van der Lee in Alphen aan den Rijn beëindigt na meer dan 60 jaar zijn medewerking aan de christe lijke gereformeerde zondags- op deze wijze afgesloten", schrijft de plaatselijke predikant L. W. van der Meij in het kerk blad van vandaag. "Hoevelen heeft hij het abc van de bijbelse geschiedenis niet mogen leren". Het is de wens van de heer Van der Lee, met stille trom te ver trekken. Orgelconcert. Morgenavond (zaterdag) om kwart over 8 geeft Charles de Wolff een (gratis toe gankelijk) orgelconcert in de her vormde kerk in Woubrugge Hervormde Kerk: beroepen te Ens-Kraggenburg N. de Boo Uitwijk. Gereformeerde Kerken: be roepen te Amersfoort J. van der Linden Dordrecht. Gereformeerde Gemeenten: bedankt voor Middelburg-Zuid A. Bac Bodegraven. Omroep. De Nieuwe Vrijzin nige Omroep (NVO) heeft ten minste f. 250.000 nodig voor 'groei, kwaliteitsontwikkeling en een professionele opzet van het werk'. Daarvoor heeft hij een obligatielening uitgeschreven. De vrijwillige bijdragen bóven de contributie stellen de stich ting NVO alleen in staat de lo pende uitgaven te bekostigen. De omroep ziet uit naar 250 'vrij zinnig meelevende mensen' die elk met f. 1000 willen inschrij ven, of naar 1000 anderen die dat met f. 250 willen doen. Aids. Van ds. D. N. Wouters- werkzaam in het hart van Am sterdam - verschijnt bij Kok in Kampen binnenkort een boekje (96 bladzijden, f. 14,90) onder de titel 'Aids - een testcase voor de kerk'. Wouters wil vanuit het evange lie perspectief bieden aan men sen die worden geconfronteerd met schuldvragen, angst, isolatie en discriminatie. Hij beschrijft ook de mogelijkheden van de kerk om een bijdrage te leveren aan voorlichting met het oog op de preventie en aan de zorg voor mensen die aids hebben.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2