Vorstelijke
geschenken op
Antiekbeurs
Festival Oude Muziek biedt veel variatie
'Artoteken moeten dringend samenwerken'
Den Haag weer in
teken van Bach
Informatie-actie bibliotheken
'Orkesten gelijk behandelen^
BOOMPJE KOUD ZETTEN
ORANJEBOOM
VAN BROK STEEN TOT
PAGINA 20
KUNST
DONDERDAG 20 AUGUSTUS 1987
DEN HAAG (GPD) - Op het
moment dat vele honderden
beeldende kunstenaars in een
uitzichtloze situatie zijn beland
door de opheffing van de beel
dende kunstenaars regeling
(BKR), blijkt het publiek mas
saal het fenomeen van de kun
stuitleen te hebben ontdekt.
Tien, vijftien jaar lang hebben
de artoteken een tamelijk on
opgemerkt bestaan geleid. Nu
staan de belangstellenden in de
rij. Het aantal kunstuitlenin
gen stijgt spectaculair.
door
Peter Huysman
In een brief van de Vereniging
Overleg Artoteken (VOA) aan mi
nister Brinkman van cultuur wordt
erop gewezen dat het kopen en
vooral lenen van kunst uit artote
ken 'verbluffende', zelfs 'onthut
sende' vormen heeft aangenomen.
In een vorige maand in Apeldoorn
gehouden congres van de Vereni
ging van Nederlandse Gemeenten
werd ook al geconcludeerd dat
beeldende kunstuitingen zich in
een voor Nederlandse begrippen
uitzonderlijke populariteit mogen
verheugen. Kunst is 'in' als nooit
tevoren. Het publiek wil 'echte', ac
tuele kunst aan de muur. op de
grond of in de (kantoor)tuin. Wat is
er aan de hand?
Het aantal kunstuitleenabonne
menten is met 15 procent gegroeid
tot 70.000. Henk Rijzinga, ex-voor
zitter Beroepsvereniging van Beel
dende Kunstenaars (BBK), thans
beleidsadviseur van de VOA, ver
wacht dat over een jaar of vier circa
250.000 particulieren en bedrijven
een of meerdere keren per jaar een
kunstwerk van een artoteek zullen
kopen of huren. Hij zegt:'Kennelijk
hebben de mensen aan het bestaan
van kunstuitleeninstellingen moe-
ten wennen. De musea waren al
ontdekt, zoals de enorme bezoek
cijfers voor sommige tentoonstel
lingen aangeven. Maar het verschil
met een expositie is datje in een ar
toteek een werk van je keuze ge
woon onder je arm kunt meene-
De opheffing van de BKR heeft
ertoe geleid dat er een geldstroom
van het ministerie van sociale za
ken naar het departement van cul
tuur (WVC) is gegaan ter waarde
van 70 miljoen gulden. Van dat be
drag besloot de Tweede Kamer bij
motie de helft (35 miljoen) te be
stemmen voor een betere inkom
stenpositie van de in het nauw ge
dreven kunstenaars. Minister
Brinkman vindt dat de provincies
en de 4 grote gemeenten ervoor
moeten zorgen dat het geld in de
vorm van 'tijdelijke doeluitkerin
gen' ook bij de beeldende kunste
naars terecht komt.
Maar dat is nu juist het probleem.
Volgens de deskundigen zijn de
richtlijnen die de bewindsman
daarbij aanlegt - de aangeboden
kunst moet goed van kwaliteit zijn
en het geld moet zodanig besteed
worden dat het inkomstenbevor-
derend werkt voor de individuele
kunstenaar - te ruim. Rijzinga: 'De
moeilijkheid is dat de provincies
en de grote gemeenten onvoldoen
de onderkennen dat de artoteken
het juiste instrument zijn om op la
ger niveau een dergelijk kunsten
en kunstenaarsbeleid te voeren.
Daar is onderzoek naar gedaan; de
cijfers zijn er. We moeten veel strijd
leveren om dit vooral de provincies
aan het verstand te brengen'.
Naar het oordeel van Rijzinga
komt dit doordat de provincies
zich nooit eerder diepgaand met de
betekenis en het functioneren van
de kunstuitleen-instellingen heb
ben beziggehouden.
En dat niet alleen: op initiatief
van de Vereniging van Artoteken is
zelfs een landelijk coördinatiecen
trum in oprichting dat op 1 septem
ber zijn activiteiten begint. Offi
cieel gaat het 'Centraal Bureau
Kunstleen' (CBK) heten. Vesti
gingsplaats wordt Den Haag. Henk
Rijzinga die zich heeft ingespan
nen om zo'n landelijk centrum van
de grond te krijgen, legt uit: 'De be
doeling is dat de verschillende vor
men van kunstuitleen - artoteken
én de particuliere organisaties van
de Stichting Beeldende Kunst
(SBK) - op het gebied van de collec
tievorming en het aankoop- en ver-
huurbeleid gaan samenwerken.
Die collectie moet groot en actueel
zijn, willen de mensen hun keuze
kunnen doen'.
Aan die samenwerking ont
breekt het nogal. Per provincie, per
gemeente variëren de opvattingen
sterk over hoe kunstuitleen moet
werken en reikt het blikveld vaak
niet verder dan de eigen regio. De
plaatselijke politiek schrijft dat
soms ook voor. Volgens Rijzinga
moet er echter gestreefd worden
naar een landelijke vorm van kun
stuitleen, waarbij publiek en be
drijven (de laatste worden een
steeds grotere klant van de artote
ken) de interessantst mogelijke
verscheidenheid in het beeldende
kunstaanbod krijgen voorgescho
teld.
De Raad voor de Kunst heeft al
eerder 'ja' tegen het plan voor het
Centraal Bureau Kunstuitleen ge
zegd. Maar minister Brinkman
houdt vast aan zijn overtuiging dat
de lagere overheden de uitleen
moeten regelen. Te voorzien is dat
bij de behandeling van de Kun-
stenbrief de Tweede Kamer daar
over deze herfst een robbertje met
Brinkman zal willen vechten. Per
slot van rekening zijn alle betrok
kenen gebaat bij een goed werkend
apparaat dat kan inspelen op de ex
plosief toenemende vraag van par
ticuliere kopers en huurders en
vooral op die van het bedrijfsleven,
met veel kantoorruimte zijn het die
sinds twee jaar een steeds dringen
der beroep op ons doen. Uit deze
hoek verwachten wij ook het mees
te resultaat voor de versterking van
de verkoopmogelijkheden van
kunstwerken en dus voor de in
komstenpositie van de beeldende
kunstenaar. Daarom moét die 15
miljoen naar de artoteken en moét
een coördinatiecentrum in het le
ven worden geroepen'.
Maar onmiddellijk voegt pleitbe
zorger Rijzinga die zich het lot van
gedupeerde vakgenoten bijzonder
aantrekt, daaraan toe: 'Ook al gaat
het geld dat via artoteken binnen
komt in zijn geheel naar de kunste
naars toe, je moet niet denken dat
het ook maar enigszins de BKR-
uitkeringen van destijds benadert.
Het gaat om bedragen van enige
honderden, tot enige duizenden
guldens per jaar die je kan be
schouwen als 'beroepskosten' uit
de BKR-tijd. Wij pleiten er dan ook
voor dat die verdiensten niet in
mindering worden gebracht op de
bijstandsuitkering waartoe velen
door de afschaffing van de BKR
zijn 'veroordeeld'. En het lijkt erop
dat dat ook wel gaat gebeuren'.
brengen in bepaalde kaders. Dat
zijn bijvoorbeeld Franse Barok, ju
bilarissen, zoals Buxtehude en
Constantijn Huygens, madrigaal,
monodie (eenstemmige zang met
begeleiding) en reconstructies van
kerkdiensten.
Van de laatste worden er maar
vier gegeven, want die materie
blijkt niet eenvoudig te hanteren te
zijn. Ook één van de inleiders voor
de erbij behorende studiedag heeft
het moeten laten afweten, omdat
het materiaal zo overvloedig is - het
gaat hier om het archief van de ka
thedraal van Zaragoza -, dat het
niet binnen een jaar bleek te be
werken.
Ook aan Constantijn Huygens
wordt een studiedag besteed. Tek
sten zullen aan de concertbezoe
kers beschikbaar worden gesteld,
waarbij dit jaar vooral hard gewerk
wordt om zoveel mogelijk vertalin
gen in het Nederlands erbij te leve-
Monsterconcert
Een evenement dat aparte ver
melding verdient, is het monster-
concert dat onder leiding van
Frans Brüggen gegeven zal wor
den. Hij zal met een ensemble van
meer dan honderd musici, een deel
uit het Musicalisches Opfer van
Bach, het concert in a kleine terts
van Vivaldi/Bach BWB 1065 en
Symfonie in C grote terts KV 338b
van Mozart uitvoeren. De bedoe
ling dat is dat er elf clavecinisten
meewerken.
Ten aanzien van de vraag naar de
authenticiteit, kan gesteld worden
dat althans Mozart ih één van zijn
brieven laat weten inderdaad van
hele grote orkesten te dromen. En
verder heeft Brüggen zo zijn eigen
ideeën, hoewel hij wel heeft laten
weten, dat wanneer het te gek
mocht blijken te zijn bij de repeti
tie, hij tot een weinig uitdunnen
bereid is. De NOS komt met een
tv-verslag van dit concert, waarin
ook ruim aandacht besteed zal
worden aan de repetities.
Ook dit jaar is er weer een pro
grammaboek, ditmaal 225 pagina's
groot, dat voor de alleszins schap
pelijke prijs van een tientje te koop
De kaartverkoop is in volle
gang, en wie in een persoonlijke
sfeer zijn toegangsbewijzen wil
aanschaffen, kan zaterdag 22 au
gustus in het Muziekcentrum te
recht, waar tot 14.00 een kaarten-
markt wordt gehouden met gratis
consumpties.
'Vragen staat vrij'
DEN HAAG (GPD) - Van 5 tot 19
september wordt in een groot aan
tal openbare bibliotheken een vra-
genactie georganiseerd onder het
motto 'Vragen staat vrij, de biblio
theek zoekt een antwoord op elke
vraag.' Met deze actie willen de bi
bliotheek wijzen op het feit dat ze
meer kunnen dan alleen maar boe
ken uitlenen.
In opdracht van het Nederlands
Bibliotheek en Lektuur Centrum
(NBLC) werd onlangs een onder
zoek gehouden naar het soort vra
gen waarmee mensen naar de bi
bliotheek stappen. Daaruit bleek
dat jaarlijks meer dan tien miljoen
vragenstellers naar de bibliothe
ken gaan. Ruim een derde daarvan
komt met vragen die bibliotheek
medewerkers meteen kunnen be
antwoorden ('Hebt u ook boeken in
het Spaans?'). Zesendertig procent
stelt zeer specifieke vragen. De
helft daarvan 'komt met een vraag
in verband met studie of school.
Andere vragen liggen op het ter
rein van de persoonlijke belang
stelling voor diverse onderwerpen
(17%), hobby (15%), vakantie en
vrije tijd (11%) en beroep of be
roepskeuze (7%).
De actie 'Vragen staat vrij' wordt
door een aantal bibliotheken met
extra activiteiten ondersteund. In
Rotterdam zullen Kortsnoj, Böhm,
Piket en Van der Wiel een schaaks-
imultaan spelen en zal het Rotter
dams Operakoor de bibliotheek
dag 'open zingen'. In Amersfoort
presenteert Koos Postema een vra-
genspel a la 'Twee voor Twaalf en
in Breda is er naast straattheater
ook een optreden van Kees van
Kooten.
Op 3 en 4 september is in de hal
van het Boogaard-Centre, een van
de gebouwen van het ministerie
van WVC in Rijswijk, een tentoon
stelling te zien over bibliotheken.
Gedurende de maand september
wijdt de RVU de teletekstpagina's
395 en 396 aan de activiteiten van
de openbare bibliotheken. Een
paar bibliotheken zullen de RVU
vier weken lang tien vragen en ant
woorden toesturen. De RVU publi
ceert de vraag en de kijkers kun
nen het antwoord oproepen met de
'verborgen informatie'-knop die op
de afstandsbediening zit. Er wordt
door de RVU getracht de twee tele
tekstpagina's tijdelijk uit te brei
den tot vier pagina's.
AMERSFOORT - Eén van de acht met de bedoeling hiervan binnen naars kregen de opdracht van de zichtigen zijn in Park Randen-
geselecteerde beeldhouwers, Kees zes weken een kunstwerk te maken, gemeente Amersfoort. De acht broek.
Buckens, werkt aan zijn brok steen Hij en nog zeven andere kunste- kunstwerken zullen straks te be- (foto ANP>
ARNHEM (GPD) - De symfo
nische orkesten in de Randstad en
daarbuiten moeten na een nieuwe
reorganisatie van het Nederlands
orkestenbestel een gelijke omvang
in formatieplaatsen behouden. Bo
vendien moet worden voorkomen
dat er in ons land pure begelei
dingsorkesten gaan ontstaan. Deze
orkesten, ook wel „bakorkesten"
genoemd, zouden opera, ballet en
koren moeten begeleiden. Dit soort
orkesten zou een zodanige forma
tie moeten hebben, dat ook het
middelgrote symfonische repertoi
re kan worden uitgevoerd. Daar
naast moeten regionale symfo
nische orkesten ook neventaken
als opera- en koorbegeleiding krij
gen.
Dit schrijft Het Gelders Orkest
(HGO) in een brief aan minister
Brinkman van cultuur in een reac
tie op een advies van de Raad voor
de Kunst over het orkestenbestel.
Uit het in juni uitgebrachte ad
vies van de Raad voor de Kunst
doemt het perspectief van twee
soorten orkesten op, aldus HGO in
zijn brief. Er zouden symfonische
orksten gaan ontstaan en begelei
dingsorkesten. De orkesten met
een primaire begeleidingstaak
moeten over tenminste 68 forma
tieplaatsen beschikken, zo schrijft
HGO in zijn brief. Daardoor kun
nen ook nog symfonische werken
worden uitgevoerd. De symfo
nische orkesten moeten kunnen
beschikken over 97 volledige for
matieplaatsen. Sponsorinkomsten
en part-time-aanstellingen kunnen
dat aantal eventueel vergroten.
KATWIJK/LEIDEN - De Engelse
oranist David Sanger uit Londen
zal morgenavond het orgel van de
Nieuwe Kerk in Katwijk aan Zee
bespelen.
Hij brengt twee integrale werken
ten gehore van Louis Vierne, te we
ten Messe Basse en de Vierde Or
gelsymfonie. Temidden van de
Frans-romantische werken ver
meldt het programma de Pastorale
in F-dur (BWV 590) van Joh. Seb.
Bach.
David Sanger, die als hoogleraar
is verbonden aan de Royal Acade
mie of Music, heeft meer dan dertig
solo-elpees op zijn naam staan,
waaronder de zes orgelsymfonieën
van Louis Vierne en het complete
orgeloeuvre van César Franck.
Het lekkerste boompje is een koud boompie
Boompjes dienen dan ook altijd in koelkast of kelder
bewaard te worden. Fervente liefhebbers serveren de
boompjes zelf in een ijsemmer.
Zo wordt het planten een extra feestelijke aan
gelegenheid
N VORSTELIJK BIER SINDS 1671
ROTTERDAM (GPD) - Liefhebbers van kunst en antiek kunnen
vanaf aanstaande zaterdag een week lang hun hart ophalen in
Rotterdam. Daar wordt voor de veertiende keer in de Doelen de
Kunst- en Antiekbeurs gehouden. Een evenement, dat gezien het
groeiende aantal deelnemers en bezoekers, tot de drie belangrijk
ste antiekbeurzen in ons land is gaan behoren.
die traditie nu nog zou bestaan, dan
hadden de piloten, buiten hun rui
me inkomen, nog een aardig han
deltje kunnen opzetten. Aangezien
deze gewoonte echter in de verge
telheid is geraakt, zijn deze oude
geschenken waardevolle geschie
denis geworden. In 1868 schonk de
Prins van Wales de kapitein van
het schip, dat hem veilig naar De
nemarken voerde een gouden hor
loge met wapen en inscriptie; daar
naast ligt in Rotterdam een zilve
ren, met gouden opleg geschenk-
horloge van de Russische tsaar
(rond 1900), uiteraard met wapen,
de tweekoppige adelaar.
Hot is langzamerhand een tradi
tie geworden dat tijdens de Kunst
en Antiekbeurs in Rotterdam een
plaatselijk museum wordt uitgeno
digd een thematentoonstelling in
te richten. In vervolg op de ten
toonstelling 'Rotterdams Zilver',
die vorig jaar werd ingericht door
het Historisch Museum toont mu
seum Boymans-van Beuningen dit
jaar onder de titel 'Het Goddelijke
Minnekozen' een keuze uit haar rij
ke collectie grafiek. De expositie
toont werk van beroemde 16e- en
17e-eeuwse graveurs als Goltzius
en een verzameling prenten van Pi-
De Rotterdamase Doelen (vlakbij het
station), van zaterdag 22 t/m zondag 30
augustus.
Ruim vjjftig vooraanstaande anti
quairs en kunsthandelaren zijn in
Rotterdam present terwijl de orga
nisatie rekent op tegen de 20.000
bezoekers.
De beurs zal een keurcollectie to
nen van antieke meubelen, klok
ken, zilver, glas, sieraden, folklore
en andere voorwerpen op elk denk
baar gebied. Mediche, technische
en nautische attributen nemen een
belangrijke plaats in.
Een bijzonder stuk op de beurs
wordt een kort geleden in Amerika
verworven voorstudie voor het
schilderij Les Fumées Rotterdam
van Jeune Paul Signac, dat het sil
houet toont van Rotterdam met de
Maasbruggen met stoomschepen
op de rivier. Voor deze gewassen
tekening is van museumzijde al be
langstelling getoond.
Een andere blikvanger is een
door zijn enorme gestalte unieke,
Chinese hemelwachter. De waèh-
ters, die de in de vier windstreken
gelegen poorten van het hemelse
rijk moesten bewaken, zijn dooi-
gaans niet hoger dan 40 cm. De Chi
nese hemelwachter van de Rotter
damse beurs is er een van 1 meter
hoog.
Op de beurs zijn ook geschenken
te zien die vorsten en hoge gezags
dragers vroeger weggaven aan de
gezagvoerder van boot of voertuig
na een vlot verlopen reis. Indien
Eén van de deelnemende antiquairs, bezig met het inrichten van zijn stand.
Van 21 t/m 30 augustus
DEN HAAG- Op vijf plaatsen in de
Haagse binnenstad wordt van 21
tot en met 30 augustus het vijfde
Haags Bach Festival gehouden.
Meer nog dan in vorige festivals
ligt het accent op de wereldlijke vo
cale en instrumentale composities
van Johann Sebastian Bach. Daar
naast krijgen ook Bachs religieuze
werken de nodige aandacht.
Het festival wordt morgenmid
dag (in hotel Des Indes) officieel
geopend door burgemeester A.J.E.
Havermans. De opening wordt ge
volgd door een recital, waaraan
medewerking verlenen Marten
Root (traverso) en Rien Voskuilen
(klavecimbel).
Het programma ziet er in grote
lijnen als volgt uit: op 22 augustus
openingsconcert door het Edward
Tarr Brass Ensemble, op 23 augus
tus cantatedienst in de Klooster
kerk en concert door Jordi Savall
en Ton Koopman, op 25 augustus
wereldlijke cantates door het Resi
dentie Kamerkoor en het Rotter
dams Kamerkoor onder leiding
van Gerard Akkerhuis, op 26 au
gustus concert door een trio var
jonge musici in het Gemeentemu
seum, op 27 augustus concert dooi
Bob van Asperen, Lucy van Dael,
Richte van der Meer en Marijke
Miessen, op 28 augustus orgelcon
cert door Bernard Foccroulle, op
29 augustus concert door Concerto
Köln en op 30 augustus uitvoering
van de Hohe Messe door het Resi
dentie Bachkoor onder leiding van
Gerard Akkerhuis.
Tijdens het festival worden gra
tis lunchconcerten gegeven in het
Gemeentemuseum en zullen caril
lonbespelingen worden verzorgd
door Heieen van der Weel. Het cul
turele evenement wordt georgani
seerd door de Stichting Haags
Bach Festival, waarvan prof. P.
Baas de voorzitter is.
UTRECHT (GPD) - „Er was een
ambtenaar van het ministerie van
WVC, die ons vroeg of we nou, na
een paar jaar, niet moesten stop
pen met het festival. 'Die oude mu
ziek raakt toch op', zo zei hij". Al
dus vertelde Frans de Ruiter, se
cretaris van het bestuur van het
Holland Festival Oude Muziek
Utrecht gisteren in het Muziekcen
trum.
Het festival, dat ditmaal van 28
augustus tot 6 september- wordt ge
houden, zal echter zeker in de ko
mende jaren worden voortgezet.
De begroting is tot nu toe steeds
sluitend en de Raad voor de Kunst
stelt voor de subsidie van f 220.000
tot f 250.000 te verhoeen en struc
tureel te maken.
Voor het aanstaande festival ziet
alles er zonnig uit: diverse voor
stellingen, met name van de opera
Die bestandige Argenia, de festi-
val-produktie die gebracht wordt
door een Zweeds ensemble, zijn
uitverkocht.
Het programma bevat zo'n vijftig
te betalen evenementen plus een
groot aantal concerten, dat gratis
toegankelijk is. De locaties zijn
concertzalen, kerken en - vaak par
ticuliere - historisch belangrijke
huizen en gebouwen, die belange
loos ter beschikking worden ge
steld.
De meeste van de concerten die
gegeven worden, zijn onder te
Orgelconcert
David Sanger
