'Familie' nog altijd een statussymbool
enquêteurs en enquêtrices
EXTRA op maandag
EMANCIPATIE VERLOOPT MOEIZAAM IN JAPAN
Witte
Prijzenslager
barthen bv,
ADVERTEREN IN
UW EIGEN DAGBLAD
DAT ZEGT WAT!
intomart
MAANDAG 17 AUGUSTUS 1987
PAGINA 11
"Ze zaten als pilaren met strakke
gezichten te wachten totdat ik klaar
was", zo vertelt een Nederlandse vrouw
over haar ervaring in Japan tijdens een
etentje. Het is in Japan dan de gewoonte
dat iedereen zich even voorstelt door
zijn naam te noemen en te vertellen wat
hij doet. Hij ja, want vrouwen worden
óf overgeslagen óf in twee seconden
afgehandeld. De houding van de
Japanners was niet erg bemoedigend
want "dan wil je wel ophouden", voegde
ze eraan toe.
Hieruit blijkt hoe traditioneel de
man-vrouwverhoudingen in Japan nog
zijn. Toch zijn er wel tekenen dat er
beweging in zit. Uit een enquête, die
onlangs onder 3000 Japanse vrouwen
werd gehouden, bleek dat 72 procent
wilde gaan werken om economisch
onafhankelijk van de man te zijn. Maar
op de vraag op welke wijze ze het liefste
hun leven zouden willen leiden, gaf 63
procent aan te willen trouwen en
kinderen krijgen: het vertrouwde
huisvrouwenleven dus. Daarnaast gaf
36 procent aan dat ze een carrière
wilden gaan opbouwen. Dit vertelt de
Japanse taaldocente aan de Universiteit
van Leiden, mevrouw Fukae, tijdens
een gesprek over de positie van de
vrouw in Japan.
Mevrouw Fukae geeft toe dat het
voor de Japanse vrouw moeilijk is
om de traditionele rolverdeling te
doorbreken omdat het hebben van
een familie beschouwd wordt als
een statussymbool. De druk op
meisjes om te trouwen en een ge
zin te stichten is dan ook groter
dan hier. Weliswaar gaan de mees
te meisjes na hun middelbare
school of universiteit werken,
maar niet om- aan een loopbaan te
beginnen zoals de mannen dat
doen. Ze blijven hooguit tien jaar
bij een bedrijf, dat daar dan ook re
kening mee houdt: banen waar
voor geen hoge opleiding nodig is
en die gemakkelijk door een ander
kunnen worden overgenomen
worden aan vrouwen gegeven.
door Henny Smit
Het gaat dan meestal
dig werk op kantoor zoals ko
pietjes maken, telefoon aannemen,
kleine boodschappen doen, het
ontvangen van de gasten en zorgen
voor een goede sfeer. Hierin zitten
uiteraard weinig promotiekansen,
zodat je als vrouw het na tien jaar
wel gezien hebt; Meestal verlaten
ze opgelucht het werk.
Mannen gaan voor hun leven
naar een bedrijf dat meestal een
heel programma voor hen heeft sa
mengesteld. Tussen hun twintigste
en zestigste doorlopen ze een vast
gelegde loopbaan. Hun hele leven
en denkwereld is gericht op het
werk.
"Thuis, dat is de plaats waar de
man zich ontspant. Hij gaat op elk
willekeurig moment de krant zit
ten lezen. Tijdens het ontbijt bij
voorbeeld. Een westerse vrouw
zou dat niet accepteren maar een
Japanse vrouw raakt daar aan ge
wend, omdat ze ervan uitgaat dat
het voor zijn werk is", zo legt me
vrouw Fukae uit.
Zulk gedrag, vindt ze, is eigenlijk
erg onbeleefd. Ze zoekt de oorzaak
ervoor bij de moeder. "Zij is veel te
toegevend tegenover haar zoon,
die wordt verwend. Ze zal het ge
drag van hem zelden of nooit corri
geren, terwijl ze haar dochter
voortdurend zal vertellen wat ze
wel en niet moet doen". Wel koken,
afwassen enzovoort maar niet in
bomen klimmen.
Meer
Toch gaan steeds meer vrouwen
werken. "De vrouw moet wel, want
de kosten van het onderwijs voor
de kinderen zijn heel erg hoog. Bo
vendien zijn de sociale voorzienin
gen in Japan heel wat slechter dan
in Nederland. De mensen moeten
echt sparen voor hun oude dag.
Daardoor wordt het voor mannen
steeds moeilijker om hun vrouwen
te verbieden te gaan werken, want
ze zien zelf in dat het hard nodig
Bovendien bestaat er in het be
drijfsleven ook behoefte aan
werkende vrouwen omdat Japan
een enorme economische groei
heeft doorgemaakt tijdens de jaren
zeventig en tachtig. Daardoor ont
stonden meer parttime banen
waardoor dé vrouwen meer kansen
kregen op werk, "zolang ze maar
een parttime baan nemen". En ver
der zijn ze goedkoop, hetgeen ook
een aantrekkelijk aspect is voor be
drijven om vrouwen aan te nemen.
-Welke banen krijgen vrouwen
die een gezin hebben?
"Meestal is dat een parttime
baan in de supermarkt bijvoor
beeld, achter de kassa. Dat terwijl
ze vaak een universiteitsopleiding
hebben. Maar omdat ze tien jaar
niet gewerkt hebben en ze de ont
wikkelingen binnen hun eigen
vakgebied hebben gemist, kunnen
ze daarin niet meer aan de slag. Het
voordeel van vrouwen met een aca
demische opleiding achter de kas
sa is natuurlijk dat er heel weinig
fouten worden gemaakt", zegt ze
ironisch.
"Een nieuw systeem dat zo lang
zamerhand binnen de bankwereld
gebruikelijk wordt is om vrouwen
na tien jaar huwelijk de kans te ge
ven om weer te komen werken tij
dens de drukke periodes. Dat is
een goede oplossing", meent ze.
•Maar vrouwen dan die wel een
carrière willen? Die zijn daarmee
niet gebaat.
"Een carrière is wel mogelijk
voor een vrouw, maar dan moet ze
het ook echt willen. De druk om
kinderen te krijgen is namelijk
heel groot. Het is dus heel hard
knokken voor een vrouw om dat te
bereiken. Een heel extreem voor
beeld dat ik ken is dat van een jour
nalistenechtpaar, die ieder bij een
ander blad werken maar dan ook
nog eens in een andere stad. Toch
hebben zij een kind. Omdat het
kind bij de moeder moet zijn en zij
uiteraard heel vreemde werktijden
heeft is ze gedwongen om het kind
voortdurend ergens anders onder
te brengen".
Er zijn volgens mevrouw Fukae
in Japan meer kinderopvangmoge-
lijkheden dan in Nederland. Er zijn
zelfs bedrijven die een eigen crè
che hebben maar dat komt nog
niet zo heel veel voor. Daarnaast
nemen de moeders vaak zelf het
initiatief om binnen de fabriek of
winkelbedrijf een crèche op te zet
ten. "Bovendien", zo gaat ze verder
„zijn er ook opvanggelegenheden
voor kinderen tussen de zes en
acht jaar omdat de moeders partti
me werken".
Een ander opvallend fenomeen
waaruit blijkt dat er veranderingen
plaatshebben in de man-vrouwver
houding is dat het aantal echt
scheidingen in Japan stijgt. Dat
gaat niet met grote sprongen, maar
er is een duidelijk verandering te
bespeuren op dit gebied. Echt
scheiding is een groot taboe, om
dat het als een grote schande wordt
gezien voor het gezin, maar in som
mige gevallen ook voor het bedrijf
waar iemand werkt als hij er een
belangrijke post bezet. Een man is
veelal voor zijn leven verbonden
aan een en hetzelfde bedrijf. Het
bedrijf zorgt vaak ook voor allerlei
zaken als ontspanning en sociale
voorzieningen. De man werkt dag
en nacht en besteedt veel tijd aan
de omgang met zijn collega's. Hier
door is er een grotere binding met
Aparte taal mannen en vrouwen
Het Japans kent een vrouwen- en mannentaal die totaal verschil
lend zijn. "Het is voor een vrouw uit den boze om voor een begrip een
mannenwoord te gebruiken, je wordt direct terechtgewezen als je dat
doet. Het is niet lady-like". Omgekeerd mogen mannen wel de vrou
wen woorden gebruiken, hetgeen ze vaak doen als ze superieuren
aanspreken en als ze erg beleefd willen zijn. "Het woord dat vrouwen
voor 'ik' gebruiken is watashi en watakushi, terwijl mannen hiervoor
boku of ore gebruiken. Het laatste vooral wanneer ze met vrienden
zijn. Boku zeggen ze als ze met mensen zijn die jonger zijn dan zijzelf.
Een vrouw zal deze woorden nooit, maar dan ook nooit gebruiken. Ik
ken geen enkele taal waarin zoveel verschillende woorden bestaan
voor vrouwen en mannen. Ook de andere Aziatische talen kennen
deze scheiding niet", zegt mevrouw Fukae.
de werkgever dan in Nederland.
Soms gaat dit zelfs zover dat een
van zijn superieuren getuige is ge
weest bij het huwelijk en beider fa
milies kent. Dat maakt de stap tot
echtscheiding niet eenvoudig.
Meestal is het de vrouw die de
eerste stap hiertoe zet omdat ze een
machtig wapen heeft: de man
draagt aan haar zijn volledige sala
ris af, waarna ze hem een bedrag
als zakgeld geeft. Ze kan, omdat
het meestal om een vrouw gaat
wiens man een hoge functie be
kleedt, in de loop van de jaren dus
een aardig vermogen opbouwen.
Een man die ging scheiden moest,
uit pure noodzaak om voor zichzelf
wat reserves op te bouwen voor na
zjjn scheiding, 's nachts gaan
werken.
- Wat ziet u als oorzaak voor de
scheidingen?
"De ideëen over het huwelijk
zijn veranderd. Voor de Tweede
Wereldoorlog was het eigenlijk een
huwelijk tussen twee families. De
vrouw werd na het huwelijk deel
van de familie van de man en zij
zorgde dus ook voor zijn ouders als
zij ouder werden. Tenminste als ze
met de oudste zoon trouwde, want
hij is de belangrijkste binnen de fa
milie. Tegenwoordig is het anders.
De registratie is bijvoorbeeld al ge
wijzigd. Vroeger werd het nieuwe
echtpaar bijgeschreven bij de fami
lie van de man, nu worden ze als
een nieuwe familie geregistreerd.
Maar de vrouw van de zoon heeft
nog steeds een groot verantwoor
delijkheidsgevoel ten aanzien van
de familie van haar man".
"Doordat de levensstandaard ge
stegen is worden de mensen steeds
ouder en wordt het dus echt een
probleem wie ervoor hen gaat zor
gen. Het is nog steeds de vrouw die
daarvoor opdraait. Ze is dus echt
gebonden aan het huis: eerst door
de kinderen en daarna door de
grootouders. Ze heeft geen eigen
leven en gaat zich dus afvragen
waar ze nu eigenlijk voor leeft. Ze
willen zelfstandig zijn, op eigen be
nen staan. Het zijn dan ook met na
me de vrouwen van middelbare
leeftijd die scheiden: op het mo
ment dat de man ophoudt met
werken zegt zij dat ze ophoudt met
zorgen voor hem. Dat is vaak een
hele schok voor de mannen omdat
ze nooit bezig zijn geweest met hun
aar alleen met hun
werk. Ze zeggen nooit 'Ik houd van
jou' tegen hun vrouw", zo vertelt
mevrouw Fukae met felheid in
haar stem.
Ook hier ligt volgens haar de oor
zaak bij de opvoeding van de zoon:
hij wordt door zijn moeder ver
wend en ziet ook hoe zijn vader het
voorbeeld geeft met keihard
werken en bijna nooit thuis zijn.
"Het is dus een cirkel".
Volgens haar is ook het Westen
van invloed op de veranderingen
binnen de Japanse samenleving.
"Het zogenaamde "kerngezin' van
vader, moeder en kinderen heeft in
Japan nooit bestaan, maar komt nu
steeds meer voor".
-En
die gaan
"Oh neen, dat zou echt heel spe
ciaal, heel bijzonder, maar ook erg
moedig zijn. Iedereen zou de
vrouw als een maitresse beschou
wen, want zoals gezegd: het gezin
is een statussymbool". Na enig na
denken gaat ze verder:"Ik denk dat
het ook komt omdat het in Japan
moeilijk is om aan de pil te komen.
Zeker voor meisjes die nog thuis
SERVIEZEN
Driehoek
Goebel
Thomas
Johnson
Friesland
Wedgwood
Arzberg
Melittc
Villeroy Boch
Midwinter
Ter Steege
BESTEK
Keltum
W.M.F.
Wilkens
B.S.F.
Bobbe Berkmg
Sola Gero
cassettes met 25
tot 50% korting.
SNELKOOKPANNEN
Fissier
W.M.F.
Tefal
Sigg
Lagostina
Marke Tischfein
GLASSERVIEZEN
Zwiesel
Christinenhütte
Leerdam
Cristal d'Arques
Thomas
Bohemia
Royal Albert
Villeroy Boch
De grootste kollektie van de Randstad
en uit voorraad leverbaar.
Vraag naar onze
bruidslijsten.
HAARLEMMERSTRAAT 165
LEIDEN - TEL. 14 08 92
GROTE FRUITVERK00P
A.'.dinsdaa i«1 agustus in de Groenoordhallen in Leiden
tijdens ae voumarkt van 8-1 uur bij W. Sira. Verkoop
hoofdingang v.d hal.
Hollandse opal pruimen 1V2 kilo voor 3,00
Hollandse handappelen mantet 2V2 kg voor 5,00
Doré aardappelen 10 kg 6,00 p. 20 kg voor 11,50
1 doos 144 stuks persslnaasappelen voor 25,00
1 doos 112 stuks handslnaasappelen 35,00
6 kiwi's voor 2,50 -1 kg waspeen 0,95
45 persslnaas 10,00 - 20 rode grapefr10,00
25 handslnaasl 0,00-2V2 kg handpeer 5,00
1 bak Franse lekkere perziken voor 10,00
1 kilo rode paprika's 2,50
Bestellingen worden GRATIS thuisbezorgd.
Voor bestellingen bellen w.j. sira
Tel. 132608. Lag£, Riin(jjjk Lej(Jen
VAN DINSDAG* T/M LANGE MARE 90,
ZATERDAG OPEN: LEIDEN.
OOK OP KOOPAVOND: TEL.-071 12 69 55
Talloze kinderen in Nederland zitten ernstig in de knel. Scheiding, verwaarlozing,
mishandeling. vele redenen waarom ze vaak uit huis geplaatst worden. Terwijl ze
eerder tot rust komen in een gewoon gezin. Met de steun, liefde en aandacht van
volwassenen. Die daar niet teveel voor terug verwachten. En nauw willen samenwer
ken met hulpverleners Wie twijfelt, neemt de problemen in elk geval seneus. En is
misschien daarom wel 't meest geschikt voor de pleegzorg.
Vraag de brochure aan bij de Leidse Stichting voor Gezinsverpleging
Herengracht 33,2312 LA leiden. Telefoon (071) 143246.
DRINGEND PLEEGOUDERS GEZOCHT.
rioleringswerken vraagt:
MONTEURS
HULPMONTEURS
t.b.v. ontstoppen - vernieuwen van rioleringen.
Reacties gaarne naar:
INTOMART is een van de grootste instituten voor markt- en opinie-onderzoek
in Nederland.
Jaarlijks worden meer dan honderdduizend interviews gevoerd over zowel
culturele, sociale en maatschappelijke onderwerpen als over produkten en
diensten (bijvoorbeeld over radio, televisie, wonen, werken, reizen, tijdbeste
ding, politiek).
Deze vraaggesprekken worden gevoerd door:
Wij willen onze stat van enquêteurs en enquêtrices, die thans 900 medewer-
kers/sters omvat uitbreiden tot tenminste 1.000.
Wij zoeken enkele enquêteurs/enquêtrices in het verspreidingsgebied van
deze krant.
Aanstelling vindt plaats op part-time basis, honorering op basis van verricht
werk.
Sollicitaties bij voorkeur schriftelijk te richten aan INTOMART BV, NOORDSE
BOSJE 15, 1211 BD HILVERSUM of telefonisch tot 12 uur v.m. tel. 035-
258511.
