Jazzles hoort thuis op alle scholen
'Ik word verlegen als ze me herkennen'
De strijd van 'jazzprofessor' Ilse Storb
Internationaal festival
amateurtheater in Utrecht
O heerlijke
droefenis
Wil de echte
nu opstaan
Brandpunt van
belangstelling
Die regenjas
past ons allen
Historische monumenten
voor publiek toegankelijk
ZATERDAG 15 AUGUSTUS 1987
PAGINA
Avondspits-producer Tom Blomberg:
HILVERSUM - Tom Blomberg
(32) is producer van het NOS-pro-
gramma 'De avondspits'. Daar
naast maakt hij enkele program
ma's voor de KRO. Zoals 'Tijd voor
toen'.
door
René T'Sas
'Dat lijkt misschien simpel en ge
makkelijk in elkaar gezet', merkt
hij op. 'Maar er zit wel een hele
theorie achter. De KRO vond de
luistercijfers tussen drie en vier op
de zondagmiddag erbarmelijk. Ze
vroegen mij of ik een programma
met oude muziek wilde maken.
Om die cijfers wat op te krikken.
Mijn eerste doel is dus de luiste
raars vast te houden. En dat kan
met een vrolijk en vlot program-
De spelletjes, waarin luisteraars
een bepaald jaartal moeten raden
aan de hand van vijf platen en vijf
nieuwsfragmenten moeten ervoor
zorgen dat de luisteraars niet te
gauw afhaken of op 'Langs de lijn'
overschakelen.
De programmamaker geeft toe
dat de Hilversumse radio zowat
van de telefoonspelletjes aan el
kaar hangt ('Ik heb ook een beetje
een hekel gekregen aan radiospel
letjes'), maar wijst er op dat ze nog
steeds een geschikt middel zijn om
voor klantenbinding te zórgen.
Producer Ton van Draanen ver
richt de research voor de te raden
nieuwsflitsen en stelt ook platen-
lijsten samen waaruit Blomberg de
platen voor zijn programma kiest.
'De muziekkeuze moet niet te
eenzijdig zijn. Je moet voor variatie
zorgen wil je een groot publiek be
reiken. Maar dat betekent niet dat
je je ziel aan de duivel moet verko
pen. Ik zal nooit platen program
meren die ik zelf slecht vind'.
Organiseren
'Ik ben meer een muziek- en pro-
duktieman dan een presentator. Ik
voel me niet echt als een vis in het
water achter de microfoon. Als or
ganisator voel ik me veel meer in
mijn element. Overal waar mensen
werken, worden er fouten ge
maakt, maar als regisseur en pro
ducer moet je die fouten zien aan
komen, er op anticiperen. Iémand
moet bij het maken van radio het
coördinerend overzicht houden en
ingrijpen waar het nodig is. Als re
gisseur ben ik ook altijd erg streng.
Ik ben de baas. Dat wordt me wel
eens kwalijk genomen, maar ie
mand moet toch de beslissingen
nemen? Tijdens een live radio-uit
zending heb je soms maar een paar
seconden om knopen door te hak
ken. In zo'n geval kun je niet eerst
uitgebreid gaan overleggen'.
Radio maken heeft Tom Blom
berg altijd al gefascineerd: 'Ik wil
de het al toen ik een jaar of vijf, zes
Je vind het leuk om op die ma
nier naar buiten te kunnen treden?
'Helemaal niet. Dat klinkt mis
schien paradoxaal...ik wil een goed
produkt maken, iets waar ik trots
op kan zijn. Maar dat betekent niet
dat ik mezelf zo fantastisch vind'.
- Als je een programma presen
teert heb je niet het gevoel: ik mag
'Nee. Eerder: ik moet weer. Ik
weet wat er allemaal fout kan gaan
tijdens een uitzending. Een tele
foonlijn kan het niet doen, de com
municatie tussen presentator en
techniek kan niet optimaal zijn, de
apparatuur kan het aflaten weten...
Voor ik aan een uitzending begin
zie ik honderd dingen die fout kun
nen gaan. Ik zie er tegen op als een
vrouw die moet bevallen. Maar
eenmaal het kind er is, eenmaal het
programma klaar is, en het is goed
gegaan, voel ik me wel prettig'.
Programma's die hij heeft ge
maakt beluistert hij achteraf weer
op de band om te horen wat er fout
was, waar in de toekomst verbete
ringen aangebracht kunnen wor
den.
'Want elke uitzending moet je je
weer bewijzen. Je bent ook zo
kwetsbaar. Je wordt beluisterd en
je wil een zo goed mogelijke indruk
maken. In feite ben ik een zeer ver
legen mannetje. Ik word al verle
gen als mensen me herkennen of
om een handtekening vragen'.
Eén van Blombergs grote voor
beelden was destijds Joost den
Draaijer: 'Hij was vrolijk, grappig,
geestig en snel'. Felix Meurders be
wondert hij om zijn 'vlotte manier
van presenteren en zijn vondsten'.
En Frits Spits om 'zijn literaire aan
pak'. Eigenlijk, zo zegt hij, heeft hij
waardering voor iedereen die hard
werkt en zich inzet om een goed
programma te maken.
'Ik heb een hekel aan mensen die
denken dat ze op hun sloffen radio
kunnen maken, die het vak mis
bruiken en radio enkel en alleen als
muzikaal behang beschouwen".
Dat er aan Radio 3 nog veel kan
verbeteren ontkent Blomberg niet,
maar hij wijst er wel op dat de zen
der heden ten dage beter is dan hij
ooit is geweest. 'De dagen zijn nu
veel beter gestroomlijnd. Alleen de
woensdag is nog een verbrokkeld
rommeltje'.
Zijn grote liefde blijft nog steeds
uitgaan naar de popzender van de
BBC, Radio 1.
'Ik ben een adept van de Engelse
radio op een bijna ongezonde ma
nier. Ik dweep echt met Radio 1.
Dat is voor mij het levende bewijs
dat je geen commerciële radio no
dig hebt om een goed popstation in
stand te houden'.
Avondspits
Van de Engelse radio komt het
gesprek toch weer op Radio 3, en
met name op de Avondspits te
recht.
'Dat uur tussen zes en zeven is
zeer gewild bij de meeste omroe
pen. Vooral TROS en Veronica zit
ten er op te azen. De TROS vindt de
Avondspits maar een hinderlijke
onderbreking van de TROS-don-
derdag. Maar ik vind dat de Avond
spits, het paradepaardje van de
NOS. met hand en tand moet wor
den verdedigd. Toen Veronica A-
omroep werd en recht kreeg op
meer zendtijd heeft de NOS drie
programma's ingeleverd om de
Avondspits te kunnen behouden
De Avondspits hoort bij de folklore
van Nederland. In Veronica-krin-
gen hoor je wel eens roepen dat de
NOS geen leden en dus geen be
staansreden heeft. Op zichzelf is
dat misschien geen ongezonde dis
cussie maar je moet ook een beetje
rekening houden met de traditie
die door de jaren heen is gegroeid
De NOS maakt programma's die
anderen laten liggen, vult gaten die
anderen liever niet willen vullen
omdat je er niet genoeg luisteraars
mee trekt".
Dat omroepen juist de NOS-pu-
bliekstrekker bij uitstek naar het
leven staan, roept bij Blomberg
duidelijke wrevel op. Vastberaden
zal hij zich voor de Avondspits blij
ven inzetten. "Als ik zou moeten
kiezen tussen het produceren van
de Avondspits en het presenteren
van andere programma's zou ik on
middellijk voor de Avondspits kie
zen", zegt hij zonder twijfelen.
Tom Blomberg
BAYREUTH - Jazzles op alle
scholen. Dat is het ideaal van de
Westduitse jazzpedagoge Ilse
Storb. Sinds 1982 is ze hoogleraar
in de systematische muziekweten
schap met als specialisatie jazzon-
derzoek aan de universiteit van
Duisburg. Haar jazzlaboratorium
geldt als uniek in Europa. Jazzmu
ziek leent zich volgens haar uitste
kend voor de ontplooiing van de
creativiteit en hoort dus bij het ba
sisonderwijs. Voorlopig echter
hebben alleen wat Duisburgse
scholen naar haar oproep geluis
terd.
door
Joh.M.Pameijer
Maar de honderd jazzleraren, die
zij inmiddels afleverde, zijn uitge
zwermd over de hele Bondsrepu
bliek en opereren zelfs in Neder
land. Op die manier hoopt de 58-ja-
rige jazzprofessor op de revival van
een muzieksoort die voor een groot
deel door de popcultuur is ver
drongen.
Onlangs woonde zij op uitnodi
ging een Landdagzitting bij. Met
luide stem wierp zij de verzamelde
cultuurministers voor de voeten,
dat er een groot verlies was geleden
in het jazzonderwijs. ,,Jazz berust
op ritme en improvisatie. Improvi
satie maakt gelukkig en bevrijdt",
zegt ze triomfantelijk in het Afrika-
huis in Bayreuth, waar ik haar ont
moet.
.aan in de traditie opgroeit. Trom
melend, tokkelend en blazend la
ten ze hun fantasie de vrije loop. Il
se noteerde ijverig, filmde en
maakte bandopnamen, want ze
wilde de Europese jongeren laten
ervaren waaraan hun opleiding
mank gaat
Met behulp van Afrikaanse in
strumenten werkt zij in haar labo
ratorium met haar studenten
de opwekking van verdrongen ver
mogens: het aangeboren gevoel
voor ritme en melodie. Werkend in
kleine jazzgroepen, die in 1985 o.a.
op het North Sea Jazzfestival te ho
ren waren, bewijst ze het gelijk van
de jazzmuziek, de op Afrikaanse
natuurritmen gebaseerde Ameri
kaanse improvisatiekunst.
Klassieke ziel
Zelf - het klinkt bijna banaal
werd ze opgeleid m de klassieke
tradities van Bach. Beethoven en
Brahms. Ze speelde piano en stu
deerde Frans. Deze combinatie
leidde bijna automatisch tot een
promotie op een proefschrift over
de componist Claude Debussv. Ilse Twintig keer trok ze in haar t
mocht zich doctor in de muziekwe- tje door de Afrikaanse kustlanden
tenschap noerr^en. Een tijdlang gaf en nam ze met welgevallen waar
hoe de zwarte jeugd van jongs af
ze Franse les op gymnasia. Maar in
1969 las ze een artikel waarin mu
ziekwetenschap en jazz in een
adem werden genoemd. Dat trof
haar als een pijl in haar klassieke
ziel. Die twee gaan toch niet samen,
riep ze verontwaardigd uit. Maar
prof. Hermann Rauhe van de Mu-
sikhochschule had het lef haar te
voorspellen dat ze een vooraan
staand jazzonderzoekster zou wor
den. „Ik kon nog geen altsax van
tenorsax onderscheiden," zegt
Beroepshalve woonde ze in Ber
lijn een jazzfestival bij, dat georga
niseerd was ter gelegenheid van de
zeventigste verjaardag van Duke
Ellington. De zwarte meester be
loonde haar met een warme omhel
zing. Deze vier hertogelijke kusjes
op beide wangen veranderden de
sceptische pedagoge in een furieus
propagandiste voor de jazz.
ze leidt met enthousiasme haar
band. maar in de eerste plaats
maakt ze serieuze vakstudenten
bewust van de grote innerlijke
waarde van jazz. dat weggeschoven
kind van het Afrikaanse continent.
De westerse jeugd zit volgens haar
te springen om de bevrijdende
daad van de jazz na de nivellerende
popcultuur.
Gelijk
"Jazz is creatieve muziek
groepen mensen c'
ken. Ze domineren elkaar niet, zijn
niet aan elkaar ondergeschikt,
want er is geen partituur die van a
tot z gevolgd moet worden. Jazz
muzikanten zijn aan elkaar gelijk
Ze reageren al improviserend op
elkaar en zorgen in hechte samen
werking voor een harmonieus mu
zikaal bouwwerk. Met elkaar vor
men ze het model van een ideale sa
menleving. die gebaseerd is op ge
lijkwaardige ontplooiing van ie
ders specifieke talent", aldus Ilse
Storb.
,,Jazz is vitaal omdat het gecom
pliceerde ritme in Afrika nog
springlevend is. Het is creatief om
dat improvisatie de scheppende
grondslag is. Het is sociaal vanwe
ge de betrokkenheid van de impro
viserende musici op elkaar. Jazz
muziek kweekt eigenschappen
aan, die de jeugd beter uitrust voor
het leven"
Storb werkt er hard aan om in
haar laboratorium aan 250 studen
ten de methodieken te leren om de
ze over te brengen op de jeugd.
Niet aan muziekstudenten, maar
aan de gewone jongeren, die de
scholen bevolken. „Ieder mensen
kind heeft het recht om te voelen
wat het betekent om met jazz bezig
te zijn".
Zelf schreef ze lijvige studies
over Dave Brubeck en Louis
Armstrong en ze ontwierp een leer
gang aan de hand van voorbeelden
uit de muziekpraktijk van grote
jazzmusici. „Ik verheug me al als
de angst verdwijnt om iets uit jezelf
voort te brengen," zegt de vrouw
die de bronnen van de jazzmuziek
terugvindt in ieder mens. Een
doorbijtster, deze dame uit Essen.
Ze rent van hot naar haar om haar
ideaal steeds duidelijker gestalte te
geven: jazzonderwijs op alle scho
len. Ook in Nederland. Omdat, zo
zegt ze vol overtuiging, het creatie
ve proces van de jazz complete
jongeren maakt.
Wereldfestival voor het amatheater in Utrecht. De NEderlandse deelne
mer: Sodemieter op! uit Amsterdam. u0to gpdi
Marianne Faithfull
'Strange Weather' (Island Re
cords)
Weinig zangeressen is het ge
geven de luisteraar zo diepbe
droefd achter te laten als Marian
ne Faithfull doet. Ze hoeft daar
bij geen hulpmiddelen te gebrui
ken, geen knik in haar stem te
forceren of aangeleerd tremelo.
Haar eigen stem is genoeg: laag
als zong ze in travestie, mono
toon en komend uit een keel vol
gruis en roet. Wat ze óan volume
tekort komt, maakt ze ruim
schoots goed met intensiteit.
Het ligt eigenlijk voor de hand
om haar een repertoire van blues
en oude jazz-nummers te laten
zingen, maar het was nog nooit
gedaan. Nu is er 'Strange Wea
ther', genoemd naar een nummer
dat Tom Waits speciaal voor deze
plaat schreef, maar voor het
overgrote deel gevuld met 'stan
dards', deels nog van voor de
Tweede Wereldoorlog. Met moei
te kan ik er m'n ogen bij droog
houden. 'I walk along the street
of sorrow. The boulevard of bro
ken dreams', luidt de eerste regel
van de plaat, en zo is het precies.
De liedjes zijn sober maar prach
tig gearrangeerd door Hal Will-
ner, al heeft hij in een enkel num
mer wat al te nadrukkelijk ge
tracht de jaren dertig te doen
herleven. Mijn favorieten zijn het
hartverscheurende 'Love, life
and money' en 'Hello Stranger',
geschreven en op piano begeleid
door 'good old' Mac Rebennack,
alias dr. John. Het door Mick
Jagger voor haar geschreven 'As
tears go by' krijgt op deze plaat
een nieuwe interpretatie, waarin
alle sinds 1964 vergoten tranen -
want toen had ze met dit num
mer een hit - zo te horen zijn ver
werkt. Marianne Faithfull zingt
smartelijk, maar ook beheerst en
met veel hartstocht. Echte zange
ressen zijn zeldzaam in de pop
muziek; Marianne Faithfull is er
een van.
Biff Bang Pow!
'Oblivion' (Creation Records).
Na de Japanse hardrockers
Bow Wow en het grapje van Mal
colm McLaren genaamd Bow
Wow Wow is er nu Biff Bang
Pow! Naarmate de popmuziek
langer bestaat, wordt het moeilij-
kei een originele naam te beden
ken. Biff Bang Pow!, afkomstig
uit Engeland en daar hoog geno
teerd in de lp-hjst van de onaf
hankelijke labels, heeft zich
hoorbaar moeite getroost om in
muzikaal opzicht wel origineel
uit de hoek te komen.
Het resultaat is merkwaardig.
Op 'Oblivion' staat zulke uiteen
lopende muziek, dat het lijkt als
of er minstens drie verschillende
bands te horen zijn. Er is een
band die handige huppeldeun
tjes speelt om bij met je vingers
te knippen, met koorzang die aan
de Turtles doet denken. Er is een
band met nostalgische neigin
gen, die graag luie jazz speelt. En
er is een band met een voorkeur
voor snierende rock met rond-
zingende gitaren. Ik kan er geen
wijs uit, maar heb een sterke
voorkeur voor de laatste variant
van Biff Bang Pow! In nummers
als 'I see the sun' en 'I'm still wai
ting for my time' en '7 seconds'
klinken ze het best. Een blind
ganger. maar met gevoel voor
kwaliteit, dat wel.
AK
POP
Madonna
'Who's that girl?' (WEA)
Op de vraag 'who's that girl?' is
tegenwoordig maar eén ant
woord mogelijk. Madonna. Haar
muzikale tournee, die eind juni
onder die titel in Miami begon,
heeft haar nog meer in het brand
punt van de belangstelling ge
plaatst. Sinds Bruce Springsteen
de luwte heeft opgezocht, zijn er
eigenlijk nog maar een paar pop
muzikanten die ze qua populari
teit naast zich moet dulden. Prin
ce en U2 bijvoorbeeld.
Hoewel ze zich langer aan de
top handhaaft dan iedereen zal
hebben gedacht, blijft Madonna
toch iets houden van een een
dagsvlieg. Haar opvallende ver
schijning en provocerend gedrag
is de voornaamste basis van haar
succes. In muzikaal opzicht moet
ze toch genoegen nemen met een
plaatsje in de schaduw. Ze is niet
bepaald vernieuwend of in kwa
litatief opzicht een hoogvlieger.
Madonna is eigenlijk bij uit
stek een single-artieste. De sin
gle 'Who's that girl?' is bijvoor
beeld weer een schot in de roos.
ideaal als dansmuziek of voor op
de radio. Maar een elpee vol Ma
donna is echt te veel van het goe
de. Ook haar vorige langspeel
plaat 'True Blue' verdween - alle
ophef ten spijt - na een paar keer
draaien definitief in de hoes.
Dat de soundtrack van 'Who's
that girl"' een zelfde lot bescho
ren zal zijn, kan Madonna niet al
leen worden aangerekend. Nau
welijks de helft van de liedjes
wordt door haar gezongen. Daar
van kan er slechts één beklijven
en dat is 'Who's that girl?'. Maar
de rest kan evenmin door de beu
gel, afgezien van 'Best thing
ever', de bijdrage van Scritti Po-
litti.
Gelukkig voor Madonna dat de
vraag 'who's that girl?' nog een
paar keer wordt gesteld. Over an
derhalve week als ze in De Kuip
het gras voor de voeten van Feye-
noord weg maait, en over een
paar maanden als de gelijknami-
Bijdragen: Bart Jungmann
Ariejan Korteweg
ge film uitkomt. Misschien dat er
dan wat enthouisaster kan wor
den gereageerd.
Jennifer Warnes
Famous Blue Raincoat' (RCA)
'First we take Manhattan, then
we take Berlin', zingt Jennifer
Warnes heel bescheiden. Ze ver
dient namelijk veel meer. Niet al
leen is dit éen van de aardigste
singles van dit moment, het staat
op een elpee die bij een breed pu
bliek zal aanspreken.
Famous Blue Raincoat' klinkt
als een klok, is de vrucht van een
geslaagde combinatie tussen een
uitstekende zangeres en een er
varen componist. 'Jenny sings
Lenny', zoals het op de binnen
hoes heet. Jennifer Warnes is een
zangeres die zich tot op heden
vocaal op de achtergrond heeft
gehouden. In het duet 'Up were
we belong' trad zij aan de zijde
van Joe Cocker slechts één keer
naar voren. Warnes heeft met
haar stem een breed bereik en
kan er moeiteloos een elpee lang
mee boeien.
De componist heeft een tegen
overgestelde weg afgelegd, ging
van de voorgrond naar de achter
grond: Leonard Cohen. Zijn
naam heeft bij mij nooit een posi
tieve klank gehad (eentonig,
slaapverwekkend), maar als toe
leveraar blijkt hij van veel waar
de. Vooral het titelnummer heeft
hij van een prachtige tekst voor-
Dat bij dit type produkties de
muzikanten van niveau zijn,
spreekt haast vanzelf. Maar de
naam van Stevie Ray Vaughn,
die de gitaar speelt op 'First we
take Manhattan', verdient een
aparte vermelding.
Er is eigenlijk maar een num
mer dat uit de toon valt: 'Joan of
Are'. Behalve dat het een beetje
zeurderig is en veel te lang duurt,
is er één onoverkomelijk be
zwaar: Leonard Cohen zingt
UTRECHT (ANP) - De stad
Utrecht is van 21 tot en met 27 au
gustus het decor van het Interna
tionaal Amateur Theaterfestival.
Dat is een tweejaarlijks festijn dat
afwisselend in Monaco en in een
ander gastland wordt gehouden.
Aan het festival nemen 18 amateur-
theatergroepen uit de hele wereld
deel, waaronder Ivoorkust, India.
Rusland en de Verenigde Staten.
Nederland wordt vertegenwoor
digd door de Amsterdamse dans
groep 'Sodemieter op', aldus de or
ganisatoren.
Tijdens de slotavond wordt een
groot theaterspektakel opgevoerd
waar alle groepen aan deelnemen
Ook wordt er tijdens het festival
een symposium gehouden over het
theater in een multiculturele sa
menleving. Het festival wordt vol
gende week vrijdagavond officieel
geopend met een ballet van Hans
van Manen. Minister Brinkman
(cultuur) zal daarbij aanwezig zijn.
DEN HAAG - Op zo'n 300 plaatsen
zijn 12 september vele duizenden
kerken, molens, kastelen, vuurto
rens, gerechtsgebouwen en andere
historische monumenten gratis
voor het pubhek toegankelijk. Op
deze Open Monumentendag, een
initiatief van het ministerie van
welzijn, volksgezondheid en cul
tuur, zijn ook vele historische sche
pen en treinen te zien. Dank zij de
medewerking van gemeenten, het
Bouwfonds Nederlandse Gemeen
ten, de Rijksdienst voor Monu
mentenzorg en het bedrijfsleven
kan het pubhek monumenten be
zoeken die op andere dagen veelal
gesloten zijn.
