Prijzen van
olie en goud
fors omhoog
Scheepswerven zien kans op Nederlandse orders groeien
Toch slotverklaring Unctad
Ongeluk heeft niet veel
invloed op testen F-100
DINSDAG 4 AUGUSTUS 1987
ECONOMIE
PAGINA 7
snelheid dan normaal. Eenmaal op
de baan werd die nog versneld om
dan het straalomkeersysteem te
kunnen testen.
Na geland te zijn trad volgens de
Fokker-mededeling in de versnel
lingsfase de wielslingering op in de
vorm van een hevige vibratie. Dit
had tot gevolg dat, eerst een deel
van het landingsgestel afbrak en
even later de landingspoot.
Volgens Fokker wist de beman
ning het vliegtuig met de volle
remkracht van het straalomkeer
systeem gecontroleerd tot stilstand
te brengen. Daarbij werd de lan
dingsbaan over een lengte van
1.500 meter beschadigd door het
nog overgebleven deel van de lan
dingspoot. De rechter vleugeltip
raakte aan het einde van de lan
ding de grond en brak af. Geen van
de twaalf inzittenden, naast de be
manning technische deskundigen
van onder andere de Rijkslucht
vaartdienst, liep bij het incident
letsel op.
Oeso somber over
Deense economie
PARIJS (ANP) - Denemarken
heeft de afgelopen jaren in veel op
zichten indrukwekkende economi
sche resultaten geboekt, maar dit
jaar en in 1988 zal het beeld minder
rooskleurig worden. Het bruto na
tionaal produkt (bnp) zal afnemen,
de werkloosheid gaat omhoog en
de lopende rekening van de beta
lingsbalans zal een flink tekort blij
ven vertonen. Dit staat in jaarlijkse
rapport van de Organisatie voor
Economische Samenwerking en
Ontwikkeling (Oeso) over de Deen-
De binnenlandse vraag en de be
drijvigheid zijn de afgelopen jaren
sterker gegroeid dan in de meeste
andere landen. De werkloosheid
verminderde, de inflatie nam aan
zienlijk af en het tekort van de
overheid is veranderd in een over
schot. In 1984 doemden er echter
problemen op toen het tekort op de
lopende rekening van de betalings
balans flink begon toe te nemen.
De regering nam maatregelen om
de groei van de vraag af te rem
men, maar die kregen pas eind vo
rig jaar een duidelijk effect.
De opleving van dé investerin
gen en van de consumentenvraag
leidde tot extra import. Bovendien
is de internationale concurrentie
positie van Denemarken onder
druk komen te staan door wissel
koersontwikkelingen en forse
loonstijgingen. De Oeso wijst wat
betreft het laatste op de begin dit
jaar afgesloten cao's, die voorzien
in loonsverhogingen van zeven a
acht procent.
Als gevolg van de verslechtering
van de concurrentiepositie zal het
Deense bedrijfsleven zowel dit jaar
als volgend jaar marktaandelen
kwijtraken. Daardoor zal de ex-
portgroei gering zijn. De verwach
te vermindering van de binnen
landse vraag zal de import echter
doen afnemen, waardoor de verbe
tering van de balans van het goede
ren- en dienstenverkeer toch nog
behoorlijk zal zijn. Toch zal het
bruto nationaal produkt dit jaar
met 1,3 procent verminderen. In
1988 zal de de achteruitgang be
perkt blijven tot 0,1 procent.
De vermindering van de vraag en
de produktie zal volgens de Oeso
leiden tot een stijging van het per
centage werklozen onder de be
roepsbevolking van 8,4 procent dit
jaar tot 9,9 procent in 1988. De in
flatie zal verder afnemen van 4,7
procent tot 2,7 procent.
INFLATIE - Uit cijfers van het
Internationale Monetaire Fonds
(IMF) blijkt dat het inflatietempo
in de ontwikkelingslanden in het
eerste kwartaal van dit jaar is ver
minderd. De prijzen stegen in de
eerste drie maanden van dit jaar
met 29,4 procent tegen 40,3 procent
in het eerste kwartaal van 1986.
VS zien enige
vooruitgang bij
pasta-overleg
WASHINGTON (Rtr) - De Verenig
de Staten en de Europese Gemeen
schap hebben vooruitgang ge
boekt bij de onderhandelingen
over een oplossing voor het pasta
conflict. De VS hebben invoerbe-
perkende maatregelen voorlopig
uitgesteld, zo heeft een woordvoer
der van de Amerikaanse regering
gisteren gezegd.
Gary Holmes, de woordvoerder
van de Amerikaanse handelsaf
gevaardigde, voegde er echter aan
toe dat er nog belangrijke obsta
kels uit de weg moeten worden ge
ruimd voordat er een akkoord is.
Hij zei verder dat de EG en de VS
telefonisch een akkoord hebben
ontworpen, maar dat het nog maar
de vraag is of dat akkoord aan
vaardbaar is voor de Amerikaanse
en Europese deegwarenindustrie.
Holmes wilde verder geen details
geven, maar bronnen in Brussel
hebben laten weten dat de EG-on-
derhandelaren hebben aangebo
den de subsidies op de uitvoer van
deegwaren uit de EG met twintig
procent te verminderen. De Ver
enigde Staten willen dat die subsi
dies 35 procent lager worden.
Amerikaanse pastafabrikanten
willen dat de EG alle subsidies op
deze produkten afschaft. Zij me
nen dat zij van de eigen markt wor
den verdrongen door de Europese
export, die voornamelijk afkom
stig is uit Italië. De uitvoer van
deegwaren uit de EG naar de VS
bedroeg vorig jaar 49,5 miljoen ki
lo. Voor dit jaar wordt gerekend op
een uitvoer van 64,8 miljoen kilo
tegen 6,5 miljoen kilo tien jaar gele
den.
De Amerikaanse regering heeft
laten weten dat wanneer de subsi
dies niet worden verminderd de
EG moet rekenen op invoerbeper-
kende maatregelen. De EG heeft
gedreigd in dat geval met tegen
maatregelen te komen voor de uit
voer van Amerikaanse walnoten en
citroenen.
Waarde in- en
uitvoer gedaald
DEN HAAG (ANP) - De waarde
van de Nederlandse uitvoer is in de
eerste helft van è^it jaar ten opzich
te van de eerste zes maanden van
1986 met 12 procent teruggelopen
van 105,4 naar 92,6 miljard gulden.
De invoer daalde met zes procent
in waarde en bedroeg dit jaar 90,3
miljard gulden tegen 95,7 miljard
in 1986. Het positieve uitvoersaldo
bleef, maar liep terug van 9,7 naar
2,3 miljard gulden. Dat blijkt uit
gisteren gepubliceerde CBS-cij-
fers.
In het eerste half jaar daalden
vooral de invoerwaarden van mine
rale brandstoffen (met een kwart),
ijzer en staal (min 14 procent) en or
ganische chemische produkten
(min 16 procent). De invoer van au
to's steeg daarentegen met 2 pro
cent, net als die van kleding (plus
zeven) en zuivel (plus 37).
Aan de uitvoerkant waren er
waardedalingen bij de export van
minerale brandstoffen (min 47 pro
cent), ijzer en staal (min 13) en ca
cao (min 16). De uitvoerwaarde van
auto's (plus 9 procent) en groenten
(plus 9) steeg.
De uitvoer naar de Verenigde
Staten zakte met 17 procent in
waarde tot 3,9 miljard gulden, die
naar West-Duitsland (onze grootste
handelspartner) met eveneens 17
procent tot 25,6 miljard gulden. De
export naar Spanje steeg met 15
procent tot 1,5 miljard gulden.
De invoer uit het Verenigd Ko
ninkrijk zakte met 16 procent in
waarde tot 7,1 miljard gulden, die
uit de Sovjetunie met een kwart tot
1,2 miljard gulden.
Ook de koers van de dollar steeg
iets. Veel spectaculairder echter
was de stijging van de goudprijs
onder invloed van de toegenomen
spanningen in het gebied van de
Perzische Golf. Op de Londense
goudmarkt bereikte de goudprijs
voor het eerst sinds mei weer de
grens van 470 dollar per ounce
(31,1 gram). Gistermiddag werd
zelfs een prijs vastgesteld van
472,75 dollar, elf dollar meer dan
op vrijdag. De goudprijs in New
York steeg zelfs 13 dollar tot 477,10
dollar.
Daarbij speelden ook aangekon
digde stakingen van mijnwerkers
in de Zuidafrikaanse steenkool- en
goudwinning een rol. Functiona
rissen van de NUM, de nationale
mijnwerkersunie, hebben gisteren
aangekondigd dat de mijnwerkers
vanaf zondag in staking zullen
gaan. De werkgevers hebben uit
voorzorg grote voorraden aange
legd. Volgens de NUM gaan
200.000 mijnwerkers in staking.
Dat zou de helft van de goudmij
nen en een vijfde van de kolenmij
nen kunnen treffen.
Als het goud verder in.prijs stijgt
tot 475 of 480 dollar, dan is de weg
vrij voor een stijging tot 500 dollar,
zo verklaarde een handelaar. De
laatste maal dat het goud duurder
was dan 500 dollar was in februari
1983.
Zowel de olie uit het Noordzee-
veld Brent als de Amerikaanse
Meer winst NIB
DEN HAAG (ANP) - De Nationale
Investeringsbank NIB heeft het de
eerste zes maanden goed gedaan.
De nettowinst steeg met bijna 18
procent tot 31,6 miljoen gulden. Dit
heeft de bank gisteren bekendge
maakt.
Op grond van de gunstige ont
wikkelingen in het eerste halfjaar
verwacht de bank over geheel 1987
meer winst dan in het begin van dit
jaar werd voorzien. In de verslag
periode was sprake van een voort
gaande groei van de activiteiten
van de bank. In deze periode steeg
het bedrag aan kredietcontracten
met ruim 18 procent ten opzichte
van het eerste halfjaar 1986.
First Chicago
First Chicago, nummer elf op de
ranglijst van Amerikaanse banken,
heeft besloten tot een herstructure
ring van haar internationale activi
teiten. De meeste vestigingen in
West-Duitsland, Frankrijk en ze
ven andere landen zullen worden
gesloten. Volgens het bestuur van
de bank is er steeds minder be
hoefte aan vestigingen in het bui
tenland die zaken doen met locale
klanten.
Nedap
Bij een omzet van 27,9 miljoen
gulden heeft Nedap (beveiligings-
en code-apparatuur) in de eerste
helft van dit jaar een winst vóór be
lastingen van 3,0 miljoen gulden
behaald. In de overeenkomstige-
tijd van 1986 bedroeg de winst 2,7
miljoen gulden bij een omzet van
27,5 miljoen gulden. Nedap ver
wacht dat omzet en winst dit jaar
zullen toenemen.
Kwaliteit
De diensten die bij Russische on
dernemingen de kwaliteit van de
produktie controleren hebben in
de afgelopen zes maanden voor
vier miljard roebel (ongeveer 12,4
miljard gulden) aan produkten af
gekeurd, zo meldt het weekblad
L'Ekonomitcheska a Gazeta. De
controlediensten werden vorig jaar
ingesteld bij een groot aantal on
dernemingen die tezamen zorgen
voor een kwart van de produktie
van de Sowjet-Unie.
Britoil
De grootste onafhankelijke olie
maatschappij in Groot-Brittannië,
Britoil, heeft, in het eerste halfjaar
van 1987 een nettowinst* gemaakt
van 71,3 miljoen pond sterling (te
gen de huidige koers 238 miljoen
gulden) tegen 28,1 miljoen pond in
de vergelijkbare periode vorig jaar.
Het resultaat was duidelijk boven
de verwachtingen. De winstverbe
tering was hoofdzakelijk te danken
aan èen kostenbesparingspro
gramma waarmee de oliemaat
schappij vorig jaar is begonnen.
BankAmerica
De banken in Japan zijn er
steeds meer toe geneigd om Ban
kAmerica te helpen, zeker nu Ban
kAmerica de rentetoeslag op
nieuw uit te geven stukken heeft
verhoogd en de maximumrente
daarop heeft laten vallen, zo is ver
nomen in bankkringen in Tokio.
BankAmerica heeft de Japanse
banken gevraagd om voor in totaal
350 miljoen dollar aan nieuwe
waardepapieren te kopen.
oliesoort West Texas Intermediate
stegen gisteren een dollar per vat
in prijs. Later op de dag daalden de
prijzen weer iets. Brent-olie kwam
uit op 20,85 dollar, tachtig cent ho
ger dan afgelopen vrijdag. Een vat
West Texas Intermediate ging gis
teren in de VS voor 22,25 dollar van
de hand, eveneens tachtig cent
meer dan vrijdag. De belangrijkste
oliesoort uit het Golfgebied, Doe-
bai, steeg 25 cent tot 18,55 dollar.
Mocht de olie-doorvoer via de
Perzische Golf worden onderbro
ken dan kan de olieprijs met tien
dollar per vat omhoog gaan, zo
werd in de handel gezegd. Aan de
andere kant zeggen handelaren dat
Iran nooit de doorvaart zal blokke
ren omdat het dan zijn eigen olie
ook niet meer kan exporteren.
Sun air neemt
Gulliver over
LEIDEN - De vliegreizenorganisa-
tie Gulliver Flytours in Ridderkerk
wordt overgenomen door Sunair
International in Leiden. Een
woordvoerder van Sunair heeft dit
gisteren meegedeeld. Door de fusie
zullen geen ontslagen vallen.
.Integendeel, aldus Sunair, het
personeelsbestand zal met circa 10
procent worden uitgebreid. Dit be
tekent voor de organisatie die
sinds een half jaar in Leiden is ge
vestigd, een uitbreiding van 20 ar
beidsplaatsen. Deze zullen deels
worden bezet door mensen van
Gulliver maar voor het overgrote
deel worden nieuwe mensen aan
getrokken. De werknemers van
Gulliver die niet naar Leiden wil
len verhuizen, krijgen werk aange
boden bij aangesloten reisorgani
saties van Gulliver Flytours. De
overname geschiedt op 1 novem
ber. De Sun-groep in Nederland zal
daardoor in 1988 goed zijn voor een
omzet van meer dan 100 miljoen
gulden en zal 80 personeelsleden
tellen.
Sunair en Gulliver Flytours
vliegen op de populaire vakantie
bestemmingen in Europa. Door de
overname zal het aantal passagiers
op 60.000 per jaar komen, aldus de
bekendmaking. Met de overname
versterkt Sunair zijn aandeel in de
goedkopere vakanties. De reisor
ganisatie richtte zich tot op heden
vooral op de luxe vakanties waar
bij duurdere hotels de eindbestem
ming waren. Door de verwerving
van Gulliver krijgt Sunair ook
greep op goedkope appartemen-
tenreizen. Volgens een woordvoer
der van het bedrijf betekent de
overname van Gulliver Flytours
een verdubbeling van het reispak-
ket van Sunair.
Sunair is onderdeel van een in
ternationale toeristische organisa
tie (België, Groot-Brittannië,
Frankrijk, Spanje). De totale groep
verzorgt meer dan 500.000 vakan
ties per jaar.
DEN HAAG - De scheepsbouwers
in ons land rekenen op orders van
Nederlandse reders dit najaar.
„Door het uitstellen van beleids
maatregelen door de Nederlandse
regering hebben de reders de eer
ste helft van dit jaar vrijwel geen
schepen besteld. Nu daar meer
duidelijkheid in komt, verwachten
we opdrachten", aldus voorzitter
ir. W.J. ter Hart van de scheeps-
bouworganisatie Cebosine.
door
Rens Groenendijk/ANP
Voor sommige werven, vooral
die zich richten op de bouw van
kleine zeeschepen, komt de ver
wachte opleving volgens Ter Hart
toch te laat. Als gevolg van het uit
blijven van orders en het te ver in
teren op eigen vermogen is binnen
enkele maanden een reeks
scheepsbouwers failliet gegaan.
Voor een aantal andere werven
dreigt volgens de Cebosine-voor-
zitter eveneens op korte termijn de
ondergang.
Voor Nederlandse reders werd in
mei de investerings premierege
ling zeescheepvaart (IPZ) ver
hoogd tot jaarlijks vijf procent
(was vier procent) over een periode
van vijf jaar. Minister De Korte
(economische zaken) deed - op aan
drang uit de Tweede Kamer - ver
volgens 22 juli een voorstel voor
extra steun, gemiddeld vier pro
cent, voor orders die de werven
boeken. Ter Hart is tevreden over
de steunregeling voor Nederlandse
orders, maar ontevreden over de
faciliteiten voor export-orders. De
orderportefeuille van Nederlandse
SCHIPHOL (ANP) - De invloed
van het ongeluk met de Fokker 100
op het vliegtestprogramma van dit
nieuwe vliegtuigtype is volgens
Fokker gering. Vorige week vrij
dag brak tijdens de landing op
Schiphol het rechter hoofdlan
dingsgestel af. De schade aan het
vliegtuig is volgens Fokker 'rela
tief beperkt' gebleken. Het vlieg
tuig zal worden gerepareerd en
vermoedelijk 'binnen niet te lange
termijn' weer de lucht in kunnen
gaan.
Dit is gistermiddag door Fokker
meegedeeld.
De oorzaak van het afbreken
moet volgens Fokker waarschijn
lijk gezocht worden in een 'onsta
biele wielslingering'. Samen met
de fabrikant van de F-100-lan-
dingsgestellen, het Britse bedrijf
Dowty Rotol, onderzoekt Fokker
dat nu. "Eventuele aanpassingen
worden hierbij in ogenschouw ge
nomen", aldus Fokker.
Het vliegtestprogramma met het
GENEVE (GPD/Rtr/AP) - De ze
vende zitting van de conferentie
van de verenigde naties voor han
del en ontwikkeling (Unctad) is
gisteren toch geëndigd met een
slotverklaring die door alle 141
deelnemende landen is onder
schreven. Er duurde tot gisteroch
tend voordat er overeenstemming
was. De conferentie moest eigen
lijk vrijdag al afgelopen zijn, maar
onenigheid over de schuldebkwes-
tie en een aantal politieke obsta
kels verhinderden dat.
De slotverklaring is in de eerste
plaats van belang omdat daarmee
het voortbestaan van de organisa
tie is verzekerd. Unctad had een
debacle als vier jaar geleden in Bel
grado, toen de delegaties zonder
gezamenlijke slotverklaring uit
eengingen, waarschijnlijk niet
overleefd. Verder is de slotverkla
ring belangrijk vanwege de para
graaf met betrekking tot de schul
denproblemen van ontwikkelings
landen.
Van gedeeltelijke kwijtschelding
van schulden en van het uitsluiten
van de banken bij de onderhande
lingen over schulden is in de slot
verklaring geen sprake. Wat dat be
treft hebben de ontwikkelingslan
den bakzeil moeten halen. De in
dustrielanden hebben echter wel
toegestemd in de constatering dat
er een verband .moet bestaan tus-
werven bestaat voor 50 procent uit
buitenlandse opdrachten.
Subsidie
De minister wil deze subsidie
verhoging toepassen volgens het
principe hoe duurder het schip hoe
meer subsidie de werf krijgt. De
bouwers van zeeschepen in de
klasse tussen 5 miljoen en 20 mil
joen gulden dreigen weinig of geen
exportorders te boeken omdat de
verhoging van overheidssteun
voor hen te gering is, aldus Ter
Hart. Cebosine en scheepsbouw-
vereniging Hoogezand zullen druk
op de Tweede Kamer uitoefenen
om meer steun voor deze categorie
te krijgen, aldus Ter Hart.
De maximale subsidie van 28
procent die de EG toestaat wordt
overigens bij - lange na niet door
Economische Zaken gehaald. Ter
Hart wijst in dit verband op de si
tuatie in West-Duitsland, waar af
gezien van een steunregeling voor
de reders de werven op elke order
20 procent subsidie krijgen. Vooral
bij schepen in een lagere prijsklas
se ontstaat daardoor een groot
prijsverschil met Nederlandse wer-
„Eigenlijk zijn we het volstrekt
eens met minister De Korte dat in
de hele EG de subsidies op
scheepsbouw eigenlijk afgeschaft
moeten worden. Qua efficiency en
kostprijs liggen Nederlandse wer
ven in principe voor op de buiten
landse concurrentie. Subsidie
dient dan ook alleen maar om een
gelijkwaardige positie voor de Ne
derlandse werven te bewerkstelli
gen", zegt Ter Hart.
Karig
Algemeen bestuurder H. Bijvank
tweede prototype wordt normaal
voortgezet. De woordvoerder van
Fokker wilde niet zeggen of het in
cident het verkrijgen van het lucht-
waardigheidsbewijs voor de F-100
zal vertragen. Is dit het geval, dan
komt ook de afleveringsdatum van
de eerste F-100 aan de eerste klant,
Swissair, in gevaar. Voor het einde
van dit jaar hoopte Fokker de eer
ste F-100 aan Swissair te kunnen
afleveren.
Ook over de financiële schade
wilde de Fokker-woordvoerder
geen mededelingen doen. Fokker
is hiervoor verzekerd.
sen de aflossing en de rentelast
enerzijds en de economische
draagkracht van de schuldenlan
den anderzijds. Dat de armste ont
wikkelingslanden bijzondere
steun behoeven is opnieuw beves
tigd. Ook zijn nieuwe methoden ter
bestrijding van de schuldproble
men in de paragraaf opgenomen.
Unctad Vn heeft er verder voor
gezorgd dat het in 1980 opgerichte
grondstoffenfonds eindelijk in
werking kan treden. Doordat de
Sowjet-Unie en een aantal andere
landen hun steun toezegden is de
vereiste 66,95 procent van het tota
le fonds van 470 miljoen dollar bin
nen. Nederland houdt een eerder
aanbod om het fonds in Amster
dam te vestigen staande.
Verder viel tijdens deze Unctad-
conferentie het optreden van Ja
pan op. Waar dit land doorgaans bij
dergelijke grote internationale
conferenties op de achtergrond
blijft, kwam de Japanse minister
van buitenlandse zaken vorige
week met een aantal initiatieven.
Daaronder ook de toezegging dat
Japan van plan is de komende ja
ren twintig miljard dollar afkom
stig uit het handelsoverschot door
te sluizen naar de ontwikkelings
landen. Eerder al had Japan tien
miljard dollar toegezegd.
Van groot belang is ook dat de
Amerikaanse delegatie de confe
rentie niet voortijdig heeft veria-
van de Industriebond FNV spreekt
van een 'koude sanering' die nu on
der de kleine Nederlandse werven
plaatsvindt. „De Nederlandse
overheid is te karig met subsidie in
vergelijking met andere landen. De
laatste bijdrage van de minister
lost niets op. Voor het verwerven
van exportorders krijgen de kleine
werven nog geen poot aan de
grond". Ook de vakbondsman
heeft uit verschillende districten
signalen gekregen dat kleine wer
ven het water tot aan de lippen
staat en zegt op korte termijn zeer
beducht te zijn voor nog meer ont
slagen en faillissementen.
De reeks ontslagen in de
scheepsnieuwbouw begon dit jaar
op 21 mei met het failliet verklaren
van scheepswerf Amels in Mak-
kum. Nadat in 1986 al 100 werkne
mers werden ontslagen, stonden
nu 125 mensen op straat. Op 16 juli
ging scheepswerf De Hoop in Har-
dinxveld-Giessendam (100 werk
nemers) failliet. Op 24 juli sloot een
van de oudste werven van ons
land, E.J. Smit en Zn. in Wester
broek de poorten: 140 mensen de
laan uit. Drie dagen later ging De
Waal in Zaltbommel failliet, wat
voor 60 mensen het verlies van hun
baan betekende. Tot slot (voorlo
pig) kondigde scheepswerf Bijls-
ma in het Friese Wartena op 28 juli
het ontslag aan voor 37 van de 55
werknemers.
Bijvank tekent bij ontslagen in
de scheepsbouw aan dat het ba
nenverlies eigenlijk dubbel zo
groot is. De werven besteden een
groot deel van het werk (zoals
schilderen en elektrotechniek) uit
en bestellen allerlei onderdelen
kant en klaar.
De reparatie van de PH-MKH
houdt in de vervanging van onge
veer twee meter van de vleugelon
derhuid, de vleugeltip en één van
de vleugelkleppen. Verder is er
nog enige schade die volgens Fok
ker 'van minder belang' is.
Het vliegtuig was bezig de rem
kracht van de straalmotor te be
proeven. Na de landing wordt de
stuwstraal van de motor omge
keerd gebruikt, waardoor deze als
rem fungeert. Om deze proeven te
kunnen doen landde de F-100 met
een aanzienlijk hogere landings
ten. Delegatieleider Goodman, die
tijdens de conferentie nog fel uit
haalde naar de gang van zaken op
de Uchtad-conferentie, stemde
tenslotte met de slotverklaring in
en zei dat er overeenstemming was
bereikt over 'een aantal zeer accep
tabele zaken'.
Poolse schulden
WENEN (Rtr) - Polen heeft vorige
week met de westerse banken een
akkoord bereikt over herstructure
ring van 95 procent van de bank-
schulden, zo heeft de Oostenrijkse
bank Creditanstalt maandag be
kendgemaakt. Polen is de westerse
banken ongeveer acht miljard dol
lar schuldig. Volgens bankiers be
tekent het akkoord dat Polen tot in
de jaren negentig niet meer aflost.
Polen heeft vooral in de jaren ze
ventig op grote schaal in het Wes
ten geleend om zijn economie met
westerse technologie te kunnen
moderniseren. Inmiddels bedraagt
de totale buitenlandse schuld 35
miljard dollar. De terugbetaling
van de bankschulden wordt nu
over vijftien jaar uitgesmeerd. Tot
nu moesten Polen de de banken ie
der jaar weer een schuldenregeling
treffen. Het nieuwe akkoord zorgt
ervoor dat deze kostbare en tijdro
vende procedures de komende ja
ren niet meer nodig zijn.
Cijfers van Cebosine tonen aan
dat het verval in de Nederlandse
scheepsbouw na 1975 in gang werd
gezet. In dat topjaar werkten nog
23.000 mensen in de scheeps
nieuwbouw, de bouw van marine
schepen niet meegerekend, goed
voor circa 3,5 miljard gulden aan
orders. Vijfjaar later was dat aantal
al gedaald tot 11.550. Het aantal
van 7.600 werd in 1985 bereikt. Dit
jaar werken naar schatting van Ce
bosine minder dan 5.000 mensen
op de nieuwbouw werven. De ver
wachte waarde van de orders is te
ruggelopen tot minder dan één
miljard gulden.
In de scheepsbouw worden or
ders omgerekend in compensated
gross ton (egt), een maatstaf waarin
de moeilijkheid en het formaat van
een schip' zijn verrekend. Vorig
jaar werd in totaal 121.575 egt in de
orderboeken opgetekend, en dat
was volgens Cebosine al belangrijk
minder dan voorgaande jaren. Hoe
ernstig de situatie momenteel" is
blijkt uit de boeking van slechts
32.500 egt in de eerste helft van dit
jaar. Cebosine constateert verder
dat in vergelijking met andere EG-
lidstaten Nederland in het eerste
halfjaar van 1987 flink achterblijft.
„De regering doet mets structu
reels", klaagt vakbondsman Bij
vank. „De scheepsbouw wordt ge
woon de nek omgedraaid. De ge
volgen daarvan zijn verstrekkend.
Het werkt zelfs door tot in het on
derwijs omdat afgestudeerde
scheepsbouwkundig ingenieurs
niet meer aan werk komen". Hij
wijst er bovendien op dat als de
scheepsbouw eenmaal grotendeels
uit ons land verdwenen is, die niet
meer terug te halen is.
Cebosine-voorzitter Ter Hart
denkt dat de vooraanstaande Ne-
derlandse positie in de scheeps
bouw vooral behouden kan wor
den door samenwerking tussen
werven, reders en maritieme insti
tuten. „Samen kunnen ze een type
schip ontwikkelen waarmee reders
goedkoop kunnen varen en dat te
gen een lage kostprijs gebouwd
kan worden".
Steunpot
Werven opereerden vroeger
doorgaans individueel en deden
desnoods aan prijsonderbieding
om een order te bemachtigen. Vol
gens Ter Hart zal daar verandering
in komen. Er zijn gesprekken
gaande tussen werven om te ko
men tot vergaande samenwerking
op het gebied van marketing, het
uitbrengen van offertes en het on
derling uitbesteden van werk. Ook
de twee organisaties van de wer
ven, Cebosine en de uit voorname
lijk noordelijke werven bestaande
scheepsbouwvereniging Hooge
zand zullen dit najaar samengaan.
Een consortium van vijf Neder
landse werven probeert een order
van Holland Amerika Lijn (HAL)
voor de bouw van twee cruisesche
pen in de wacht te slepen. Als de
HAL dit najaar daartoe overge
haald kan worden ontstaat een
unieke situatie: de order van vele
honderden miljoenen guldens
slurpt de steunpot voor de werven
in één keer leeg. „Hier zal dus een
aparte regeling voor getroffen
moeten worden", aldus Ter Hart,
die meent dat het een grote blama
ge van de Nederlandse regering
zou zijn als die 'opdracht van de
eeuw' op basis van een slecht fi
nancieringspakket aan de Neder
landse werven voorbij zou gaan.
Plannen
Of er inderdaad spoedig orders
van Nederlandse reders te ver
wachten zijn, kunnen de redersor
ganisaties desgevraagd niet mee
delen. De Koninklijke Nederland
se Redersvereniging krijgt volgens
een woordvoerder de indruk dat de
leden 'mogelijk meer belangstel
ling tonen voor nieuwbouw'. Drs.
J.J. Schuld, voorzitter van de Ver
eniging voor Nederlandse Reders
in de Kleine Handelsvaart zegt dat
er plannen genoeg zijn, maar dat
eerst de vrachtenmarkt moet aan
trekken. „Bovendien is het varen
onder Nederlandse vlag te duur
omdat de bemanningskosten te
hoog zyn. Voor het einde van het
jaar moet de regering beslissen of
er gunstiger belastingfaciliteiten
voor zeelieden komen", aldus
Schuld.
Door spanningen in de Golf
LONDEN/AMSTERDAM (Rtr/ANP) - De Iraanse dreigementen om
wraak te nemen voor de dood van pelgrims in de bedevaartsstad Mekka
hebben de prijzen van olie en goud gisteren sterk opgedreven.
Voor de laatste zitting van de Unctad-conferentie vond nog'een verhit debat plaats tussen een Zwitserse
afgevaardigde P. Girard. Clinks met bril) en een vertegenwoordiger van India, J. Shukla rechts). (foto AP»
