'Ik heb hier volop de ruimte' het niet langer Van Agt vermaakt zich 'opperbest' in Tokio Regeringspartij Mozambique praat niet met gewapende bandieten DINSDAG 4 AUGUSTUS 1987 PAGINA 2 GENEVE - Ruim drie weken za ten Noord en Zuid in Genève op el- kaars lip om iri het kader van de Unctad (de VN-conferentie voor handel en ontwikkeling) dichter tot elkaar te komen. Het verloop en de afloop van de conferentie doen betwijfelen of ontwikkelingslan den en geïndustrialiseerde staten nog wel met elkaar overweg kun nen. Daarmee staat of valt het be staansrecht van een mammoetcon ferentie als Unctad. door Bart Jochems De twijfel aan het nut van Unc tad broeit al lange tijd binnen de or ganisatie. De toon voor deze zeven de conferentie werd gezet door het totale fiasco vier jaar geleden van Unctad 6 in Belgrado. Niet alleen in de wandelgangen en achter de gesloten deuren van het Geneefse Palais des Nations was de kritiek hoorbaar. Ook in de schijnwerpers van de publiciteit klommen delegatieleden van de ongeveer 150 vertegenwoordigde landen regelmatig in de gordijnen om hun frustratie uit te schreeu- De start van de bijeenkomst be loofde al niet veel goeds. Tien da- gen lang werd onderhandeld óver procedurele kwesties. Het is welis waar niet eenvoudig een vergade ring met 3.000 deelnemers op te zetten, maar het gekrakeel over de kaderlijnen waarbinnen de confe rentie zich moest bewegen duurde ditmaal wel erg lang. Zelfs voor Unctad-begrippen. Maar daarna kon dan eindelijk de dialoog tus sen ontwikkelings- en industrie landen beginnen. Beide 'kampen' hadden vervolgens lange tijd de mond vol van 'constructief over- leg'. Maar de gesloten deuren van de vele vergaderzalen konden niet verhullen dat de hemdsmouwen werden opgestroopt en de ijzeren vuist op tafel kwam. De ontwikke lingslanden, verenigd in de Groep van 77, probeerden zo veel moge lijk binnen te halen terwijl de be langrijkste onderhandelingspart ner, het 'rijke' Westen, voorname lijk intern overhoop lag. De oost- bloklanden bekeken het strijdto neel het liefst op afstand. Demonstratie Na weken van overleg waren de driedelige pakken gekreukt. Dele gatieleden liepen met asgrauwe ge zichten en rode oogjes door het im mense gebouw. Dennis Goodman, de Amerikaanse delegatieleider, kreeg de deelnemers weer rechtop in de stoelen. Minister voor ont wikkelingssamenwerking Buk man kwam gelukkig net op tijd in Genève aan om de donderspeech van Goodman te beluisteren. In een toespraak van bijzonder hoog gehalte drukte de Amerikaan Unctad met de neus op de feiten. Die feiten waren eenieder wel be kend, maar de VS (en ook Pakis tan) waren de enigen die ze recht streeks de zaal ïnslingerden. Goodman liet bijzonder weinig heel van de opzet van de conferen tie. Het nut van de vaak ellenlange speeches in de grote vergaderzaal ontging hem. Hij luisterde liever naar het gekabbel van het water in het meer van Genève. Aan het eind van weer een lange dag vergaderen in rokerige zalen, stapte de twaalf man sterke Ameri kaanse delegatie vervolgens in een klein personenbusje. Het instap pen vergde elke dag enige tijd en groeide uit tot een demonstratieve actie. Terwijl de Amerikanen zich in het vervoermiddel wurmden, stond even verder de blinkende Ja guar van het Guatemalaanse dele- gatiehoofd. De man schijnt twaalf van deze automobielen te bezitten, totale waarde om en nabij de drie miljoen gulden. Guatemala hoort binnen de Unctad tot de groep van ontwikkelingslanden, de landen die het financieel niet kunnen bol werken. Onderonsje de de zevende Unctad op een nu en dan merkwaardige manier. Op het hoogtepunt van de.crisis, dè onder handelingen zaten muurvast, ver dween Chidzero om in eigen land zijn begroting te verdedigen. In Genève bleven de ambtenaren in verwarring achter en probeerden een uitweg te vinden uit de impas- Nauwelijks 24 uur later was de voorzitter terug en leek de touwtjes strak in handen te nemen. Hij wenste de discussies naar het mi nisteriële niveau te tillen om poli tieke doorbraken te forceren. Daar werd ook door Cuba (woordvoer der van de Groep van 77) wat van verwacht, gegeven de gematigde speech die de Cubaanse delegatie leider aari de vooravond van het ge sprek tussen de ministers weggaf. Chidzero zag echter over het hoofd dat twee van de belangrijkste dele gaties, Japan en de Verenigde Sta ten, geen ministeriële vertegen woordiging in Genève hadden. De Japanse minister van buiten landse zaken waarde slechts enke le dagen door de gangen, vooral om felicitaties in ontvangst te nemen na zijn bekendmaking dat Japan 30 miljard dollar ging uittrekken voor de ontwikkelingslanden. De Ame rikanen hadden het helemaal niet nodig geacht een minister naar Ge nève te sturen, de opstelling van de VS tegenover Unctad was al vóór de conferentie afwijzend. Minister Bukman voorvoelde wat er de volgende dag zou gebeu ren. De Amerikanen waren woe dend dat de tot voorzitter gebom bardeerde Bangemann (de Duitse minister van economische zaken) hen niet uitnodigde voor het on deronsje van de ministers. Buk man liet diezelfde nacht nog een brief aan Chidzero opstellen, waar in hij de geadresseerde adviseerde 'ook vertegenwoordigers van voor aanstaande landen tot het ministe rieel overleg toe te laten'. De zo veelste crisis was bezworen. Chid zero haastte zich door het complex om nieuwe brandjes te blussen en liet in de lift weten nog steeds opti mistisch te zijn. Hij dacht dat er wel 'iets' uit Unctad 7 zou komen. Geschiedenis 'Zo kan het niet langer' was een kreet die uit vele monden viel op te tekenen. Als" de geschiedenis van Unctad één ding heeft geleerd, is "het dat de verdeling van de wereld in blokken niet werkt. Mooi ge zegd, maar een alternatief heeft niemand voorhanden. Blijft staan dat ontwikkelingslanden elk hun specifieke problemen kennen en het derhalve onzinnig is ze eenvou dig op één hoop te gooien. Landen binnen de groep van het 'rijke' wes ten zijn soms allesbehalve welva rend te noemen. Voor het slotdocument van de zevende Unctad, hoe waardevol het ook mag zijn, geldt eveneens een droevig verhaal. Weinigen zul len zich iets gelegen laten liggen aan de aanbevelingen. De slotver klaring verdwijnt in de archieven om er alleen voor de ge schiedschrijving van de organisa tie nog uit op te duiken. Genève heeft de mening doen postvatten dat de complete historie van Unc tad in de huidige vorm al snel kan worden geschreven, de datum van overlijden incluis. Van Agt aan de saké, de traditionele Japanse rijstwijn. "Ik krijg, meestentijds zelfs met smaak, probleemloos vreemde gerechten door mijn keel". (foto anp) de hometrainer kunnen fietsen, mits de airconditioning voluit open staat natuurlijk. En dan heb ik nog het geluk dat ik vlakbij de tuin van de keizer woon. Daar wordt 's zon dagsmorgens een parcours afgeslo ten van een kilometer of vijf voor joggers en fietsers. Daar zou ik het kunnen proberen, maar of dat nou zo spannend is. Maar dan nog is mijn verblijf slechts ééndimensio naal deerniswekkend". Van fietsen is dus niets geko men, zelfs het volgen van de Tour de France leek in Tokio wel een Echternach-processie. "Maar het deed me toch heel veel deugd in de trein tussen Tokio en Osaka in The Japan Times te lezen dat 'the Dut chman Eric Breukink' de etappe naar Pau gewonnen had. Temeer omdat ik zijn vader goed ken. Die is secretaris van mijn eigen fietsclub DOF (Door Oefening Flink)". De fiets en de hometrainer zijn, met de overige meubelen, overi gens pas kortelings in Tokio aange komen. „Waarom dat zo lang ge duurd heeft, weet ik ook niet. Tot die tijd hebben we gekampeerd in een leeg huis, met een tafel, wat stoelen en een bed en een beeld van Kees de Brabander. Met het Japan se eten kan ik trouwens al goed overweg. Niet alleen beheers ik probleemloos de techniek met de stokjes, maar ik krijg ook, mees tentijds zelfs met smaak, de vreem de gerechten door mijn keel. Mijn vrouw heeft daar wat meer moeite mee, moet ik bekennen. Maar ik heb ze toch nog niet zien kokhal- Ook de overige leefgewoonten heeft onze nieuwbakken ambassa deur zich zonder veel morren eigen gemaakt, inclusief de door hem verfoeide stelregel datje niet te laat mag komen. "Ja, ik moet wel. We weten allemaal dat het in de cul tuur van Brabant geen doodzonde is om wat te laat te komen. Maar op tijd zijn is hier een onaantastbaar beginsel. Het curieuze is zelfs dat ze doorgaans te vroeg komen. Als je om zeven uur een receptie geeft, mag je gerust om half zeven klaar staan, anders word je lelijk ver rast". .Toyota city Niet alleen deze uiting van door geslagen stiptheid heeft Van Agt verrast, ook het in onze ogen krankzinnige werktempo. "In Toyota City - een stad van 30.000 Toyota-mensen, mind you - heb ik eens één van de produktielijnen bezichtigd. Over een lopende band passeren daar rijen auto's. De men sen aan die band rennen gedurig van die band naar de werkbank en terug. Echt rennen, ik kon mijn ogen niet geloven. Een psychologi sche bezienswaardigheid van de eerste orde. Wij zouden zoiets vol strekt onaanvaardbaar vinden. Maar het doet je wel begrijpen waarom de produktie daar zo fabu leus hoog is". Van Agt, die denkt drie of vier keer per jaar voor een weekje con sultaties en vakantie naar Europa te komen, geeft hoog op over zijn contacten met 'zijn baas', de Belgi sche EG-commissaris Willy Decle- rcq. "Ik ben zijn ondergeschikte, maar in de praktijk werkt het niet zo. Vergeet niet, ik zit ver weg van Brussel, ze moeten wel veel aan de ambassadeur overlaten. Boven dien is er de hindernis van zeven uur tijdsverschil. Dat betekent wel dat we vaak tot half acht 's avonds op kantoor moeten blijven om ze in Brussel tot de lunch de tijd te ge ven. Mijn relatie met Declercq is er een van consultatie en overleg, we kennen elkaar trouwens al langer. Nee, ik heb hier beslist wél de ruimte". Ruimte die hij in Brabant zo dra matisch ontbeerde. Wat hem er nu niet van weerhoudt tijdens zijn va kantie de oude banden opnieuw aan" te halen. "Ik heb inderdaad de aanvechting door Brabant te cros sen. Mijn opvolger Houben heb ik helaas niet kunnen spreken, die zit in Italië. Maar ik ga zeker deze en gene opzoeken om te zien hoe het allemaal gaat. Ik vind het ver schrikkelijk "om te horen dat zo'n commissie-Oele in zijn rapport over de toekomstige infrastructuur van ons land Brabant vrijwel niet noemt. Ik heb er niets meer over te vertellen, maar het staat mij wel vrij op te merken dat Brabant niet zou behoeven te accepteren dat het door de regering wordt bejegend als zomaar een buiten-provincie. Het is de meest veelbelovende pro vincie van ons land. Wat er nu rond de Brabantse Ontwikkelings Maat schappij (BOM) gebeurt, vind ik heel erg. Ik mag me er niet mee be moeien, maar laten zij die daar nu verantwoordelijk voor zijn, toch vooral zien dat Brabant zonder BOM minder waard is. De beteke nis van de BOM wordt echt door velen onderschat". In Den Bosch zal Van Agt men selijkerwijs nimmer meer een scepter zwaaien, in Den Haag wel licht nog wel. De contacten heeft hij er nog wel voor, zo meent hij. "Ik zie nog verschillende bewind slieden. Ik onderhoud in Den Haag nog slechts spaarzame betrekkin gen met GD A-kopstukken, maar dat was vanuit Den Bosch ook het geval. Ze zijn me niet vergeten. Als ik over vier of vijfjaar bij terugkeer nog even vitaal, dynamisch en am bitieus ben als nu, dan kunnen er nog leuke dingen voor gebeuren". Deze dagen is hij terug in Nederland voor vakantie: mr. A.A.M. van Agt, ambassadeur voor de EG in Tokio. Sinds april houdt hij zich bezig met de verbetering van de (han delsbetrekkingen tussen de EG en Japan, maar hij is Ne derland nog lang niet vergeten, 'het land dat mij zo diep dierbaar is'. De in maart onverhoeds afgezwaaide Brabant se commissaris van de koningin is neergestreken in de Hei lig Landstichting nabij Nijmegen. Alle Europeanen nemen in deze periode de wijk uit Tokio. "In juli en augustus is het er vrijwel ondraaglijk, zo extreem warm en vochtig. Ze hebben me zelfs al gewaarschuwd dat we onze kleren bij terugkeer wel eens beschimmeld in de kleerkast kunnen aantreffen". NIJMEGEN - Hoewel hij in een van de hem zo eigen vlagen van zelfspot al 'de eerste tekenen van senilisering' bespeurt, is Van Agt Tokio nog lang niet zat. Integen deel, hij verzekert zijn vier jaar in Tokio beslist af te maken. En, voegt hij eraan toe, 'misschien wor den het er wel vijf. Hij vermaakt zich opperbest in de Japanse me tropool aan het hoofd van een veer- tigkoppige delegatie, van wie der tig de Japanse nationaliteit dragen. door Jan Reijnders De overigen hebben een Engels paspoort (ook zijn persoonlijke se cretaresse bijvoorbeeld) of een Frans, Duits, Italiaans, Iers of Deens. Hij is er de enige Nederlan der. De voertaal in 'dit numeriek en kwalitatief sterke team' is Engels. De beheersing van de Japanse taal is voor Van Agt trouwens niet weg gelegd. "Daarvoor heb ik te veel aan buigzaamheid van geest inge boet, het is wezenloos moeilijk. Ik heb wel een paar woordjes geleerd. Het is wel aardig voor een korte be groeting een verrassend Japans woord te kunnen spreken". De taal mag dan voor de kersver se 56-jarige diplomaat een onover komelijke barrière vormen, de dos siers zijn dat geenszins. Integen deel, hij bespreekt de handelsrela ties op wereldschaal met hetzelfde gemak waarmee hij nog maar en kele maanden geleden over de aan sluiting van een weg of het mid denterrein van Moerdijk sprak. Met volle overgave verhaalt hij van de 'eindeloze en moeizame bespre kingen over het elimineren van de Japanse importbc perkingen'. "En die zijn er talloze. Neem nu onze Nederlandse snijbloemen en bloembollen. Die worden op de luchthaven bijna pakje voor pakje gecontroleerd. Treffen ze ook maar één insectje aan, dan gaat de hele partij de rookgasinstallatie in. Het insect is dan zeker dood, maar de bloemen zijn ook niet opperbest meer. En dat allemaal ook als zo'n zelfde insect ook in Japanse bloe men voorkomt. Dit soort praktij ken is een grote grief van Neder land. Ik krijg al veel verzoeken van- uit Europa om deze zaken aan te kaarten. Vorige week nog heb ik op initiatief van de Brabantse werkge vers de Europese schoenfabrikan ten op bezoek gehad. Leer en schoenen komen ook moeilijk Ja pan binnen. Voor zulke problemen klim ik erin. Het is mijn taak de Ja panners duidelijk te maken dat dit zo niet langer kan, terwijl zij van hun kant de Europese markt blij ven overstromen. Dat zijn heel pit tige gesprekken, dat kan ik je ver zekeren". Daarin kan Van Agt er op blijven bogen minister-president te zijn geweest. "Nog steeds word ik meestal als 'prime minister' aange sproken. Dat maakt het inderdaad gemakkelijk toegang te krijgen tot sleutelfiguren zoals ministers". Grote resultaten moeten echter op korte termijn niet worden ver wacht, maar Van Agt ziet wel per spectieven. "De laatste maanden groeit de Europese export naar Ja pan procentueel al harder dan om gekeerd. Er is echter meer. De gro te Japanse bedrijven kijken verder vooruit dan vijf jaar. Die zien wel aankomen dat de Europese tolmu ren hoger zouden kunnen worden. Ze willen hun nederzettingen ach ter die tolmuren vestigen, hier dus". Brabant Wat niet zonder meer betekent dat Brabant alsnog via de Brussel se omweg de vruchten van eerdere oriëntale expedities van zijn oud commissaris kan plukken. "Het is jammer, maar het is niet anders. Voor Nederland, dus ook voor Bra bant, is het boven-gemiddeld moei lijk Japanse investeringen binnen te halen. Als Japanners het over Europa hebben bedoelen ze Enge land, Duitsland en Frankrijk. Maar Nederland zal wel wat profiteren van deze ontwikkeling. En wat 'naar Nederland komt. moet na tuurlijk naar Brabant. Dat is duide lijk. Dat kan ik anders wel uitleg gen, al is formeel en op papier de hele EG mij even lief'. Van Agt gaat op in zijn werk, zo veel mag duidelijk zijn. Kwalifi ceerde hij nog onlangs zijn Bos sche status als 'tweedimensionaal deerniswekkend', in zijn Japanse baan heeft hij nog niets deernis wekkends kunnen ontdekken, ver zekert hij. Of het moet de overgang van zijn Brabantse landgoed ('het aards paradijs') naar het apparte ment vier hoog in de krioelende miljoenenstad zijn. "Daar heb je geen voorstelling van. Ik zou er op Van Agt en zijn vrouw bij hun afscheid van 'het land dat mij zo diep dierbaar is', een paar maanden geleden. (foto anp» De regerende partij in Mozam bique, Frelimo, verwijt de rooms-katholieke bisschoppen, dat zij 'in wezen geen vader landsliefde' bezitten. De partij, die na het vertrek van de Portu gezen in 1975 de macht overnam in dit Afrikaanse land, wijst alle oproepen van de bisschoppen om in gesprek te komen met de verzetsbeweging Renamo af. "Hoe kunnen mensen van de kerk erover denken, een dergelij ke criminele en immorele me ning te rechtvaardigen die tegen alle principes van hun eigen godsdienst ingaat?", zo vraagt de partij. Het partijblad noemt on derhandelingen met Renamo zinloos, "omdat deze beweging door Zuid-Afrika wordt ge steund". "Pretoria heeft kwade bedoelingen en zal blijven probe ren Mozambique te verwoesten". De regerende partij verdenkt de bisschoppen ervan, voorrech ten na te streven waaraan zij on der het koloniale bewind ge wend waren. "In de koloniale tijd hebben zij de wens van het volk' naar onafhankelijkheid ver oordeeld en vrijheidsstrijders als terroristen beschouwd. Ook heb ben de bisschoppen de agressie van Zuid-Afrika tegen Mozambi que nooit veroordeeld". Het partijblad houdt de bis schoppen het voorbeeld voor van "vele katholieken, die strij den tegen de gewapende bandie ten van Renamo". "Deze gelovi gen ervaren hun optreden niet als in strijd met hun godsdiensti ge overtuiging". Opstand. Rooms-katholieke organisaties ter verdediging van de mensenrechten in Brazilië hebben fel geprotesteerd tegen het bloedbad van vorige week in de staatsgevangenis van Sao Paulo. De organisaties, verbon den aan het bisdom Sao Paulo, eisen dat de namen worden be kendgemaakt van degenen die de gevangenen hebben gedood en van degenen die opdracht daartoe hebben gegeven of daar mee hebben ingestemd. Officieel werd na de opstand de dood van 29 gevangenen ge meld. Er bestaat ongerustheid over het lot van 124 gevangenen die worden 'vermist'. In anonie me telefoongesprekken hebben functionarissen van de gevange nis de peis meer bijzonderheden over de opstand gegeven. Vol gens hen zijn meer dan 100 ge vangenen pas na de opstand ge dood. De overheid heeft een onder zoek toegezegd. Maar de kerke lijke organisaties wijzen erop dat de autoriteiten dat ook deden in september vorig jaar toen na een opstand 14 gevangenen werden doodgeknuppeld. "Tot op heden is tegen geen vap de daders een proces geopend", zegt de pro testnota. Mensenrechten Veertien lutherse predikan ten in Letland (bij Rusland inge lijfd) hehben een groep gevormd die gaat ijveren voor de rechten van de christenen in dat land. Onder hen zijn de rector en drie docenten van het luthers semina- De groep wil zich vooral inzet ten voor het recht van de Letten om een leven als christen te lei den, godsdienstige lectuur te pu bliceren en kinderen 'in christe lijke geest' op te voeden. De pre dikanten is gevraagd, bij de auto riteiten aan te dringen op herzie ning van de wetten die met de godsdienst verband houden. Tijdschrift. In de Sowjet- Unie is deze dagen het eerste nummer van een onofficieel reli gieus tijdschrift verschenen: 'Bulletin van de Christelijke Ge meenschap'. Naar een van de uit gevers meedeelde is het blad be doeld om de discussie over reli gieuze zaken te stimuleren. In fe bruari kwam deze man na acht jaar werkkamp op vrije voeten. Achter het tijdschrift staat een groep van dertig christenen. Zij zijn van plan het blad eenmaal per maand te laten verschijnen. Het eerste nummer telt maar liefst 150 pagina's. De oplage echter is zeer beperkt. Een exemplaar van het tijd schrift werd ook gestuurd naar het bestuur van de Communisti sche Partij, maar dat was aan het verkeerde adres: men weigerde het in ontvangst te nemen. Prof. Beek overleden De theoloog professor dr. M. A. Beek is op 78-jarige leeftijd overleden. Hij was van 1946 tot 1975 hoogleraar Hebreeuws en Hebreeuwse oudheden, uitleg van het Oude Testament en de geschiedenis van de Israëlitische godsdienst aan de Universiteit van Amsterdam. Theologie studeerde Beek in Leiden, waar hij in 1935 promo veerde. Eerst was hij hervormd predikant in Anloo (Dr.), daarna voorganger van de vrijzinnige hervormden in Groningen. Toen hij predikant was in Enschede, werd hij tot hoogleraar in Am sterdam benoemd. Beek heeft altijd grote belang stelling gehad voor het joden dom. Hij was oprichter en voor zitter van het Genootschap Ne- derland-Israël. Ook schreef hij een boek over de geschiedenis van Israël. In vrijzinnige kringen was pro fessor Beek een vooraanstaand man. Hij is voorzitter geweest van de Centrale commissie van het Vrijzinnig Protestantisme en hoofdredacteur van het blad van de Nederlandse Protestanten bond. Voor de vroegere VPRO- radio hield hij tal van lezingen en in het blad 'Vrije Geluiden' van deze omroep schreef hij regelma tig artikelen. Gereformeerde Kerken: be roepen te Ter Apel en te Wagen borgen (Gr.) kandidaat W. T. Knoeff Kampen. Gereformeerde Gemeenten: bedankt voor Lely stad D. Rietdijk Moerkapelle. Doopsgezinde Broederschap: beroepen in de streekgemeente Midden-Friesland mevrouw A. Kooreman Balk. 'Kerk en Wereld'. De afde ling 'Mens en samenleving' van 'Kerk en Wereld' (hervormd vor mingsinstituut) in Driebergen heeft een folder uitgegeven over komende meerdaagse bijeen komsten en cursussen voor ho- mosexuele mannen en vrouwen. Dit werk bestaat nu ruim vijfjaar op 'Kerk en Wereld'. Het ont stond na een verzoek van de stichting 'De Kringen' voor de organisatie van haar landelijke ontmoetingsweekends en cur- De folder vermeldt onder meer een weekend voor homosexuele mannen, een voor lesbische vrouwen, voorlichtingstraining voor homosexuele mannen en vrouwen die voorlichting over homosexualiteit geven of willen gaan geven aan maatschappelij ke groeperingen en instellingen, een cursus 'homosexualiteit en geloof, een weekend voor oude re homosexuele mannen, een weekend voor homosexuele mannen en vrouwen, een ciirsus 'homosexualiteit en gezond heidszorg' en kerst-gastendagen voor ouderen, jongeren, vrien den- en vriendinnenparen, al leenstaanden én gehuwden met kinderen die graag de kerstda gen doorbrengen met meer men sen, ook van verschillende le vensovertuigingen en leefstijlen. (Adres van 'Kerk en Wereld': De Horst 7, postbus 19, 3970 AA Driebergen-Rijsenburg, 03438- 12241).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2