Schiphol laat toeristeiimassa
gelaten over zich heen komen
'De blues gaat over dingen van alledag'
Met zakken aardappelen en potten pindakaas vliegend naar de zon
Robert Cray (33) pompt stokoud genre vol verve nieuw leven in
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1987
PAGINA 23
Hoewel het
vakantieseizoen nog volop
aan de gang is, lijkt een
voorzichtige terugblik al
mogelijk. Touroperators
als Holland International
en Arke, en
chartermaatschappijen als
Transaviaen Air Holland
zijn best tevreden. Ze
registreren alle een
stijging van het aantal
Nederlanders dat met hen
naar de zon vliegt. Op
Schiphol hebben ze het er
maar druk mee.
Informatrice: "Inchecken
bij balie 9", Reiziger: "Ik
móet helemaal niet naar
Bali".
Hij is misschien wel de belangrijkste telg
van een nieuwe generatie
blues-artiesten in de VS. Robert Cray
(33) veroverde in de afgelopen jaren
steeds meer fans met zijn prachtige stem
en soms wonderschone gitaarspel. Maar
zoals het een blues-zanger betaamt: hij
blijft er uitermate bescheiden onder.
Achterdocht, overspel, jaloezie. Wie nog
niet nader kennis maakte met Robert
Cray zou een nukkig, ongelukkig mens
verwachten. Cray, waarschijnlijk het
eerste bBlues-idool van de videoclip, is
echter een bescheiden en sympathieke
man uit Georgia die de tijd neemt om
zijn verhaal te vertellen.
Tweemaal heeft hij het Tuinpaviljoen
van het Haagse North Sea Jazz Festival
op z'n kop gezet. De eerste keer (in 1984)
als een complete verrassing, dit jaar ten
teken van zijn doorbraak naar het grote
publiek.
Cray, gezegend met een lenige soul-
stem en een spetterende gitaarstijl, slaat
aan. Er is in drie jaar veel gebeurd. Op
toemee met Tina Turner en Eric Clap
ton. In een film over Chuck Berry. En
steeds meer aandacht van de media, nu
ook de tv. Dank zij de overstap naar een
groter platenlabel mag hij nu ook video
clips maken. Kan dat eigenlijk wel voor
een bluesmuzikant?
Op reis
„Je kunt het niet labelen als pure
blues", zegt Cray met nadruk. „Wat is
nou blues? Voor sommige mensen zijn
dat drie akkoorden. Als je het kunt ver
gelijken met wat B.B. King deed, wat El-
more James deed, dat is voor sommige
mensen blues. Er zijn mensen die vra
gen: kan er tegenwoordig nog wel blues
gezongen worden? Kan een blanke de
blues zingen? Nou - voor mij als 33-jari-
ge die niet opgroeide als die anderen -
kan het alleen betekenen dat ik zing
over wat er in mijn leven gebeurt".
„Dus zing ik over mijn liefdes, mijn re
laties. Dat is blues voor mij. Weet je, we
zijn al jaren op reis. Ik ben het afgelopen
jaar misschien tien dagen thuis geweest.
Hoe kun je dan een relatie hebben? Wat
gaat er door je hoofd, als je hier bent in
Holland? Als je een vriendin hebt 'aan de
westkust in de States. Wat is daar loos?
En als je er dan achter komt, ben je er
misschien niet zo gelukkig mee. Dus
schrijf je erover. De blues gaat over de
dingen van alledag".
"Zo is het altijd geweest. Van country
naar Muddy Waters, die de eerste elek
trische bluesband had. Het was een hele
verandering met die versterkte instru
menten. Dat was het ook toen Elmore
James een element op» zijn akoestische
slide-gitaar deed en via een versterker
ging spelen. Het hoort bij de tijd. Het is
gewoon zo dat de teksten hetzelfde blij
ven, maar de muziek zich aanpast. Voor
iemand die niet opgroeide als Muddy
waters, Elmore James, Sonny Boy Wil
liams - al die meesters - en iemand die
luisterde naar Miles Davis maar ook de
Dixie Hummingbirds, de Beatles, Jimi
Hendrix: ik kèn al die invloeden natuur
lijk niet ontlopen. Ik hoor allerlei ver
schillende dingen, dus dat is ook te ho
ren in de muziek."
Robert Cray trekt zich zo min moge
lijk aan van titels als 'de enige hoop voor
de blues' en Springsteen-achtige om
schrijvingen van zijn talent. Maar ook
kritiek op zijn koers kan hem nauwelijks
van zijn stuk brengen. „We doen wat we
doen. In het begin speelden we blues-
covers. Dat was niet iets waarvan we een
schip met geld verwachtten. We waren
eigenwijs in die zin dat we speelden wat
we wilden spelen. En dat is zo gebleven
tot op de- dag van vandaag. We zijn er
niet op uit om zo te veranderen dat we
een boel platen kunnen verkopen. We
zitten in het vak omdat we van muziek
houden."
Twee jaar geleden vertelde Robert
Cray me al dat hij geloofde dat door stug
vol te houden het succes uiteindelijk wel
zou komen. Die overtuiging wordt dui
delijk gedeeld door zijn nieuwe platen
maatschappij. Voor zijn vierde lp
'Strong persuader' mocht hij de over
stap maken mèt zijn producers Bruce
Bromberg en Dennis Walker, hoewel die
hun eigen label hebben. Ze werken al
bijna tien jaar samen. Dat er flink geld
wordt gestoken in de bijbehorende vi
deoclips is ook een teken dat er in een
doorbraak wordt geloofd.
Werken met een aantal vaste krachten
is voor de Robert Cray Band van enorm
belang. Robert is de eerste om dat te er
kennen. „Dennis Walker is een prima
songschrijver èn een goeie vriend. Dat
geldt ook voor Bruce Bromberg. Dat
vind ik het fijne. Datje de studio in kunt
met mensen die je kent. Wat ik prettig
vind is dat iedereen een aandeel levert.
Het is een band. Wat we doen hangt niet
alleen van mij af maar van een heleboel
mensen. Waar ik uiteindelijk op hoop is
dat we een Robert Cray Band-geluid
krijgen dat de mensen herkennen. In
plaats van een valqe waar je in wordt ge
stopt."
Peter Boe (toetsen), David Olsen
(drums) en Crays ouwe makker Richard
Cousins (bas). Dank zij blazers als de
Memphis Horn^wordt hun sobere, maar
swingende spel van een dot 'southern
soul' voorzien.
„Maar wat betreft die omschrijvingen
van nieuwe 'zus-of-zo', daar let ik maar
niet op. Ik zou wel erg op mezelf gericht
zijn als ik zo dacht. We zijn allemaal
vrienden onder elkaar. Dat geldt voor al
le blues- en rhythm blues-muzikanten
in de States: het is één grote familie."
Pseudoniem
Zo bezien is het ook niet vreemd dat
Cray onder zijn pseudoniem Nighttrain
Clemens laatst een paar solo's inspeelde
voor de 'Happy hour'-lp van ex-straat
zanger Ted Hawkins. Ook de samenwer
king met de gitaristen Johnny Copeland
en Albert Collins op 'Showdown' (een
bestseller in de VS) lag voor de hand.
„Albert Collins is als een vader voor mij.
Hij heeft mij en Richard een boel ge
leerd over 'the road'. We hebben een tijd
lang met hem getourd. Aan Albert Col
lins hebben we veel te danken. Hij blijft
een groot voorbeeld".
Toch wordt ook hij nu geroemd voor
zijn gitaarspel, met name voor zijn eigen
stijl. „Daar hoop ik op langere termijn
op. Ik bedoel, ik heb eerst naar heel veel
mensen geluisterd. Zoals ook anderen
naar mensen luisteren die ze waarderen.
Uiteindelijk moet je het dan toch op je
eigen manier doen".
De NV Luchthaven Schiphol heeft
enkele jaren geleden, ter gelegen
heid van tien jaar Telefonische In
lichtingen, een grappig boekje uit
gegeven, dat vol staat met dialoog
jes als deze:
door Carlo Nagel
- Met Schiphol inlichtingen.
- Juffrouw, hoe laat komt het vliegtuig?
- Heeft u een vluchtnummer?
- Nee.
- Weet u met welke maatschappij er ge
vlogen wordt?
- Nee, dat weet ik niet.
- Weet u dan waar het vliegtuig vandaan
komt?
- Nee juffrouw, daar bel ik u juist voor!
Je zou zo'n boekje ieder jaar kunnen
aanvullen met nieuwe amusante misver
standen. Zoals deze week nog. Iemand
vroeg waar hij moest inchecken voor
een vlucht naar Indonesië. Op het ant
woord van de informatrice ,Bij balie 9'
riep de man geïrriteerd uit: „Ik moet he
lemaal niet naar Bali, ik moet naar Dja
karta".
Het tekent de zenuwachtige sfeer
waarin Nederlandse vakantiegangers
zich - voor het merendeel per charter
vliegtuig - laten vervoeren naar hun zon-
bestemmingen. Nederlanders, van wie
volgens directie-secretaris F. F. Dorhout
Mees van Holland International zeventig
procent op reis gaat met pakken koffie,
potten pindakaas en zelfs zakken aard
appelen in hun vliegbagage.
In die sfeer kan er van alles misgaan,
want de pillen die per se voor de maal
tijd moeten worden ingenomen zitten
natuurlijk in de koffer in het laadruim.
Het thuisgelaten paspoort moet op
Schiphol nog in allerijl worden vervan
gen door een toeristenkaart.
Overboekingen
Nu zijn wat nerveuze trekjes niet ge
heel onbegrijpelijk bij luchtreizigers die
op vakantie gaan. Nog afgezien vari
vliegangst, hebben ze allemaal wol eens
van overboekingen gehoord. Wat een
bittere pil zou het niet zijn als het appar
tement in Spanje, waarvoor het hele jaar
is gespaard en waarvan het fotootje in de
reisgids al een half jaar wordt gekoes
terd, aan anderen verhuurd zou blijken
te zijn!
Dat komt niet zo heel vaak voor, maar
het gebeurt wel. Alle hoteliers en andere
recreatie-ondernemers weten uit erva
ring dat een bepaald percentage van de
gasten wegblijft. Annuleringen als ge
volg van ziekte bijvoorbeeld. Daarom
verhuurt menigeen bij voorbaat meer
bedden dan men feitelijk in huis heeft.
Wordt die verwachting gelogenstraft en
komen de gasten toch allemaal, dan gaat
het mis.
„Het grootste probleem van de reiswe
reld", zo noemt Dorhout Mees het ver
schijnsel van overboekingen. „Het komt
voor in het hele Middellandse-Zeege-
bied. Wij moeten er als touroperators
voor vechten om het zo min mogelijk te
laten gebeuren. We zoeken naar con
structies daarvoor. Als een hotelier geen
garanties wil geven, gooi hem dan des
noods uit je programma. Het is in maan
den als juli en augustus op zichzelf al
ter wereld konden vliegtuigen landen en
opstijgen, maar juist op Guernsey stond
er te veel crosswind, dwars op de baan,
dus we mochten niet landen. Leg dat
maar eens uit aan passagiers die de zon
vrolijk zien schijnen. Dus ik heb een pa
pieren vliegtuigje gevouwen en er van
opzij tegen geblazen, zodat iedereen be
greep waar het om ging".
Een touroperator als Holland Interna
tional vervoert op jaarbasis meer dan
400.000 passagiers met vliegcharters. Di
rectie-secretaris Dorhout Mees heeft de
indruk dat er deze zomer een verschui
ving heeft plaatsgevonden van juni/juli
naar juli/augustus. Spanje scoort als tra
ditionele zonbestemming weer het
hoogst en ook naar Turkije en Tunesië
gaan erg veel mensen. Griekenland
heeft zich daarentegen enigszins uit de
markt geprijsd.
„Want de mensen zijn zo prijsbewust",
zegt hij. „Ze leggen vakantieprogram
ma's van verschillende touroperators
naast elkaar en vergelijken echt. Dat is
ook de reden dat zoveel Duitsers een
vliegreis in Nederland boeken. Wij zijn
honderden guldens goedkoper als het
om chartervluchten gaat. Of we er geluk
kig mee moeten zijn weet ik niet, maar
feit is dat tienduizenden Duitsers met
ons en andere Nederlandse touropera
tors van Schiphol vertrekken".
Bijzonder in trek als vakantiebestem
ming is deze zomer ook Amerika als ge
volg van de lage dollarkoers. Dorhout
Mees: „Veel mensen denken: nu of
nooit. En ze hebben mischien geen on
gelijk, want tegen de presidentsverkie
zingen loopt de prijs van de dollar in de
Verenigde Staten altijd op. Dan beloven
de kandidaten weer gouden bergen".
Dag te vroeg
Bij de inlichtingenbalie in de aan
komsthal van Schiphol wordt de groot
ste drukte veroorzaakt door afhalers die
willen weten hoe laat en waar het vlieg
tuig met hun familie wordt verwacht.
Paulien van Halm uit Mijdrecht, die er al
twaalf jaar werkt, zegt: „Het probleem is
dat de mensen vaak geen vluchtnummer
weten en zich niet realiseren dat er soms
wel tien chartervliegtuigen op een dag
van dezelfde bestemming komen. Men
sen kunnen ook het best van tevoren
even opbellen. Als het om intercontinen
tale vluchten gaat, zijn afhalers soms een
hele dag te vroeg".
Haar devies is: altijd beleefd blijven,
ook al stellen de mensen soms drie keer
dezelfde vraag, al doen zij uit nervositeit
uit de hoogte of maken zij komische fou
ten in hun taalgebruik. „Het is grappig
dat de mensen ons altijd willen laten be
slissen wat zij moeten doen", zegt ze.
„Het vliegtuig met hun kennissen heeft
zoveel uur vertraging en ze willen dan
van ons horen of ze moeten blijven
wachten of nog even naar huis terug
gaan".
Boze mensen melden zich ook aan de
inlichtingenbalie. „Dat zijn vaak men
sen die net aankomen en al het een en
ander hebben meegemaakt. Het vlieg
tuig heeft vertraging, een koffer is zoek
geraakt, uit een andere koffer haalt de
douane drie flessen drank. Dan is het al
lemaal jouw schuld".
Soms zijn de problemen die de dames
van inlichtingen moeten oplossen niet
eenvoudig. Een buitenlandse zeeman -
duidelijk aangeschoten - meldt zich bij
voorbeeld en vraagt hoe hij bij zijn schip
komt. Hij weet alleen de naam ervan,
niet waar het ligt. Paulien van Halm:
„Dan ga je bellen met havenmeesters en
met rederijen. Het moet al heel gek lo
pen wil je er niet uitkomen. Je maakt
wat mee hoor. Laatst kregen we nog een
Japanner aan de balie die was vergeten
om in Parijs uit te stappen en vroeg ons
waar de Eiffeltoren stond".
Discriminatie
Veiligheid en vriendelijkheid willen
op een luchthaven nogal eens in botsing
komen. Rien Floris, persvoorlichter van
de Luchthaven Schiphol, zegt dat men
sen al gauw aan discriminatie denken
als de paspoorten van buitenlanders
grondig worden bestudeerd. „Maar dan
gaat het meestal om mensen die visum-
plichtig zijn en visa moet je nu eenmaal
controleren. Hetzelfde gebeurt jou als je
de Verenigde Staten binnen wilt".
Hoofdinformatrice Paulien van Halm
vult aan dat vriendelijke passagiers die
even hun koffer bij de meisjes achter de
balie willen stallen, een weigering niet
altijd begrijpen. „Toch zijn die afspra
ken ook gemaakt om de veiligheid te
vergroten. Als je het van de een accep
teert dat hij een koffertje bij je achter
laat, moet je het van iemand anders ook
goedvinden. Totdat er een keer een bom
in zit".
De permanente toeristenstroom c
moeilijk om voor je" vakantiegangers iets
anders te vinden, maar als het je lukt om
ze in een duurder hotel onder te bren
gen, dan ben je er nog niet. Want het
glaasje bier en het hapje eten kosten
daar ook meer geld dan waarop zo'n ge
zin gerekend had".
Volgens hem heeft een touroperator
minder last van overboekingen als hij in
het voor- en naseizoen voldoende gasten
'aanlevert'. „Logisch, want in de zomer-
piek komt het hotel toch wel vol. Voor-
en naseizoen zijn voor de eigenaar in we
zen belangrijker. Zorg dèn voor klanten
en je wordt er 's zomers niet uit gemikt".
Geen grip
Rob Admiraal, manager public rela
tions en verkoopondersteuning van Ar
ke, zegt dat boos worden in geval
van overboeking geen zier helpt. „Als je
als touroperator gedaan krijgt dat jouw
klanten kamers krijgen zijn er toch an
dere vakantiegangers die daarvan het
slachtoffer worden. Je verschuift het
probleem alleen maar. Eigenlijk heb je
er geen grip op. Je kunt zo'n hotelier we
gens het niet nakomen van het contract
voor de rechter dagen, maar daar is je
klant niet mee geholpen".
Andere klachten krijgen grote tour
operators zoals Arke ook. Admiraal:
„Als wij objectief kunnen vaststellen dat
iemand iets niet heeft gekregen waar
voor hij wèl heeft betaald - denk aan een
kamer zonder in plaats van met een bal
kon - dan betalen we het verschil in prijs
terug. Geen probleem. Veel vaker gaat
het om subjectieve klachten. 'Het eten
was niet goed'. Dan bedoelen ze: anders
dan thuis. Wat niet wegneemt dat wij de
klachten verifiëren aan de hand van de
Schiphol: het valt niet altijd mee o
wekelijkse rapporten van onze hostesses
ter plaatse. Blijkt dat de keuken in een
hotel inderdaad door omstandigheden
een week minder goed heeft gedraaid,
dan is de klacht terecht. Maar er blijven
altijd mensen met een verwachtingspa
troon dat niet overeenstemt met wat ze
aantreffen. Goede voorlichting over de
reisbestemming is daarom zo belangrijk.
Meestal ontstaan de problemen al door
foute informatie bij het reisbureau".
Een punt dat Rob Admiraal graag on
der de aandacht brengt, is dat vakantie
gangers hun adres moeten achterlaten.
„Wij worden regelmatig 's avonds thuis
gebeld. Er is een sterfgeval in de familie
en daarvan moet de heer Jansen in Tor-
rdmolinos op de hoogte worden ge
bracht. Nee, in welk hotel hij logeert is
niet bekend. Ga daar maar eens aan
staan".
Onvoorspelbaar
Overboekingen in chartervliegtuigen
komen niet voor. Vervelend voor vakan
tiegangers en het meest gevreesd door
luchtvaartmaatschappijen zijn techni
sche storingen. Ze zijn onvoorspelbaar
en kunnen even goed een uur als een
dag duren. Marianne Meijer van Air Hol
land kan erover meepraten. Eind mei
boorde een buschauffeur van Iberia, die
wat al te voortvarend een bocht nam,
zijn voertuig op het vliegveld van Tene-
rife in een vleugel van een van de drie
Boeings-727 van Air Holland. „Het toe
stel heeft twee weken aan de grond ge
staan. Dan zorg je wel voor vervangende
capaciteit, maar eer dat voor elkaar is
hebben heel wat passagiers vertraging
opgelopen", zegt ze. „Zul je altijd zien,
toen kwam er dat weekeinde nog mist
vriendelijk te blijven.
bij ook, waardoor de andere vliegtuigen
naar Brussel moesten uitwijken".
Maar er zijn meer externe oorzaken
die vliegtuigen vertragingen kunrten be
zorgen. Zoals de staking van de Franse
verkeersleiders eind juni, waardoor op
Franse vliegvelden niet kon worden ge
land. „Dan moet je naar andere landen
uitwijken, maar dat kost tijd. Intussen
staan er elders al weer. mensen te wach
ten om gehaald te worden", zegt Dor
hout Mees van Holland International.
„Dat geeft vertragingen. In een auto kun
je nog eens extra gas geven om wat tijd
in te halen, maar dat gaat met een vlieg
tuig niet".
Hij noemt de luchtvaart een politiek-
gevoelig bedrijf. „Vooral in zuidelijke
landen wordt het lam leggen van het
luchtverkeer gezien als een voortreffe
lijk drukmiddel om bepaalde eisen inge
willigd te krijgen".
Er bestaan regeltjes voor wat lucht
vaartmaatschappijen en touroperators
moeten doen voor reizigers die met ern
stige vertragingen hebben te kampen.
„Logies regelen is een geweldige klus",
zegt Dorhout Mees. „Het liefst brengen
wij de mensen terug naar de bedjes
waaruit ze die ochtend zijn gekomen,
maar dat lukt lang niet altijd".
Stijging
Mensen uit de reiswereld hebben ove
rigens niet de indruk dat toeristen zich
laten afschrikken door jaarlijks terugke
rende publiciteit over ongelukken, sta
kingen en overboekingen. Zij voorspel
len een verdere stijging van het aantal
chartervluchten. Er zijn nog steeds heel
wat Nederlanders die nooit hebben ge
vlogen. De chartermaatschappijen zul
(foto Michael Kooren/GPD)
len die stijging in de eerste plaats opvan
gen door schaalvergroting. Zo ruilt Air
Holland de Boeings-727 in voor Boeings-
757 waarin 213 in plaats van 189 passa
giers kunnen worden vervoerd.
In de operations room van Transavia
op Schiphol, waar het op tijd laten ver
trekken van vliegtuigen een kwestie van
minuten is, doet het vreemd aan dat de
klok 's middags om half vier op half
twee staat. H. Tjepkema, die de opera
ties leidt alsof hij meespeelt in een ram
penfilm, zegt verklarend: „Nee, hij loopt
niet achter. Dat is Greenwich Mean Ti
me, diezelfde tijd houden alle vliegvel
den over de hele wereld aan. Dat is ge
makkelijker".
Hoezeer de factor tijd van belang is,
blijkt als een vliegtuig van Transavia
door een samenloop van omstandighe
den te laat startklaar is om nog te mogen
opstijgen. „Oei", zegt Tjepkema, „nu zit
ten we met onze vingers tussen de
deur".
Hij legt uit dat er zoveel vliegtuigen
van Schiphol vertrekken dat de slottijd
heilig is. Nu moet hij bij de verkeerslei
ding een nieuwe slottijd voor de vlucht
naar Las Palmas aanvragen. Het kan be
tekenen dat het vliegtuig weer achter in
de rij moet aansluiten en een vertraging
van uren oploopt. Maar de verkeerslei
ding is hem ter wille: het vliegtuig naar
de zon mag een half uur later al vertrek
ken.
Het moeilijkst vindt Tjepkema het nog
om passagiers in een vliegtuig uit te leg
gen wat er aan de hand is als de vlucht
vertraging ondervindt. Hij zegt: „Een
jaar of twee geleden, naar Guernsey. Het
was prachtig weer. Op alle vliegvelden
Robert Cray: "Ik kan al die invloeden natuurlijk niet ontlopen'
(foto Cc es Zorn/GPD)
