'Er werken meer
gehandicapten
dan bekend is'
Interview
ZATERDAG 25 JULI i
Ramp voor
inwoners
Paramaribo k
PARAMARIBO (GPD) - In eel
Derde-Wereld stad waar dri4
kwart van de inwoners geen aut|
heeft en al jaren geen fiets o|—
fietsonderdeel te koop is, i
verdubbeling van het bustarie
een regelrechte ramp. Zeker ali
zoals in Paramaribo, het merer
deel van de 200.000 inwoners i
buitenwijken woont zodat me
voor elke boodschap twee uii
moet lopen.
Voor een rit moet nu 75 eer
betaald worden. Een fors bedra
in een stad waar een ambtenat
met een maandsalaris van 60i
gulden thuiskomt. De regerinl
heeft geen toestemming gegeveïU
voor de prijsverhoging die doojj^
de buschauffeurs is afgekondigd
onder het motto: "Anders ga j«?1
maar lopen". Ik
Vooral de armste lagen van dk
bevolking worden door de prijsL,
verhoging getroffen en lopen
toch al enorme afstanden omdaj
veel bussen niet meer rijden b
door gebrek aan onderdelen. Wien
nog werk heeft in het centrum i|^
uren per dag kwijt met het wach
ten op bussen waarin nog plaats
Omdat de prijsverhoging niet2'
officieel is, betalen eerst vrou
wen, kinderen, bejaarden en an b
dere niet potig gebouwde Suri d
namers, het nieuwe tarief. Op s
groeiende jongens die zichzelf j:
sterker achten dan de chauffeur 11
drukken de man 30 cent in han
den en wijzen erop dat de tariefsj J3
verhoging nog niet in de kranig
heeft gestaan.
Het busvervoer in Paramaribo J-
is grotendeels in particuliere
handen. Vrolijk beschilderde^
lijnbusjes kunnen twintig passa!z
giers meenemen, maar als hetr
moet ook dertig. Als dan halver-r
wege de rit een passagier op delL
achterbank eruit moet, stapt zonjc
der morren de halve bus tijdelijk
uit om doorgang te verlenen. Ge-! 1
sproken wordt er nauwelijks on-J 1
derweg, omdat de discomuziek
ieder gesprek onmogelijk maakt, i
De eigenaren van de bussen, J
doorgaans Hindoestanen, klagen 2
niet alleen over de huns inziens
te lage tarieven. Groter pro!
bleem, en dat wordt niet opge-
lost met het ontvangen van meen 1
Surinaamse guldens, is het te! i
kort aan onderdelen en banden i
dat veroorzaakt wordt door hefl
deviezentekort dat Suriname 1
teistert. De organisatie van lijn-
bushouders heeft daarover ette- i
lijke gesprekken gevoerd met
premier Wijdenbosch. Deze
heeft toegezegd, dat uit de credit
line die onlangs is overeengeko
men met Zuid-Korea autoban
den en remvoeringen voor nor
male prijzen aan bushouders zul
len worden aangeboden.
Op de zwarte markt gaat een;
autoband voor duizend gulden
van de hand en een accu voor 900
gulden. Grote opgang hebben
bedrijven gemaakt die versleten
banden opkalefateren, zodat er
weer een paar jaar mee gereden
kan worden. Voor dit doel wor
den zelfs gebruikte autobanden
geïmporteerd.
De tariefsverhoging, die volg
de op de wilde stakingen en 'ver
gaderingen' tijdens het spitsuur,
heeft verbazing gewekt bij de au
toriteiten die dachten de prijs
verhoging voorkomen te hebben
door de toezegging van deviezen.
Ook de voorzitter van de particu
liere lijnbushoudersorganisatie
reageerde verbaasd.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Eekhof, 11.45 oecum. studentendienst.
Marekerk 10 hr. Henzen (Leiderdorp), 5
ds. De Jong. Maranathak. (L. Morsweg)
10 ds. Koolstra. Oecumenische geloofs
gemeenschap De Regenboog (Meren-
wijk) 10 ds. Hortensius. Bethlehemkerk
(Driftstr.) 10 ds. Alblas. Bevrijdingsk.
(Montgomerystr.) 10 ds. Jansen. Vre-
desk. (Burggravenl.) 10 kand. Ooster-
dijk. Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ps.
Ribs. Wijk 'Stevenshof zie na geref.
kerk.
9.30, 10.45 en 12.15; Merenwijk zie herv.
gem.;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude)
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15
ds. Van Beinum. Diakonessenhuis elke
zat. 10.30 rk. dienst, morgen 10.30 hr.
Van Stralen. Endegeest zie Oegstgeest.
Merenwijk oecum. gemeente 10 ds. Hor
tensius. Geref. Kerk Vredeskerk 10
kand. Oosterdijk; Petrak. (Surina-
mestr.) zie Bethelkerk, 10.30 doven-
dienst in zijzaal, hr. B. Bruining. Oude
Vest 10 ds. De Bruijn (Oegstgeest).
Maranathak. zie herv. gem.; 10 ds. Kool
stra. Bevrijdingsk. 10 ds. Jansen. 5 ds.
Koolstra. Bejaardenhuis Groenhoven 10
ds. Janssens (Rotterdam). Merenwijk
zie herv. gem. Wijk Stevenshof, ge
bouwtje 'Dijkhof (Rijndijk) 10 kand.
Hagen. Geref. K. Vrijg. (Herengr.) 10 en
5 ds. Houtman. Chr. Geref. K. (Steen-
schuur) 9.30 ds. Den Hertog, 5 ds. Vele-
ma (Gouda). Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en
4.30 leesdienst. Geref. Gem. in Ned.
(Bethlehemkerk Driftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Verseput (Oegstgeest). Doops-
gez.-Remonstr. Gem- (Lokhorstk. Pie-
terskerkstr.) 10 ds. De Clercq. Baptis-
tengem. (O. Rijn 3) 10 ds. Agtereek.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3) 9
en 10.30 hr. Sussenbach. Evangeliecen-
trum-Pinksterbew. (Bethlehemskerk
Lammermarkt) 10 hr. Zijlstra. woens
dag 29/7 8 nam. hr. Zijlstra, vrijdag 31/7 8
nam. jeugddienst. Pinkstergem. (O.
Vest 13) 10 hr. Eikerbout. Leger des
Heils (hoek Vestestr./Groenesteeg) 10
en 7 (laatste zondag van de maand 5 u.).
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24):
9.30 en 4, wo. 8. Zevendedag-adventis
ten ('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten)elke zat. 9.45 bijbelstudie,
10.45 predikdienst. Christelijke Weten
schap (Steensch. 6) 10.30. Genootschap
der Vrienden ('Quakers') eerste zondag
van de maand 10.30 (Rapenburg 6).
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.) 9.30,10.30 en 11.20. Oud-
Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10. behalve
tweede weekeind van de maand, dan
zat. 7.30 nam. gez. oud-kath.-anglicaan-
se dienst. Rooms-Kath. K. Haagweg zat.
7. zo. 10.30; Herensingel zat. 7. zo 9 30
en 11; Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat.
7. zo. 9.30; Steenschuur zat. 7. zo. 8.30,
10,11.30,6 en 7 (lof); Boshuizerkade zat.
7, zo. 9.30 en 11Lammenschansweg zat
7, zo. 9 en 10.30;Haari.straat zat 7. zo.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. en
Geref. Kerk 10 en 6.30 ds. Van Wijngaar
den. Chr. Geref. Kerk 9 ds. Lof (Capel-
le). 4 ds. Breman (Mijdrecht). Rk Kerk
zat 7. zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Adventskerk 9.30 ds. Hoogerbrug-
ge, Kruiskerk 9.30 ds. Jonkman, Op-
standingskerk 9.30 ds. v.d. Broek, 6.30
ds. v.d. Werf (Amersfoort). Maranatha-
kerk 6.30 ds. van Dok. G. Herderkerk 9
ds. Verheul, 7 drs. Brombacher. De
Bron 10.30 en 6.30 ds. Verheul. Ashram
(Marsdiep) geen dienst. Oudshoornse
kerk 10 ds. Ter Bals. Sionskerk (Me
teoorlaan) 9.30 ds. Jorissen (Beekber
gen). 6.30 ds. Breure (Linschoten). Ge
ref Kerk Mar.kerk 9.30 ds. v.d. Werf
(Amersfoort), 6.30 ds. van Dok. Salv-
.kerk 9.30 ds. van der Haagen (Leid-
schendam). 6.30 dienst in Opstandings-
kerk. Geref. K. Vrijg. (aula school Bos-
park). Ned. Geref. Kerk (school Wil-
lemstr.) 9.30 ds. De Jong (ha), 4.30 br.
Scholma. Chr. Geref. Kerk (Grypen-
steinstr.) 9.30 leesdienst, 2.30 ds. Hoef
nagel. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240)
9.30 en 4. Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10
ev. Ramaker, 6.30 ds. v.d. Zeeuw. Bapt
.gem. Noord (school Kalkovenw. 62) 10
ds. Van Gemeren. Volle-evang.gem.
('De Ark', Pr. Hendrikstr. 54) 10 dienst.
Pinkstergem. (school Eatestein 16) 10.
Christengemeente 'De Hoeksteen' (geb.
'Bethel', hoek Emmalaan) 10. Leger des
H. (Zonneweg 3) 10 en 7, laatste zondag
van de maand 5 u. Remonstr. Gem. (Van
Mandersloostr. 36) geen dienst. Rk
Kerk: De Bron zat. 7, zond. 10. Bonifa-
ciusk. zat. 7. zo. 9 en 10.30; Piusk. zat. 7.
zo. 9 en 10.30.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. Geluk (Alphen a.d. Rijn), 6.30 kand.
Verhage (Gouda). Geref. Kerk 9.30 ds.
Rijksen (Sassenheim), 5 dr. Bade (Kou
dekerk a.d. Rijn). Rk Kerk: dorp zat. 7.
zo. 10 en 11.30; Anker zat. 7. zo. 8.45 en
11.15; Rijndijk zat. 7. zo. 10. -
HILLEGOM: Herv. Gem. en Geref.
Kerk ('Hoeksteen') 9.30 en 7 ds. Roth-
fusz. Chr. Geref. Kerk 10 en 5 ds. Kievit
(Nieuw Balinge). Rk Kerk: Mart. zat 7.
zo. 9 en 11; Jozefk. zat 7. zo. 10 en 11.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Baas, 6 ds. Bate
laan (Voorschoten). Ontm.kerk 10 ds.
Sloof, 6.30 ds. Hagen (Zwolle). Herv.
Gem. 'De Rank' (P. Groen-college)
10.
KATWIJK AAN ZEE. Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Kielder (Vianen). 6 ds. Ho-
vius. O. Kerk 8.30 en 10 ds. Vlietstra
(Voorburg), 6 ds. Schuurman. Ichthusk.
10 ds. De Jong, 5 ds. Christ. Pniëlk. 9.30
ds. Schuurman, 6 ds. Vlietstra. Marana-
thakerk (Rynsoever) 10 ds. Visser, 6 ds.
Aalst.
BODEGRAVEN: Geref. Kerk 9.30 en
6.30 ds. Edelman (Oegstgeest). Geref. K.
Vrijg. (Ichthusk.); Geref. Gem (Sta
tionswijk 17) 10 en 6.30 ds. Bac. Evang.-*
Luth. Gem. 9 ds. Jense (Den Haag).
BOSKOOP Herv. Gem. Dorpskerk
9.30 ds. Kastelein (Dirksland), 6.30 hr. A.
Bouman. De Stek 9.30 ds. Van Drenth
(Ede). Geref. Kerk 9.30 hr. Bouman. 6.30
zie herv. gemeente. Chr. Geref. Kerk
9.30 en 5 ds. Van Langevelde (Zuid-Afri-
St. Jan in Zoeterwoude.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk 7, zo. 9 30. Kerk van Engeland (Bri
Mar. Pres. zat. 7. zo. 9 en 11; Petrus-B. tish school in The Netherlands. J. v,
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse dienst.
college Pr. Frederikdreef 15) 10 kand.
Hagen (Leiden). Herv. Gemeente (Bur-
gersdijkstr.) 9.30 pfr Watjes (Alsdorf).
Geref. Kerk Vr.kerk 9.30 ds. v.d. Horst. 5
ds. Kersten. Triumfatork 9.30 ds. Kerst
en. 5 zie Vredeskerk. Hoeksteen 9.30
Duitse dienst, pf. Wattjes. Geref. K.
Vrijg 9.30 en 5.30 leesdienst Ned. Ge
ref. K. (aula Bestevaer-mavo); Chr. Ge
ref. K. 10 en 5 leesdienst. Vrije Chr. Ge
ref. Gem. (Unizaal; Geref. Gem. (Remi-
sestr.) 10 en 5 leesdienst, woensdag 29
juli 7.30 ds. Elshout. Geref. Gem. in
Ned. (Louwestr.) 10 en 5. Volle-evang
.gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh. baptis-
tengem. (Ambachtsweg 2) 10 hr. Lok
Haag), 7 hr. De Ridder (Sassenheim),
gez. dienst in herv. kerk. Geref. Kerk 10
hr. Dronkert (Hoogvliet), 7 hr. De Rid
der (Sassenheim), gez. dienst in herv;
LEIDERDORP Herv Gem. en Ge
ref. Kerk Dorpsk 10 en 6.30 ds. Knorth.
Hoofdstr. 10.30 ds. Van Loenen, Schep-
pingsk. 9 ds. Van Loenen, Leythenrode.
Elis.ziekenhuis 10 rector Vjjftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zylkw.) 10 J. de
Vries. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
'Dabar'-team. Geref. Kerk 9.30 ds. Van
Keulen-Schaafsma (Haarlem). 7 ds. Den
Heeten (Hoofddorp). Rk Kerk zat 7. zo.
7 30. 9.30 en 11.15
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
Kooistra (Apeldoorn), 7 ds. De Gelder.
Pauluskerk 10 ds. De Gelder. Geref.
Kerk 10 ds. Baas (Sassenheim), 7 ds.
Boswijk. Geref. K. Vryg. 9.30 en 4.30 ds.
Oosterhuis. Ned. Geref. Kerk (Salvatori)
zie chr. geref. kerk. Chr. Geref. Kerk 10
ds. Waagmeester en 7 ds. Visser. Geref.
Gem. 10 en 4 ds. Den Boer. Evangeliege
meente (Heereweg 52a) 9.45 hr. Spaarga
ren (ha). Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo.
10.30; Poelpolder zat. 7, zo. 10.30; Maria-
kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30; Engelbew. zat.
7, zo. 9.30 en 11
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Bronsgeest (Leiden), 6.30 ds. Panne-
koek (Amerongen). Geref. Kerk 9.30 ds
Biewinga (Kamerik). Chr. Geretkerk
(Hoofdstr.) 10 ds. Kuiper. 7 drs Scholte.
Vinkenl. (Binnen) 10 drs. v.d. Niet (Gen-
deren). Stichtingskerk 11 hr. De Ridder
(Sassenheim). St. Jeroenskerk 7 ds. Jan
sen (Leiden). Sole Mio 9 hr. Samsom.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10.30 ds.
RIJNSBURG Herv. Gem. Laureiv
tiuskerk 9.30 hr. Goedhart (Nieuw
koop). 5 ds. Van Niel. Bethelkerk 9.30
ds. Van Niel. Geref Kerk Petrakerk 9.30
ds. Ribberink, 5 ds. Bijleveld (Emmen).
Imm.kerk 9.30 ds. Drost (Ryswijk), 7 ds.
Ribberink. Mar.kerk 9.30 ds. Byleveld
(Emmen), 5 ds. Baas (Sassenheim). Ge
ref. Kerk Vrijg. 10 en 5.15 leesdienst.
Chr. Geref. K. 9.30 en 5 ds. Van Sorge.
Evang. Christengem. (aula mavo) 10 br.
M. Brands (Lisse). Rk Kerk zo. 10.30.
(Schiedam). Geref. Kerk 9.30 ds. Baas, 7
ds. Germans in herv. kerk. Chr. Geref.
K. 10 en 7 ds. Aarnoudse. Ned. Prot.
Bond (Jul.laan 17) 10 F.H. Sachs
(Noordwijkerhout). Rk Kerk zat. 7, zo.
9.30 en 11.
Van 't Hof (Noordwijkerhout). Rk Kerk
Zee zat. 7. zo. 10.30; Duitse dienst zond.
7 uur Binnen zat 7. zo. 9.30 en 11.
NOORDWIJKERHOUT Dorpsk 10
ds. v.d Mey (ha). Rk Kerk Victork. zat.
7. zo 9 en 11; Jozefk. zat. 7. zo. 9 en
10.30; De Zilk zat 7. zo. 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene
of Will.kerk 10 drs. Irik (Varik). Paulus
kerk geen dienst. Gemeentecentrum
(Lijtw.) 10.30 mevr. Driessen (Leiden, 7
drs. Schencke. Geref. Kerk 10 dr. v.d.
Zwaan. Geref. Kerk Vryg. (aula Dr.
Schilderschool) 9.30 en 4.30 ds. Van
Dijk (Hardenberg). Ned. Geref. Kerk
(Gem.centrum) 8.45 br. Groenevelt, 4 br.
Zielhuis. Van Wijckerslooth 4 dr. v.d.
Zwaan. Endegeest 10 ds. Blom. Volle-
evangeliegem. (Gem.centrum) 4. Rk
Kerk Will.kerk zat 7. zo. 9 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte. Geref. K.
9.30 en 6.30 ds. Zijl. Remonstr. Gem.
geen dienst Rk Kerk zat. 7, zo. 9.15 en
TER AAR. Herv. Gem. 9.30 ds. De
Leeuw (Maarn), 6.30 ds. Jonkman (Al
phen). Geref. Kerk 9.30 hr. Doddema
(Bodegraven), 6.30 ds. Attema-Roosjen
(Leiderdorp). Rk Kerk Aardam zat. 7.
zo. 9 en 12; kerk Langeraar zat 7. zo. 9 30
en 11.30
VALKENBURG. Herv Gem. en Ge
ref. Kerk 9.30 hr. De Ridder (Sassen
heim), 6.30 zangdienst in herv. kerk met
ds. Aarents (Katwijk).
Geref. K. Vryg.
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkge
meenschap 10 ds. Keuning (Noordwyk).
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. en ge
ref. kerk Dorpskerk 9.30 ds. De Zeeuw,
7 ds. v.d. Schoot. De Ontmoeting
(Noordhofland) 9.30 zr. Hippolijte, 7 zie
geref. kerk.
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds.
Verheule. Herv. evang. op geref. grond
slag (kerkgeb. 'Rehoboth'. A. van Leeu
wenhoekkade) 9.30 kand. Zuyderduin
(Stellendam). 4.30 ds. Stoutjesdijk (Oud
Beijerland). Geref. Kerk 9.30 ds. de
Zeeuw, 7 ds. v.d. Schoot. Geref. K.
Vrijg. (Bachlaan); Aulagemeenschap
Noordhofland geen dienstRk Kerk
Laur.kerk zat. 7. zo. 11; M. Godskerk.
WADDINXVEEN: Herv. Gem
Brugk. 9.30 hr. van Beusekom (Culeml.
burg), 5 kand. Bakker (Haastrecht)
Hoeksteen 9.30 ds. Gnsnigt (Bennet
kom), 6.30 ds. Abma (Gouda). Bethelkj
9.30 dienst. 5 ds Gerritsen (Alblasser-
dam). Imm.kerk 9.30 kand. Zandstd
Gem. (Mercuriusweg 29) 10 en 6.30 lees-j
dienst. Remonstr. Gem. geen dienst. Rw
kerk St. Victor zat. 5, zond. 7 nam. Ont-I
moetingskerk zat. 7, zond. 11.45.
8.30 en 10.
WASSENAAR Hervormde Gemeen
te. Dorpskerk 10 ds. Ruitenberg (Rotter!
dam). 4.30 kand. Van Dis. Kievietk. ('Sa!
men op weg 10 ds Visser-Schroot
Messiaskerk 10 ds. Van WaasbergenJ
Geref. Kerk Zijllaan 10 (zie Messias;
kerk) 7 drs. Kersten (Scheveningen)i
Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30 mw|
Kolff-Vos (Naarden). Dorpscentrum
9.30 ds. Van der Hoef (Bodegraven). Ge!
ref. Kerk Vrijgemaakt (zie Voorscho!
ten). Raad van Kerken. 10 Oecumeni!
sche samenkomst in Duinrell-Orange-I
ne, dhr. Wisbrun. Rk kerk St. Willibrord
za. 7. Eucharistieviering, zo 9.30 en 1 l.Offi
Eucharistieviering. Goede Herder za 51
Eucharistieviering en zo 10.30 Eucharis
tieviering. St. Jozef za 7 Eucharistievie
ring. zo 9 30 en 11.00 Eucharistieviering
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Bogers (Alphen a.d. Rijn), 6.30 ds. Boon
stra (Hoogmade). Geref. Kerk 9.30 dr.l
Bade (Alphen a.d. Rijn), 6.30 ds. Dej
Boer (Hoofddorp). Ned. Prot. Bond (De
Wijk) geen dienst. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Heiv. Gem. 9.30
Eerw. hr. De Haan (themadienst), 7'
Eerw. hr. De Haan (gezamenlijke dienst,
in Geref. Kerk, themadienst). Geref.
Kerk 9.30 hr. Knotters (Oudewater), 7
hr. De Haan, gezamenl. dienst.
9.30; Chr. Dienaark.
10; Meerburgkerk H Rijndijk zat. 7. zo.l
9.30 en 11
ZWAMMERDAM Herv. Gem. 9.30
ds. Christ (Katwijk aan Zee), 6.30 kand.
Schipper (Papendrecht). Geref. Kerk
9.30 dienst, 6.30 ds. Scholten (Woerden).
Remonstr. Gem. geen dienst.
Uitbreiding
Wolthuis vindt uitbreiding van
de scholingsmogelijkheden zeer
belangrijk, omdat dat de mensen
inderdaad meer kansen biedt op
plaatsing bij bedrijven. Enthou
siast is hij over het revalidatie-in-
stituut in Hoensbroek (Limburg).
Dit is een opleidingsinstituut dat
zwaardere gehandicapten op mbo
en hbo niveau opleidt voor onder
andere administratief, technisch
teken-, informatica- en fijn-mecha
nisch werk. Zo'n opleiding duurt
twee jaar.
"De mensen worden voor ze êr
kunnen beginnen streng getest op
hun intelligentie en met name op
hun motivatie. Dat is eigelijk het
belangrijkste, want twee jaar is een
korte tijd voor dergelijk scholing
en vergt veel. Het komt meer dan
eens voor dat bedrijven bij Hoens
broek vragen óm iemand voor bij
voorbeeld een hele concrete func
tie als computerdeskundige".
Wolthuis zou graag-willen dat de
bdrijven bij de medische diensten
aankloppen als ze mensen zoeken
op een lager niveau of voor func
ties waarvoor Hoensbroek niet op
leidt.
"Doel is om in de toekomst bij
elk bedrijf met teams te gaan
werken waar onder meer een ar-
beidsdeskundige van het GMD in
zit. Die kent het bedrijf, maar ook
de mensen die wij hier in ons be
stand hebben. Ze kunnen dus ge
makkelijker bemiddelen bij plaat
sing als er een vacature ontstaat
waarvoor een cliënt in aanmerking
komt", vertelt Wolthuis. De eerste
aanzetten hiertoe zijn er al, want er
is al intensief contact met grote be
drijven dat geleidelijk zal worden
uitgebreid naar de andere bedrij-
"Bovendien zijn er al meer men
sen 'geïntegreerd dan bekend is.
Met name door de zesmaandsmel-
ding die een aantal jaren terug is
ingevoerd kunnen wij veel sneller
reageren". Deze regeling houdt in
dat als een werknemer ziek wordt,
de bedrijfsarts hem in eerste in
stantie bekijkt op zijn handicap in
relatie tot zijn werk. "Maar de be
drijfsverenigingen hadden en heb
ben niet de kennis om iemand
weer in het arbeidsproces terug te
brengen. Vaak krègen wij iemand
pas na een of anderhalf, soms zelfs
twee jaar te zién. Nu hebben be
drijven de plicht om de zieke werk
nemer na zes maanden bij de GMD
aan te melden"
"Binnen een mdand na melding
zien wij de persoon in kwestie en
kunnen dan een plan opmaken
voor hérirïtfeding. Als iemand, zo
als vroeger, lang uit het ar
beidsproces is geweest, is het veel
moeilijker om weer aan het werk te
komen".
"Bedrijven zouden moeten zien dat gehandicapten minder ziek zijn dan valide mensen,
meestal veel gemotiveerder zijn voor het werk dat ze doen en daardoor vaak beter produ
ceren. Goede voorlichting, dat neemt de drempelvrees weg", zegt de heer Wolthuis, dis-
trictsarbeidsdeskundige van de Gemeenschappelijke Medische Dienst (GMD) in Leiden
over de plaatsing van gehandicapten bij bedrijven.
Wolthuis ziet in dit verband een be
langrijke taak liggen voor bijvoor
beeld de Vereniging van Neder
landse Ondernemers (VNO) als het
gaat om mentaliteitsverandering
bij de bedrijven. De VNO zou haar
leden van informatie kunnen voor
zien over de mogelijkheden die de
Wet Arbeid Gehandicapte Werkne
mers (WAGW) biedt en zou bedrij
ven die nog niet eerder met gehan
dicapten hebben gewerkt in con
tact kunnen brengen met bedrij
ven waar al jaren gehandicapten
werken.
door
Henny Smit
de werknemer verdiend
een gebrek niet kunnen werken te
be" rubriceren en ten tweede door een
Wolthuis kan nog geen enkel vacaturebestand op te stellen in de
voorbeeld noemen van een bedrijf computer. Dan kan snel worden
past e
dat is bestraft. "Dat kan ook haast bekeken
De Bond van Gehandicapten en
Arbeidsongeschikten (ANIB) 0H
maakte onlangs bekend dat de Wet 150 tot 200 mensen werken. Daar
niet, want zowel de medische dien
sten als de bedrijven moeten zich
nog aanpassen aan de wet. Zodra
een bedrijf het af laat weten is
sanctie een middel, maar dat echt
pas als het niet anders kan".
Afdwingen
De heer Wolthuis meent dat het
te vroeg is om te stellen dat de
WAGW niet zou functioneren. "De
meeste grote bedrijven halen het in
de wet genoemde percentage wel
en hebben meestal al jaren een re
delijk aantal gehandicapten in
dienst. De problemen liggen bij de
iddelgrote bedrijven
Arbeid Gehandicapte Werknemers gaat het vaak om specialistische
(WAGW), die op 1 juli 1986
;r- beroepen
het financieel bo
king trad, tot nu toe nauwelijks ge- vendien ook erg moeilijk is om u.,
handicapten aan het werk heeft ge- extra iemand aan te trekken". "In
holpen. De bond sprak de
dat het doel van de wet - in
3 uit principe is het mogelijk om de a
van invaliden af te dwinge:
moet elk bedrijf tenminste 3 tot 7 Je zegt tegen zo'n bedrijf dat je
procent gehandicapten tellen
der zijn werknemers- niet zal wor
den gehaald.
Dit concludeerde de bond op ba-
cliënt hebt die een bepaalde func-|
tie kan uitoefenen omdat hij over
de vereiste capaciteiten beschikt.
Maar dan ga je wel erg ver, omdat
enquête onder werkge- je vaak vraagt dat iemand plaats
versorganisaties, vakbonden,
maakt voor een gehandicapte. Die
dernemingen en overheid. Overi- moet op een andere plaats in het
gens zullen bedrijven waarin na bedrijf te werk worden gesteld".
1989 te weinig maatregelen voor Uit twee onderzoeken uit 1982 en
gehandicapte werknemers zijn ge- 1985 blijkt echter dat grote bedrij-
troffen verplicht worden een be-
paald aantal gehandicapten in
dienst te nemen. Als dat niet ge
beurt krijgen ze een boete.
De WAGW is ingevoerd om ge
handicapten dezelfde kans op
werk te geven als valide
Het gaat daarbij 1
gemiddeld twee procent ge
handicapten in dienst hebben.
"De WAGW is wel heel plotse
ling gekomen en heeft zowel de
medische diensten als de werkge
vers overvallen. Bovendien kregen
de GMD's ook nog eens de hele
1 wao uitkering hebben of door
ziekte of een handicap problemen
hebben om werk te krijgen. Via de
WAGW wordt de kans van gehan-
die stelselherziening te verwerken,
erg veel te doen kregen. Het
natuurlijk wel belangrijk dat
ensen die hier komen voor een
uitkering of bemiddeling zorgvul-
dicapten op werk vergroot, omdat dig behandeld worden. Er is dus
aanpassingen - bijvoorbeeld het
verbreden van deuren zodat rol
stoelen erdoor kunnen, of de
tijd nodig voor gezegd kan worden
hoe de wet nu eigenlijk werkt. Vol
gens mij kan pas over drie of vier
passingen van de werkplek en in- jaar gekeken worden hoe de zaak
strumenten - worden vergoed
Wanneer een bedrijf een werkne
mer, die door een ongeluk een han
dicap heeft opgelopen, niet meer
terug wil nemen, moeten daar ge
gronde redenen voor zijn. Zijn die
niet dan kan het bedrijf daar-j
staat. Tenslotte moeten wij
nu gaan bemiddelen bij de bedrij
ven voor de gehandicapten. Dat
doe je niet een, twee, drie".
Bemiddeling
De GMD in Leiden is momenteel
voor worden gestraft en moet het druk doende om de wet zo goed
bedrijf een boete betalen die gelijk
is aan het loon dat de desbetreffen-
middeld kan worden", aldus Wolt
huis.
Die bemiddeling kan nodig zijn
wanneer bijvoorbeeld een boek
houder een ongeluk krijgt en daar
na afhankelijk is van een rolstoel.
Hij komt dan eerst in de ziektewet
terecht en vervolgens in een wao-
periode. Tijdens deze periode
wordt bekeken of hij zijn baan als
boekhouder weer kan oppakken.
"In het kader van de WAGW kan
de werkplek worden aangepast,
door de deuren te verbreden, de
bereikbaarheid aan te passen en
een invalidentoilet aan te brengen,
zodat hij er weer kan werken".
Als die man vervolgens zijn sala
ris verdient is hij een normale
werknemer. Dan is er nog geen
sprake van een WAGW-situatie.
Daarbij gaat het immers om men
sen die een (gedeeltelijke) wao-uit-
kering hebben, of die door ziekte
of handicap duidelijke problemen
hebben om werk te vinden of te
doen.
"Mocht het zijn dat deze boek
houder na zijn ongeluk trager is
gaan werken en het is mogelijk om
dit in een arbeidsongeschiktheids
percentage uit te drukken, dan kun
je hem bijvoorbeeld voor vijftien
tot vijfentwintig procent arbeids
ongeschikt verklaren en een ge
deeltelijke wao-uitkering geven. In
dat geval telt het bedrijf wel mee
voor de WAGW. En met de gedeel
telijke uitkering kan je bij het be
drijf ook de belemmering om de
man weer aan te stellen wegne
men", legt Wolthuis uit.
Zijn ervaring is dat bedrijven
vaak bang zijn om eraan vast te zit
ten als ze een gehandicapte aanne
men. De oude sociale wetgeving
kende een regeling waarbij een be
drijf iemand voor een bepaalde pe
riode aannam. Gedurende die pe
riode kreeg de gehandicapte ook
nog een gedeeltelijke wao-uitke
ring.
"Als bleek dat de werknemer
door het werk in combinatie met
zijn handicap toch weer uitviel
ging deze weer terug in de wao en
kreeg zijn gewone uitkering van
voor de werkperiode. Dat neemt de
angst bij de werkgever weg, en
werd dus ook veel toegepast. Maar
heiaas is deze regeling vervallen.
Nu is het zo dat de werkgever een
Wolthuis van
medische die
in Leiden
- géhandica
werknemer ge:
tiveerder dan
lide -
financiële tegemoetkoming krijgt
van enkele honderden guldens per
jaar, maar dat is veel minder aan
trekkelijk. Geen enkel bedrijf zit te
wachten op zo'n tegemoetko
ming". meent Wolthuis.
"De WAGW werkt eigenlijk via
twee trajecten: het inschatten van
de mogelijkheden van een gehan
dicapte op de arbeidsmarkt en
daarnaast de mogelijkheden aan
geven voor begeleiding tijdens de
reïntegratie. Qm die kansen op de
arbeidsmarkt te vergroten geven
de medische diensten het advies
aan "bedrijfsverenigingen, en via
deze organen aan de Gewestelijke
Arbeidsbureaus (GAB), om ie
mand een opleiding te laten vol
gen, die niet te lang duurt. "Welke
opleiding moet worden gevolgd
kan aan de hand van een beroepen
test worden vastgesteld. Als de ge
handicapte klaar is met zijn scho
ling kan hij via het vacature-be
stand worden bemiddeld of bege
leid naar een baan", aldus Wolt
huis.
De medische diensten werken
namelijk samen met de arbeidsbu
reaus als het gaat om scholing."
"Het arbeidsbureau wijst zelden
een verzoek om opleiding af omdat
zowel bij hen als bij ons het belang
van de persoon in kwestie voorop
staat".
