Ze liggen er bij zoals ze
ooit hebben gemarcheerd
Onafzienbare rijen grijze kruizen bij Ysselstein in De Peel
ZATERDAG 25 JULI 1987
De E-3, één onafgebroken strook asfalt van het Deense
Frederikshaven naar Lissabon, voert slechts een klein
stukje door Nederland. Om precies te zijn: van Venlo tot
ergens in de buurt van Eindhoven. Het internationale
verkeer raast hier dwars door De Peel. Vandaag deel 2 van
een serie over watje langs de E-3 allemaal tegenkomt.
Ditmaal: natuurschoon, maar ook smerige parkeerplaatsen
en een markant soldatenkerkhof. In de komende weken
zakken we langzaam af naar Portugal.
Rijdend over de E34 door België
ziet de automobilist schier eindelo
ze rijen kaarsrechte lichtmasten in
een zacht golvend landschap staan.
Lange betonnen palen - aan één
kant bemost, verder zonder enig or
nament streng omhoog wijzend -
die in de verte opgaan in lijnen die
elke bocht en elke heuvel in de weg
ruim van tevoren verraden.
door Rimmer Mulder
Ergens tussen Turnhout en Eindho
ven lijkt de rij in rafels uiteen te vallen.
De lange Lijzen, die 's nachts een over
daad aan kunstlicht schenken, staan
hier niet langer in het gelid, maar ver
spreid over een enorme geasfalteerde
laagvlakte. Het is de parkeerplaats die
hoort bij de grensovergang op de Peelse
Heide.
Met minstens vijftien grote vrachtwa
gencombinaties maakt ze nóg een lege
indruk. Tussen de auto's en een rij lage
gebouwtjes is enig verkeer van voetgan
gers met veel papieren, voor wie de over
gang van België naar Nederland kenne
lijk meer is dan een formaliteit.
Duisternis
Hoewel de E34 van hier direct naar de
lichtstad Eindhoven voert, komt er aan
het rijtje schrale lantaarnpalen aan Ne
derlandse kant al snel een eind. Autowe
gen behoren hier 's nachts tot de werken
des duisternis.
Tot Eindhoven krijgt de buitenlander-
op-doorreis zeker niet het idee door een
dichtbevolkt land te koersen. Aan
weerszijden van de weg, die hier niet erg
druk is, ziet hij vooral natuurschoon en
slechts bij uitzondering een bewerkte
akker of aan mensen toe te schrijven be
bouwing. Toch moet de hunkering naar
vooruitgang de autochtone bevolking al
hebben aangegrepen, want ten minste
twee gemeenten adverteren op grote
borden met industrieterrein 'gelegen
aan de E3'; dus duidelijk stammend uit
de tijd van de oude wegnummering.
Ook Eindhoven zelf laat zich niet van
zijn grootsteedse kant zien. Aan de lin
kerkant ontwaart de passant op ruime
afstand enkele gebouwen waar volgens
een tussen het groen geplaatst fel blauw
bord onderzoek voor een wereldconcern
wordt gedaan, maar dat net zo goed de
scholengemeenschap van een provincie
stad kan herbergen.
Wel wordt het hier, nu de A2 zich bij
ons voegt en verkeer aanvoert uit weste
lijker gelegen centra, veel drukker op de
weg. Met al die op- en afritten, vele
vrachtwagens en immer haastige Duitse
bolides op de weg komt zowaar even het
internationale autobaangevoel naar bo
ven; al klinkt knooppunt Leenderheide
toch weer heel wat gemoedelijker dan
Autokreuz Köln of zoiets.
Vuil
De drukte op de weg blijft, maar aan
weerszijden gaat het natuurschoon weer
overheersen. Het internationaal verkeer
raast hier dwars door De Peel: heide,
veel laag geboomte en zelfs een enkel
vennetje. Zoveel moois nodigt uit even
te stoppen op de parkeerplaats met de
naar oude sagen riekende naam De
Blauwe Kei.
Een voorbeeld van de Hollandse pro
perheid mag dit plekje niet worden ge
noemd. De internationale reizigers heb
ben er veel vuil achtergelaten. De politi
ci die beweren dat milieuverontreini
ging een grensoverschrijdend probleem
is hebben gelijk: op het plastic en karton
dat niet in maar naast de tonnen terecht
is gekomen overheerst het Duits: Hansa
Pils, Orangen Saft en Erdnüsse. Het on
derzoek naar de herkomst van wat In de
ton zit wordt direct na eerste deksellich
ting gestaakt. De geur van rottend fruit
is te sterk voor de bijna lege maag.
Het bezoek aan de volgende pleister
plaats, Het Gevlocht genaamd, begint
spannender. Vanaf een groot bord bij de
oprit wordt ons in vier talen toegevoegd:
'Pas op voor goudverkopers'. Wie nog
twijfelt aan de ernst van de waarschu
wing wordt in kleine letters verwezen
naar artikel 337 van het Wetboek van
Strafrecht en 46 van de Algemene Poli
tieverordening.
Het bord dat naar Het Gevlocht ver
wees beloofde de bezoeker ook informa
tie. Dit blijkt niet meer te zijn dan een
geplastificeerde plaat hardboard met
kaartjes en wat wetenswaardigheden
over de streek in het Nederlands.
Ondertussen blijkt het eet- en drink-
wezen, dat zich in het buitenland altijd
aandient met vele opdringerige wegres
taurants, langs het Nederlandse traject
van de E34 niet zo sterk ontwikkeld. De
grens met België ligt al meer dan vijftig
kilometer achter hem als bij de reiziger
voor het eerst de maagsappen worden
geactiveerd door een blauw bord met
mes en vork. Het verwijst naar maar
liefst twee restaurants even terzijde van
de kruising Helden, het één van Albert
Heijn en geheel ingericht op de behoef
ten van de mens onderweg, het andere
wat rustieker.
Na de hier gebruikte maaltijd blijkt de
afstand die nog moet worden afgelegd
naar de Duitse grens volstrekt onvol
doende om de ingewanden tot rust te la
ten komen. Al na twaalf kilometer dui
ken de douaneposten bij Venlo op. De
dienstdoende Duitser wil in ons geval
voor de verandering nu eens wèl de pas
poorten zien en als er een blijkt te ont
breken kan direct de terugreis over de
E34 worden aangevangen.
Dodenakker
Het valt op dat het verkeer dat hier
vanuit Duitsland het Koninkrijk binnen
komt direct een echt Hollands land
schap te zien krijgt. Aan de linkerkant
blinken de glazen daken van uitgestrek
te broeikassen. En even verder passeren
we zowaar een glinsterende rivier (de
Maas) die traag door oneindig laag land
gaat. Maar direct daarna is het weer De
Peel.
Bij de kruising met het bord dat ons
net het bestaan van restaurants verried,
valt het oog nu op de kleine verwijzing
naar het Deutsche Soldaten Friedhof Ys
selstein. In Normandië hebben we eens
een goed deel van een mooie vakantie
dag besteed aan het zoeken naar zo'n
Duitse dodenakker. Die moest volgens
de kaart vlakbij zijn, maar was onvind
baar geworden doordat, naar later bleek,
op het cruciale punt bij Bayeux het rich
tingbordje uit balorigheid of bij wijze
van late verzetsdaad was dubbel gesla
gen. Sindsdien hebben dergelijke heen
wijzingen naar militaire rustplaatsen
een bijna dwingend karakter. Er dient
terstond te worden afgeslagen in de aan
gegeven richting.
Het kerkhof ligt niet direct naast de
E34, maar verschijnt pas na een tocht
van veertien kilometer door een land
schap dat voor een groot deel is mis
vormd door de moderne landbouw:
rechte wegen, rechte sloten, rechte grep
pels en stallen en schuren die in niets
doen denken aan de boerenhofsteden
van weleer en die daarom op industrie
terreinen thuishoren.
Het kerkhof zelf ligt er heel wat rustie
ker by. Tientallen manshoge rododen
drons aan weerszijden veraangenamen
de wandeling naar de ingang, maar ook
de honderden paarse bloemen kunnen
de geur van de Peelse mestoverschotten
niet verdrijven.
Onafzienbaar
Bij Ysselstein zijn de resten begraven
van ruim 31.000 Duitsers die als militia-
ren omkwamen. De soldaten liggen er
zoals ze ooit hebben gemarcheerd: mas
saal, in onafzienbare rijen. Bij het zien
van zoveel keurig op rij staande kruisjes
is het niet moeilijk journaalbeelden van
marcherende Duitse troepen op het net
vlies te halen. Alleen als ze vlakbij de
camera komen kun je gezichten onder
scheiden onder die zware pothelmen. Zo
moet je ook hier op niet meer dan twee
meter staan voordat je ontdekt dat er in
het harde steen namen staan gebeiteld.
Het sprekendst zijn nog de stenen die
volstaan met de mededeling: Ein Deut-
scher Soldat. Natuurlijk, net wat u zegt,
het waren ook jongens en ze werden ook
maar gestuurd, maar toch....
In het gastenboek in het gebouwtje bij
de ingang overheersen uiteraard de
Duitse familienamen. Verscheidene be
zoekers hebben hun gemoed gelucht
achter hun naam en datum van bezoek.
'Nie Wieder', lezen we, waarbij we maar
aannemen dat de boodschapper niet be
doelt nooit in Ysselstein te willen terug
keren. Een ander meldt, gelijk Her Ge-
neral-inspektor: 'Friedhof wieder (on
derstreept) in sehr gepflegten zustand
angetroffen'Het zal wel goed bedoeld
zijn, maar het klinkt zo onaardig in het
Duits.
Het bord bij de parkeerplaats bevat
ook een boodschap voor de Hollanders.
Op een kleine maar goed zichtbare stic
ker prijkt het portret van Rudolph Hess.
Van de man die zich in 1941 in zijn eentje
naar Engeland begaf en sindsdien ge
vangen is weten we dat hij inmiddels
stokoud en danig afgetakeld is, maar op
de met veel gevoel gekozen foto draagt
hij een uniform en is hij kennelijk nog in
de kracht van zijn leven. In bijbehoren
de tekst wordt op hoge toon gevraagd
wanneer deze man nu 'eindelijk' vrij
komt. 'Seit 46 Jahre in Allierter Haft!',
zo is ter verduidelijking toegevoegd.
Aftroeven
Maar snel terug naar de autoweg, sym
bool van het huidige Europa waar de
mensen van verschillende naties niet
meer tegen elkaar optrekken in gesloten
rijen, maar elkaar aftroeven met veel te
hard rijdende auto's. Bij het zoveelste
Duitse nummerbord gaan de gedachten
toch weer even naar Ysselstein. Hoeveel
van hen zou het nu echt wat uitmaken
dat Hess nog vast zit. Maar vooral: wie
van hen zou nu de onkiesheid hebben
zo'n sticker te plakken?
Foto boven: het Deutsche
Soldaten Friedhof bij Ys
selstein. Ze werden ook
maar gestuurd, maar
toch... Links: een sticker
met een dringend verzoek.
Wanneer komt Hess vrij?
Onder: eindeloze rijen
kaarsrechte lichtmasten
langs de E-3 in België.
(foto's GPD)
WANNWIKU MESSI
BEFREIT?
Freiheitllche DEUTSCHE ARBEITE5PARTEI
Foitfach 51 03 72 3000 Himover 51
V,LSuLf.t S. Wlhr. SoMBtr. b, 1
mvr w-verkqpers
ATTEHTIÖNS3
VEHDEURS TOR"!
BEWARE OF WjF
"0010" SELLERS yCj
HUTE SIE SICH V0R
"00L0" YERKAUFERN §3
Pas op voor goudverkopers in De Peel.
(foto GPD)
We moeten het niet zien als een "v
m^^uwac&^tu^ JO WPO'PÏÏWPl P hlPT*
raakt op de rijksweg sneller in L/V VV VWLi JL VV Cli/lllLl
paniek dan de man. „Dat is een
feit, dat kunt ge constateren",
zegt wegenwachter Jan Hoste uit
het Belgische Zingem.
Hij heeft zijn voituur van de Vlaamse
Toeristen Bond/Vlaamse Automobi
listen Bond op een parkeerplaats ter
hoogte van het wegrestaurant Naza
reth langs de kant gezet. Op zo'n
schaars moment van onledigheid
mag hij graag naar het verkeer kij
ken. Al die mensen die passeren.
„De vrouw kan eerder in paniek ge
raken dan de man. Ze is vatbaarder
voor minder goede situaties". Vrou
wen schrikken vooral van onver
wachte gebeurtenissen, zegt hij te
weten. „Een steen door de ruit, al dat
plotselinge glas". Dat komt, denkt
hij, doordat de meeste vrouwen door
gaans alleen in de buurt van hun huis
rijden, om boodschappen te doen of
de kinderen naar school te brengen.
Ze komen nauwelijks op de snelweg
en vrijwel nooit lang achtereen. Een
vergruizelde ruit maken mannen va
ker mee, vooral als ze beroepsmatig
lange afstanden moeten rijden".
Minder risico's
Vrouwen daarentegen zijn voor
zichtiger dan mannen, nemen minder
risico's, vindt hij, generaal gezegd.
Mannen willen aan één stuk door
naar het zuiden, haastig naar de zon.
Een soort competitie, status, iets om
over op te scheppen. Als ze de kans
kregen, alleen in de auto zaten, zou
den ze het in één ruk doen, snel en
hard. Vrouwen houden zich aan de
rusttijden, willen af en toe even aan
de kant. „Dat is te zien. Dat is evi
dent. Als er naar verhouding meer
vrouwen op de weg zijn, zoals rond
Pinksteren, zijn de parkeerplaatsen
drukker, dan wordt er ook meer gege
ten en gedronken".
Vaak komt het niet voor dat de we
genwachter even niets om handen
heeft. Want de malheur lijkt wel gelij
ke tred te houden met het toenemen
de aantal auto's. Menig vehikel, vol
mensen, honden, fietsen, surfplan
ken en blikken voedsel van het va
derland, is niet berekend op een lan
ge reis. En met de caravan is het ook
menigmaal mis. „Vastgelopen roule-
menten".
Jan is een goedlachs mens, maar
als hij het over de technische staat
van de auto's heeft trekt hij een zui
nig gezicht. „De koploper van de mal
heur is de platte batterij". De lege ac
cu. Het Vlaamse woord komt van het
Franse batterie. Hij gebruikt meer
van dat soort woorden. „Een goede
twintig kilometer verder begint het
Frans te worden", legt hij uit.
Hij is het niet gewend dat mensen
'veel tijd nemen voor een praatje.
Naarmate het drukker wordt op de
weg hebben de mensen minder ge
duld. Ze kunnen het niet hebben dat
er iets fout gaat, ze kunnen er niet
goed tegen, worden er nerveus en sja-
grijnig van. Ze willen maar één ding:
dat het euvel snel wordt verholpen en
daarmee uit. „Ze blijven ver van hun
privé". Hy heeft zich daar min of
meer bij neergelegd. „Al die mensen
die passeren".
Computers
Thuis aan de Nederzwalmse Steen
weg is voor hem de snelweg niet
voorbij. Dan moet hy zich verdiepen
in computers, de elektronische syste
men waarmee auto's in toenemende
mate worden uitgerust.
Gelukkig heeft hij toch nog tijd
voor zijn ontspanning: motorcross.
PIETER VAN DE VLIET
Wegenwachter Jan Hoste uit het Belgische Zingem: "De vrouw kan
eerder in paniek geraken dan de man". (foto gpd>
