Slaapgedrag
gewoon thuis
vastleggen
Alle politieke wegen leiden op dit ogenblik naar Damascus
Youth for Christ FestivaF voor tiende keer
Reportage
Met een soort walkman
PAGINA 2
VRIJDAG 24 JULI 19|
slaapstoornissen gedaan. He
slaaplaboratorium in Antwerpei
wordt met aanvragen van patiér
ten overspoeld.
Bob Kemp zegt daarover: "I!j
weet dat er heel streng wordt gese
lecteerd. Maar desondanks kunne
de Belgen het werk niet aan. Z
hebben inmiddels een wachtlijs
moeten aanleggen. Mensen die ee:
beroep op het slaaplaboratoriun
willen doen moeten minstens eei
half .jaar geduld opbrengen alvc
rens zij kunnen worden geholper
Indien ze - net als wij - zouden au
lomatiseren. dan zou er van di
enorme drukte helemaal geei
sprake zijn".
Of alle slaapstoornissen ooit ui
de wereld worden geholpen, Bol
Kemp denkt het niet. "Maar eei
behoorlijk aantal wel", is zijn me
ning. "Een voorbeeld. Bij sommig
mensen valt tijdens de slaap di
ademhaling regelmatig stil. Ze krij
gen het benauwd en worden ver
volgens wakker. In Amerika krijg
een aantal van die patiënten eei
soort beademingsmachine naas
zijn bed. Zodra ze gaan slapen zet
ten ze die ademkap op hun neus en
slapen de hele nacht door. Een na<
deel is wel dat zij hun hele levei
lang op die manier zullen moeter
slapen. In de Verenigde Staten i
deze therapie ingeburgerd terwij
er bij ons nauwelijks of helemaa
geen gebruik van wordt gemaakt",1
Duur
,Wat niet is, kan wel komen. Bob
Kemp: "In Nederland moet eers
een goede landelijke afstemming
van het slaaponderzoek komen. li
denk dat het verstandig is om hiei
ook eens wat ervaring op te doer
met die beademingsmethode
Haalbaar? Ja, dat denk ik wel
Goedkoop is het niet, maar er zijr
geen tonnen per patiënt mee ge
moeid. Wij hebben in overweging
om hiermee een proef te gaar
doen. Dan moet er eerst sprake zijr
van een goede samenwerking. Er
zijn nogal wat partijen bij betrok
ken. Die moet je eerst bij elkaar
brengen. Nou, daar zijn we mee be
zig".
Kemp is er overigens van over-j
tuigd dat een groot aantal slaap
stoornissen is op te lossen. "Maar"j
voegt hij er in een adem aan toe.
"daarvoor moet je kunnen be
schikken over goede onderzoek-
mogelijkheden. Als je die hebt, dan
komen de therapieën eveneens.
Wat zie je nu? Veel mensen slikken
jarenlang slaapmiddelen terwijl zei
die niet echt meer nodig hebben.
Patiënten die zich in het slaaplab!
in Antwerpen willen laten onder
zoeken, moeten het gebruik van
slaappillen eerst drastisch vermin
deren. De ervaring heeft geleerd
dat dit dikwijls positief werkt".
Het begint er op te lijken dat alle
wegen naar Damascus leiden. Zo
langzamerhand wordt Syrië het
middelpunt van de internationale
pogingen om een oplossing te vin
den voor de twee meest ingewik
kelde geschillen ter wereld: het
Arabisch-Israëlische conflict en de
Golfoorlog tussen Iran en Irak.
door
Ed Blanche,AP
President Reagan heeft VN-am-
bassadeur Vernon Walters naar
Damascus gestuurd voor gesprek
ken met de Syrische president Ha-
fez Assad. De VS zoeken de hulp
van Syrië bij het oplossen van
voornoemde conflicten en hopen
dat Assad de vrijlating kan be
werkstelligen van de Amerikaanse
gegijzelden in Libanon.
Syrië speelt als aartsvijand van
Israël en de belangrijkste Arabi
sche bondgenoot van de Sowjet-
Unie een cruciale rol bij het vre
desproces in het Midden-Oosten.
Zijn banden met Iran en zijn in
vloed in Libanon, waar de afgelo
pen jaren een aantal buitenlandse
gegijzelden na Syrische bemidde
ling is vrijgelaten, hebben het be
lang van Syrië doen toenemen.
De afgelopen maanden is Da
mascus het centrum geweest van
De Jordaanse koning Hoessein
en diens premier Zaïd Rifai heb
ben de afgelopen weken beiden
een bezoek gebracht aan Damas
cus en geprobeerd een wig -te drij
ven tussen Syrië en Iran. Daar
naast hebben zij Assad aange
spoord zijn meningsverschillen
met de Iraakse president Saddam
Hoessein uit de wereld te helpen.
Iraanse functionarissen zijn
eveneens regelmatige bezoekers
van de Syrische hoofdstad. En on
langs arriveerde de Turkse premier
Turgut Özal voor een officeel be
zoek in Damascus. Özal, de eerste
Turkse premier die Syrië bezoekt,
probeert een einde te maken aan
veertig jaar van gespannen betrek
kingen tussen Damascus en Anka
ra en de Syrische steun te verwer
ven in zijn strijd tegen de opstandi
ge Koerden in het oosten van Tur
kije.
Het huidige diplomatieke ver
keer naar Damascus staat in schril
contrast met de geïsoleerde positie
die Syrië acht maanden geleden
nog innam. Wegens de vermeende
betrokkenheid van de Syrische ge
heime dienst bij een verijdelde
bomaanslag op een vliegtuig van
de Israëlische luchtvaartmaat
schappij El Al in Londen, verbrak
Groot-Brittannië in oktober de di
plomatieke banden met Damas
cus. De VS riepen hun ambassa
deur terug naar Washington en
kondigden economische sancties
tegen Syrië af.
De Bondsrepubliek en Canada
riepen hun ambassadeurs terug
omdat sterke aanwijzingen beston
den dat Syrische agenten de explo
sieven hadden verzorgd waarmee
in West-Berlijn bomaanslagen wa
ren gepleegd. De EG besloot naar
aanleiding van deze incidenten alle
contacten met Syrië op hoog'ni
veau te bevriezen en kondigde ook
economische strafmaatregelen
aan. Syrië ontkende uiteraard alle
beschuldigingen aan zijn adres.
Maar het tij heeft zich gekeerd.
De gesprekken tussen Vernon Wal
ters en Assad luidden het einde in
van vijf jaar uiterst koele betrek
kingen tussen Washington en Da
mascus. Syrische functionarissen
verklaarden dat Walters en Assad
ondermeer hebben gesproken over
een mogelijk bezoek van de Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken, George Shultz. aan Damas-
Deze verrassende dooi in de
Amerikaans-S.vrische relaties be
gon met het bezoek van de voor
malige president Jimmy Carter
aan Damascus in mei van dit jaar.
Na de urenlange gesprekken die
hij voerde met Assad was hel ijs
gebroken.
Een andere sleutelfiguur bij het
doorbreken van de politieke isola
tie waarin Damascus zich bevond.
was Rafik Hariri, een miljardair
van Libanese afkoTnst en een ver
trouweling van koning Fahd van
Saoedi-Arabie. De vorst is een van
de stuwende krachten achter de re
cente pogingen de eenheid binnen
de Arabische wereld te herstellen
en een Arabische top bijeen te roe
pen over een internationale vredes
conferentie inzake het Midden-
Oosten.
Hariri pendelde maanden lang
tussen Damascus en Riad in een
poging Syrië los te weken van Iran
en het land terug te brengen in de
kring van zijn Arabische broeder
landen. Zegslieden wisten te ver
tellen dat Hariri Assad de toezeg
ging had gedaan dat Saoedi-Arabië
en Koeweit Syrië per dag 50.000 va
ten olie zouden leveren, als Damas
cus de banden met Teheran zou
verbreken en daarmee de 1 miljoen
ton gratis Iraanse olie per jaar zou
opgeven.
Jordanië bevestigde dat Assad in
april een geheime ontmoeting had
met de Iraakse president Saddam
Hoessein. Deze ontmoeting kwam
tot stand op initiatief van Jordanië
en Saoedi-Arabie. Volgens Arabi
sche zegslieden wordt momenteel
gewerkt aan een tweede onder
houd tussen beide staatslieden.
Een verzoening tussen Syrië en
Irak, die elk geregeerd worden
door rivaliserende vleugels van de
socialistische Baath-partij, zou het
einde betekenen van de speciale
relatie tussen Damascus en Tehe
ran. Hierdoor zou Iran volledig geï
soleerd raken, hetgeen enorme ge
volgen zou hebben voor de bijna
zeven jaar oude Golfoorlog, het
Midden-Oosten in zijn geheel en de
verhouding van Damascus met de
VS en de Sowjet-Unie.
President Assad, een voormalig
gevechtspiloot die in 1970 door
middel van een staatsgreep aan de
macht kwam, lijkt zich van zijn
kant te hebben hersteld van een
reeks politieke tegenslagen, een
economische crisis en de beschul
digingen over Syrische betrokken
heid bij terreurdaden.
De Syrische pogingen om een
einde te maken aan het bloedver
gieten in Libanon hebben indruk
gemaakt op het Westen. De be
schuldigingen over de betrokken
heid bij terrorisme werden hier
door naar de achtergrond gedron
gen en zowel de VS als West-Euro
pa namen een gematigder houding
aan tegenover Syrië. Langzaam
werkten zij aan een herstel van de
banden met dit land, dat per slot
van rekening een van de machtig
ste Arabische naties is.
Assad heeft ook punten ge
scoord door zich zonder al te veel
ophef te ontdoen van die veilig
heidsfunctionarissen die betroken
waren bij de verijdelde aanslag op
het Israëlische vliegtuig in Londen
en door de sluiting te gelasten van
de kantoren van de organisatie van
de terrorist Abu Nidal in Damas-
A1 cfeze ontwikkelingen, ge
voegd bij het feit dat de VS en
West-Europa zich terdege bewust
zijn dat een internationale vredes
conferentie over het Midden-Oos
ten geen kans van slagen heeft zon
der Syrische deelname, hebben
Damascus tenslotte weer volop in
de politieke belangstelling ge
plaatst.
Voortaan kan onderzoek naar slaapstoornissen gewoon bij
de patiënt thuis gebeuren. Ziekenhuisopname is vaak niet
meer nodig. Een cassetterecorder die als een soort walk
man wordt gedragen, registreert gedurende een nachtje
slapen hersen-, oog- en spieractiviteit, ademhaling en li
chaamstemperatuur. Die gegevens worden op een bandje
vastgelegd. Via een computer wordt op een tv-schermpje
het slaapritme in beeld gebracht.
diplomatieke activiteit. Hoge Sow
jet-functionarissen vliegen elke
week van en naar de Syrische
hoofdstad en proberen het vre
desproces in het Midden-Oosten te
bespoedigen door bij Assad aan te
dringen op een verzoening met zijn
voornaamste Arabische rivalen:
Irak, Egypte en de Palestijnse be
vrijdingsorganisatie (PLO).
Hafez Assad
- herstel -
(foto ANP)
(foto Holvast)
raat kan zes cassettes (lees patiën
ten) per dag verwerken. Een spe
cialist moet zich, wat dit aantal
bandjes betreft, dan door zes kilo
meter band worstelen. Dat kost
hem negentig uur. Voorlopig zijn
er alleen maar voordelen Het
scheelt honderden manuren per
geval, om over de kosten maar te
zwijgen".
Het Academisch Ziekenhuis
streeft naar het tot stand komen
van een academisch centrum voor
slaaponderzoek. Dit centrum moet
ook de mogelijkheid gaan bieden
om patiënten op te nemen. Patiën
ten bij wie registratie thuis niet
mogelijk is, omdat ingewikkelder
onderzoek noodzakelijk is dat
thuis onmogelijk kan plaats heb
ben.
Wachtlijst
Volgens Kemp wordt er in diver
se Nederlandse centra en in het
buitenland veel onderzoek naar
door Jan Westerlaken
Onderzoeker Bob Kemp. "Nieuwe methode levert forse tijdwinst en kos tenbesparing op"
Tot nog toe wordt het slaapgedrag
per etmaal in het ziekenhuis vast
gelegd op bijna één kilometer pa
pier. Om die informatie op te ne
men en te verwerken hebben spe
cialisten tientallen uren nodig.
Dankzij de nieuwe methode is dit
tot slechts enkele uren terugge
bracht. Niet alleen een forse tijd
winst, maar ook een kostenbespa
ring.
Een en ander blijkt uit een on
derzoek van Bob Kemp. Hij pro
moveerde erop aan de universiteit
van Twente. Kemp is werkzaam op
de afdeling Klinische Neurofysio
logie van het Academisch Zieken
huis in Leiden waar hij onder meer
onderzoek doet naar functie en me
chanisme van het slapen. Vragen
waarop hij antwoord wil hebben:
waarom slapen we en hoe doen we
dat?
Bob Kemp: "We weten allemaal
dat we ons belabberd voelen als we
slecht slapen. Lichaam en geest
gaan slechter functioneren. Wat er
nu precies mis gaat? Niemand kan
daar een antwoord op geven. Er
zijn wel eens proeven gedaan om
mensen uit hun slaap te houden.
Het enige gevolg was. dat ze uitein
delijk toch in slaap vielen. Kijk, als
je een derde deel van je leven
slaapt, dan zou daarvoor een dui
delijke reden moeten zijn".
Om daar achter te komen wordt
er op Klinische Neurofysiologie
van het AZL - onder leiding van
prof. H. Kamphuisen - een studie
gemaakt van het mechanisme dat
de slaap regelt. Iets is daar wel van
bekend. Zo kunrien, bijvoorbeeld,
de diverse slaapstadia 's nachts in
beeld worden gebracht.
Bob Kerup: "Hieraan kun je zien
dat de slaap gedeeltelijk te voor
spellen is. Er zijn dingen die elke
nacht terugkeren. Om de anderhalf
uur maakt iemand die slaapt de
zelfde stadia door. In totaal kun
nen er zes voorkomen: waken, doe
zelen, lichte slaap, diepe slaap, zeer
diepe slaap en droomslaap. Goede
slapers bewegen zich in de loop
van de nacht in een soort golfbewe
ging door deze stadia. Die golfbe
weging wordt beïnvloed door li
chamelijke en psychische factoren,
leeftijd, slaapproblemen, slaap
middelen, alcohol, nachtdienst
enz. Het is bijvoorbeeld bekend
dat ouderen minder droomslaap
(er is dan sprake van snelle oogbe
wegingen) hebben dan kinderen".
Onvoorspelbaar
Maar er gebeuren, aldus Bob
Kemp, ook onvoorspelbare dingen
tijdens de slaap. Elke nacht levert
een andere slaapgrafiek op. Waar
dat aan ligt weet Kemp (nog) niet
te verklaren.
Slecht slapen. Tussen de tien en
twintig procent van de Nederlan
ders klaagt erover. De een lijdt aan
een chronisch slaapgebrek, een an
der kan door zorgen de slaap niet
vatten. Een heel klein deel van die
slechte slapers komt via de huis
arts en neuroloog terecht op de af
deling Klinische Neurofysiologie
van het AZL waar men over tech
niek beschikt om een aantal slaap
stoornissen op te sporen.
Kemp: "Die voorselectie door
huisarts en neuroloog zijn belang
rijk. Wanneer iemand slecht slaapt,
omdat zijn matras te zacht is of een
andere aantoonbare oorzaak, ja,
die moet dan ergens anders de op
lossing zoeken. Voor hem heeft het
totaal geen zin om zich in het slaap
laboratorium te laten nakijken"
Wat betreft het Academisch Zie
kenhuis in Leiden kunnen er thans
jaarlijks niet meer dan rond vijftig
patiënten worden onderzocht. Ap
paratuur, ruimte en mankracht om
de patiënt te kunnen onderzoeken
ontbreken tot nog toe.
Natuurlijk
Aan die situatie lijkt binnen af
zienbare tijd een einde te komen.
Mede dankzij het onderzoek van
Bob Kemp. Voor de patiënten zelf
wordt het eveneens een stuk aan
trekkelijker. Zij hoeven niet meer
in een ziekenhuis te worden opge
nomen - waar ze over het algemeen
genomen slecht slapen - maar kun
nen rustig in hun vertrouwde om
geving blijven.
De computer waarmee de casset
tebandjes kunnen worden ver
werkt komt volgende maand op
zicht. Bob Kemp verwacht dat het
AZL er in de loop van het komend
jaar daadwerkelijk mee aan de slag
kan. Hij zegt: "We hopen dan enige
honderden patiënten per jaar te
kunnen onderzoeken. Het appa
DRIEBERGEN (ANP) - Voor de
tiende keer houdt de jongerenor
ganisatie Youth for Christ in au
gustus een muziekfestival. Het
tweede lustrum wordt gevierd
met een extra groot aantal in de
gospelwereld bekende artiesten,
zoals de Amerikanen Steve Tay
lor en Daniel Amos, Barry
McGuire uit Nieuw-Zeeland en
de Britse groep Parchment. Het
Flevo Totaal Festival, zoals de
Youth for Christ-bijeenkomst de
laatste jaren heet, biedt meer dan
alleen muziek. Tot de bekendste
sprekers behoren CD A-fractie
leider dr. Bert de Vries en prof.
dr. G. Dekker, godsdienstsocio
loog aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam. Voorts zijn er Films,
theatervoorstellingen en exposi
ties te zien en worden er prak
tijkbijeenkomsten voor onder
meer dichten, drama en modelte
kenen gegeven.
Plaats van handeling voor het
tiende festival (20 - 23 augustus)
is het terrein van de Flevohof in
Biddinghuizen. Medeorganisato
ren zijn de NCRV en de Flevo
hof. Vorig jaar bezochten bijna
6000 jongeren het Flevo Totaal
Festival, dat volgens de organisa
toren is uitgegroeid tot een van
belangrijkste manifestaties op
go'spelgebied in Europa.
Het festival begon in 1978 als
het Kamperland Muziekfestival
aan de oevers van het Veerse
Meer. Het grote voorbeeld voor
de Nederlandse organisatoren,
onder .anderen staffunctionaris
Victor van Heusden. was het
Britse Greenbeltfestival, een
meerdaagse bijeenkomst muziek
en kunst. De eerste festivals wei
den door ongeveer 3000, voorna
melijk kerkelijke jongeren be
zocht. De latere trokken relatief
meer niet-kerkelijke jongeren.
Wegens het groeiend aantal be
zoekers verhuisde het festival in
1982 naar het terrein van de Fle
vohof.
Vrouwen in de kerk. In pro
vincies met veel kleine gemeen
ten is het aantal vrouwelijke pre
dikanten en vrouwelijke kerke-
raadsleden hoger dan het lande
lijk gemiddelde. En in provincies
waar veel vrouwelijke kerke-
raadsleden zijn, maar verhou
dingsgewijs minder vrouwelijke
predikanten, zijn de gemeenten
even groot of groter dan het lan
delijk gemiddelde. Dat blijkt uit
een onderzoek van Elly Steens-
ma-Dijk uit het Friese Kollum
Het wordt gepubliceerd in het
weekbulletin van het persbureau
van de Nederlandse Hervormde
Kerk.
Duidelijk is dat er in het hele
land sprake is van een gestadige
groei van het aantal vrouwelijke
kerkeraadsleden, van 18.5 pro
cent in 1976 tot 28.4 procent in
1985. Per ambt ligt dit verschil
lend: in het diakonaat spelen de
vrouwen van het begin af een be
langrijke rol: 25 procent (976) tot
34.7 procent (1985), de kerkvoog
dij lijkt nog voornamelijk een
mannenzaak (5.2 procent resp.
10.8 procent) en de ouderlingen
liggen in het midden (19.9%.
resp. 31.1 procent). Per provincie
zijn er markante verschillen met
het landelijk gemiddelde. Noord-
Holland is opvallend hoog: in
1976 27.5 procent, in 1985 35.7
procent, Opvallend laag is Zuid-
Holland (13.4 procent, resp. 21.5
procent) en Utrecht 14.4 procent,
resp. 23.7 procent).
Een verklaring kan zijn gele
gen in de verschillende stromin
gen binnen de Hervormde Kerk:
in de provincies waar de Gerefor
meerde Bond. die geen vrouwe
lijke ambtsdragers kent. sterk
vertegenwoordigd is. zijn de per
centages laag. Maar er moeten
ook andere redenen zijn, aldus
Elly Steensma. Een kerkelijke
gemeente is immers ook een so
ciologisch gegeven. En dan is hel
opvallend dat juist in kleine,
overzichtelijke gemeenschappen
de vrouw eerder naar voren
treedt als ambtsdrager. Kenne
lijk worden talenten in kleine
kring eerder ontdekt.
In 1985 waren er 76 vrouwelij
ke gemeentepredikanten werk
zaam, bijna de helft (35) full time.
de overigen (41) part time. Het
merendeel blijkt ongehuwd; 54
van de 76.
Bij dit alles blijft het op zijn
minst opmerkelijk dat de Neder
lands Hervormde Kerk in toene
mende mat een vrouwenkerk is,
51.2 van alle geregistreerden zijn
vrouwen. Nog duidelijker wordt
dit bij de belijende leden, die
voor 59.9 procent vrouwen zijn.
Het sterkst geldt dit voor de 65-
plussers: twee van de drie zijn
daar vrouwen.
'Megafoon' wil snel actie
voeren bevorderen. "Snel en el
ficiënt" in actie komen om te
voorkomen dat er onrecht ge
schiedt of zaken een verkeerde
kant opgaan. Dat is het doel van
het samenwerkingsverband 'Me
gafoon' dat de werkgroep kerk
en samenleving van het bisdom
Breda in het leven heeft geroe
pen. Aanleiding tot de oprichting
van Megafoon is het feit dat het
in een groot aantal gevallen veel
tijd en moeite kost een actie te
beginnen tegen dreigend on
recht, terwijl in zo'n geval juist
haast is geboden.
Door middel van een groot
adressenbestand van mensen die
bij een eventueel geval van on
recht benaderd willen worden,
denkt Megafoon snel groot
scheeps protest te kunnen aante
kenen. Mensen die zich bij het
samenwerkingsverband aanmel
den verplichten zich snel en se
rieus te bekijken of ze een actie
met hun handtekening willen
ondersteunen.
Als voorbeelden van onrecht
dat is te voorkomen, noemt het
samenwerkingsverband de uit
wijzing van vluchtelingen wier
zaak niet goed is bekeken, en de
dreigende sluiting van bedrijven
waardoor een groot aantal men
sen op straat kan komen te staan.
Ook tegen bijvoorbeeld de Fran
se aloomproeven in de Stille
Oceaan wil Megafoon actie on
dernemen.
Groepen uit diverse kerken in
West-Brabant en Zeeland heb
ben inmiddels hun steun toege
zegd aan het initiatief.
Guatemala
•Onderzoek vermisten Guate
mala moet doorgaan. Veertien,
voornamelijk kerkelijke organi
saties in Nederland (de Raad van
Kerken in Nederland, de Genera
le Diaconale Raad van de Neder
landse Hervormde Kerk, het Al
gemeen Diaconaal Bureau van
de Gereformeerde Kerken in Ne
derland, het Centraal Missiecom
missariaat, het Interkerkelijk
Vredesberaad) hebben er bij pre
sident Vinicio Cerezo van Guate
mala op aangedrongen het on
derzoek naar de duizenden ge
vallen van verdwijningen tijdens
het militaire bewind van de afge
lopen dertig jaar voort te zetten.
Voorts roepen zij in hun tele
gram de president op de familie
leden van de vermisten, verenigd
in de Grupo de Apoyo Mutuo
(GAM), te beschermen. Het GAM
bezette onlangs het congresge
bouw in Guatemale-Stad om
haar eis kracht bij te zetten.
Nederlandse Hervormde kerk
Beroepen te Nijeveen (part-ti
me): mevr. J. Wisse, kandidaat te
Goes.
Beroepen te Rouveen (toezeg
ging): H. Vermeer te Achterberg.
