Een Breitner of een Karei
Appel voor een spotprijsje
Reportage
'Waarom spreektRK Kerk gescheiden mensen nóóit eens bemoedigend toe?'
Onwetende kopers op veel veilingen genept met vervalsingen
'Hondsdolheid geen
reden om bang te
zijn voor vleermuis'
PAGINA 2
VRIJDAG 17 JULI 1981
Een echte Appel voor een paar duizend
gulden ot een olieverf van Izaak Israëls voor
eenzelfde bedrag. Heel wat Nederlanders
hebben de laatste Jaren op veilingen voor een
prikje een kunstwerk gekocht dat bij nader
Inzien vervalst bleek te zijn. Net zoals er bij
een groot aantal kopers werk aan de wand zal
hangen, waarvan de bezitter niet vermoedt dat
het om vervalsingen gaat. Terwijl In het
buitenland de koper van vervalste kunst vaak
goed beschermd Is, heerst er In Nederland
wat dat betreft bijna een ongelimiteerde
vrijheid. Want wie bewijst wie een valse
handtekening onder een prul van een paar
tientjes heeft gezet, de enige manier om
Iemand te vervolgen?
Het aantal veilingen waarop 'echte' Perzische
tapijten of werk van meesters uit de Hollandse
romantiek en de Haagse School te koop wordt
aangeboden lijkt alleen maar te groeien.
Vooral buiten de Randstad, waar met de
toevoeging „ach, in het westen biedt men er
gemakkelijk 20 mille voor, maar hier gaat het
misschien voor een paar duizend de deur uit",
menigeen die dacht voor een zacht prijsje
voor een gouden aankoop te hebben gedaan
met een vervalsing naar huis ging.
De wildgroei In de vellingen Is de
Vakorganisatie voor Makelaars en
Veilinghouders In Roerende Goederen en
Machinerieën al een tijdlang een doorn in het
oog. Mede onder druk van de overheid heeft
de organisatie zich ten doel oesteld binnen
twee jaar met beschermende maatregelen
voor de consument te komen. Een bedenktijd
van drie weken na een aankoop op een velling
Is één van de plannen die sinds kort bij de
organisatie op tafel liggen. Bovendien zou er
een soort keurmerk moeten komen voor de
veilinghuizen die bonafide zijn. Tot de tijd dat
de nieuwe regels er zijn adviseert de
organisatie alleen bij goed bekend staande
veilinghuizen te kopen.
ROTTERDAM (ANP) - Echt
scheiding is een moedige en
soms profetische daad. Mensen
bekennen niet alleen in het open
baar dat ze brokken hebben ge
maakt en maken zich zo kwets
baar voor het oordeel van ande
ren, maar ze geven ook verwor
ven zekerheden op. Echtschei
ding kan soms zelfs profetisch
zijn, omdat gescheiden mensen
de maatschappij en kerk aankla
gen, die hen hebben laten wor
stelen zonder te helpen en hen
juist dieper de put hebben inge
jaagd door het negeren van de
diepe huwelijksproblematiek.
Dat schrijft de officiaal (voor
zitter van de kerkelijke recht
bank) van de bisdommen
Utrecht, Rotterdam en Gronin
gen, pater dr. O.F ter Reegen, in
een artikel onder de titel „Ge
scheiden mensen in de kou" in
het blad van het bisdom Rotter
dam. In de officiële kerkelijke
leer kan het huwelijk niet wor
den ontbonden en wordt echt
scheiding veroordeeld als een
ernstige zonde.
Ter Reegen, die als officiaal
honderden gesprekken heeft ge
voerd met mensen die hun hu
welijk ook door de RK Kerk wil
den laten ontbinden, keert zich
ertegen gescheidenen telkens
het schriftwoord voor te houden:
„Wat God verbonden heeft,
scheide geen mens". Hiermee
worden deze mensen ten onrech
te met schuldgevoelens opgela
den, want dat schriftwoord heeft
uitsluitend betrekking op de
lichtzinnige wegzending van de
vrouw door haar echtgenoot,
schrijft Ter Reegen.
„Echtscheiding doet al pijn ge
noeg, daar hoeven schuldgevoe
lens niet bij te komen". Boven
dien wordt dan de mens zijn ver
antwoordelijkheid ontnomen en
wordt hij geconfronteerd met het
valse Godsbeeld van een straf
fende God. „God is de eerste die
weet aan welke onmacht en
machteloosheid de mens lijdt.
Het is typisch dat mensen, maar
ook de maatschappij en de kerk
zich nooit afvragen of zij zelf niet
schuldig zijn aan de vele echt
scheidingen: de sfeer, het milieu,^
de sociale setting waarin mensen"
leven, het nalaten van goede
voorbereiding op en begeleiding
van huwelijken?", aldus de offi
ciaal.
Ter Reegen betreurt het dat de
RK Kerk als zodanig weinig doet
aan het pastoraat voor geschei
denen. Hij vraagt zich af of de
Kerk wel begrijpt dat
die scheiden een deuk krijgen in
hun geloofsleven en dat zij lijden
aan een kerk die „van hoog tot
laag, zich vaak zo misprijzend
uitlaat over gescheiden men
sen". Waarom spreken bij voor
beeld de bisschoppen nooit eens
een bemoedigend woord tot hen
als volwassen mensen, zo vraagt
Ter Reegen zich af.
De officiaal pleit in navolging
van het nieuwe kerkelijk wet
boek voor een gedegen pastorale
voorbereiding op het huwelijk
en een goede begeleiding van ge
huwden. Reegen wil dat de RK
Kerk meer gebruik maakt van de
ervaringen van gescheiden men
sen, zowel bij de huwelijksvoor
bereiding en begeleiding van ge
huwden als bij de begeleiding
van het verwerkingsproces van
gescheiden mensen. Zo zouden
gescheidenen een plaats moeten
hebben in parochiële, dekenale
en diocesane commissies voor
huwelijk en gezin.
Her-evangelisatie ook langs
de autosnelweg. In heel Lim
burg is het bisdom Roermond
begonnen met het plaatsen van
intotaal 30 borden langs de A2
met de tekst "Katholiek.... zo gek
nog niet". Het is de bedoeling dat
de tekst op de borden van tijd tot
tijd wisselt. De borden zijn ge
plaatst op particulier terrein. Een
vergunning van Gedeputeerde
Staten op grond van de reclame-
verordening is daar niet voor no
dig 'omdat het in dit geval per
definitie gaat om vrijheid van
meningsuiting', aldus een
woordvoerder van de provincie.
In het najaar zal het bisdom
Roermond in de grote Limburg
se steden pyramidevormige kio
ken plaatsen, ontmoetingspun
ten op promenades waar
tekst en uitleg kan krijgen
de her-evangelisatie. De eers
kiosken komen in Maastrich
Roermond en Venlo.
Lap stof voor misleide
wen. Op het Schevenings
strand krijgen „zich uitkledende
degenerende
woensdag „een lap stof' aange
boden door voormalig EO-direc
teur drs. L.P. Dorenbos en zij
medestanders. Dit „om hen to
het besef te brengen dat zij
door de seksuele revolutie heb
ben laten misleiden om zich sek
sueel te laten misbruiken". Do
renbos vindt het een „goedkope
smoes als zou alleen de zon de
vrouwen hebben verleid om zich
bloot te misdragen. Te goedkoop
om in deze stortvloed van sek
suele perversie voor serieus ge
nomen te worden", zo heeft hij
donderdag meegedeeld.
Binnen afzienbare tijd gaat Do
renbos met Albert Heijn en
Vroom en Dreesmann praten
over de verkoop van pornolec-
tuur in hun filialen.
In Latijns-Amerika is spra
ke van een „invasie" van tv-pre-
dikanten uit de Verenigde Sta
ten. Zonder overigens namen te
noemen toonde de nieuwe secre
taris-generaal van de Latijnsa-
merikaanse bisschoppenconfe
rentie (CELAM), mgr. Oscar Ro-
driquez Maradiaga, zich uiterst
bezorgd over de invloed van deze
predikers.
Maradiaga, hulpbisschop van
het aartsbisdom Tegucigalpa in
Honduras, is vooral verontrust
over het „verslavende effect"
van programma's van de televi
siepredikanten. Daarin is vol
gens hem nauwelijks aandacht
voor de sociale verantwoorde
lijkheid van mensen. „In de pro
gramma's komt uitsluitend de
verticale dimensie, die tussen
God en de mensen, aan de orde",
verklaarde Maradiaga tegenover
het in Los Angeles verschijnen
de tijdschrift National Catholic
Register.
De bisschop zei de directeur
van het Hondurese televisiesta
tion gevraagd te hebben, waar
om hy dagelijks drie of vier van
die tv-predikers aan bod laat ko
men. Deze antwoordde dat daar
voor „goed en met Amerikaanse
dollars" wordt betaald.
CELAM zich sterk maakt. De
predikers hebben herhaaldelijk
verkondigd dat oecumene een
idee is van de duivel.
Benoeming. Paus Johannes
Paulus II heeft Lucas Moreira
Neves (61) benoemd tot aartsbis
schop van Sao Salvador da Bahia
en daarmee tot primaat van de
RK Kerk in Brazilië. Neves, lid
van de orde der Dominicanen, is
sinds 1974 werkzaam in Rome,
aanvankelijk als vice-president
van de pauselijke lekenraad en
vanaf 1979 als secretaris van de
Congregatie voor de Bisschop
pen.
Gospelconcert. De uit Sioux
Falls (V.S.) afkomstige Reach
Out Singers treden a.s. zondag
op in het Evangelie Centrum
Bethlehemskerk aan de Leidse
Lammermarkt Het gospelcon
cert begint om 19.30 uur.
NEDERLANDSE HERVORM
DE KERK
Aangenomen naar Rijperkerk,
hervormd-gereformeerd: L. van
der Meer te Schermer.
GEREFORMEERDE GE
MEENTEN
Bedankt voor Poortugaal: R.
Boogaard te Leiden; bedankt
voor Aalst: A. Bac te Bodegra
ven; bedankt voor Nunspeet ten
behoeve van de missionaire
dienst op Irian Jaya: B. van der
Heidën te Woerden.
Al is de tijd dat vleermuizen mas
saal werden gedood voorbij, erg
populair is het dier nooit gewor
den. Er bestaat nog steeds de"
angst voor in schemer en
nachtelijk duister jagende vleer
muizen. Ook ziet men ze nog wel
als verspreiders van ongedierte,
dat in de vacht wordt meegedra
gen
door
Harry Wonink
Sinds de vleermuis wettelijke
bescherming geniet, zijn we in
Nederland echter iets vriendelij
ker over deze vliegende zoog-
diertjes gaan denken. De recente
berichten over rabiësbesmetting
(hondsdolheid) en de vondst van
150 dode of verdachte dieren,
waarvan er inderdaad acht rabiës
hadden, dreigt die relatie te ver
storen.
De Almelose zoöloog en vleer
muisspecialist B. Hoekstra is
bang dat er opnieuw een hetze
tegen de dieren zal ontstaan.
"Het zijn interessante en nuttige
diertjes. De kans op confrontatie
met een besmet exemplaar is
trouwens heel gering".
Vorig jaar werden vleermuison
derzoekers al gewaarschuwd te
gen hondsdolle vleermuizen.
Hoekstra: "Op 29 november vo
rig jaar, tijdens een bijeenkomst
van de Commissie voor' Onder
zoek en Bescherming van Vleer
muizen, werd ons al verteld dat
mogelijk ook in ons land honds
dolle vleermuizen konden opdui
ken. Dit naar aanleiding van de
dood van een Finse vleermuison
derzoeker, twee jaar geleden, bij
na zeker veroorzaakt door een
met rabiës besmette vleermuis".
Ook werd tijdens die bijeen
komst door de veterinair arts J.
P. Bekker duidelijk gemaakt, dat
de ziekte alleen bij de laatvlieger
voorkomt. Een niet zo zeldzame
soort, die zijn naam eer aan doet
en zich daarom weinig laat zien.
Het vrij grote dier, dat een
'hondsneus' heeft, jaagt voorna
melijk in het holst van de nacht.
Na een beet moet de wond direct
worden uitgewassen met water
en zeep en vervolgens worden
gedesinfecteerd met alcohol
(70%) of jodium. Binnen 48 uur
dient het slachtoffer zich te mel
den bij het Rijks Instituut Volks
gezondheid en Milieuhygiëne
(RIV) te Bilthoven voor een vac
cinatie.
"De symptomen die een honds
dolle vleermuis vertoont, wijken
af van die van besmette vossen
en honden. De laatste zijn agres
sief en bijterig, maar een aan ra
biës lijdende vleermuis, verliest
zijn vliegvermogen en valt dan
op de grond. Raakt men zo'n
diertje aan dan voelt het zich be
dreigd en bfjt. Zo wordt het ra-
biës-virus overgebracht", aldus
Hoekstra.
Kraamkolonie
Het gaat de laatste jaren, door de
beschermende maatregelen,
juist vrij goed met de vleermui
zen. Soorten als water- en meer-
vleermuis en ook de dwergvleer
muis nemen toe en het is vooral
de laatste, waarvan in deze tijd
van het jaar op zolders, kelders
en bereikbare spouwen of ande
re beschutte plekken grote groe
pen worden aangetroffen.
Na de paring zoeken de wijfjes
elkaar op en vormen grote
kraamkolonies, soms wel twee
tot driehonderd dieren bij elkaar.
De eerste tijd na de geboorte van
de jongen worden die tijdens de
nachtelijke insektenjacht meege
nomen. Als het kroost te zwaar
wordt om meegenomen tfe wor
den, blijft het in de schuilplaats
achter en wordt daar dan ge
zoogd.
Zo'n kraamkolonie blijft tot in
augustus in stand. In september
hebben de dierijes zich weer
over het hele gebied verspreid,
huizend in nestkasten, holle bo
men en kelders, soms alleen, of
in heel kleine groepjes. In die tijd
kan men, indien een hernieuwde
vestiging van een kraamkolonie
het volgende jaar ongewenst is,
de zolder of spouw onbereikbaar
maken. Niet eerder, waarschuwt
Hoekstra, want dan zouden de
diertjes sterven en bezorgen de
soms honderden kadavertjes nog
meer overlast. In november zoe
ken de vliegende zoogdieren een
onderkomen voor de winter,
waar ze in winterslaap het voor
jaar afwachten.
Hondsdolheid leidt bij vleermuizen niet tot agressiviteit en komt
alleen voor bij de laatvliegereen vrij grote vleermuis met
een 'hondsneus' die jaagt in het holst van de nacht.
Hoekstra: interessante en nuttige diertjes. (foto gpd>
Aan de wanden van de woonkamer
van het huis op de Veluwe hangen
ze nog steeds. Schilderijen van on
der anderen Isaac Israëls en W.G.F.
Jansen. Zeven jaar geleden kocht
de bezitter ze op een veiling. Hij
dacht voor aardige prijsjes van
rond de 2500 gulden een aantal
goede aankopen te hebben gedaan.
Totdat bleek dat geen enkele van
de gekochte schilderijen ook maar
ooit in de buurt van de gedoodverf
de maker had verkeerd. Vals. Ver
haal halen bij de veilinghouder
was er niet bij. "Hij bood eerst aan
om ze opnieuw te veilen, maar ik
wilde mijn geld gewoon terug. Dat
kon niet".
door
Henk Meutgeert
Een half jaar geleden zag de gedu
peerde een advertentie waarin een
nieuwe veiling werd aangekon
digd. In een fraaie villa in Eerbeek
werden onder meer meubels en
schilderijen verkocht. "Toen ik
daar binnen kwam zag ik dezelfde
man die mij destijds de vervalsin
gen had verkocht. Ik zei tegen
hem: je hebt hier weer een aardige
handel staan. Maris, Israëls, Breit-
ner, ze waren er allemaal bij. Zeker
ook echt, vroeg ik. Dacht je nou dat
je voor 3000 gulden een schilderij
kunt kopen dat normaal misschien
wel 60 mille kost, zei hij tegen mij.
Hij wist toch dat ik niet meer bij
hem kocht. Negentig procent van
wat daar hing moet volgens mij
vals zijn geweest".
Inmiddels hebben de eerste kopers
die zich in Eerbeek bekocht voelen
zich al gemeld. Zij gingen naar
huis met werken van schilders als
Appel en Corneille. Ze bleken vals.
De fraaie villa en het voorkomen
van de veilinghouder hadden bij
hen de laatste reserves weggeno
men en ze waren tot koop overge
gaan. De Vakorganisatie van Ma
kelaars en Veilinghouders heeft de
zaak ook ter tafel gehad en heeft de
Kamer van Koophandel inmiddels
gevraagd de vergunning van het
veilingbedrijf in te trekken.
Expert
Een zaal in een dorp dichtbij Ny-
megen. Kijkdag voor een veiling
die een paar dagen later zal plaats
hebben. Door middel van een ad
vertentie heeft het veilinghuis, ge
vestigd in een dorp in Noord-Bra
bant, laten weten Perzische tapij
ten, antiek, juwelen en schilderijen
van onder anderen Willem Maris
en Apol te veilen. "Kan ik er zeker
van zijn dat het echte zijn", vragen
we. "Natuurlijk, ze zijn door een
expert bekeken", antwoordt een
medewerker van het veilinghuis.
In de veilingvoorwaarden achterop
de catalogus staat daarentegen dat
schriftelijke of mondelinge inlich
tingen geen reden tot verhaal ge
ven. Verkoper en veilinghouder
zijn ook niet gehouden aan garan
tie, hoe ook genaamd, staat er te
lezen.
In de zaal kijkt ook de gepensio
neerde makelaar en taxateur M.
Staamer rond. Tot voor enkele ja
ren was hij zelf directeur van een
veilinghuis in Arnhem, hij zat 50
jaar in het veilingvak en wijdt zich
nu aan zijn bestuursfunctie van de
vakorganisatie. Uit hoofde van die
functie en zijn persoonlijke inte
resse is hy nogal eens op veilingen
in het land aanwezig. Aan deze ver
koop zit naar zijn mening ook een
luchtje. De schilderijen zijn bijna
alle vals en ook is een groot deel
van de aangeboden meubels en
klokken nieuw, zo stelt hy vast.
Volgens Staamer gebruiken dit
soort veilinghuizen de aangekon-
Kunst kopen op een veiling. Waakzaamheid is geboden, want de vervalsingen zijn talrijk. ('oto gpd)
digde verkoop van inboedels, in dit
geval van een naar het buitenland
vertrokken meester in de rechten
en een dame met een adelijk klin
kende naam, slechts als betrouw
baar overkomende aanleiding om
heel andere zaken te verkopen.
Soms blijkt de boédel zelfs niet
aanwezig. "Zo'n veilinghouder
houdt een of twee keer in de
maand ergens in het land een vei
ling en sleept de hele rommel met
zich mee".
Slapen
Staamer zag de in de zaal uitgestal
de waar een paar weken daarvoor
al op een heel andere plaats in het
oosten van het land. Ook toen ging
het om de inboedel van dezelfde
dame en dezelfde meester in de
rechten. Het toezicht dat gerechts
deurwaarders tijdens de veilingen
houden geeft verder ook geen
garanties, meent Staamer. "Die
hebben er immers ook geen ver
stand van en doen dat vaak alleen
maar voor het geld. Ze zitten ge
woon te slapen".
Eén van de bronnen van het kwaad
is volgens Staamer het examen dat
moet worden afgelegd om veiling
houder te worden. "Een wassen
neus" zegt Staamer, die deze exa
mens zelf afneemt en pleit voor
veel strengere eisen. "We mogen
de kandidaten niet langer dan een
uur ondervragen. Vakbekwaam
heid heb je niet nodig, alleen wat
wetskennis. Wie een vestigingsver
gunning wil hebben hoort by de
Kamers van Koophandel dat ze het
beste even examen kunnen doen
als veilinghouder. Onlangs hadden
we nog een kandidaat die een sex-
club wilde beginnen en een man
van een sporthal. Tijdens de verga
deringen van de vakorganisatie
praten we vaak over die excessen.
Een makelaar die examen doet
wordt uitgevraagd door deskundi
gen, dat examen is wel erg zwaar".
"Er zijn enkele veilinghuizen die
werken met een goede garantie.
Daar kun je terug komen wanneer
er iets vals blijkt te zijn. Wanneer je
een boedel aantreft met vervalste
schilderijen, dan móet je die met
de rest verkopen. Aan de veiling
houder ligt het dan, hoe dat in zijn
werk gaat, hoe je de zaken aan
biedt. Er zijn scharrelaars, bonafi
de en domme veilinghouders,
mensen die van bepaalde dingen
nu eenmaal minder verstand heb
ben. Zo is er al een tijdje een man
actief die munten en postzegels op
veilingen inbrengt. Veel zijn er
vals. Ik ga er zelf helemaal niet
meer kijken, ik erger me kapot".
Slechte naam
De malafide veilinghouders profi
teren volgens Staamer vooral van
de onwetendheid van een groot
deel van het publiek. Zo blijken de
in de advertenties aangeprezen
'perzische tapijten' in de catalogi
vaak omschreven te zijn met een 'i'
of 'p' ervoor. Die staan voor 'India'
en 'Pakistan', maar lang niet ieder
een weet zoiets. "Camouflage. De
gene die er wel van weet, gaat hele
maal niet meer naar dit soort vei
lingen. En dan gaat het niet alleen
om kunst en antiek. Door dit soort
scharrelaars krijgt de hele veiling-
wereld wel een slechte naam. Het
hangt ons al jaren de keel uit. Van
daar dat we als vakorganisatie be
zig zijn gegaan met het opstellen
van spelregels".
"De mensen die dit soort' veilingen
organiseren zijn handelaren die
links en rechts schilderijljes kopen
en er andere namen onder zetten.
Ik hoorde vorige week nog een ver
haal over een inboedel die onder
andere bestond uit, schrik niet,
2000 schilderijen. Niet gesigneerd
en zonder lijsten. Die moeten alle
maal verkocht worden. Op zo'n
veiling krijg je dan een aantal
scharrelaars. En die mensen zie je
denken: daar maken we die van en
dat signeren we zo. Een paar we
ken later zie je die dingen ingelijst
en wel al bij de handelaars staan".
"Het kopen van kunst, dat heeft
naar mijn mening ook van alles te
doen met snobisme. Als ik zo'n
verhaal hoor over een zekere me
neer Menten, die zich een verval
sing in de maag heeft laten split
sen, dan loop ik inwendig te grin-
neken. Er is ook nogal wat zwart
geld waarmee men denkt een aar
dige slag te kunnen slaan. Maar het
trieste is wel dat er mensen met
een kleine beurs volkomen ter goe
der trouw het schip ingaan. Je
moet in goede handen vallen, ook
als veilinghouder, want soms is het
met die kunst net een loterij. Het is
een heel moeilijke materie. Wie in
het vak zit, wordt doorlopend met
rommel geconfronteerd. Wie is wel
en wie is niet betrouwbaar, dat is
de vraag. En ook al weetje dat en al
heb je veel ervaring; er worden nog
steeds stommiteiten begaan".
Mafia
Staamer is ondanks zijn pensione
ring nog regelmatig op veilingen
aanwezig. Om op de hoogte te blij
ven van de praktijken en de manier
van werken met vervalsingen. Nog
niet zolang geleden kwam hij er
achter dat er nu ook al imitatie
houten Christusbeelden op de
markt zijn verschenen. Bijna niet
van echt te onderscheiden. "Je
kunt er een spijker in slaan" zegt
hy.
De man in het dorp op de Veluwe
loopt nog een keer langs de schil
derijen die hij zeven jaar geleden
als echte Haagse School-werken
kocht. Hij haalt er enkele van de
muur en laat de achterkant zien.
"Gewoon nep, dat zie je aan het het
hout. Toen ik ze destijds kocht wist
ik daarvan niets, maar inmiddels
weet ik beter. Dat er nog steeds
mensen zijn die ongestraft hun
kunstmafiapraktijken in Neder
land kunnen voortzetten verbaast
me. Want een ander woord dan ma
fia heb ik er niet voor over".
