Kabinetsvorming van Italië op dood spoor
Papieren vernietigd
onder ogen justitie
'Dood Machel is schuld
van Russische piloten'
Getuigenis in Iran-affaire
VS dreigen
Marcos met
het
gevang
North is voor veel
Amerikanen een held
vakantiefestival
WASHINGTON (GPD) - Onder de ogen van functionarissen van het ministerie van justi
tie die bezig waren de Iran-affaire uit te zoeken, heeft Oliver North vorig jaar november
nog documenten vernietigd. North verklaarde dat gisteren tijdens de derde dag van zijn
verhoor door de Congres-commissie na harde en aanhoudende vragen van de raadsman
van de commissie, Arthur Liman.
WASHINGTON (Rtr/AFP/
DPA)- Washington heeft ex-
president Ferdinand Marcos
van de Filippijnen gewaar
schuwd dat hij in de gevange
nis zal belanden als hij niet op
houdt met zijn pogingen om de
regering van Cory Aquino om
ver te werpen. De waarschu
wing volgde op de onthulling
van een bandje waarop Marcos
plannen bespreekt voor wape
naankopen, een invasie van de
Filippijnen en gijzeling van
Aquino.
Volgens Ramon Diaz, voor
zitter van de regeringscommis
sie die is belast met het trace
ren van het door Marcos ver
gaarde fortuin, kreeg Manilla
lucht van de plannen na een te
lefoongesprek tussen Marcos
en een Amerikaanse zakenman
over het verschepen van wa
pens naar de Filippijnen. Presi
dent Aquino kreeg op 12 juni al
kopieën van de bandjes.
Marcos, die in ballingschap
woont op Hawaii, laat in zijn
gesprek met een man die hij
voor een wapenhandelaar aan
zag, doorschemeren dat hij
voor een staatsgreeppoging de
steun van een bevelvoerend of
ficier op de luchtmachtbasis
Clark had. Dit is een van de
twee grote Amerikaanse mili
taire bases op de Filippijnen,
die zowel een Amerikaanse als
een Filippijnse commandant
hebben.
Volgens de transcriptie pro
beerde Marcos voor miljoenen
dollars militair materiaal te ko
pen voor zijn invasie van de Fi
lippijnen en kennelijk ont
breekt het hem niet aan midde
len hiervoor. Hij beweert dat
hij in zijn vaderland 1.000 tor»
goud ter waarde van ongeveer
28 miljard gulden heeft verbor
gen.
Op een bandopname die op
de hoorzitting werd afgedraaid,
zegt de ex-president: "Wij mo
gen het goud nooit verliezen.
We mogen alles kwijtraken,
maar niet het goud..." Hij er
kent dat zelfs hij niet weet waar
alle goud zich bevindt. Hij zegt
dat zijn zoon, Bongbong, weet
waar iets van het goud is, maar
zijn vrouw, Imelda, is er buiten
gehouden "want zij is zo'n op
gewonden standje".
Aanval
Koerdische rebellen hebben in
de nacht van woensdag op donder
dag in twee dorpen in het zuidoos
ten van Turkije 25 mensen gedood.
Zij tartten hiermee de Turkse pre
mier, Turgut Ozal, die een bezoek
brengt aan de streek en slechts en
kele uren eerder de Koerden had
opgeroepen hun strijd te staken.
Aids
De Europese Commissie zal
West-Duitsland voor het Europese
Hof van Justitie dagen als het zou
besluiten de grenzen te sluiten
voor aids-patienten uit andere EG-
landen. Een voorstel daartoe is de
zer dagen door de deelstaat Beie
ren ingediend bij de Bondsraad.
Volgens de Europese Commissie is
zo'n besluit strijdig met het Euro
pese Verdrag, dat een vrij verkeer
van personen binnen de landen
van de Europese Gemeenschap ga
randeert.
Gesneuveld
In de strijd met het Surinaams
Nationaal Leger en de groep
Brunswijk zijn twee blanke huur
lingen gesneuveld aan de kant van
het junglecommando.
ADVERTENTIE
CONCERT BEZOCHT,
MIJN FIETS FLUITEN
ANWB, RAI.TBBS en IW-TNO). In kombinatie
met ASSA fietskabel, dubbel
zo veilig, dubbel zo sterk.
staalhard de sterkst*
De luitenant-kolonel zei dat hij, tij
dens zijn laatste dagen als mede
werker van de nationale veilig
heidsraad, talloze documenten in
de papiervernietiger had gestopt.
Hij was daarmee niet gestopt toen
de onderzoekers van minister Mee-
se (justitie) in zijn kantoor met hun
onderzoek begonnen.
North: „Ik zat in mijn kantoor te
lezen. Dan ging ik zo nu en dan
naar buiten om papier te vernieti
gen in de machine, die vlak buiten
de deur stond. Zij werkten aan hun
projecten, ik aan de mijne.".
„Ze konden de papiervernietiger
horen als ik er papieren in stopte",
aldus North tot grote verbazing
van Liman, die vroeg: „Dus u ging
met stapels documenten langs de
onderzoekers, en ze zeiden niet
eens: stop, ik wil zien wat u doet?"
North bevestigde dat beeld, en
zei dat het nu eenmaal tot zijn werk
behoorde documenten te vernieti
gen, en dat daaraan niets vreemds
was. Hij bevestigde ook onder de
ogen van de justitie-mensen docu
menten te hebben vernietigd die
de regering in politieke moeilijkhe
den hadden kunnen brengen.
De getuigenis van North, dat hij
door ging met het voeren van de
papiervernietiger met documenten
tot hij op 25 november werd ontsla
gen, zal de kritiek op minister Mee-
se dat hij zijn eerste onderzoek niet
goed heeft gedaan, alleen nog maar
doen toenemen.
North gaf toe dat bescherming
van president Reagan bij hem
voorop had gestaan, ook toen hij
documenten vernietigde en andere
papieren mee naar huis nam.
„Maar waar ik de gezaghebber
tegen wilde beschermen, was bin
nenlandse politieke schade. Ik ben
er nooit van uitgegaan dat wij ook
maar iets illegaals deden", zo zei
hij.
WASHINGTON - Gisterochtend,
aan het begin van de derde dag dat
hij door de Congrescommissie
werd gehoord, mocht luitenant-ko
lonel Oliver North dan eindelijk
zijn openingsverklaring voorlezen.
Waarom pas donderdag, en niet
gelijk dinsdag, aan het begin van
zijn werkweek met de commissie?
Omdat hij zijn speech pas dinsdag
had ingeleverd. En de regels schrij
ven voor dat een openingsverkla
ring pas 48 uur na inlevering mag
worden voorgelezen.
door
Henk Dam
Regels, regels. Oliver North heeft
niets met regels te maken. Het inci
dent met de openingsverklaring is
tekenend voor North's probleem:
aan de ene kant een Congres dat
staat op ordelijk, wettelijk vastge
legd bestuur, aan de andere kant
de marinier die optreedt, handelt,
zonder zich gebonden te voelen
aan enige conventies.
Toen dan het moment toch daar
was dat North met zijn typische,
gebroken stem zijn verklaring
mocht voorlezen, waren de leden
van de commisie en met hen vele
miljoenen televisiekijkers de
ademloos luisterende getuigen van
de geboorte van een klassieker.
Achter hem zat, in een eenvoudi
ge blauwe jurk, zijn vrouw Betsy,
de moeder van zijn vier kinderen,
zichtbaar hét toonbeeld van alles
wat netjes en fatsoenlijk is in Ame
rika. Naast hem zijn advocaat, de
geslepen ruziezoeker Brendan V.
Sullivan Jr.
North zelf zat er in zijn groene
uniform. Kort grijs haar, vierkante
kin, jongensachtig gezicht, zijn
grote onschuldige ogen afwisse
lend gericht op het papier en zijn
North in een onderonsje met zijn vrouw Betsy.
kwelgeesten: de Congrescomms-
sie.
Direct al aan het begin kwam de
zin die North de dagen daarvoor al
vaker met grote nadruk had uitge
sproken: „Ons land bevindt zich in
een gevaarlijke wereld", gevolgd
door een exposé hoe noodzakelijk
het wel niet is voor de VS om al die
gevaren te onderkennen, en er iets
aan te doen.
In North's voorstelling van za
ken werd dat werk gedaan door
een klein groepje dappere patriot
ten, mannen zoals hijzelf die er
geen been in zagen hele nachten
door te werken „in de hoop de vol
gende dag of de dag daarna wat
slaap te kunnen inhalen".
Nee, dan het Congres: het was
uitsluitend aan de slappe houding
van het Congres te danken dat er in
Nicaragua zoveel problemen wa-
Met een stem die aangaf dat hij
wel zou kunnen janken en de blik
strak, bijna dreigend op de com
missie voor hem gericht: „Het was
het Congres dat de vrijheidsstrij
ders onbeschermd in het veld ach
terliet. ten prooi aan hun commu
nistische vijanden."
U zult uzelf niet beschuldigen, zo
hield de luitenant-kolonel zijn ge
hoor voor. In plaats daarvan onder
ga fk dit oneerlijke proces. U zit
hier alsof het een honkbalwed
strijd betreft waarbij u scheids
rechter en speler tegelijk bent, en u
ook de score kunt bepalen.
Bitter klonk North. Boos zei hij
te zijn „over wat men mij en mijn^.
gezin heeft aangedaan." Maar na
die woorden kwam de apotheose:
„Maar ik loop hier straks met rech
te rug en het hoofd omhoog van
daan. Want ik ben trots op wat ik
héb gedaan. Ik ben er trots op een
groot president te hebben ge
diend."
Het was Oliver North ten voeten
uit. Hier was de charismatische ac
teur aan het werk, de man die zijn
expressieve gezicht in millisecon
den van diep verdriet op vurige en
gerechtvaardigde toorn kan zetten.
Eerste enquêtes laten zien hoe
effectief North is opgetreden: bijna
60 procent van de kijkers gelooft
alles wat hij zegt, ruim 70 procent
vindt „dat hij het goed doet".
De befaamde journalist Jack An
derson zei woensdagavond voor de
tv waar North's duidelijke gretig
heid om in zijn eigen film de hoofd
rol te spelen, waarschijnlijk toe zal
leiden: „Als er straks een aan
klacht tegen hem wordt ingediend
wegens bijvoorbeeld het verdoeze
len van bewijsmateriaal, dan is er
geen jury in het land te vinden die
hem schuldig gaat vinden".
Hoe meeslepend zijn betoog ook
moge zijn, uit de verhoren komt
ook het beeld naar voren van een
man die zo overtuigd is van zijn ei
gen gelijk, die zo'n zwart-wit we
reldbeeld heeft en in de kern zo
weinig democratisch gezind is, dat
hij bepaald gevaarlijk is.
Volgens onderzoekscommissie
Twee schreeuwende demonstranten worden weggevoerd uit de zaal waar kolonel North door een Congres
commissie wordt ondervraagd. "Jullie Contra's vermoorden onschuldige burgers", riep één van hen. De ander
ontrolde een spandoek met daarop de vraag: Hoe zit het met de cocaïnesmokkel? (foto ap>
NEW DELHI (AP) - Bij geweldda
digheden in de Indiase deelstaat
Punjab zijn gisteren negen mensen
gedood. In de hoofdstad New Del
hi trad een omvangrijke politie
macht op tegen anti-Sikhgeweld.
De algemene stakingen legden
New Delhi en 21 andere steden in
India lam. Ze vormden een protest
tegen de moordaanslagen op 72
hindoes in Punjab en in Haryana
aan het begin van de week.
Tot de slachtoffers in Punjab be
hoorde het voltallige gezin van een
communistische partijleider,
Sukhmindar Singh. Het is niet dui
delijk waarom Singh en zijn vijf ge
zinsleden het doelwit waren.
In New Delhi werden een Sikh-
tempel, evenals huizen, winkels en
Geweld India
eist weer
negen levens
bedrijven van Sikhs in brand ge
stoken. De politie in de hoofdstad
arresteerde 236 mensen, meest hin
does. Ook werden op zes plaatsen
traangasbommen afgeschoten om
grote menigten uiteen te drijven.
Een bom kon tijdig onklaar ge
maakt worden en aan 300.000 in
woners werd een uitgaansverbod
opgelegd.
De brand in de Sikhtempel kon
tijdig worden geblust en de politie
verdreef een menigte van honder
den hindoes die zich buiten de
tempel ophielden. Velen van hen
zwaaiden met brandende sigaret
ten om Sikhs te bespotten, voor
wie roken een religieus taboe is.
Op een persconferentie zei poli
tiewoordvoerder Rajendra Mohan:
„In New Delhi zijn maar tien geval
len van geweld gemeld, maar nie
mand kwam om het leven. Gezien
de spanningen is dat opmerkelijk."
Volgens een andere politiewoord
voerder werden in New Delhi meer
dan 18.000 politiemensen ingezet.
Ook legereenheden stonden in vol
ledig strijdtenue klaar om eventu
eel in te springen.
JOHANNESBURG - Het vliegtuig
ongeluk, waarbij vorig jaar oktober
de Mozambiquaanse president Sa-
mora Machel en 34 andere perso
nen om het leven kwamen, is ver
oorzaakt door ernstige fouten van
de Russische Toepolev-beman-
ning. Beweringen, met name van
Russische en Mozambiquaanse
kant, dat Zuid-Afrika verantwoor
delijk moet worden gesteld voor
het vliegtuigongeluk bevatten
geen enkele grond van waarheid.
Dat zijn de belangrijkste bevin
dingen van een internationale on-
derzoekscommisie onder leiding
van de Zuidafrikaanse rechter Ce
cil Margo. Nadat al eerder delen
van het onderzoeksverslag waren
vrijgegeven, werd gisteren in Jo
hannesburg het eindrapport aan de
pers overhandigd. Vanuit Mapoeto
zijn echter de bevindingen van de
commissie-Margo onmiddellijk af
gewezen.
Direct na het neerstorten van het
Mozambiquaanse presidentiële
vliegtuig, een Russische Toepolev
134-A3. deden geruchten de ronde,
dat Zuid-Afrika verantwoordelijk
zou zijn voor het ongeluk. Zoals be
kend keerde Machel op zondag 19
oktober terug van Zambia, waar hij
een ontmoeting had met president
Kenneth Kaoenda. Op 100 kilome
ter voor het vliegveld van Mapoeto
week het vliegtuig boven Mozam
biquaanse grondgebied af van de
normale vliegroute en stortte vlak
over de grens op Zuidafrikaans
grondgebied neer.
Toen het wrak door de Zuidafri
kaanse politie was opgespoord
bleek dat acht inzittenden, onder
wie de Russische boordwerktuig
kundige, de ramp hadden over
leefd.
Uit het 136 pagina's tellende
eindverslag kan worden opge
maakt, dat zowel de onderzoeks
commissie - bestaande uit een
Amerikaanse astronaut, een Britse
jurist, een Britse vliegtuigspecia
list en twee Zuidafrikaanse specia
listen - als de Russische en Mozam
biquaanse autoriteiten unaniem
akkoord gaan met de feitelijke in
terpretatie van wat er op de fatale
zondagavond met de Toepolev is
gebeurd. De Russen en de Mozam
biquanen weigeren de eindconclu
sie van het rapport te accepteren,
dat het ongeluk te wijten is aan ern
stige fouten van de Russische be
manning.
Uit de in het eindverslag opgeno
men commentaren blijkt, dat de
Russen en Mozambiquanen er van
uitgaan, dat de Toepolev van zijn
normale koers is afgeweken, om
dat de bemanning zou zijn afgeleid
door een vals, lees Zuidafrikaans,
radiobaken. De bemanning zou om
die reden steeds hebben gedacht
met de procedure voor een landing
op de luchthaven van Mapoeto te
moeten beginnen. Als gevolg daar
van stortte het vliegtuig neer op
Zuidafrikaans grondgebied, zo'n
50 kilometer van de Mozambi
quaanse hoofdstad.
In een acht pagina's tellende bij
lage heeft de commissie, waarin de
Russen en Mozambiquanen al van
het begin weigerden zitting te ne
men, de theorie van een vals radio
baken van nader commentaar
voorzien. Volgens het rapport is er
geen enkele aanwijzing dat er zo'n
baken heeft bestaan.
Overigens merkte de voorzitter,
rechter Margo, gisteren bij de pu
blicatie van het eindrapport op, dat
zelfs als er sprake is geweest van
een vals baken, het vliegtuig van
Machel niet had hoeven te veron
gelukken.
Al eerder maakte de commissie
bekend dat de Russische beman
ning een groot aantal landingspro
cedures en andere internationaal
geaccepteeerde regels had overtre
den. Het eindrapport geeft nog
eens de hele opsomming. Zo wist
de bemanning niet hoeveel perso
nen er aan boord waren, was er
geen vliegplan ingediend en was er
ook onvoldoende brandstof inge
nomen om in geval van nood uit te
wijken naar een andere luchtha-
De ernstigste nalatigheden zou
den echter zijn geweest, dat de pi
loot een aantal signalen van zijn in
strumentarium volledig heeft ge
negeerd. Zo besteedde hij geen
aandacht aan het aanhoudende
waarschuwingssignaal, dat hij te
dicht bij de grond was en weigerde
hij de mededeling van de verkeers
toren in Mapoeto te geloven, dat de
lichten van de landingsbaan aan
ADVERTENTIE
elke zaterdag iets leuks!
WINKELf
LEIDERDORP
ROME - De stilte rondom de Ita
liaanse regeringsformatie wordt
langzamerhand onheilspellend.
Ruim twee maanden zijn verlopen
sinds het kabinet-Fanfani zijn ont
slag aanbood.
door
Hein ten Kortenaar
Bijna een maand geleden wer
den de verkiezingen gehouden,
waarbij de socialisten en in be
scheidener mate de christen-demo
craten als winnaars uit de bus kwa
men en de communisten gevoelige
verliezen leden. Daarna zou het ge
sprek tussen de partijen over de sa
menstelling van de nieuwe rege
ring en over het regeringsprogram
ma nu in volle gang moeten zijn.
In grote lijnen zou bekend moe
ten zijn welke adviezen de partijde
legaties aan het staatshoofd zou
den uitbrengen en hoe de komen
de coalitie er zou uitzien.
Maar vandaag begint president
Cossiga het gebruikelijke overleg,
zonder dat er enige aanwijzing is
voor de mogelijke resultaten daar
van. De weg voor het overleg is
vrijgemaakt omdat interim-pre
mier Fanfani gisteren ontslag heeft
genomen. Het enige, op papier al
thans, dat vaststaat is dat er maar
een coalitie mogelijk is met een
comfortabele kamermeerderheid:
namelijk van de vijf partijen die in
de vorige parlem'entsperiode het
land hebben geregeerd: christen
democraten, socialisten, sociaal
democraten, republikeinen en libe
ralen. Samen beschikken zij over
377 van de 630 zetels. Dit is dan ook
wat de christen-democraten nu al
wekenlang voorstellen, maar waar
over geen van de vroegere partners
uitsluitsel heeft willen geven.
De toon wordt aangegeven door
Craxi: het heeft geen zin over coali
ties te praten, zegt hij, voordat be
kend is welk programma de nieu
we regering wil uitvoeren. Geen
enkel bezwaar tegen een christen
democratische formateur, maar
laat hem eerst maar eens met een
programma komen, dan kunnen
wij en de andere partijen beslissen
of we er aan willen meedoen.
Op kleine verschillen na is dit
ook het standpunt van de andere
drie partijen, waarmee voorlopig
een patstelling schijnt te zijn be
reikt. Naar verluidt zouden de
christen-democraten van plan zijn
hun leider De Mita als formateur
naar voren te schuiven, om te on
derstrepen hoeveel ernst zij maken
met de vorming van een hecht coa
litiekabinet, dat in staat moet zijn
Leider van de Italiaanse chris
ten-democraten De Mita. (foto api
de hele parlementaire zittingspe
riode uit te zitten.
Dit is een riskante zet: de socia
listen zullen ongetwijfeld hun in
stemming betuigen, maar vervol
gens alle kansen benutten om zijn
programmavoorstellen in de grond
te boren. Ze hebben De Mita nooit
vergeven, dat hij, door vast te hou
den aan zijn belofte om plaats te
maken voor een christen-democra
tische premier, een eind heeft ge
maakt aan het kabinet-Craxi.
Ook onder de christen-democra
ten zelf is twijfel gerezen over de
wijsheid van De Mita's harde lijn
tegenover de socialisten. En lang
niet iedereen zou er rouwig om zijn
hem op zijn gezicht te zien vallen,
wat waarschijnlijk ook het einde
van zijn partijleiderschap zou bete
kenen. Daarom worden ook andere
namen gehoord: naast de eeuwig
beschikbare Andreotti en Forlani,
die van de vroegere minister van
justitie Mino Martinazzoli. De laat
ste heeft als minister en fractielei
der algemene achting, ook buiten
de eigen partij, verworven.
In dat geval zou het waarschijn
lijk gaan om een overgangskabi
net, dat moet duren tot de onder
linge verhoudingen duidelijker
zijn geworden. In ieder geval heeft
de totaal afwachtende houding van
Craxi („ze zoeken het maar uit", zei
hij al de dag na de verkiezingen) de
christen-democraten in een toe
stand van zenuwachtige onzeker
heid gebracht waaraan ze niet ge
wend zijn. In alle naoorlogse jaren
hebben ze het voor het zeggen ge
had en de anderen hadden zich
daar maar bij neer te leggen. Zelfs
in 1945, toen nog niemand wist op
hoeveel aanhang de partijen konde
rekenen, kon De Gasperi met suc
ces zijn veto uitspreken over een
premierschap van socialisten-lei-
der Nenni. En twee jaar later, na
zijn eerste bezoek als premier aan
Washington, kon hij zonder enige
tegenstand besluiten de linkse mi
nisters uit de regering te zetten,
waar de socialisten pas vijftien jaar
later en de communisten nooit
meer in zouden terugkeren.
Al die tijd werd door iedereen als
vanzelfsprekend aangenomen dat
de grootste partij de verantwoorde
lijkheid had voor het maken en
breken van regeringen. Nu de so
cialisten dit niet meer voetstoots
accepteren, is een nieuwe situatie
ontstaan, waar niemand goed raad
mee weet. Eigenlijk, ook de socia
listen niet.
Dat het land zo spoedig mogelijk
een nieuwe regering moet krijgen
is niettemin duidelijk. Het kabinet-
Fanfani heeft nooit het vertrouwen
van de Kamers gehad en kan uit
sluitend bij regeringsbesluit bestu
ren. Dat is niet genoeg, al was het
alleen maar omdat de economische
situatie de waakzaamheid van een
„echte" regering vergt. De stijgen
de lijn die in 1983 begon, blijft zich
voortzetten, maar er zijn een aantal
zorgwekkende tekenen. De infla
tie, die van 14 tot 4,7 procent was
gedaald, begint opnieuw een lichte
stijging te vertonen en de over
heidsuitgaven blijven omhoog
gaan zonder dat daar een behoor
lijk peil van openbare diensten
(vervoer, posterijen, telefoon, ge
zondheidszorg enz.) tegenover
staat.
MME
Het Bruto Nationaal Produkt
stijgt dit jaar met 3,2 procent, maar
het tekort op de handelsbalans
blijft groeien, vooral door een
steeds moeizamer verloop van de
export. Het meest zorgwekkende
cijfer blijft dat van de werkloos
heid: 11 procent en weinig uitzicht
op verbetering. Vakbeweging en
ondernemersorganisaties zijn het
erover eens dat alleen een krachti
ge leiding van een stabiele regering
deze tendensen in de hand kan
houden en kijken daarom met on
begrip naar de moeilijke manoeu
vres van de politici.
