Madonna: femme fatale van videoclip Magnifieke Peter Gabriel topper Torhout/Werchter Deutekom- concours Seks als wapen ook tijdens nieuwe stadiontournee RADIO-TV-KUNST MAANDAG 6 JULI 1987 TORHOUT (GPD) - Lange tenta kels met computergestuurde thea terspots (die in een miniem onder deel van een seconde van kleur kunnen verschieten en onderling onafhankelijk van elkaar kunnen worden gestuurd) reiken over het podium. Ze kruipen tot vlak op de huid van Peter Gabriel, deinzen te rug of fingeren een schijngevecht. Close encounters of the third kind. Dit staaltje superieure hi-tech is kenmerkend voor het werk van Pe ter Gabriel. Het vormt het onbe twistbare en magnifieke hoogte punt van het grootste Europese openluchtfestival, dat zich in Tor hout (zaterdag) en Werchter (zon dag) voor de elfde keer heeft vol trokken. Zo'n 115.000 bezoekers, onder wie zo'n 40 procent Neder landers, zijn er getuige geweest van Gabriels superieure concept, dat een prachtig afsluiting vormt van van twee zonovergoten festi- valdagen. Peter Gabriel is sinds het ver schijnen van zijn vijfde soloplaat So definitief een superster. Die sta tus genoot hij als leadzanger van Genesis in het begin van de jaren zeventig natuurlijk al, maar nu heeft hij op eigen kracht bereikt dat hij als een magiër van de massa wordt gezien. Om die reden fun geert Gabriel op dit dubbelfestival als de grote attractie, maar in feite opereert hij in een technisch op zicht op een zo geavanceerd terrein dat het een wonder is dat hij het grote publiek heeft weten te berei ken. Al zijn toetsenborden en elektro nische hulpmiddelen program meert Gabriel zelf, net zoals zijn evenknie, de Amerikaanse multi- media-ster Laurie Anderson ge wend is te doen. Het gevolg is dat Gabriel's songs de vorm aannemen van delicate produkties, waarin de synthesizers de stemmen van on zichtbare zangers, een zuid wester storm of een hele brassband kun nen voortbrengen. Alleen gebeurt dat bij Gabriel in een gemuteerde Belgisch dubbelfestival baadt in zon en sterren vorm, zodat volstrekt nieuwe sounds ontstaan. Voeg bij dat palet van nieuwe klankkleuren een ingewikkeld ge bruik van afrikaanse ritmen, en bo vendien ongebruikelijke songtek sten (over de Zuidafrikaanse ver zetsstrijder Steve Biko, over een gefixeerde killer of over dierproe ven) - en het is een gotspe dat zo iemand populair kan zijn. Dan rest me nog de hamvraag: waarom is Gabriel een belangrijke art-rocker? Het antwoord op die vraag is hetzelfde antwoord als op de vraag: waarom bereikt hij met zo'n moeilijk concept een groot pu bliek? Peter blijft ondanks alle schitterende hulpmiddelen een warm menselijke boodshap bren gen - de computer blijft middel, niet een doel in zich. En dat is op zich al een prestatie als je met zul ke fabuleuze musici werkt als Da vid Sancious, Tony Levin en David Rhodes. Tijdens de finale van zijn show, die dit najaar in Nederland te zien zal zijn, haalt Gabriel de Senegale se wonderzanger Youssou N'Dour en enkele slagwerkers van Super Etoile de Dakar op het podium - en is fiij bereid anderen alle ruimte te gunnen. Schaars Dat soort intense momenten zijn het afgelopen weekeinde schaars geweest op Torhout/Werchter, niettegenstaande het feit dat er al leen maar ijzersterke namen op de affiche prijken: Naast Gabriel, The Eurythmics, The Pretenders, Echo The Bunnymen, Iggy Pop, The Housemartins, The Triffids en Ju lian Cope. Echt avontuur belooft die staalkaart niet, maar wel span ning. Vrijwel iedereen onder de op tredende artiesten maakt een cru ciaal moment in zijn loopbaan door, en die wetenschap mist zijn uitwerking niet op de podiumpres taties. Ga maar na: Gabriel omdat hij het hoge niveau van zijn album So moest evenaren. The Eurythmics omdat zangeres Annie Lennox moest tonen hersteld te zijn van de poliepen op haar stembanden. The Pretenders en Echo maken een nieuwe start na diepgravende per soonlijke problemen. Iggy Pop, de veteraan, wil aantonen dat hij een groot publiek aankan. Etcetera. Lennox' ongetrainde coloratuur- stem is nog steeds niet in goede doen. Een fraaie garderobe (een rood bovenstukje) en enorme sluiers van tule kunnen niet ver hullen dat ze nog steeds krampach tig probeert haar reputatie te rechtvaardigen. De meeste songs die ze nu live brengt omspannen vrijwel de gehele discografie van Thge Eurythmics en dus is goed te volgen hoe ze nogal wat materiaal een halve of hele toon te laag zingt. Een tweede zangeres met een zelf de stemtype en zingend in dezelfde toonsoort vult de meeste falsetge deelten in, zoals in Baby's coming back en There must be an Angel. The Pretenders zijn ook nog steeds niet in goede doen. Get Clo se, hun meest recente elpee, luidt een fase in waarin de fraai sensueel zingende Chrissie Hynde, steeds meer afstand neemt van het gitaris- tische karakter dat de band ooit be zat. Ze maakt móöie sier met een ballad als Hymn to her, maar The Pretenders missen een beetje het oude venijn. Bij Echo The Bunnymen - nog spannend bij de come-back op Pinkpop - kun je maar beter je ogen dichtdoen. Zowel het nieuwe (the Game) als oude repertoire zal de tand des tijds wel weerstaan, maar zanger Ian McCullough en zijn bleek ogende band hebben nauwelijks profiel. Killing Time en vooral The Doors-cover Soul Kit chen klinken gee"motioneerd, maar in het daglicht lijkt elke po ging tot emotie wel overbelicht. Terug naar de zaal! Peetvader Iggy Pop - eveneens op Pinkpop in vorm - overtreft zichzelf met elk nieuw optreden. In Torhout zet de vier kruisjes tellende peetvader van de punk nog geen drie passen op het podium of hij ligt al onder uit, maar in elk ander opzicht blijft hij op de been. Met oude glans nummers van The Stooges als 5 Foot 1 en No Fun heeft hij geen centje moeite en wiekt als een fitte trimmer alle zomerse lamlendig heid weg met TV Eye en Real Wild Child. Dan zijn er nog de kleine jon gens, helemaal aan het begin van de dag. Julian Cope, een stadsge noot van Echo The Bunnymen, is klaar voor het grote werk. The Triffids uit Australië" behoren tot de meest sfeervolle en kwetsbare bands van de jaren tachtig en ver dienen meer respect dan een festi valoptreden. The Housemartins tenslotte, zijn goed voor een kernachtige klare lach. Ze zijn de FC Sunderland van de Britse pop sinds hun prachtige elpee Londen 0-Hull 4. freewhee lend tussen jaren zestig-charme la Hedgehoppers Anonymus en barbershop-singing (met de veils gezongen, maar prachtige Isley- Jasper-Isley-cover Caravan of Lo ve) zien ze kans Stevie Wonder (A Place in the Sun) en James Taylor (You've got a Friend) te coveren. Zoals in alles wat dit kortgebroek- te viertal biedt, klinken ook deze songs als doorgestoken kaart. Tij dens het optreden wordt de tijd melding niet vergeten, maar of The Housemartins volgend jaar nog zo fleurig opereren staat nog maar te bezien. JOHN OOMKES ENSCHEDE (ANP) - Opera Forum heeft het initiatief genomen voor een concours dat tot doel heeft opera-talent te begeleiden. Aan de stichting is de naam van Christina Deutekom verbonden. Zij zit zelf in het bestuur van de stichting. Hans de Roo, voormalig intendant van de Nederlandse Operastich ting, is de voorzitter. Dit heeft Fo rum zaterdagavond bekend ge maakt bij de première van de ope rette „Die Lustige Witwe". De Stichting Christina Deute kom Concours gaat na een voorse lectie tien talenten een half jaar lang intensief volgen. Drie deelne mers aan het concours mogen op treden tijdens een gala-avond, waarvan de eerste op 13 februari 1988 wordt gehouden. De drie fina listen van het concours krijgen een stageplaats bij een bekend Euro pees operagezelschap. Met de KRO heeft Forum een meerjarig contract gesloten voor radio- en tv-uitzendingen. In het komende seizoen bestaat de tv-re- portage nog uit opnamen; met in gang van het seizoen 88-89 gaat de KRO- tv premières van Opera Fo rum rechtstreeks uitzenden. De ^2F? Hoe druk het zaterdag in Torhout was en hoe warm. Het concert werd door r mm produkües bezocht, onder wie tienduizenden Nederlanders. door John Oomkes Sign of the Times, een teken des tijds? In grote letters staat er SAFE SEX geprojekteerd over de hele breedte van het podium. De Orange Bowl, een hoefijzervormig stadion in het hartje van Miami, juicht als één man - excuseer als één vrouw, want meisjes en jonge vrouwen zijn in de meerderheid onder Madonna's publiek. Deze maand is één van de grootst opgezette stadiontournees van de jaren tachtig begonnen in Florida. Een serie van 18 optredens zal het definitieve oordeel vellen over de carrière van een vrouw die zich in amper vier jaar tijd wist te ontpoppen tot een Baby-Dietrich, de femme fatale van de videoclip en de populairste zangeres van haar dagen: Madonna Louise Ciccone Penn. MIAMI (GPD) - Zo'n twee jaar geleden was Madonna al eens eer der op tournee - op een beduidend kleinere schaal overigens. De Vir- gin-tour heette die onderneming, vernoemd naar de spraakmakende single, Like a Virgin. Toen be schreef Madonna haar sensualiteit nog alsof ze die ervoer als een maagd. De concertbezoeker zag echter een volslagen, vrijgevoch ten jonge vrouw, die de navel ont blootte, genoot van haar eigen li chaam, en jonge meisjes wees op haar box - haar vagina. Seks als wapen. Ooit was dat het alleenrecht van het mannelijke po diumbeest - als een vrouw zich al even ranzig gedroeg als de met zijn pelvis draaiende Presley dan was het alleen onder regie van een man: Tina Turner in de revue van haar man Ike bijvoorbeeld, naar wiens pijpen ze letterlijk danste. Met de komst van Madonna is het met dat alleenrecht in elk geval af gelopen. Rollenspel Hoewel... Tijdens één laatste concerten van d< tour haalde ze in de toegift haar der Tony Ciccone op het podium in Detroit. Tussen beiden ontwikkel de zich een rollenspel waarbij me nige psycholoog zich de vingers zou hebben afgelikt. Madonna weer terug in de rol van het tiener meisje dat haar preutse, katholie ke, Italiaanse, kleinburgerlijke mi lieu van zich probeerde af te schudden; haar vader die opnieuw geen krimp gaf en haar publieke lijk de pan uitveegde. Tijdens de nieuwe show is er op nieuw die confrontatie met het verleden. In Papa don't preach - glijdt de fries van een kathedraal pontificaal over het projektie- scherm, terwijl Madonna voor één van de schaarse momenten in haar bruisende podiumact even terzijde is gekropen en haar vader reken schap geeft. Ze acteert op dat mo ment de rol van de zwangere jonge, ongetrouwde vrouw, maar het con servatieve deel van Amerika hui vert. In Nederland levert een dergelijk spel met abortus als inzet hoog stens een leuk videofilmpje op - in de Verenigde Staten is élke exploi tatie van het maagdenvlies en elke verwijzing naar de verantwoorde lijkheid over het eigen lichaam voor velen discutabel. Zelfs als een i de grond conventionele boord van hetzelfde toestel te ko men, volgt haar, maar botst tegen een 'assistent' (Madonna heeft geen lijfwachten) op. Dezelfde dag nog verschijnt er een mededeling aan de pers dat Sean Penn - Ma donna's echtgenoot - niét betrok ken is bij het handgemeen. Omzet De media verkopen Madonna en 'Madonna' bezorgt de media om zet. Het lijkt wel alsof het over aids gaat - misschien is het fenomeen nog groter, wie zal het in deze deca dente jaren tachtig zeggen? Het gaat bij Sean en Madonna in elk ge val om een showbusinessrelatie die de pennen sinds hun huwelijk op 16 augustus 1986 net zo in bewe ging zet als die van Liz Taylor en Richard Burton in de jaren zestig bewerkstelligde. Het lijkt er op als of de geschiedenis zich herhaalt: ook bij deze persoonlijke relatie is de op precies dezelfde wijze hun bei de Virgin- der artistieke ontplooiing in het ge ding. Zelfs na goed ontvangen rollen in films als The Falcon and The Snowman en At Close Range moet nog maar blijken of Penn over een kwart van het acteertalent van Burton beschikt. Maar bij Penn stroomt Iers bloed door de aderen en hij toont zich precies zo'n drift kop als Burton. Zo mepte Penn een paar maanden geleden één of meer paparazzi het ziekenhuis in. Op 7 juli wordt hij zestig dagen op geborgen in de strafinrichting van de staat Californië en kan hij zijn vrouw tijdens de cruciale maanden in haar loopbaan niet terzijde staan. Ook dat zal wel weer voedsel geven aan de onophoudelijke stroom geruchten over een huwe lijkscrisis. Voorproefje Miami vormt het beginpunt van Madonna's eerste wereldtournee en de pressie waaraan zij bloot staat is van dien aard dat een gewo- sterveling er onder zou bezwij ken. Vijf try-outs, medio juni in leuk videofilmpje op - in Osaka en Tokio, hebben in Japan al een chaos veroorzaakt, die een voorproeve belooft te zijn van de Madonna-mania die de komende maanden ook in West-Europa zal losbreken. Zo laten videobeelden zien hoe haar witte Rolls Royce als Madonna zingt: „I've made up vanaf het vliegveld van Osake door my mind. I'm keeping my baby." Handgemeen helicopterploegen van concurre rende tv-stations wordt opgejaagd. Dag en nacht hangen er minstens In Miami wordt Madonna op het 500 600 fans rond bij haar hotel i podium gestoken door muskieten, maar het hele zuiden enigde Staten wordt i tijde geplaagd door noodweer: tor- de hoop een glimp van het feno- de Ver- meen op te vangen. Telexberichten dit jaarge- spreken van een belangstelling die recent bezoek van nados en thunderstorms zwiepen prinses Diana en dat van The Beat- voortdurend over de weerkaart heen. Mijn vliegtuig circelt ander- halfuur voor het concert nutteloos rond boven Miami Airport totdat de asgrauwe hemel even open breekt. Beneden treffen we niet het subtropisch paradijs aan dat we kennen van Miami Vice, maar i akelig preciese kopie van een les in 1966 in de schaduw stellen, Hamvraag Who's that Girl? Wat stelt die Ma donna voor? Het is een thema dat hard zou moeten aankomen bij de media, juist omdat iemand als Ma donna zelf die hamvraag stelt. a»CU6 Kl5v.w Naast het motto van de nu lopende Hollandse sauna: nat, vochtig, wereldtournee is het ook de titel drukkend. Een dag eerder circelt het vlieg tuig waarin Madonna koers zet naar Zuid-Florida óók boven Mia mi rond. Ze verveelt zich en gaat nog een keer naar het toilet. Een sensatiegerichte fotograaf uit En geland, die erin geslaagd is aan van een dit najaar uit te brengen e door James Foley te regisseren speelfilm, waarin ze het opneemt tegen acteurs als Griffin Dunne en Coati Mundi (bekend als partner van Kid Creole). Het thema getuigt in elk geval van lef, misschien wel Madonna's voornaamste karakter- wordt schaamteloos geïmiteerd door miljoenen. De Amerikaanse textielindustrie meldt dat er onder invloed van Madonna in 1985/1986 40 procent meer lingerie is omge zet. De feministen aarzelen. Hoe te kiezen tussen het verbranden van de bh zoals dat aan het begin van de jaren zeventig opgeld deed en het trots verpakken van het eigen lichaam in korsetjes en bustiers? Tegen Spin, een Amerikaans muziekblad met een verregaande interesse in tijdsverschijnselen, zegt Madonna in april van dit jaar terugblikkend: „Ik zou geen suc ces kunnen hebben zonder óók een sekssymbool te zijn. Ik ben sexy. De mensen associëren een succes volle vrouw echter met een leeg hoofd. Ik denk dat de meeste men sen me graag zouden willen zien- als een hoertje dat platen verkoopt alleen maar omdat ik er leuk uitzie en dat platenmaatschappijen over mijn rug en dankzij mijn imago snel een hoop geld kunnen ma ken." Peepshow Madonna staat in 1987 op een kruispunt van wegen. Haar muziek is vaak plat genoemd, het resultaat van een eindeloze reeks plagiaten - maar iemand wordt geen wereld ster met alleen maar een tomeloze drijfveer om zich te manifesteren. De elf top-vijf-singles en drie el pees (Madonna, Like A Virgin en True Blue) die ze in vier jaar tijd het licht heeft laten zien, zijn staal tjes van een perfect poptalent. Zo perfect dat de Newyorkse noise- formatie Sonic Youth het niet kan nalaten om op haar beurt Into the Groove te plagiëren. Het overgrote deel van het reper toire schrijft Madonna zelf of in sa menwerking met Steve Bray - in vloeden van eerdere partners (zo als die van Patrick Hernandez met wie ze rond 1980 in de Parijse dis- coscene werkte, producer Jelly bean Benitez en Dan en Ed Gilroy van The Breakfast Club) 'zijn ver werkt. De produktie heeft ze aan zich getrokken - de visie waarmee ze werkt krijgt bepaald niet het res pect wat ze op grond van haar pres taties wel verdient. Pas over enige jaren zal de disco-mix van Madon na anders worden gekarakteri seerd als 'een handige formule'. Met Madonna noem je de naam van een vrouw die als geen ander de mogelijkheden van de multi media ontplooit. Dat doet ze in haar nieuwe, op Broadway-leest geschoeide show waarin elke song een minifilmpje lijkt met een ra zendsnel in elkaar grijpend samen spel van aktie, dans, belichting, projektie en een gedisciplineerd spelende band. Dat fenomeen be werkstelligt ze ook in haar video's - die zijn gedurfd en gelikt tegelijk. De peepshow waarin ze gehuld in een knalhard korset met stalen te pels Open Your Heart zingt, is in visueel opzicht baanbrekend, maar in emotioneel opzicht aangrijpend. Kwetsbaar Met een schok ervaar je dat on der het knalharde uiterlijk van de carrièrevrouw ook een kwetsbare vrouw schuilgaat. Eén van de hoogtepunten van haar huidige show vormt Live to tell, dat ze met haar, naar Marilyn Monroe gekapte koppie op een bewogen manier zingt tegen een achtergrond van synthetische strijkers. „A man can tell a thousand lies/hope I learnt my lesson well." Helemaal aan het slot van dat nummer bevriest Madonna op het podium en is de Orange Bowl in Miami doodstil. Heel langzaam richt ze zich daarna omhoog. Aar zelend, met een stem die ze even niet onder controle heeft. Madonna heeft haar les geleerd: 1987 wordt een belangrijk jaar. Vergeten is de tijd waarin ze zich in Andy Warhols blad Interview etaleerde als dé ster van het escapisme: „Ik wil de men sen hun problemen laten vergeten en ze opbeuren." Natuurlijk staat Madonna voor entertainment, maar er is inmid dels méér aan de hand. Madonna: in lingerie-uitrus ting op het po dium. (foto ANP) trek. Want wie is meer beschreven dan zij? Wie levert er in de showbu siness op het ogenblik meer stof tot gesprek op? En toch is juist zij nauwelijks trefzeker getypeerd. De reacties op de première in Miami zijn in de meeste Ameri kaanse media gunstig tot juichend, geweest, maar één punt van (mil de) kritiek keert telkens weer te rug: ze is zö geforceerd, zó kramp achtig bezig haar plaatsje in het hiernamaals te veroveren dat haar gretigheid om tot legendarische status te geraken zelfs in Amerika opvalt. Maar in tegenstelling tot twee jaar geleden kan Madonna zich niet presenteren als een belof tevolle nieuwkomer - haar status staat nu op het spel. Beeldvorming Die beeldvorming heeft alles van doen met Madonna's persoon. Zo als elk natuurkundig element zich in vaste, vloeibare en gasvormige aggregatietoestand presenteert, zo lopen feiten, meningen en mythen rond Madonna ook dwars door el kaar heen. Eerst de feiten. Het afgelopen jaar, 1986, is in menig opzicht, en zeker vanuit het perspectief van een carrièreopbouw, een rampzalig jaar geweest. De relatie tussen - wat de Engelse pers inmiddels aan duidt als - The Poison Penns heeft onder zware druk gestaan. Ze spe len naast elkaar de hoofdrol in Shanghai Sunrise, een in China en Hongkong geschoten produktie waarvoor George Harrison het geld voorschiet. Madonna speelt de rol van een jonge Amerikaanse missie zuster, Sean Penn die van een ver tegenwoordiger in stropdassen die van God los is. De film is onder grote pressie tot stand gekomen - niet in de laatste plaats omdat de Zuidchinese mafia tijdens de produktie van de film hele stadswijken hermetisch af sluit en 'tolgelden' heft. Shanghai Sunrise* is nauwelijks in roulatie geweest, maar de kritieken zijn ge nadeloos. Zo positief als Madon na's eigenlijke filmdebuut in Su san Seideltag's Desperately See king Susan (ze was in nog twee films te zien: A Certain Sacrifice en Visionquest) anderhalf jaar eerder werd beoordeeld, zo negatief wordt nu haar acteertalent beoor deeld. Een volgend échec in de filmindustrie kan ze zich niet per mitteren. In de film Who's that Girl keert ze dan ook terug naar de haar' op het lijf geschreven rol van een lichtelijk rebelse straatmeid. Terugklap Rond het huwelijk in het alge meen en op deze film in het bijzon der richt de gehele pers zich. Als Harrison en Madonna op 6 maart 1986 proberen de relatie met de Britse pers te herstellen, is alle goodwill als sneeuw voor de zon verdwenen. Journalist: „Waarom zijn de vei ligheidsmaatregelen rond je be zoek zo streng?" Harrison, sprekend uit monde van Madonna: „Omdat een deel van de pers zich als beesten heeft gedragen." Journalist: „Nu we het toch óver beesten hebben, waarom is Sean hier niet aanwezig?" Dat soort voorvallen zou je tot de vloeibare aggregatietoestand van het fenomeen kunnen rekenen. Madonna krijgt de terugklap van haar zelf gecreëerde publieke ver schijning. Twee, driejaar lang is ze het oogappeltje geweest van de ge hele internationale pers die uit haar hand heeft gegeten: van een coverstory in Time tot moderepor tages over haar volgzame fans, de zogeheten wanna-be's, in de Euro pese bladen - en nu slaat vooral de roddelpers terug. Haar ambities worden in 1986 be lachelijk gemaakt, haar artistieke vrijheid en internationale uitstra ling worden betwist. Het startsein voor die afbraak wordt feitelijk ge geven in september 1985, als zowel Playboy als Penthouse jaren gele den vervaardigde naaktopnamen van Madonna afdrukken. Het is sexploitatie van een op en top sen sueel fenomeen. Onderbewust Ook al verkoopt ze seks zelf niet rechtstreeks in haar shows, haar kleding en haar films - het verte genwoordigt wèl een typisch vrou welijke kracht. Dié aggregatietoe stand is het moeilijkst grijpbaar, want die is 'gasvormig' en ook - ui teraard - 'vluchtig'. Maar juist dat aspekt wordt door haar groeiende aanhang opgepikt - misschien niet bewust, maar dan in elk geval on derbewust. Madonna's uitbundige mode

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 16