'n Zee van ruimte
voor
m-
Scheppingsverhaal geen verplichte stof in YS
Nederland voorbeeld voor monarchisten Brazilië
.N.D. BURGH
AANBIEDING
leraren/leraressen
W
VROOM
DREESMANN
PAGINA 8
BINNENLAND BUITENLAND
WOf
WOENSDAG 24 JUNI 1987
WASHINGTON - In de strijd tus
sen de Amerikanen die de mens als
een verre neef van de aap zien, en
degenen die hem als de nakome
ling van Adam en Eva zien, heeft
de laatste groep vorige week een
belangrijke slag verloren.
Het Hooggerechtshof, het hoog
ste rechtsprekende college in de
Verenigde Staten, bepaalde toen
dat het de Amerikaanse scholen
niet verplicht kan worden beide
theorieën over de oorsprong van
mens en wereld te onderwijzen.
Gedetailleerder: het Hof zei, dat
een wet die door de staat Louisiana
in 1981 was aangenomen en waarin
stond dat scholen zowel de evolu
tionistische als creationistische
leer op hun lesprogramma moes
ten zetten, ongeldig was.
door
Herik Dam
Dat was een zware klap voor de
creationisten (de fundamentalisti
sche christenen die alles in de Bij
bel, inclusief het Scheppingsver
haal, als de letterlijke waarheid op
vatten), en een grote opluchting
voor de evolutionisten (die uitgaan
van Darwin's evolutietheorie).
Maar het is zeker niet het einde
van de oorlog. De creationisten
hebben in Amerika nog altijd grote
aanhang. Bijna de helft van alle
Amerikaanse volwassenen
denkt tenslotte, dat het Schep
pingsverhaal letterlijk waar is.
De voorstanders van de Bijbelse
lezing van de oorsprong van de we
reld zijn eerdere tegenslagen ook
altijd te boven gekomen, en be
paald vindingrijk gebleken in het
bewandelen van nieuwe wegen ter
staving van hun denkwijze.
Bibliotheek
et resultaat is inmiddels een hele
bibliotheek aan rechterlijke uit
spraken, die terug gaat tot tenmin
ste 1925. In dat jaar werd de hulple
raar biologie John Scopes in de
staat Tennessee veroordeeld om
dat hij, de leer van Darwin vol
gend, zijn leerlingen had verteld
i van apen afstammen.
Hij had zich volgens de rechter
daarmee schuldig gemaakt aan de
overtreding van een wet die het tot
een misdaad maakt op enige open
bare school „theorieën te onderwij
zen die het verhaal ontkennen van
de Goddelijke schepping van de
mens zoals dat in de Bijbel staat".
In een rechtszaak die als „het
apenproces" landelijke bekend
heid kreeg, werd Scopes veroor
deeld tot een boete van 100 dollar.
Een hogere rechtbank bij wie Sco
pes in beroep ging, draaide dat
vonnis terug, maar alleen vanwege
een kleine juridische fout.
e werd Scopes de mogelijkheid
ontnomen bij het Hoggerechtshof
in beroep te gaan. En dus bleef in
Tennessee tot 1967 de wet op
grond waarvan hij aanvankelijk
was veroordeeld, overeind staan.
Toen die wet uiteindelijk werd
ingetrokken, was dat een bittere te
genslag voor de creationisten, die
een jaar later nog een opdoffer uit
gedeeld kregen toen het Hoogge
rechtshof een wet in de staat Ar
kansas, die ook het onderwijzen
van de evolutieleer strafbaar stel
de, ongeldig verklaarde.
Taktiek
Vanaf dat moment wijzigden de
Bijbelvasten hun taktiek. Om te
beginnen trachtten ze aannemelijk
te maken dat het Scheppingsver
haal wel degelijk een wetenschap
pelijke grondslag heeft.
Ze richtten in San Diego het In
stituut voor Scheppings Onder
zoek en in Ann Arbor in Michigan,
het hart van de zogenaamde „Bi-
blebelt", het Scheppings Research
Genootschap op. Die organisaties
kregen de opdracht bewijzen voor
de juistheid van de verhalen in de
Bijbel te vinden.
De bedoeling daarvan was, crea
tionisme als wetenschappelijke
leer tenminste gelijkwaardig te
maken met evolutionisme. Dat was
heel slim, want de grond waarop
het Hooggerechtshof en lagere
rechters de aanspraken van de
creationisten afwezen, was steeds
de Grondwettelijk voorgeschrgven
scheiding van Kerk en Staat ge
weest.
De creationistische leer is gods
dienstig van aard, en daarom heeft
de Staat het recht niet deze leer op
de scholen voor te schrijven. Dat
was altijd weer de regel waarop de
creationistische aanspraken stuk
liepen.
Vandaar dus de pogingen om te
bewijzen dat creationisme een we
tenschap is. Dat heeft tot uitermate
curieuze discussies en theorieën
aanleiding gegeven.
Een van de problemen waarvoor
de creationisten staan, is dat ze
aannemelijk moeten maken dat al
le levensvormen steeds vrijwel te-
gelijktijdig ontstaan zijn. Immers:
de Bijbel leert dat God de aarde in
zes dagen schiep.
Dus wat moet men dan met al die
fossielen van dinosarussen, die,
naar de wetenschappers ons leren,
miljoenen jaren voor de komst van
de eerste mens uitstierven? Afge
zien nog van het feit, dat creatio
nisten ervan uitgaan dat de aarde
zo'n kleine 6000 jaar oud is (in
plaats van de 4,5 miljard jaar die de
officiële wetenschap aanhoudt),
moeten, wil het Scheppingsver
haal kloppen, mensen en dinosau
russen gelijktijdig hebben geleefd.
De vreugde bij de creationisten
was dus niet gering, toen in 1938 de
paleontoloog Roland Bird in een
oude rivierbedding in Texas naast
sporen van dinosarussen sporen
van mensenvoeten leek te hebben
aangetroffen.
Zie je wel! Zie je wel!, juichten
de fundamentalisten die in één
klap hun theorie bevestigd zagen
dat de wereld er ooit zo uitzag als
in de tekenfilmpjes over Fred
Flintstone.
Tot dit decennium onderzoek
van de bioloog Glen Kuban onom
stotelijk vaststelde, dat de raadsel
achtige sporen door kleine dinosa
russen moeten zijn gemaakt. Hij
deed dat zo overtuigend, dat het
Instituut voor Scheppings Onder
zoek inmiddels de literatuur over
de sporen uit zijn bibliotheek ver
wijderd heeft.
Tijdschrift
Maar door zo'n tegenvaller laat
een beetje fundamentalist zich na
tuurlijk niet tegenhouden. In het
meest prestigieuze tijdschrift van
de creationisten, de Creation Re
search Society Quarterly, staan de
vorderingen van de wetenschap op
Bijbelse grondslag uitgebreid te le-
Het zijn vaak uitermate merk
waardige verhalen, waarin wel ge
bruik wordt gemaakt van het jar
gon zoals de officiële wetenschap
die ook hanteert, maar toetsbare
bewijzen nogal eens moeten wij
ken voor bepaald adembenemend
wilde hypothesen.
Zo schrijft ene Raymond Bray in
het juni-nummer van 1979 over de
ark van Noach, waarbij hij zich
vooral verdiept in de vraag hoe
Noach al die beesten op zijn boot
eigenlijk in leven hield.
Bray houdt het erop, dat Noach
in de ark een soort volkstuintje bij
hield. Dat lost ook direct een pro
bleem op waarmee Bray nogal zit,
namelijk het antwoord op de
vraag: wat deed Noach met alle
dierenuitwerpselen? Die bezemde
hij niet het raam uit, aldus Bray
met op zichzelf bewonderenswaar
dige stelligheid, maar het werd al
lemaal gebruikt als mest.
Dit ene voorbeeld is moeiteloos
met honderden aan te vullen. Er is
een hele literatuur ontstaan van
wetenschappelijke werken op
creationistische grondslag. Dat ge
geven nu staat aan de basis van de
jongste uitspraak van het Hoogge
rechtshof.
Zoontje
Zoals gezegd ging die uitspraak
over een wet in de staat Louisiana
waarin stond dat de openbare
scholen verplicht zijn om naast
evolutionistische ook creationisti
sche theorieën te onderwijzen.
Hoe was die wet tot stand geko
men? Dankzij het 13-jarige zoontje
van Bill Keith. Die was in 1978 op
een middag huilend uit school
thuisgekomen omdat de leraar
hem belachelijk had gemaakt toen
het ventje bestreed van de apen af
te stammen.
Keith, die in de Senaat van
Louisiana zat, ging prompt aan de
slag en stelde een wetsvoorstel op
waarin voor creationisme een ge
lijkwaardige plaats naast evolutio
nisme werd geëist. Krachtig lobby
werk deed de rest: in 1981 kreeg
Keith' voorstel kracht van wet.
Maar niet lang, want direct
brachten tegenstanders van de wet
hun wapens in stelling en begon
nen ze aan een juridische strijd.
Keith kreeg van lagere rechters
steeds ongelijk, maar vond in die
rechtszaken en de aarzelende op
stelling van sommige rechters ge
noeg bemoediging om de strijd tot
het Hooggerechtshof voort te zet
ten.
De zaak van de creationisten
werd verdedigd aan de hand van
een dikke stapel papieren waarin
de validiteit van hun manier van
wetenschap bedrijven verdedigd
werd. Een van de argumenten:
„Als je kinderen zegt van apen af te
stammen, gedragen ze zich ook als
apen. Maar kinderen die weten dat
God hen geschapen heeft, zullen
zich als kinderen van God gedra
gen".
Aan de andere kant was ook
zwaar geschut in stelling gebracht.
De Nationale Academie voor We
tenschappen droeg argumenten
aan tegen de wet van Louisiana
evenals een groep van maar liefst
72 Nobelprijswinnaars en tal van
onderwijskundigen.
Uiteindelijk verdiepten de rech
ters van het Hooggerechtshof zich
niet zo zeer in de eventuele weten
schappelijke merites van creatio
nisme, maar in de oude vraag over
de scheiding van Staat en Kerk.
En de rechters vonden, met een
meerderheid van 7 tegen 2, dat zij
geen andere keus hadden dan de
creationisten opnieuw af te fluiten.
Maar de vraag is voor hoe lang,
want Keith en zijn medestanders
hebben al aangekondigd door te
«uilen vechten.
Desnoods tot de Jongste Dag.
De activiteit van de monarchis
ten komt op het moment dat in
Brazilië een levendige discussie
plaatsvindt over de juiste rege
ringsvorm na 20 jaar militaire dic
tatuur. De in 1985 aangetreden bur
gerpresident José Samey riep be
gin dit jaar een grondwetgevende
vergadering in het leven die de nog
steeds van kracht zijnde militaire
grondwet moet vervangen door
een democratische constitutie.
De assemblee moet voor eind no
vember bepalen welke regerings
vorm de beste is voor Brazilië. Het
debat gaat hoofdzakelijk over va
riaties van het presidentiële sys
teem. In de grondwetgevende ver
gadering wordt onder meer ge
dacht aan een beperking van de
macht van de president ten gunste
van het parlement. Er wordt in dat
verband gesproken over invoering
van het premierschap. Veel politici
van de regerende Braziliaanse De
mocratische beweging (PMDB)
verwijten president Samey al te ei
genzinnig optreden. Sommigen
vinden zelfs dat hij „dictatoriale"
trekjes heeft. Als Brazilië een „ech
te" democratie wil worden, moet
de macht van de president aan
banden worden gelegd, zo menen
veel politici.
Tegen deze achtergrond roeren
zich nu ook de monarchisten. Zij
vinden het presidentiële systeem
de bron van al het kwaad. Sinds de
koninklijke familie van Brazilië
bijna 100 jaar geleden van de troon
werd gestoten, is het volgens hen
bergafwaarts gegaan met het land.
„Wij hebben de ene dictatuur na de
andere gehad", zegt Alan Assump-
cao Morgan, voorzitter van de mo
narchistische partij. „Mensen wil
len weer terug naar de tijd dat Bra
zilië een keizerrijk was en constan
te groei en politieke stabiliteit ken
de". Politieke commentatoren noe
men de roep om terugkeer naar
monarchie ronduit belachelijk.
„Het is nostalgie die absoluut geen
kans van slagen heeft", aldus één
van hen. „Pas als de monarchisten
een miljoen mensen de straat op
weten te krijgen, wil ik erover den
ken het idee serieus te nemen", al
dus een commentator.
Maar de monarchisten mogen
zich desondanks verheugen in een
groeiende publiciteit.
Onlangs was een Braziliaanse
monarchist op bezoek in Neder
land om van dichtbij te békijken
hoe de constitutionele monarchie
hier werkt. Onder de indruk van de
orde, rust en vrijheid in Nederland
President Samey
DEN HAAG (ANP) - De meeste
Brazilianen schudden meewarig
het hoofd, schieten in de lach of
maken schampere opmerkingen
wanneer het idee ter sprake komt
om de republiek Brazilië te veran
deren in 's werelds grootste monar
chie. Toch laat de onlangs opge
richte Braziliaanse monarchisti
sche partij zich niet uit het veld
slaan. Zij timmert flink aan de weg
om een vooralsnog ongelovig ge
hoor ervan te overtuigen dat alleen
een parlementair systeem met een
monarch als staatshoofd het land
uit de economische en politieke
misère kan halen. Om hun argu
menten kracht bij te zetten, wijzen
de monarchisten niet alleen op
Brazilië's eigen langvervlogen mo
narchaal verleden, maar ook op
een huidige monarchie zoals die in
kwam hij tot de slotsom dat één en
ander wel te danken moest zijn aan
het feit dat Nederland een regering
heeft met een koningin als onpar
tijdig staatshoofd. Hij was ervan
overtuigd dat een dergelijke rege
ringsvorm voor Brazilië zeer heil
zaam zou zijn.
Maar de Braziliaanse ambassade
raad in Den Haag moet hierom
glimlachen. „Je lost de problemen
van het land echt niet op door er
een monarchie van te maken", zegt
hij. Wel onderkent hij het pro
bleem van politieke instabiliteit. In
Brazilië wordt volgens hem de po
litiek doorgaans meer bepaald
door opportunisme en de zucht
naar macht dan door ideologie. Dat
is naar zijn mening nog steeds een
erfenis van het recente militaire
verleden.
Koningin Beatrix (foto ANP)
-KANTOOR
INRICHTING - REPARATIE - SERVICE
Normaal 1495,-
nu voor
VERHUUR van
schrijfmachines
mogelijk
Per dag,
per week,
per maand
PAPENGRACHT 3 - 2311 TV Leiden - Tel. 071-125876
Aan de Rembrandt-Scholengemeenschap voor
atheneum, h.a.v.o. en m.a.v.o., Noachstraat 2 te
Leiden, worden gevraagd:
voor de vakken:
Engels 12 uur in de 2e graadssec-
Tekenen 8 uur in de 2e graadssector
ter vervanging wegens ziekte;
Handvaardigheid 6 uur in de 2e graadssector
ter vervanging wegens ziekte.
Inlichtingen worden verstrekt door de rector, de
heer J.B.L. Geerts, tel. 071-768202 (school).
Het gemeentelijk beleid is gericht op gelijke kansen
voor vrouwen en mannen. Aangezien vrouwen in
functies als deze getalsmatig ondervertegenwoor
digd zijn, genieten zij voorrang. Vrouwen wordt
daarom uitdrukkelijk verzocht te solliciteren^
Sollicitaties onder vermelding
van het vacaturenummer OND
931 zo spoedig mogelijk te zen
den aan de Directie Ónderwijs
van de gemeente Leiden, Post
bus 9100, 2300 PC Leiden.
'n Kans uit duizenden,
deze ideale linnenkasten.
Schitterende ruimte-
paradijzen in wit.
Royale hang- en legruimtes.
Met 2 of 3 soepel lopende
schuifdeuren. De3-deurs,
naar keus met een levens
grote passpiegel.
krijgt 'm gratis
bezorgd. Plaatsen en afstellen
kunnen onze eigen vakmen
sen doen voor 'n geringe
meerprijs.
Bij aankopen vanaf
500,- is gespreide betaling
mogelijk via Euro(betaal-)
chèques of Girobetaalkaarten.
2 deursuitvoering
120 x 200 x 66 cm 5*$- 399.-
3 deursuitvoering
180x200x66 cm 749,499.-
3 deurs met middendeur-
spiegel
10 0 JAAR
ALTIJD IETS NIEUWS ONDER DE ZON
