'Lagere ambtenaren slachtoffer afslanking'
Nederlands drugsbeleid blijft omstreden
Interview
AbvaKabo-faestuurder Cornelisse begeleidt reorganisatie Verkeer en Waterstaat
Korthals Altes kan ondanks succes in buitenland geen begrip kweken
Nederlandse verontwaardiging over audiëntie Waldheim
PAGINA 2
WOENSDAG 24 JUNI 1987
DEN HAAG - In een betoog dat
gaandeweg het karakter krijgt van
een requisitoir velt AbvaKabo-be
stuurder Ruud Cornelisse het von
nis over de afslankingsoperatie bij
de rijksoverheid. "Het is geen goed
doordachte operatie, niet getoetst
aan de werkelijkheid, de mogelijk
heden en de onmogelijkheden. De
politiek zadelt de lagere onderde
len op met de armoede van haar ei
gen gebrekkige besluitvorming".
En, even onbarmhartig: "Er is
nauwelijks nagedacht over de ge
volgen voor de mensen op de
werkvloer. En die zijn niet mals. Er
komt een verzwaring van de werk
druk. Men moet rekening houden
met de aantasting van de werkom
standigheden. De rechtspositie
van de mensen komt onder druk.
Ze gaan elkaar tijdens het werk be
loeren. Er komen onherroepelijk
spanningen in de gezinnen van de
betrokken ambtenaren. En dat al
les leidt even onherroepelijk tot
minder motivatie".
door
Peter van Nuijsenburg
Verleden week presenteerde mi
nister Van Dijk (binnenlandse za
ken) zijn lang verwachte definitie
ve plan om 26.000 banen bij de
overheid te schrappen. Twee kilo
papier vol cijfers en plannen om de
burger 'een kleinere, maar betere'
overheid te schenken. Met 'minder
bureaucratie' en meer 'dienstverle
ning'. Maar, zeggen kenners van de
Haagse praktijk, vooral om een be
zuiniging van een dik miljard bin
nen te slepen.
Geen wonder dat de scepsis over
de haalbaarheid van deze vrome
doelstelling overheerst. Niet in de
laatste plaats bij mensen als Corne
lisse die, anders dan de hoog ge
plaatste 'besluitvormers', aan den
lijve worden geconfronteerd met
de consequenties. Cornelisse bege
leidt de afslanking op de departe
menten Verkeer en Waterstaat en
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Or
dening en Milieu (VROM). Daar
moeten respectievelijk 3500 en
1050 banen verdwijnen. De erva
ringen met de vorige afslankings
operatie, waarbij de rijksoverheid
2 procent kleiner moest worden,
stemmen hem bepaald somber.
Cornelisse: "De vorige operatie
heeft dan wel niet geleid tot ge
dwongen ontslagen, maar er werd
niet aangeven hoe de extra werk
druk moest worden opgevangen.
Het aantal overuren is behoorlijk
toegenomen en er moesten steeds
meer uitzendkrachten worden in
gehuurd. Op die punten wordt de
begroting van Verkeer en Water
staat nu dan ook overschreden.
Want de werkdruk is het zelfde ge
bleven of zwaarder geworden.
Vooral voor de mensen die bij de
uitvoerende diensten werken".
Kantonniers
'Laat ik een voorbeeld geven.
Om het file-probleem te bestrijden,
heeft minister Smit-Kroes besloten
dat werkzaamheden aan het we
gennet voornamelijk 's avonds uit
gevoerd moeten worden. Dat wil
zeggen dat de opzichters, de kan
tonniers, die bijvoorbeeld de weg-
afzettingen plaatsen, niet alleen
overdag, maar ook 's avonds aan de
slag moeten. Als de aannemer met
zijn mannen om vier uur 's nachts
inrukt, moeten die wegafzettingen
weer weggehaald worden. Daar
draait de kantonnier ook weer voor
op. Want als gevolg van de bezuini
gingen is er tegenwoordig meerstal
maar een kantonnier per rayon.
Een typisch voorbeeld hoe dienst
verlening en werkomstandigheden
niet op elkaar worden afgestemd".
„Dat geldt vooral voor mensen
die het vuile werk moeten opknap
pen, bij de kadasters, bij Rijkswa
terstaat. Er wordt bij de afslanking
te veel gekeken naar de ambtena
ren op de departementen die niet
met dergelijke werkomstandighe
den te maken hebben. De top op de
ministeries houdt te weinig reke
ning met de praktijk. En het wordt
er niet beter op doordat een goed
personeelsbeleid ontbreekt".
"Het bedrijfsleven investeert in
een reorganisatie. Er wordt extra
geld uitgetrokken om de plannen
voor het personeel verteerbaar te
maken. Voor scholing, het aantrek
ken van extra-krachten. Maar dat
doet de overheid niet. Die inves
teert niet, die maakt de plannen
niet acceptabel. Er is nauwelijks
geld voor scholing. Ja, rommelen
binnen de begroting mag. Nou. er
wordt wat gerommeld"
Adviseur
'De mensen in de lagere regionen
leven het meest in angst. Een amb
tenaar wiens baan wordt ge
schrapt, wordt 'verplaatsingskan
didaat'. Binnen een jaar moet wor
den bekeken waar hij komt te zit
ten. Dat betekent soms, dat hij een
jaar thuis zit en dan nog te horen
krijgt, dat hij ontslagen wordt. Als
zo'n ambtenaar ziet wat er met zijn
bazen gebeurt..! Hoofdingenieurs
van Rijkswaterstaat worden advi
seurs van de departementstop. Op
Verkeer en Waterstaat lopen vijf,
zes van deze mensen rond. Alsof er
voor hen allemaal wat te adviseren
valt. Maar voor de lagere ambte
naar wordt geen uitzonderingspo
sitie verzonnen. Een kantonnier
kan moeilijk adviseur worden".
"De ambtenaren uit het midden
kader kunnen makkelijker weg.
Daar is het verloop ook groter.
Maar de kansen voor de lagere
echelons om elders aan de slag te
komen, zijn veel kleiner. Ze zijn
meestal minder goed geschoold.
En daar wordt ook nog te weinig
geld voor uitgetrokken".
(foloGPD)
dwijnen. Je moet ook doordacht
aangeven welke taken de overheid
moet blijven uitvoeren en welke
kunnen verdwijnen. Dat is te wei
nig gebeurd".
En, bij wijze van slotakoord: "Ik
heb er een hard hoofd in of deze
plannen uitgevoerd kunnen wor
den. Puur theoretisch zou het moe
ten kunnen. Maar dan moet je wel
uitgaan van veronderstellingen,
die op papier al nauwelijks, maar
in de praktijk echt niet zullen klop-
"Er onstaat een sfeer van intimi
datie. 'Wat gebeurt er als ik mijn
mond open doe'. Angst voor een
slechte beoordeling. Ze zijn bang
om op de schopstoel te komen. Er
treedt demotivatie op. Het ziekte
verzuim neemt toe, vooral in de
continu-diensten. Inderdaad, naast
de ongelijkheid in behandeling
tussen ambtenaren en bedrijfsle
ven ontstaat er een nieuwe onge
lijkheid. Nu tussen ambtenaren
onderling".
Chaos
'Deze voorstellen werken chaos
in de hand. De middenkaders gaan
Cornelisse:Deze plannen kun je al nauwelijks in theorie uitvoeren, laat
hun eigen toko verdedigen. Rijks
waterstaat heeft bijvoorbeeld geen
idee welke taken ze nu wel of niet
wil afstoten. In Noord-Holland
zegt men: dit kan wel weg, terwijl
men diezelfde taak in bijvoorbeeld
Noord-Brabant juist wil houden.
Er vindt geen afstemming plaats.
En dus komt er geen eensluidend
pakket".
"De kneep is: de politiek weet
niet hoe ambtenaar beter kan
werken. Als een minister door de
kamer op de huid wordt gezeten,
krijgen zijn/haar problemen van de
departementstop voorrang. Hij/zij
zit eigenlijk in een ivoren toren. Er
wordt iets bepaald, maar over de
consequenties wordt onvoldoende
nagedacht".
"Hoe de rijksoverheid efficiënter
kan werken? Ik denk dat de over
heid te lange lijnen in de besluit
vorming heeft. De plannen gaan
via een omslachtige bureaucrati
sche weg. Dat moet korter, dus
staan in de praktijk'.
goedkoper kunnen. Dat belijdt
men ook wel met de mond, maar
de parafencultuur blijft. Afdeling
A moet wachten op het krabbeltje
van afdeling B, voor men verder
kan. Maar afdeling B is weer afhan
kelijk van de paraaf van afdeling C.
En zo kunnen we nog een tijdje
doorgaan".
"Minder bureaucratie en een be
tere dienstverlening krijg je niet al
leen door het vaststellen van het
percentage banen dat moet ver
Heroineverslaaf den nemen ee,
kies en hun aantal neemt niet r
in de ons omringende landen,
echter bepaald niet.
i shot. Nederland telt ongeveer 15.000 jun-
teer toe. Een heel wat beter resultaat dan
Aanslaan doet de Nederlandse aanpak
(archieffoto ANP)
DEN HAAG - De groeiende in
ternationale belangstelling voor de
manier waarop ons land het drugs
probleem aanpakt, moet minister
Korthals Altes (justitie) parten
hebben gespeeld. Tijdens het VN-
congres in Wenen constateerde de
bewindsman vorige week een toe
nemend begrip voor de Nederland
se aanpak. Maar zijn verzoek om
het succes van dat beleid op te ne
men in het eindrapport, werd niet
gehonoreerd. Groeiende interesse
staat nu eenmaal niet gelijk aan
groeiende waardering. En daar had
de minister zich op verkeken.
Al jarenlang voert Nederland een
beleid dat het drugsprobleem be
nadert vanuit het oogpunt van
volksgezondheid. Dat betekent
een soepele houding jegens het ge
bruik van softdrugs. De verkoop
van bijvoorbeeld hasj wordt ge
doogd en de gebruikers worden
ongemoeid gelaten. Het gevaar van
softdrugs voor de volksgezondheid
niet groter dan dat van
alcohol en tabak. Daarentegen
wordt wel streng opgetreden tegen
de verkoop en het gebruik van
harddrugs, zoals heroïne en cocaï-
De Nederlandse aanpak staat
haaks op die van de meeste andere
landen. Daar wordt de drugspro
blematiek beschouwd vanuit justi
tieel oogpunt. En dat houdt in dat
iedere dealer of gebruiker de wet
overtreedt en dus het risico loopt
te worden veroordeeld tot zware
straffen. Onderscheid tussen hard
en softdrugs wordt niet gemaakt.
Dat is volgens die landen de enig
juiste aanpak om het drugspro
bleem voorgoed de wereld uit te
helpen.
Terugtocht -
Niettemin betoogde minister
Korthals Altes in Wenen dat de Ne
derlandse benadering zijn vruch
ten begint af te werpen. De resulta
ten liegen er niet om: in tegenstel
ling tot andere westerse landen
blijft het aantal heroïnegebruikers
in Nederland (circa 15.000) stabiel
of neemt zelfs af. En nog geen twee
procent van alle aids-patiënten in
ons land is besmet geraakt via een
heroinespuit, terwijl dat percenta
ge in bijvoorbeeld de Verenigde
Staten op 17 ligt.
Het gebruik van softdrugs door
jongeren j.s op de terugtocht.
Slechts 2,5 procent van de jonge
ren tot 19 jaar is gebruiker. Het
snuiven van cocaïne neemt welis
waar toe, maar zeker niet drama
tisch. En het gebruik van het mid
del crack is in Nederland een zeld
zaamheid. Ook boekt ons land
steeds meer successen in het op
sporen van harddrugs. In 1986
werd volgens cijfers van de Centra
le Recherche Informatiedienst
(CRI) 565 kilo heroïne in beslag ge
nomen tegenover 331 kilo in 19*85.
Ook werd vorig jaar de hand ge
legd op 201 kilo cocaïne tegen 125
kilo in 1985.
Waarom dan toch die weerzin
van het buitenland jegens de Ne
derlandse aanpak? Op de eerste
plaats geven de cijfers van de in be
slag genomen goederen een eenzij
dig beeld van actief en succesvol
opsporen van illegale drugs. Maar
ze geven geen enkele indicatie van
de hoeveelheid drugs, die niet
wordt opgespoord. Volgens de CRI
is Nederland nog altijd een belang
rijke doorvoerhaven voor Europa,
de VS en Canada. En helaas heb
ben de Chinezen hun heroverde
positie op de Nederlandse drugs
markt in 1986 kunnen handhaven.
Slechte naam
Een andere, niet te verwaarlozen
oorzaak van de buitenlandse arg
waan is de herinnering aan de ma
nier, waarop ons land aan het eind
van de jaren zeventig het drugspro
bleem meende te moeten bestrij
den. Het stond toen bol van de ex
perimenten voor hulpverlening
aan verslaafden, terwijl de handha
ving van de openbare ojde werd
verwaarloosd. Opvangcentra waar
druggebruik werd getolereerd,
schoten als paddestoelen uit de
grond en hadden een enorme aan
zuigende Werking op verslaafden
uit het buitenland met alle proble
men vandien voor de openbare or
de, zoals overlast voor buurtbewo
ners en stijging van (kleine) crimi
naliteit. Nederland bouwde een
slechte naam op.
Hoewel aan die experimenten in
middels een einde is gemaakt en
strenger wordt opgetreden tegen
het gebruik van harddrugs, is het
vertrouwen van het buitenland in
de Nederlandse aanpak nog niet
hersteld. Dat bleek onder meer tij
dens een internationaal congres in
1985 in Den Haag, toen gemeente
bestuurders uit 400 verschillende
plaatsen bijeenkwamen om erva
ringen uit te wisselen over bestrij
ding van drugs en hulpverlening
aan verslaafden. De toenmalige
staatssecretaris van WVC Van der
Reijden, shockeerde de
gen met zijn stelling dat de drug
problemen sterk worden overtrok
ken. "Het is geen specifiek pro
bleem, waarvoor gespecialiseerde
voorzieningen nodig zijn. Het ge
bruik van drugs is een onderdeel
van de samenleving geworden.
Verslaafden moeten als normale
mensen worden beschouwd, aan
wie we normale eisen kunnen stel
len en wie we normale kansen
moeten bieden", aldus Van der
Reijden.
De twijfel in het buitenland over
een 'terugkeer-ten-goede' wordt
ook gestaag gevoed door de in ons
land her en der opwellende behoef
te aan nieuwe experimenten. Dis
cussies over het al dan niet tolere
ren van verdovende middelen blij
ven de Nederlandse samenleving
bezighouden. Het door Amster
dam geopperde, maar door de
Tweede Kamer verworpen plan
om gratis heroïe te verstrekken aan
verslaafden, het teruggedraaide
besluit van het gemeentebestuur
van Enschede om de verkoop van
softdrugs in het jongerencentrum
De Kokeijuffer te legaliseren: het
zijn slechts enkele voorbeelden
van de voortdurende buitenlandse
ongerustheid, die ondanks het suc
ces van de Nederlandse aanpak
blijkbaar niet kan worden wegge-
"Alleen als na afloop duide
lijk wordt wat Waldheim en de
paus hebben besproken, kan
worden voorkomen dat men het
bezoek uitlegt als een rehabilita
tie van het Oostenrijkse staats
hoofd". "De kerk", zei dr. M.
Poorthuis, secretaris van de Ka
tholieke Raad voor Israël, "is al
tijd zo duidelijk als het gaat over
morele vraagstukken. Dan moet
ze dat ook nu zijn. Als het verle
den van Waldheim en Oostenrijk
niet ter sprake komt, is dat heel
kwalijk".
Er zijn nogal wat Oostenrijkse
rooms-katholieken die in de ont
moeting van Waldheim met de
paus een soort eerherstel voor
hun president rien. Poorthuis:
"Als dat niet de bedoeling is, dan
moet dit duidelijk worden ge
zegd". Hij had liever gezien dat
de paus de audiëntie nog een tijd
had uitgesteld. "De uitnodiging
aan Waldheims voorganger lag er
nog steeds. Daar heeft Waldheim
nu gebruik van gemaakt.
Een verklaring na afloop is niet
helemaal onmogelijk, verwacht
Poorthuis, ook al is wat op een
audiëntie wordt besproken altijd
geheim. "In deze kwestie is er
veel druk op het Vaticaan uit
geoefend. De paus zou Waldheim
bijvoorbeeld tot meer openheid
over zijn verleden kunnen aan
sporen". Poorthuis vergeleek in
zijn reactie de beroering rond dit
bezoek met wat indertijd gebeur
de rond de ontmoeting van de
paus met PLO-leider Arafat.
"Toen is er na afloop ook een ver
klaring naar buiten gebracht".
'Hachelijke zaak'
Overigens noemde Poorthuis
het een 'hachelijke zaak' dat een
religieuze organisatie als de
Rooms-Katholieke Kerk een di
plomatieke dienst heeft. "Alleen
door openheid van zaken kun je
zoiets integer houden".
De secretaris van de Katholie
ke Raad voor Israël erkende, dat
dergelijke incidenten het contact
tussen rooms-katholieken en jo
den niet ten goede komen. "Je
ziet het in de Verenigde Staten
Daar willen de joden de paus tij
dens zijn komende bezoek aan
dit land niet ontmoeten. Het ver
trouwen dat langzaam aan het
groeien is wordt op deze manier
wel geschokt".
In een officiële verklaring zegt
de raad verontwaardigd te zijn
over het bezoek. "Wij willen niet
treden in de vraag of Waldheim
zich in de Tweede Wereldoorlog
aan misdrijven tegen de mens
heid heeft schuldig gemaakt. In
ieder geval moet worden vastge
steld dat de Oostenrijkse presi
dent over zijn oorlogsverleden
onwaarheid heeft gesproken, en
dat alleen al daarom rond zijn
persoon zoveel rumoer is ont
staan dat een officiële ontvangst
door de paus op dit ogenblik
moet worden afgekeurd".
Bar over 'Mariajaar'
In het bisdom Rotterdam
zijn geen manifestaties in het ka
der van het Mariajaar te ver
wachten. Het lijkt bisschop Bar
"dat het daarvoor de tijd niet is".
"Wel hoopt hij dat in parochies en
kapellen (ziekenhuizen, tehuizen
voor ouderen, scholen, kloosters
en religieuze huizen) het Maria
jaar van harte zal worden gevierd
en beleefd 'op een eigen aange
paste wijze'.
"Ik kan mij niet goed voorstel
len dat er iemand is die zou in
stemmen met de door mij ge
hoorde uitspraak dat dit soort
dingen nu voorbij is", schrijft
bisschop Bar in een brief aan al
len die in zijn bisdom werken in
de pastoraal. "Immers, Maria zelf
is heel duidelijk altijd bij ons
-door haar voorbeeld en haar
voorspraak. Wij zijn allen aan
haar toevertrouwd, en daarom
gaan wij tot haar in onze nood en
in onze vreugde".
Naar Polen. Kardinaal Simo-
nis reist morgen naar Polen,
waar hij tot 2 juli een bezoek
brengt. Een 'oriënterend bezoek'
op uitnodiging van bisschop
Nossol van Opole. Simonis zal
ook de primaat van Polen, kardi
naal Glemp, en de aartsbisschop
van Krakow, kardinaal Machars-
ki, ontmoeten.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Sint Anthoniepolder (ZH) A.
Vlietstra, wonende te Voorburg;
aangenomen naar Winterswijk
H. Altelaar Appingedam, naar
Heerde (deelwerk) kandidaat J.
Kool Soest; bedankt voor Buren
kandidaat P. W. van der Steeg
Groenekan, voor Rouveen E. M.
Bakker Nijkerk.
Toegelaten tot de evangeliebe
diening: mevrouw N. E. van dei
Horst-Kattenberg Sint
Jansklooster, mevrouw A. 1. Ro-
zema Houten en J. G. Zomer
Leersum. Toegelaten tot de
evangeliebediening en beroep
baar gesteld: P. Lootsma Am
sterdam, mevrouw H. Honderd-
Denijs Haarlem, mevrouw I. C.
van der Ree Hoogeveen, D. van
der Streek Oldebroek, J. F. van
Tanghé Waalwijk, mevrouw T.
H. M. Allewijn Amsterdam, me
vrouw S. K. Hoogendijk Amster
dam, M. G. Wagenvoorde Am
sterdam, J. van Beek Sprang-Ca-
pelle, W. P. F. Fiegen Leiden,
mevrouw J. D. Kaper Nuenen,.
mevrouw M. E. Lubbers-van der
Sommen Bilthoven.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Rotterdam-Zuid
(Katendrecht) voor missionair
werk in oude stadswijken E. J.
Veldman Rotterdam-Lombardij-
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Leusden
J. H. Ulehake Zoetermeer.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: beroepen te Baarn J. D.
Smit Maastricht.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Aalst A. Bac Bode
graven.
Nederlandse Protestanten
bond: aangenomen de benoe
ming tot voorganger van de afde
ling De Bilt-Bilthoven M. E.
Boersma, hervormd predikant te
Barendrecht.
Censuur. De Poolse autori
teiten hebben gisteren scherpe
censuur toegepast op een verkla
ring van de Poolse bisschoppen,
waarin dezen het pleidooi van de
paus voor meer politieke vrijheid
en respect voor de mensenrech
ten ondersteunen. De bisschop
pen hadden het afgelopen week
einde de reis van de paus naar
hun land besproken. Na afloop
gaven zij een verklaring uit.
Alle verwijzingen naar de idea
len van de verboden vakbewe
ging Solidariteit, waar de paus
het in zijn preken en toespraken
herhaaldelijk over had, waren
weggelaten uit de versie van het
officiële persbureau en de rege
ringsgezinde kranten. Eén op
merking die door de schaar van
de censor werd getroffen was de
oproep van de paus dat het een
recht is van alle mensen om deel
te nemen aan het politieke pro
ces. Hiertoe behoort, volgens de
paus, ook het recht op loyale op
positie.
Brief. De Rooms-Katholieke
Kerk in Litouwen kreeg van de
paus een 'apostolische brief ter
gelegenheid van de viering van
600 jaar christendom in dat land.
Daarin roept hij de bisschoppen
op 'de heilige en onaantastbare
schat van de menselijke en
christelijke waarden' te bewaren.
Tot die schat rekent de paus de
vrijheid van geweten, de waar
digheid van de menselijke per
soon, de erfenis van de voorvade
ren, de culturele traditie en de ze
delijke kracht van deze waarden
"waarin de hoop voor de toe
komst gelegen is".
