'Het wordt een hete zomer' Dissidente theologe uit ambt gezet 'Nederland wil gewoon teveel van de overheid' Ik bewaak het belang van de belastingbetaler 'Ik heb op de meeste punten gelijk gekregen Interview I— 1ÜS Ontspannen Ruding aan vooravond nieuwe bezuinigingsdiscussie 'De staat geeft nog steeds elk jaar meer uit' PAGINA 2 MAANDAG 22 JUNI 1! door Hans Laroes en Hans Goessen De minister van financiën lijkt meer en meer in een geïsoleerde positie verzeild: Ruding tegen de rest. "Ik heb het regeerakkoord in de hand, ik kan niet zeggen dat dat stuk op iedere bladzij even helder is, maar deze afspraak is glashel der. Het is ook economisch zeer verantwoord. Want als er hier een overschrijding is die tegelijk een kamer verder wordt gecompen seerd, is dat vervelend voor die me neer die daar zit, maar per saldo heefl dat geen nadelig effect, ma cro-economisch gemeten. Ik heb dus sterke argumenten in handen en krijg daar ook steun in". "Ik ben niet een soort kaas schaaf. Wij van Financiën willen kijken naar de oorzaken van het kwaad, in de zin van uitgaven. Als men bepaalde dingen wil uitslui ten, zeg ik: dat kan. Ik vraag me dan wel af of allerlei dingen die in het verleden heilig zijn verklaard, ook heilig moeten blijven, vooral nu je intussen nieuwe heiligen hebt gecreëerd. Is het nog redelijk om als je terecht priorireit geeft aan werk, ook nog prioriteit te ge ven aan inkomen? Je mag natuur lijk niet op alle fronten alles dicht timmeren. Weet je wat er gebeurt al de overheidsuitgaven ook totaal blijven stijgen? Dan krijg je uitein delijk - dat kan niet anders - belas tingverhoging". Ruding wenst daar een halszaak van te maken: "Dat willen de men sen niet. Terecht. Dat hebben ze al genoeg gezien. En ik zie het als een van mijn taken om dat met name te voorkomen". ESSEN (KNA/AP) - Bisschop Hengsbach van Essen heeft de hoogleraar theologie Uta Ranke- Heinemann definitief de kerke lijke leeropdracht aan de rk-fa- culteit van de universiteit van Essen ontnomen. Dit heeft hij schriftelijk medegedeeld aan de minister van onderwijs van de deelstaat Noordrijnland-Westfa- len, Anke Brunn. De theologe werd een onortho doxe visie op het rooms-katholi- cisme verweten. Ranke-Heine- mann (dochter van de voormali ge sociaal-democratische van de Bondsrepubliek, Gustav Heine- mann) heeft bij herhaling vraag tekens gezet bij de traditioneel katholieke opvattingen over de Maagd Maria. Ondanks een zorgvuldige beoordeling van de zaak en een zeer tegemoet komende houding van de kant van de bisschop was deze stap onvermijdelijk gewor den, aldus een communiqué van het bisdom. De maatregel was nodig ter bescherming van het rooms-katholieke geloof en in het bijzonder van het geloofsge heim over de allerzaligste maagd en moeder Gods Maria. Hervormde kerk wil meer duidelijkheid over homosek sualiteit. De Nederlandse Her vormde Kerk moet zich „met voortvarendheid" verder bezin nen op homoseksualiteit en de de ambtenaren: het kabinet was 'per definitie' niet unaniem op dit punt. En hij wil geen enkel misver stand wekken: méér is volstrekt ondenkbaar. "Ja zeker. Het is een maximale concessie". Ruding had nog geen rekening willen houden met de 795 miljoen. Het is niet de enige tegenvaller waarmee hij z'n collega's zal con fronteren. Al eerder maakte hij duidelijk dat er zo'n twee miljard extra dient te worden bezuinigd. Dat is inclusief de nog openstaan de posten waarvoor het kabinet in dit begrotingsjaar nog geen oplos singen wilde bedenken. En er zijn bijvoorbeeld nieuwe overschrij dingen bij onderwijs: 'enige hon derden miljoenen'. Dat zit hem in de toenemende personeelslasten. Het uitblijven van een Europees landbouwakkoord komt Neder land ook duur te staan: een half miljard ongeveer aan extra af drachten. Spijt Vorig jaar, bij de vorming van het tweede kabinet-Lubbers, was Ruding somberder dan welke an dere minister ook over de groei van de Nederlandse economie en de daarmee samenhangende financië le huishouding van het rijk. Hij wenste van meet af aan meer te be zuinigen dan zelfs de WD voor haar rekening dorst te nemen. Toch ging hij uiteindelijk achter de afspraken in het regeerakkoord staan. Hij heeft daar geen spijt van, zegt hij. "Nee. Ik heb me er bij neergelegd. Per definitie. Anders zou ik hier niet zitten. Ik heb me er bij neergelegd, omdat ik vond dat het binnen de grenzen van het re delijke was. Met een aantal kriti sche kanttekeningen viel er voor mij mee te werken. Als 't een aantal bijbelse beoordeling daarvan, zo dat er binnen de kerk daarover „meer klaarheid" komt. Dit heeft de synode vrijdagmiddag met grote meerderheid uitgesproken naar aanleiding van de uitspraak van de generale commissie voor het opzicht dat een hervormde kerkeraad het recht heeft samen wonende homoseksuelen uit te sluiten van het avondmaal. Het voorstel van het moderamen ook de gereformeerden bij de wisse ling te betrekken - „in Samen op Weg-verband" - werd door de sy node met een krappe meerder heid verworpen. Twee samenwonende homo seksuelen van de Scots Church Rotterdam, een gemeente die tot de Nederlands hervormde kerk wordt gerekend, tekenden begin dit jaar bij de generale commis sie beroep aan tegen het besluit van hun kerkeraad hun voor ne gen maanden de toegang tot het avondmaal te ontzeggen. Een be langrijke afweging voor de com missie was dat de hervormde sy node nog geen duidelijke uit spraak heeft gedaan over de in terpretatie van bijbelteksten over homoseksualiteit. toe gelijk heb gekregen. Dat geeft je meer recht om juist nu te spre ken. Ik heb gewaarschuwd. Er is geen nieuwe situatie, waarbij je al le bakens moet verzetten. Nee, je moetje beleid aanpassen, want vo rig jaar heeft men alles te optimis tisch geraamd. Ik was er voor om toen al zwaardere maatregelen te nemen, om op je pootjes terecht te komen. Ik heb dus zeker recht van spreken". Het financieringstekort moet in deze kabinetsperiode terug naar 5,25 procent van het nationaal in komen. Het regeerakoord schrijft een tijdpad voor. In 1988 moet Ru ding op zeven procent uitkomen. -Mag 't een jaartje later worden met die 5,25 procent? "Nee. Dat lijkt me met verstan dig. Tenzij er een ramp gebeurt in 1990 en alle polders plotseling on derlopen. Mijn hoofdmotief is niet een soort boekhouders-koppig heid. Ik bewaak de belangen van de belastingbetaler, ik stuur die blauwe brieven per slot uit, in mil- joenenvoud. En er is de werkloos heid. We hebben in de afgelopen jaren gemerkt dat verbetering van de overheidsfinanciën bijdraagt aan verbetering van de werkgele genheid. Ik vind dat dit beleid in hoofdlijnen structureel het meest sociale beleid is". "Daar hebt u gelijk in. Dat kan botsen op de korte termijn, het valt niet te ontkennen. Maar strijdig zijn beide doelstellingen uiteinde lijk niet. Je moet niet wegvluchten. Anders kom je op een weg die eerst wel even naar beneden leidt, en dat loopt wel makkelijk, maar daarna gaat hij weer omhoog. Je moet niet alleen aan morgenochtend denken. Ik had in 1982 al het idee dat je voor dit beleid acht jaar nodig hebt. Niet korter, maar ook niet langer. Je moet niet plotseling de gebraden haan gaan uithangen". Kon Ruding tot voor kort reke nen op de steun van een vrij vaste club aanhangers, nu lijken er wat barstjes gekomen in hun rotsvaste vertrouwen. Binnen het CDA rom melt het, ook de WD is minder eenzijdig gericht op het financie ringstekort en zelfs in werkgevers- kring worden vraagtekens gezet. Donderdag verklaarde christelijk werkgeversvoorzitter Van Eijke- lenburg dat terugdringing van het tekort tot 7 procent volgend jaar 'onaanvaardbare gevolgen' heeft. „De synode kan niet voor schrijven hoe een gemeente de bijbel moet interpreteren", be klemtoonde dr. R.J. Mooi, dc scheidende secretaris-generaa van de hervormde synode. „Er if vrijheid van uitleg van de bijbel De vraag voor ons is nu: in hoe verre is openlijke homoseksuali teit niet in overeenstemming me de bijbel? Tot nu toe hebben w< daar nog geen duidelijk ant woord op, we zijn ermee bezig Het rapport Verwarring en Her kenning uit 1984 met daarin d< diverse standpunten is het lan< in. Het wachten is op een duide lijke uitspraak van de gemeen ten". Euthanasie Ook met betrekking tot het vraagstuk euthanasie kwam de Nederlandse Hervormde Kerk niet met een duidelijke stand punt, maar slechts met een weer gave van de verschillende visies. Alle hervormde kerkeraden en predikanten kunnen binnenkort het rapport 'Euthanasie en Pas toraat' en een aanvullende nota tegemoet zien. -Een tegenvaller, die steunpilaar minder? "Nou, steunpilaar...dat gold al leen zolang het de heren uitkwam. Ze behartigen hun belangen na tuurlijk, die werkgevers. Nog maals, wat betreft de begroting gaat het om compenseren van overschrijdingen en het is klets om te zeggen dat de economie daar na deel van heeft. En als ze terecht steeds om lastenverlichting vragen dan zeg ik: vrind, hoe kan dat nou, als je me daarvoor niet eerst de ruimte geeft?" Ruding erkent wel dat een zeke re bezuinigingsmoeheid waar neembaar is. Maar, hij raakt niet moe het te herhalen, de aanname is verkeerd. "De uitgaven stijgen elk jaar nog steeds. Het gaat om min der meer. We zijn er nog niet dat ik werkelijk m'n zin heb en de over heidsuitgaven dalen. Pas dan is er iets groots verricht". "Neem bijvoorbeeld de huursub sidie, dat spreekt de mensen aan. Als u een steekproef zou nemen onder uw lezers zal bliiken dat een Pax Christi pleit voor er kenning Israel. Zeker tegen de achtergrond van de christelijke verantwoordelijkheid jegens de vervolgingen en discriminatie van joden hecht Pax Christi er aan te verklaren dat de erken ning en veiligheid van de staat Israel binnen internationaal er kende grenzen voorwaarde is voor een oplossing van het con flict in het Midden-Oosten. Dit staat in een verklaring die het landelijk bestuur van Pax Christi Nederland heeft gepubli ceerd. Het is voor het eerst dat Pax Christi zich zo onomwonden voor erkenning van de staat Is rael uitspreekt. ICTO bereid tot samenwer king met IKV. Een bestuurlijke werkgroep van het ICTO (Inter kerkelijk overleg tweezijdige ontwapening) sluit ondanks fun damentele verschillen samen werking met het IKV en Pax Christi op het gebied van de mensenrechten niet uit. De basis van de samenwerking moet de Praagse oproep van de Helsinki- akkoorden zijn, die is onderte kend door vertegenwoordigers meerderheid meent dat er daaraan minder wordt uitgegeven, terwijl de totale uitgaven elk jaar nog stij gen. Dat geldt voor nog tal van pos ten, de worst wordt nog steeds dik ker. Die stijgers, daar zitten een paar heilige koeien bij - Defensie en Ontwikkelingssamenwerking - en de nog steeds toenemende ren telasten. Dat is ook een hoofdpunt, hoewel de beheersbaarheid is toe genomen - daar ben ik ook redelijk trots op". -Gaat U met die twee heilige koeien naar het abattoir? van onafhankelijk vicucogroe- pen in Oost-Europa en van vre desbewegingen in het Westen. Boesak domineert slotmani festatie Kirchentag. De Zuid- afrikaanse theoloog Allan Boe sak heeft in Frankfort de slotma nifestatie van Kirchentag 1987 aangegrepen om een hartstoch telijk pleidooi te houden voor een nieuwe wereld. De president van de Wereldbond van Her vormde en Gereformeerde Ker ken zei onder meer: „Het nieuwe Jeruzalem is geen fata morgana en zal ook niet tot Sint Juttemis op zich laten wachten, maar het zal ontstaan uit de as van wat nu Pretoria wordt genoemd". Ver der zei Boesak, die uit protest te gen de apartheid een gele hals doek droeg: „Een wereld waarin kleine kinderen sterven omdat ze een mengsel van krantepapier en etensresten moeten eten, zo als in de kampen voor zwarte Zuidafrikanen geschiedt, zo'n wereld is geen tehuis voor de God van de exodus, van de pro feten en van Jezus van Nazareth. Er moet een nieuwe wereld ko men". Nederlandse Hervormde "Je hoeft ze niet meteen te slach ten, minder heilig maken kan ook. Bezuinigingen op Ontwikkelings samenwerking en Defensie komen onvermijdelijk ter sprake. De si tuatie is dermate ernstig nu, niet aan de ontvangstenkant Zoals twee jaar geleden, maar bij de uitgaven, datje daar wat aan moet doen". Woningbouw Maar Ruding blijft zichzelf trouw door eerst de begrotingsposten aan te pakken die de problemen ver oorzaken. Hij noemt als voorbeeld de rente-inkomsten die hij mis loopt hu woningbouwverenigin gen vervroegd leningen bij het rijk aflossen. Een snelle rekensom leert hem dat hij daardoor 500 tot 600 miljoen tekort komt. Per jaar. "Dat komt bij de woningbouw corporaties terecht. Ik vraag me oprecht af of wij dan nog evenveel objectsubsidies moeten blijven ge ven. Als ik dat doe en die subsidies laat lopen, moet ik het ergens an ders zien binnen te halen, bij Justi tie of Volksgezondheid". De term subsidie is gevallen, het Kerk. Beroepen te Stavenisse: H. Born, kandidaat te Dordrecht. Aangenomen naar Urk, deelge meente De Bron: A. W. van der Plas te Bergambacht. Bedankt voor Hoogeveen: H. F. Klok te Rijssen; bedankt voor Eemnes- Buiten: K. van Meijeren te Oolt- gensplaat; bedankt voor Streef kerk: P. Kolijn te Krimpen aan den IJssel. Gereformeerde Kerken. Be roepen te Zandvoort, part-time, drs. L. den Hartog, kandidaat te IJsselmuiden die dit beroep heeft aangenomen. Beroepbaar stelling: drs. L. den Hartog, Leo Pasteurlaan 17, 8271 CV IJssel muiden. Aangenomen naar Apel doorn: drs. P. Wijbenga, studen tenpredikant te Delft. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt. Beroepen te Drachten- Zuidoost: J. Kruidhof te Harden- berg; beroepen te Drachten- Zuidoost als missionair predi kant voor de zendingsarbeid in Mamelodi (Z.-Afrika): A. J. van Zuylekom te Franeker-Sexbie- rum; beroepen te Drachten- Noord: P. Groenenberg te Amersfoort-West. Aangenomen naar Nieuwegein: drs. H. Sj. Wiersma, kandidaat te Rijswijk die bedankte voor Appingedam, voor Beilen in combinatie met Hooghalen, voor Bodegraven- Woerden, voor Brouwershaven, thema voor de komende jaren aangegeven. Bij de presentatie v zijn laatste miljoenennota sprak minister van een ddor overheij subsidies verwende samenlevii „met roofdierachtige trekkei Zijn ambtenaren trekken nu 1 land in om de geesten rijp te n ken voor drastische verander gen. 1 Verwachting "Het typische van de Nederlan se samenleving is dat men zovr verwacht van de staat. Er mos wel eisen worden gesteld, begri me goed, ik ben geen klassiek-lilj raai. Maar we zijn te ver doorj, schoten. Ook het CDA heeft boh op zijn hoofd. Wanneer men ej probleem constateert kijkt men Nederland onmiddellijk naar i overheid. Tot en met het sportve waar de mollen tegen de verwac ting in doorheen zijn gelopen. I overheid moet dat oplossen, plaats van dat men zelf de hand' uit de mouwen steekt. Ik weet o« wel dat niet alles met vrijwillige kan, maar er kan wel een helebo meer. Dat was vroeger ook zo en elders nog zo". Het wordt een hard gevecht, dl ze zomer. Ruding voelt zich ster en wil niet weten van een isolj ment. "Maar als U vraagt - gee het gedonder, wordt het een hei zomer, dan zeg ik: natuurlijk, dat, onvermijdelijk". -Gaan uw gedachten wel eens u naar voorganger Andriessen die i 1980 opstapte toen zijn collega's i zijn ogen onvoldoende bezuinig den? "Dat was in februari 1980. Ik be toen gevraagd als opvolger, daa om weet ik dat nog zo goed. Ma? de situatie was toen anders, ee! paar dingen zijn volstrekt onvergi lijkbaar. De samenleving keek hei anders tegen bezuinigingen aai Dat speelde ook in het kabinet, i de Kamer, in mijn eigen partij, di zelfde als die van Andriessen. I denk ook dat de persoonlijke ve houdingen in het kabinet toen hei wat minder waren. Er speelde toen ook partijpolitieke spannii gen mee, vooral in het optrede van de WD. Hoe dat nu is, moi nog blijken. Ik trek die parallel di niet. Maar het is onvermijdelij] wie er ook minister van financië is, je hebt het altijd vreselijk moe lijk. Voortdurend wordt er gek; keld in de kippenren". - Als het vorig jaar gegaan wo zoals U had gehoopt, dan had U n bij het Internationaal Monetaii Fonds in Washington gezeten. Ve: wacht U nog zo'n international carrièrekans? "Dat weet je niet. Dat koint or verwacht. De wereld is groter da Nederland en de wereld is grott dan het IMF. Zelfs het IMF is nit uitgesloten, alle functies hebbe hun termijnen. De deur is voor m nog niet defintief gesloten. Wat dc betreft is er natuurlijk een aardig parallel in mijn leven. Ik zat bij h« IMF toen ik werd gevraagd Anc riessen op te volgen. Ik zei nee e heb nooit spijt gehad - God behor de mij voor die situatie. Andere dachten dat ik die kans niet mee zóu. krijgen. En zie, nog geen twe( eneenhalf jaar later zat ik hier.Dei ren die dicht zitten kunnen wee open gaan". - U heeft zich dus nog niet ve\ zoend met een verdere politiek "Nee, Maakt U zich geen zorger dat zal niet mijn hele werkzame 1< ven „duren. Iedereen behoort zij bijdrage te geven als hij gevraag wordt aan het gemeen. Als je dc doet heb je het morele recht na ee tijdje om weer op te stappen. I ben daar zeer ontspannen over". voor Ferwerd-Hallum, voor Grijpskerk in combinatie met Niezijl, voor Lemele-Lemeler- veld, voor Rozenburg, voor Kys- wijk-Pijnacker en voor Zuidwol- de; aangenomen naar Spaken burg-Zuid: G. Zomer Jzn. te Hee renveen die bedankte voor Bun schoten-West. Christelijke Gereformeerde Kerken. Bedankt voor Vlaardin- gen: H. R. H. A. de Boer te Eern- dijk. Gereformeerde Gemeenten. Beroepen te Rotterdam-I Jssel- monde: A. F. Honkoop te Zwijn- drecht; bedankt voor Beekber gen en Klaaswaal: A. Bac te Bo degraven; bedankt voor Gorin- chem: J. de Pater te Krabbendij- ke. DEN HAAG - De minister wekt zowaar een enigszins ontspannen indruk. Volgende maand beginnen de begrotingsbesprekingen in het kabinet, een krachttoer die politiek Den Haag in gespannen afwachting houdt. De gebruikelijke rampenscenario's waarin ministers dreigen met opstappen en de coalitie in gevaar komt, worden hier en daar ontvouwd en vooral gretig naverteld. Maar minister Ruding van financiën, de natuurlijke tegenstrever van elke vakminister, straalt nog immer onwankelbaar zelfvertrouwen uit. Eerst de vertrouwde dreun: "We hebben nog steeds te maken met de puinhopen van de jaren zeventig. Het gaat er nog steeds om te redden wat er te redden valt". Maar er is meer aan de hand. Ruding maakt zich op voor een nieuwe bezuigingsronde, in zijn ogen een inhaaloperatie, Terwijl zijn collega's nog druk doende zijn de extra bezuinigingen bijeen te schrapen die rond Pasen werden afgesproken. Sterker nog, een deel van die miljarden moet deze zomer nog Gesnoeid worden, bovenop de tegenvallers die Ruding nu aankondigt. De twijfel groeit. Minister Brinkman (WVC) stelde onderdelen van het regeerakkoord al ter discussie. Zijn collega De Koning (sociale zaken) bleek twee weken geleden nog niet overtuigd van de noodzaak om opnieuw te bezuinigen. CDA-fractieleider De Vries sluit niet uit dat het regeerakkoord volgend jaar moet worden bijgesteld. En zelfs premier Lubbers leek niet meer zo aan dat akkoord te hechten toen hij vorige week toegaf dat het 'niet het laatste antwoord op iedere omstandigheid' is. bezuinigen op defensie e -Die keuze moet deze zomer ge maakt, belastingverhoging of niet. U zegt: verhoging, daar werk ik niet aan mee? "Ja. Ik praat over 1988, niet over een volgende periode. In theorie kan het wel, maar nu zeg ik dat ik deze oplossing niet wil steunen. Dat lijkt me een tamelijk duidelij ke uitspraak". Failliet Belastingverlaging zit er bij Ru ding evenmin in op dit moment. Dat heeft ook te maken met de 795 miljoen die het kabinet de ambte naren deze week na een uitspraak van de commissie-Albeda heeft ge boden. Niet van harte, maakt Ru ding duidelijk. Hij meent nog steeds dat er geen doorslaggeven de reden is voor een dergelijk bod. "De slechte begrotingssituatie maakt toch dat dit voor ons een flinke extra belasting is. De over heid is in feite een failliete werkge ver, terwijl het personeel meer loon vraagt. Begrijpelijk, mense lijk, maar we hebben het niet". Hij wendt zich rechtstreeks tot de WD, die al in een vroeg sta dium de ambtenaren tegemoet wil de komen: "Degenen die dit steu nen, moeten wel weten dat dit soort extra uitgaven de kans op be lastingverlaging verkleinen. Het ri sico van een belastingverhoging wordt alleen maar vergroot, en dat wil ik nu bestrijden. Dat zou het allerslechtste zijn". Ruding is duidelijk over zijn stel- lingname in de ministerraad over graden verder was gegaan, had ik gezegd - dan maar niet. Zonder ru zie, dat wel, maar dan moet een an der het maar uitzoeken die het ken nelijk wel aanvaardbaar acht. "Ik heb altijd nogal krachtig ge zegd: Mensen, pas op, dat regeer akkoord heeft een aantal veronder stellingen op cruciale punten die vermoedelijk te optimistisch zijn. Nu zeg ik met droefenis, en niet met vreugde, want ik heb er geen fluit aan om op dit punt te winnen, dat ik op de meeste punten tot nu -Op de korte termijn botst de werkgelegenheidsdoelstelling met die voor het financieringstekort.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2