'Romeo en Julia'als nachtkaars uit
Oude muziek kant en klaar
Vertraging in bouw 'Toren'
Herdenking De Mérode
KUNST IN DE POLDER
MAANDAG 22 JUNI 1987
UITHUIZERMEEDEN (ANP) - De
belangrijkste protestantse dichter
van ons land in de periode tussen
de beide wereldoorlogen, Willem
de Mérode, werd honderd jaar ge
leden geboren. Dit feit wordt aan
gegrepen om hem op zijn veijaar-
dag, 2 september om precies te
zijn, te herdenken in Uithuizer-
meeden. In dit dorp was hij van
1907 tot 1924 onderwijzer was en
heeft hij het langst gewoond.
Aan de Lijnbaan in Uithuizer-
meeden wordt een beeldhouw
werk onthuld, in de Gereformeer
de kerk (vrij gemaakt) wordt hij
herdacht en in het Bommelhoes
wordt een expositie geopend die
aan hem is gewijd. Tevens ver
schijnt die dag De Mérodes „Verza
melde Gedichten" en vraagt het li
terair tijdschrift „Woordwerk" aan
dacht voor De Mérode met een spe
ciaal dubbelnummer.
De gemeente Hefshuizen, waar
toe Uithuizermeeden sinds enkele
jaren behoort, gaat dit allemaal or
ganiseren. De tentoonstelling zal
de tweede helft van september in
Groningen te zien zijn en vervol
gens ook in Utrecht, Amsterdam
en Amersfoort.
Willem de Mérode werd als Wil
lem Eduard Keuning in Spijk (Gr.)
geboren, werd onderwijzer en ver
huisde na in 1924 te zijn veroor
deeld wegens pedofilie naar Eer
beek (Gld.). Hij overleed daar 22
mei 1939. Kenmerkend in zijn ge
dichten zijn de krachtige beelden
en grote taalbeheersing. Zijn werk
groeide van neo-romantisch tot za-
kelijk-realistisch. In zijn leven en
werk zijn de homo-erotiek en het
christelijk geloof van groot belang.
Hij werkte ook mee aan protestant
se bladen als „Ons Tijdschrift" en
„Opwaartsche Wegen". In 1983
Brieven Kafka:
ruim 1 miljoen
NEW YÓRK, 19 juni (AP) - De brie
ven van Franz Kafka aan zijn ver
loofde Felice Bauer zijn op een vei
ling van Sotheby in New York voor
een recordbedrag van 650.000 dol
lar (1,3 miljoen gulden) van eige
naar verwisseld.
De 1.600 bladzijden materiaal,
600 brieven en briefkaarten die
Kafka tussen 1912 en 1917 aan
Bauer schreef, werden door een
onbekende gekocht van Kafka's
uitgever, Schocken Books in New
York.
De verkoopprijs was verreweg
de hoogste die ooit voor een verza
meling literaire manuscripten
werd neergeteld. Het vorige record
stond op 412.500 dollar voor een
notitieboek van de dichter Yeats,
dat in 1985 bij Sotheby in Londen
van de hand ging.
verscheen de biografie „De werel
van Willem de Mérode" door Han
Werkman, vorig jaar bekroond m€
de Henriëtte de Beaufortprijs.
Het blijvende herinneringsteke
in Uithuizermeeden is ontworpei
door beeldhouwer Fred Mennens
spitsbogen van Groninger bak
steen waarop een kubus rust me
op de zijvlakken teksten uit he
werk van de dichter.
In de kerk, dezelfde waarin D
Mérode ter kerke ging, spreken di
G. Puchinger, oud-leerling E. Ub
bens en Hans Werkman, decla
meert ds. R.J. Visser gedichten ei
zingt een kamerkoor liederen vai
De Mérode.
Internationaal
Amateurtheater
UTRECHT (ANP) - „Groei! In
een multiculturele samenle
ving" is het motto van het In
ternationaal Amateurtheater
Festival dat van 21 tot 28 augus
tus in Utrecht wordt gehouden.
Achttien toneelgroepen uit
even zoveel landen verzorgen
de voorstellingen op de mani
festatie die voor de achttiende
keer wordt gehouden onder
auspiciën van de Association
Internationale du Théatre
Amateur. Het programma ver
meldt ook een congres, een
symposium, besprekingen, stu
diebijeenkomsten en een spec
taculaire openings- en slot-
avond.
Het is voor het eerst dat het
festival in ons land wordt ge
houden. Het is georganiseerd
door het Nederlands Centrum
voor Amateurtoneele en speelt
zich in hoofdzaak af in de
Utrechtse Stadsschouwburg en
daarnaast in het Akademie-
theater. Aan de deelnemende
theatergroepen is gevraagd het
motto in hun produktie te ver
werken, er van uitgaande dat
de confrontatie tussen uiteen
lopende culturen kan leiden tot
een sterker besef van de eigen
culturele wortels en tot nieuwe
impulsen aan de eigen cultuur.
Bij de opening, waarbij mi
nister Brinkman (cultuur) ook
aan het woord komt, voeren
vijftig dansers een ballet uit dat
Hans van Manen speciaal voor
het festival heeft gemaakt en
waarvoor Keso Dekker het to
neelbeeld heeft ontworpen.
Aan de slotvoorstelling doen al
le groepen mee.
Door de slechte weersomstandigheden is 'De Toren', die door kunstenaar Frans Malschaert op het Amsterdam
se Museumplein wordt gebouwd, pas volgende week klaar (foto Anefo»
AMSTERDAM (GPD) - Nog twee
kubussen en dan is 'De Toren'
klaar. Het slechte weer van de afge
lopen maanden heeft de bouw van
dit enorme theaterproject op het
Museumplein behoorlijk parten
gespeeld. Maar als er zich vanaf he
den geen rampen voordoen, zullen
op 27 juni de eerste voorstellingen
in 'De Toren' worden gegeven.
'De Toren' is een onderneming
van Frans Malschaert, beeldend
kunstenaar en artistiek leider van
Theater Sirkel uit Limburg. Het
project bestaat uit vijftien houten
kubussen met zijden van zes me
ter, die op elkaar worden gesta
peld. De bouw wordt zo veel moge
lijk met de hand gedaan. In de
blokkendoos van 32 meter hoog zal
theater worden gemaakt. Oor
spronkelijk was het de bedoeüng
op 6 juni de eerste voorstellingen
te geven. De kosten van het project
worden op ongeveer een half mil
joen gulden geschat.
Het had een haartje gescheeld of
het Holland Festival had haar bij
drage van 50.000 gulden ingetrok
ken. Het festival vond dat Mal
schaert niet snel genoeg vorderde
met de bouw en dat De Toren nu
als mosterd na de maaltijd zou ko
men; het festival eindigt op 30 juni.
Malschaert is hevig verontwaar
digd over de houding van de festi
val-directie: „Ik sta ver buiten hun
denkwereld. Mij maakt het niet uit
als ik straatarm word van dit pro
ject; dat kunnen zij zich niet voor
stellen. Het is een heel ander type
mensen. Ze hebben ook amper be
langstelling getoond voor de bouw.
Alleen Arthur Sonnen (theaterpro
grammeur van het festival, red.) is
met zijn vrouw wezen kijken".
Malschaert noemt het een won
der dat de bouw nog zo voorspoe
dig verloopt: „Met dit natte weer
ligt de gewone bouw overal stil,
maar wij gaan door. Eigenlijk zou
hier elke dag een rijtje mensen
langs de kant moeten staan te ap-
plaudiseren. Want voor ons is de
bouw tachtig procent van de gehe
le onderneming". De vertraging
wijt hij niet zo zeer aan regen en
storm, maar vooral aan het feit dat
drie weken later dan gepland met
de bouw kon worden begonnen,
omdat de benodigde goedkeuring
niet tijdig afkwam. „In feite liggen
we nog op schema".
De torenbouwers hopen nu toe
stemming te krijgen om tot eind
augustus voorstellingen te geven
in Amsterdam. Op die manier kan
iets van de door de vertraging ver
oorzaakte verliezen worden terug
verdiend, die volgens Malschaert
anderhalve ton bedragen. In De
Toren zullen doorlopende voorstel
lingen worden gegeven, waaraan
zestig spelers deelnemen. Het pu
bliek zal steeds in groepjes van ma
ximaal dertig personen door de ku
bussen worden geleid.
Het oorspronkelijke plan om De
Toren na het afbreken ervan in
Amsterdam weer in Maastricht op
te bouwen is van de baan. Mal
schaert: „Dit is iets watje één keer
per jaar kunt doen. Maastricht
komt volgend jaar aan de beurt".
Van 28 augustus tot en met 6 september in Utrecht
Ballet en Orkest van de Hongaar
se Staatsopëra met 'Romeo en Julia'.
Choreografie: Lészló Seregi; mu
ziek: Sergei Prokofjev. Gezien op 21
juni in het Muziektheater, Amster
dam. Aldaar ook vanavond en mor
gen.
AMSTERDAM - Het is het holst
van de nacht. Maar Julia kan het
in bed niet langer uithouden. Ze
gaat het balkon op en wentelt
zich in opperste verliefdheid rug
gelings op de balustrade heen en
weer. De zorgzame voedster legt
haar een deken om de naakte
schouders en wordt beloond met
een zoen. Eindelijk, daar is Ro
meo. Hij klimt omhoog en als zij
elkaar voor het eerst omhelzen
gebeurt het wonder: het dorps
plein vervaagt en maakt plaats
voor een deken van sterren, het
hele balkon daalt neder tot op
het dorpsplein, waar de twee ge
liefden dansen tot de vogels be
ginnen te zingen.
UTRECHT (GPD) - Het Holland
Festival Oude Muziek Utrecht
wordt dit jaar gehouden van vrij
dag 28 augustus tot en met zondag
6 september. Zoals gebruikelijk is
een groot aantal concerten, waar
voor een kaartje gekocht moet
worden, rondom thema's gegroe
peerd. De festivalproduktie is dit
maal niet in eigen beheer gemaakt
maar kant en klaar in Zweden ge
kocht. De Oude Muziekmarkten in
de beide weekeinden zijn ook weer
present evenals de Open Podium
en Fringe Concerten, die gratis toe
gankelijk zijn en gegeven zullen
worden op diverse officiëje en
vooral ook niet-offlciële locaties.
De duurste toegangskaartjes kos
ten vijfentwintig gulden.
De festivalproduktie is afkom
stig van het barokfestival van Mal-
mö 1986. Een speciaal samenge
stelde groep van jonge musici
brengt zes maal in de Buurkerk
'Die bestandige Argenia', een ope
ra, die in 1680 werd geschreven
door de componist Johan Valentin
Meder. Het oorspronkelijke ver
haal gaat over twee geliefden, wier
landen onderling in oorlog zijn.
Meder maakte het verhaal voor zijn
tijd actueel door het te laten spelen
binnen de wrijving die er toen was
tussen Zweden en Denemarken.
Deze landen hadden ruzie over de
vraag wie er heerser was over Ska-
ne, het uiterste zuiden van Zwe
den. Argenia is prinses van Dene
marken en haar geliefde Lisander
is koning van Zweden. De opera
wordt gebracht in de Buurkerk,
geënsceneerd en wel, compleet
met schermscènes.
De middeleeuwen komen aan
bod met wereldlijke monodie. Dat
wereldlijk wil zeggen niet kerke
lijk en onder monodie moet hier
verstaan worden eenstemmige al
of niet begeleide zang. Hieronder
vallen concerten, die onder meer
worden gegeven door de bas Paul
Hillier en de luitist Stephen
Stubbs met werk van o.a. Bernar
de Ventadorn in het occitaans of
provencaals, door het Parijse En
semble Gilles Binchois, dat voor
beelden uit het Parijse muziekle
ven in de dertiende eeuw zal bren
gen, door The New London Con
sort, door Sequentia Köln en door
de zangeres Esther Lamandier.
Een wel zeer ruim thema is het
begrip madrigaal. Onder dit woord
verstaat men in de loop van de eeu
wen namelijk beslist niet hetzelf
de. Zo is het in de veertiende eeuw
een lied, dat meestal idyllisch van
karakter is en dat een strenge op
bouw heeft: strofen van drie regels
met tweeregelig ritornello aan het
einde, later wordt wordt het alle
maal veel dramatischer en moet de
muziek de inhoud illustreren.
Aldus de balkonscène in de
'Romeo en Julia' van het Ballet
van de Hongaarse Staatsopëra;
het balkon als vliegend tapijt
voor het liefdespaar. Een mooie
en ironische vondst, al was het
romantischer geweest als het
balkon in plaats van neder te da
len het luchtruim had gekozen.
Deze 'Romeo en Julia' is niet
het verplichte nummertje cultu
rele uitwisseling geworden waar
voor werd gevreesd. Daarvoor
telt deze grote produktie uit
Hongarije te veel opmerkelijke
momenten. De eerste kennisma
king met Julia behoort daartoe.
Lószló Seregi is eindelijk weer
een regisseur die de jonge leef
tijd van het paar benadrukt. Ju
lia grijpt ongeduldig naar haar
borsten om te voelen of ze zijn
gegroeid, maar springt ook bij
haar voedster op schoot, die haar
letterlijk het eten in de mond
schuift. Ook uit het duel tussen
Mercutio en Tybalt spreekt een
sterke karakterisering. Mercutio
wordt neergezet als een aardige,
Clownsscène uit de 'Romeo en Julia' van de Hongaarse Staatsopëra.
maar onbezonnen jongeman, die
niet te serieus moet worden ge
nomen. Zijn tweegevecht met
Tybalt is zeer gestileerd, en in
dat opzicht vergelijkbaar met de
balkonscène. Als in eën ritueel
draaien ze om elkaar heen. Bijna
onbedoeld brengt Tybalt hem de
fatale steek toe. Maar niemand
wil geloven dat Mercutio dode
lijk gewond is, hij zelf ook niet.
Hij wankelt, herstelt zich en pro
beert de dood voor de gek te hou
den: onbezonnen tot in het graf.
Het aardige van deze 'Romeo
en Juüa' is datje eraan kunt zien
dat Hongarije niet alleen een
Oosteuropees, maar ook een
zuidelijk land is. Seregi heeft er
een levendig en warmbloedig
spektakel van gemaakt. Een
ratjetoe van elementen uit klas
siek ballet, volksdans, acroba
tiek en showdans is met oog voor
detail tot een geheel gemaakt.
Dat maakt dat het drama zich
lijkt te koesteren in een Italiaan
se zon. In elke scène zijn er naast
de centrale handeling ook ande
re tafereeltjes te zien die er als
losse draadjes bij bungelen, maar
samen een levendige achter
grond vormen voor het drama.
Het stuk is royaal gemonteerd.
Tientallen dansers rennen het
podium op en af, en telkens zak
ken er weer andere decorstuk
ken uit de nok; zo kijk je een ka
pel binnen of het volgende mo
ment ben je alweer in een slaap
kamer. De Staatsopëra heeft kos
ten noch moeite gespaard.
Toch is deze Hongaarse reu-
zenproduktie geen onverdeeld
succes. In het derde en laatste
bedrijf openbaart zich de grote
zwakte: Seregi is geen groot cho
reograaf. In de eerste twee be
drijven kan dat worden verhuld
omdat er meestal veel mensen op
het podium staan en er amper
wordt gedanst. Maar de pas de
deux van Romeo en Julia in dat
derde bedrijf heeft werkelijk
niets om het lijf. Daarbij getuigt
het van weinig Fijngevoeligheid
om Romeo met Julia te laten
jongleren alsof ze een postzak is.
Na die pas de deux komt het
niet meer goed. Wat in de uitvoe
ring eerst nog op rekening van
een vurig temperament kon wor
den geschreven, openbaart zich
nu als slordigheid. De zelfmoor
den van beide geliefden gaan
door een zwakke regie bijna on
opgemerkt voorbij en het slotta
fereel is bijzonder onhandig: ie
dereen wordt weer levend en bo
ven de elkaar tot in de eeuwig
heid omhelzende geliefden ver
zoenen de strijdende partijen
zich.
Het is jammer dat Seregi zich
aan het einde zo vergaloppeert.
Dat doetje er aan twijfelen of die
gesignaleerde ironie in de
aanpak nu wel werkelijk als iro
nie is bedoeld.
ARIEJAN KORTEWEG
hoofdpersonen zijn dan vaak lie
den die in de hogere standen thuis
horen.
The Consort of Musicke uit Lon
don brengt, compleet met de zan
geres Emma Kirkby onder meer
Monteverdi, The Tallis Scholars
komen met werk van Cyprino de
Rore en De Wert, Les Arts Floris
sants uit Parijs hebben ook Monte
verdi op het programma staan, The
Hilliard Ensemble zingt Willaert,
maar ook De Rore en De Wert. Ver
der zal het Parijse ensemble A Sei
Voci een programma brengen, dat
is getiteld het madrigaal in Italië en
Frankrijk. Binnen dit kader musi
ceren ook Chiaroscuro uit Londen
en het Gesualdo Consort uit Am
sterdam.
De Barok-concerten zijn dit jaar
Frans georilenteerd. In dit kader
biedt ditmaal ook de Utrechtse
Stadsschouwburg ruimte en wel
voor La Compagnie l'Eventail/Le
Concertino Novello uit Nantes die
muziek en dansen zullen brengen
van Cesti, Lully, Couperin, Marais,
Campra en de Visée. Het geheel is
geënsceneerd en er wordt ook ge
danst volgens zo authentiek moge
lijke choregorafieën. Verder onder
meer Les Arts Florissants, de blok-
fluitist Walter van Hauwe, de
Spaanse gamba-speler Jordi Savall
samen met de clavecinist Ton
Koopman, La Petite Bande van Si-
giswald Kuijken, de clavecinist
Gustav Leonhardt en The London
Baroque.
Onder de noemer Reconstructie
zal een aantal liturgische plechtig
heden, met name missen en ves
pers worden gereconstrueerd. Mu
ziek wordt hier geplaatst tussen
werken uit dezelfde tijd die met el
kaar dan een complete liturgie
moeten zijn voorzover het de mu
ziek aangaat tenminste. Hierin on
der meer Organum uit Parijs met
een Pinkstermis voorzien van po:
lyfonie van Leotinus en Perotinus,
het begin van de meerstemmig
heid.
Het Nederlands Kamerkoor, Or
ganum en een speciaal samenge
steld festival-ensemble onder lei
ding van Gustav Leonhardt zullen
met medewerking van solisten een
reconstructie van een Johannes-
vesper van Monteverdi uitvoeren.
De reconstructie is gemaakt door
de Nederlandse musicoloog Frits
Noske.
•Wie een rond aantal jaren dood is
of wiens geboortejaar afgetrokken
van 1987 op vijf-nul .of nul-nul uit
komt heet te jubileren in het mu
ziekleven en krijgt extra aandacht.
Buxtehude (1637-1707) en Constan-
tijn Huijgens ((1596-1687) komen
dit jaar in aanmerking. Aan de laat
ste wordt ook een van de twee stu
diedagen gewijd, de andere dag
heeft de reconstructie van liturgi
sche composities tot onderwerp.
Natuurlijk zijn er ook concerten
die niet zijn in te delen. Zo zullen
bijvoorbeeld Frans Brüggen en
zijn Academie, die met meer dan
honderd medewerkenden het
grootste barokorkest van deze
eeuw zal zijn, zich storten op een
Weens klassiek werk, namelijk een
symfonie van Mozart.
AMSTERDAM (ANP) - In het
hart van het polderlandschap van
de Wieringermeer wordt tot en met
2 augustus een tentoonstelling van
beeldende kunst, de Biennale 87,
gehouden. In enkele boerenschuren
met het formaat van een vliegtuig
hangar en daarbuiten in de open
lucht tonen 33 bekende en minder
bekende Noordhollandse beeldende
kunstenaars hun werk: enkele hon
derden schilderijen en plastieken.
Bij de selectie vormden de the
ma's 'ruimte en perspectief, lucht
en aarde' het uitgangspunt.
Deze tweede Biennale wijkt sterk
af van de eerste in 1985, die ver
spreid was over de gehele provin
cie. Het ging toen om 13 tentoonstel
lingen in elf gemeenten. De organi
satoren waren van mening dat zo'n
gespreide kunstmanifestatie nogal
wat problemen oplevert voor men
sen die al het werk willen zien.
Vandaar dat zij de Biennale 87 op
één lokatie hebben geconcentreerd.
De expositie wordt begeleid door
een catalogus. De foto toont een
compositie van de Alkmaarse kun
stenaar Jack Breed. (foto ANP)
