Kerk kan niet stuk
'Onderwegkerken' voor iedereen
l Liever geen 'bevriend
paar' in de pastorie
PAGINA 2
GEESTELIJK LEVEN
ZATERDAG 13 JUNI 1987
Het oude, pas gerestau
reerde 'Pietermankerkje'
in Zwijndrecht - waarvan
hier een tekening - is een
van de twaalf 'Onderweg
kerken' in ons land die in
het vakantieseizoen op
zondagmorgen reizende
recreanten gelegenheid
bieden een korte dienst
bij te wonen. Coördinator
van dit werk is de werk
groep 'Landelijke Onder-
wegkerken' in Wervers-
hoof.
Doel is: een plaats te zijn waar
mensen-op-weg zich even thuis
kunnen voelen. De diensten dra
gen niet een bepaald kerkelijk
stempel. Ze worden omschreven
als 'eigentijds, concreet, inter
kerkelijk, gastvrij, sfeervol, met
veel zang en muziek en gericht
op alle leeftijden'. Uit de belang
stelling blijkt duidelijk dat er be
hoefte aan is. Vier- a vijfhonderd
mensen op één plaats - met een
paar diensten achter elkaar - zijn
geen zeldzaamheid. Naast men
sen onderweg gaan er ook veel
verblijfsrecreanten heen.
Onderzoekjes ter plaatse beves
tigden, dat mensen die wat moei
te hebben met hun plaatselijke
kerk in de zomer de 'onderweg
diensten' verkiezen. Sommigen
hebben er een eind rijden voor
over. En dan zijn er ook nog be
langstellenden die al geruime
tijd een kerk aan de binnenkant
niet hebben gezien. Karakter en
duur van de diensten liggen hen
wel.
In Zwijndrecht zijn de 'onder
wegdiensten' van juni tot en met
augustus elke zondagmorgen om
9 uur en kwart voor 10. Duur on
geveer 25 minuten. De andere
'onderwegkerken' vindt men in
Beek (Limburg), Blauwkapel
(aan de oude weg Utrecht-Hilver-
sum). Gulpen, Heerenveen ('Ro-
tondekerk'), Huis ter Heide
(Amersfoortseweg, gemeente
Zeist), Kats (rijksweg Goes-Zee-
landbrug, Noord-Beveland), On-
derdijk (IJsselmeerdijk-route
Medemblik-Enkhuizen, gemeen
te Wervershoof), Spaarndam-
West (bij Haarlem), Staverden
(gemeente Ermelo), Urmond
(Limburg, rijksweg Eindhoven-
Maastricht-Aken) en Vaals.
Wie belangstelling heeft kan
een uitgebreide folder aanvragen
bij de werkgroep in Wervers-
hoof, Europasingel 10, 1693 GS,
telefoon 02288-2768, met storting
van f 1 op giro 1721620 van secre
taris-penningmeester M. Zwart,
of bij het VW-kantoor in de ge
noemde plaatsen. Zo'n folder
heeft wel nut, want overal zijn de
tyden weer anders.
P/zèzrmartkzrk - Zwijndrechi
Dr. Mooi bij afscheid:
Voor welke kerk kies je?
Voor een kerk die uitsluitend
bestaat uit 'echte' gelovigen, op
wie je kunt bouwen, die zich er
voor willen inzetten, en dan
maar hopen dat daar een wer
vende kracht van uitgaat? Of
voor een kerk die solidair is
met de samenleving, in het be
sef dat het aantal mensen dat
gelooft heel veel groter is dan
het aantal mensen dat psycho
logisch in staat en bereid om
om zich voor de kerk het vuur
uit de sloffen te lopen? In het
besef ook dat mensen die min
der hard lopen er volwaardig
bij horen.
Dr. R. J. Mooi, de scheidende se
cretaris-generaal van de Hervorm
de Kerk, kiest voor het laatste. De
vraag waar de grenzen van die kerk
liggen, vindt hij een verkeerde
vraag. "Die past niet bij dit kerkbe
grip", zei hij in een 'vraaggesprek
met het blad 'Kerknieuws'. "Zelfs
mensen die uit hervormde ouders
zijn geboren, maar niet zijn ge
doopt, horen erbij. Zij hebben in
die kerk een plaats".
i kerken en christenen in dat ge- gelijk is concreet diakonaal werk
de hervormde betrok- op te zetten, zien kerken en organ
s van saties zich geplaatst voor grote uit-
prio- dagingen op het terrein van huma
nitaire hulp en het bevorderen
ontwikkeling en gerechtigheid'
Bedevaarten. Ook dit jaar v
kenheid daarbij, en ten slotte
de dilemma's, spanningen
riteiten.
"Diakonaatj
ten", zegt de
leiding, "heeft specifieke kenmer- den vanuit het bisdom Rotterdam
ken". "In de eerste plaats hebben]"
Keer op keer moeten homosek-
Midden-Oosten. De beleidsnota
van het Werelddiakonaat van de
Nederlandse Hervormde Kerk
over het Midden-Oosten is nu voor
belangstellenden beschikbaar ge
komen. "Ons bleek namelijk, dat
de situatie van landen, volken en
kerken in het Midden-Oosten én de
betrokkenheid van het Werelddia
konaat daarbij vaak onvoldoende
bekend zijn", schrijft drs. G. Boer.
secretaris van de commissie We
relddiakonaat, in een woord voor
af. "De problemen zijn vaak door
vele gevoeligheden omgeven, ze
ker waar het de positie van Israël
en de Palestijnen betreft. Dat
maakt uitvoerige en zo genuan
ceerd mogelijke informatie nood
zakelijk".
De commissie Werelddiakonaat
aanvaardde de beleidsnota met al
gemene stemmen. Stafmedewer
kers en leden van de commissie
werkten er gezamenlijk aan. Over
de inhoud was er overleg met an
dere instanties, zoals de Raad voor
de verhouding van Kerk en Israël.
Het boekje is een uitgave van de
Generale Diakonale Raad en het
Werelddiakonaat. Men kan het be
stellen via postbus 72, 3970 AB
Driebergen, 03438-20744.
Na een verantwoording wordt
een schets gegeven van de toe
stand in het Midden-Oosten, ook
sociaal-economisch. Vervolgens
we te maken met kerken in een
minderheidspositie. In een aantal
landen zijn ze erg klein, op andere
plaatsen is hun aanwezigheid na
drukkelijk zichtbaar, maar overal verschenen,
is er een toenemende druk van po
litieke en religieuze kant op de
christelijke gemeenschappen. Wat
betekent christelijke aanwezigheid
in dit door politieke en religieuze
conflicten verscheurde deel van de door
wereld?"
bedevaarten gehouden naar Beau- suehTtheSlogen dte~graag"mSg£-
raing, een plaatsje in deBelgische meentewerk willen beginnen, ho-
ren dat de gemeente daar nog niet
Ardennen, waar - volgens het
haal - eind 1932 begin 1933 Maria
aantal keren aan kinderen is
In theorie
schien nog wel de bereidheid,
maar als het op beslissen aankomt
deinst men terug.
Dat is te lezen in een boek over
ervaringen van zes homo-theolo
gen in de Gereformeerde Kerken.
Verder is daar het Israëlisch-Pa-
lestijnse conflict. "Het antisemitis
me in Europa maakt Europa en de
kerken mede verantwoordelijk
voor de stichting van de staat Is
raël en het onrecht' dat het Pale
stijnse volk hierdoor is aangedaan.
De bijzondere betrokkenheid van
de kerk bij het Joodse volk ver
sterkt de aandacht voor het Israë-
lisch-Palestijnse conflict".
En dan zijn er nog de verschillen
tussen rijk en arm. "Waar het mo-
De bedevaarten zijn eind juli, au
gustus en september, zowel voor
'hotelpelgrims' als voor mensen
die speciale verzorging behoeven. u ui uuclulIircciUv.
De laatste twee worden begeleid Het boek getiteld 'Wie ben ik, dat
door een dokter, verpleegkundt- ik dit NIET doen mag', is een uitga
gen, brancadiers en gastvrouwen. ve van Kok in Rampen en kost
Alle bedevaarten hebben een ver- f1990
trekpunt in Leiden of Leiderdorp. H'et weren van homoseksuelen
Voor inlichtingen en opgaven uit dit kerkelijke ambt zal niet snel
zich wenden tot de fami- de pers halen omdat hun afwijzing
gfififi min of meer verborgen blijftachter
de sluiers van het beroepingswerk.
Maar voor betrokkenen, zo leert
het boek, is het vaak niet minder
pijnlijk en frustrerend dan openlij
ke afwijzing.
De zes vertellen van hun pogin
gen om predikant te worden. Eén
van hen is erin geslaagd een deel
tijd-predikantschap te verkrijgen.
kan 1
Samenstelling
van deze pagina:
S.J. de Groot
De anderen zijn steeds gestrand in
het beroepingswerk. Voor verre
weg de meeste gereformeerde ker
ken blijkt het een onoverkomelijk
bezwaar, dat de aanstaande predi
kant samenwoont met een vriend.
Weinig effect
De synode van de Gereformeer
de Kerken riep in 1979 de plaatse
lijke kerken op, elkaar als hetero-
fielen en homofielen te aanvaarden
en eikaars levensgeheim te eerbie
digen. In een brief vroeg zij de ker
ken, minachting en achterstelling
van de homofiele mens in samenle
ving en kerk - dus ook in het ambt
- te helpen overwinnen.
Die oproep heeft weinig effect
gehad, zo concluderen de zes
schrijvers. Zij noemen met naam
en toenaam de kerken die liever
geen bevriend paar in de pastorie
hebben. "Het maakt niet veel uit of
het om kleine of grote plaatsen
gaat. De weerstand tegen 'openlij
ke homoseksuelen' vinden wij in
het hele land".
Veertig jaar doopsgezinde hulp in nood
De 'Stichting voor bijzondere
noden in de Doopsgezinde Broe
derschap en daarbuiten' bestaat
veertig jaar. Ze werd in 1947 in
Amsterdam opgericht toen een
beroep op de Nederlandse Broe
derschap was gedaan om enkele
honderden Duitstalige doopsge
zinden die uit Rusland waren ge
vlucht onderdak te verschaffen.
In een jubileumuitgave schrijft
voorzitter ds. J. C. Beekhuis, dat
feest vieren niet kan als je veertig
jaar hulpwerk wilt gedenken.
"Maar je kunt wel proberen het
leven weer tot een feest te maken
door te dienen".
De vluchtelingen uit Rusland
werden ondergebracht in doops
gezinde gezinnen, vooral in het
noorden van het land, en in een
grote villa in Maartensdijk. Dat
was het eerste projekt van 'Bij
zondere Noden'. Het volgende
was een kinderhuis in Houten,
dat toevlucht bood aan zo'n der
tig schoolgaande kinderen uit
ontwrichte gezinnen. Verder
werden levensmiddelen en kle
ding ingezameld en verzonden
naar steden waar nog honger
heerste. Hieruit is de commissie
voor praktisch hulpwerk voort
gekomen.
Tot 1965 bleef de hulp beperkt
tot Europa. In 1966 kwam Para
guay in het gezichtsveld. Daarna
Brazilië en Uruguay. En de laat
ste jaren Middenamerikaanse
landen, India, Portugal en Ier
land. Nog steeds is de zorg voor
kinderen een voornaam punt in
het doopsgezinde hulpwerk.
Ruw geschat is in deze veertig
jaar tien miljoen gulden voor
mensen in nood bijeengebracht.
Vorig jaar alleen al ruim
f450.000 (pinkstercollecte, collec
ten voor doopsgezinden in de
Sowjet-Unie en andere gerichte
doelen en het adoptieprogram
ma). Voorzitter Beekhuis: "Dat
alles duidt op een geweldige of
ferbereidheid van velen in de
Broederschap".
Of 'Bijzondere Noden' voorlo
pig moet doorgaan, is voor hem
geen punt. "Elke generatie heeft
haar problemen en maakt ellen
de en nood mee. Elke generatie
zal het ook als haar christen
plicht zien om in nood de mede
mens ter zijde te staan".
Op de vraag of dat niet een
breekpunt kan worden in het sa
mengaan met de gereformeerden
('Samen op weg') antwoordde de
hervormde topman, dat dit ruime
kerkbegrip inderdaad onverenig
baar is met het willen vormen van
een afzonderlijke kerk zoals dat in
de vorige eeuw is gebeurd.
"Wanneer wij nu samen een
nieuwe kerk gaan vormen, dan
moét dit denken ook doordringen
bij de gereformeerde kerken. Ge
beurt dat niet, dan ontstaat er een
groot probleem, want het is een
fundamentele keuze: wil je een
keuze-kerk óf kies je voor de kerk
waarin je bent geboren? Als de
nieuwe kerk niet op die manier
haar geboorteleden wil blijven
kennen, dan wordt het wat dit be
treft wel een heel andere kerk. Dat
zou ik persoonlijk heel erg betreu-
Mooi is vóór een 'vernieuwde'
kerk, maar niet in dien zin dat die
bestaat uit een aantal mensen die
zichzelf zo vernieuwd vinden en el
kaar bewonderen zónder oog te
hebben voor de massa's die het
niet meer meemaken.
"Nu bereiken we nog drie-en-
een-half miljoen mensen. Wat heb
ik aan een schone kerk van een
miljoen leden die het heerlijk heb
ben met elkaar, maar niet weten
wat er met die andere miljoenen
gebeurt? Maar, zeggen we dan, die
kunnen het getuigenis toch horen,
en als ze het niet horen, dan is dat
hun fout. Maar dat is niet waar.
Ook die schone kerk heeft daaraan
schuld door haar gebrek aan soli
dariteit met de hele samenleving.
De kerk als sociologisch geheel,
dót is het fundamentele gegeven,
ook in dit opzicht".
Maar dr. Mooi gelooft niet dat het
zo ver zal komen. "Die kerk, zoals
ik haar heb geschilderd, is welis
waar zo zwak als het maar kan,
maar tegelijkertijd zo. taai als het
maar kan".
Kwekerij
De scheidende secretaris-gene
raal ziet 'Samen op weg' van her
vormd en gereformeerd als een
groeiproces, waarin de uitdruk
king 'spijkers met koppen slaan'
niet past.
"Dót gebeurt in een timmer
manswerkplaats. Maar dit is een
kwekerij, en daar ga je heel voor
zichtig en geduldig met de planten
om. Ik ben bang dat 'spijkers met
koppen slaan' typerend is voor een
bepaalde kerk die dat zo wil doen:
besluiten nemen en je eraan hou
den. Maar dat is niet hervormd. Als
de besluiten de mensen niet aan
staan, dan leggen ze die naast zich
neer. En dan ben je nog verder van
huis".
Een paar jaar geleden deed dr.
Mooi een duidelijke poging om
'Samen op weg' als proces naar
hereniging van de twee kerken iets
af te remmen. Hij vond dat toen
hard nodig. Het synodebestuur
achtte voorzichtigheid geboden en
pleitte voor een zoeken naar vor
men van federatieve samenwer
king. Dat werd Mooi en de zijnen
toen niet in dank afgenomen, want,
zo meenden sommigen, het station
van federatieve samenwerking was
allang gepasseerd. Nü, vijf jaar la
ter, wordt algemeen over 'federa
tieve samenwerking' gesproken.
Dat vindt Mooi goed. "Dan wor
den de mensen niet overrompeld.
Iedereen moet het kunnen meema
ken. Anders heb je straks drie ker
ken in plaats van één. We moeten
niet te snel gaan. Een vertraging in
een richting die niét goed is, bevor
dert juist dat het in de goede rich
ting gaat".
Over de in beide kerken gehou
den 'raadpleging' kan dr. Mooi ook
achteraf niet enthousiast zijn. De
negatieve geluiden daarbij waren
niet gering. "Het heeft de zaken
toegespitst. Zoiets jaagt de mensen
uiteen. Ze gaan positie kiezen, gra
ven zich daarin vast en dan duurt
het veel langer voordat je ze er
weer bij hebt. je bent zó een gene
ratie kwijt met die dingen".
Toekomst
Mooi is niet pessimistisch over
de toekomst van de kerk zoals hij
haar graag ziet.
"De kerk kan niet stuk, want
godsdienst, geloven, kan niet
stuk". Hij heeft het dan niet over
z(jn eigen kerk, maar over de kerk
als organisatorische vormgeving
van mensen die gemeenschappe
lijk van hun geloof getuigen.
"Eerder nog gaan banken stuk
en het geldwezen. Ik geloof hele
maal niet in die doem-voorspellin-
gen van de secularisatie die de
kerk opslokt. Die kan nog best toe
nemen, maar de kerk blijft. Ze is
namelijk de enige organisatie die
in staat is een allesomvattend zin
vol levensverband aan te bieden.
Geloven kan iedereen, ook al weet
je niks en kun je lezen noch schrij
ven. Dóór ligt de werfkracht van de
kerk. Een milde kerk, waar ieder
een welkom is, zoals hij of zij is".
Volgende week zaterdag neemt
dr. R. J. Mooi (foto) in de Utrechtse
Domkerk met een kerkdienst en
een receptie afscheid als secretaris
generaal van de Hervormde Kerk.
Hij werd in 1980 op deze post de
opvolger van dr. A. H. van den
Heuvel.
Mooi r die in juli 65 wordt - was
eerst predikant in Vries, Zuidwol-
de (Gron.) en Amstelveen vóór hij
in 1967 secretaris algemene zaken
van de synode werd. In 1965 was
hij in Utrecht gepromoveerd bij
professor dr. G. P. van Itterzon op
het proefschrift 'Kerk en dogma.
Historisch element in de werken
van Johannes Calvjjn'.
Dr. K. Blei te Haarlem neemt als
secretaris-generaal de taak van
Mooi over.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 hr.
J. Henzen, Leiderdorp, 11.45 studente-
nekklesia; Marekerk 10 ds. Driebergen,
Katwijk aan Zee, 5 ds. Markus, Broek
op Langedijk; Maranathak. (L. Mors-
weg) 10 ds. P. de Bruyn, Oegstgeest; Oe
cumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwijk) 9.30 en 11.15
pastoor v. Well; Bethlehemkerk
(Driftstr.) zie Petrakerk; Bevrjjdingsk.
(Montgomerystr.) 10 ds. Jansen, ha, 5 ds.
Huisman, H.woude, ha; Vredesk. (Burg-
gravenl.) 10 ds. De Mey-Meulendyk,
aansluitend koffieconcert 'Emoena-
koor'; Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds.
Ribs. Wijk 'Stevenshof zie na geref.
kerk. Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst,
10.15 dienst door L. des Heils. Diako-
nessenhuis elke zat. 10.30 rk. dienst,
morgen 10.30 ds. v. Achterberg. Ende
geest zie Oegstgeest. Geref. Kerk Vre-
deskerk zie herv. gem.; Petrak. (Surina-
mestr.) 10 gez. opendeurdienst, ds. v.d.
Bom, Den Haag, mmv Leids kerkkoor;
Oude Vest 10 ds. Veenstra; Maranathak.
zie herv. gem.; Bevrijdingsk. zie herv.
gem.; bejaardenhuis Groenhoven 10 ds.
Verdoorn; Merenwijk zie herv. gemeen
te. Wijk Stevenghof, gebouwtje 'Dyk-
hof (Rijndyk) 10 ds. Kramer, ha. Geref.
K. Vrijg. (Herengr.) 10 en 5 ds. Hout
man. Chr. Geref. K. (Steenschuur) 9.30
en 5 ds. Den Hartog. Geref. Gem. (N.
Rijn) 10 en 4.30 ds. Boogaard. Geref.
Gem. in Ned. (Bethlehemkerk Driftstr.)
11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem.
(Hoogl. Kerkgr.) 10.15 mevr. ds. Bos
man. O.geest. Doopsgez.-Remonstr.
Gem. (Lokhorstk. Pieterskerkstr.) 10 ds.
Koek. Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds.
Agtereek. Evang. Gemeenschap (Mid-
delstegr. 3) 9 en 10.30 evang. R. F. Wij-
menga. Evangeliecentrum-Pinkster-
bew. (Bethlehemskerk Lammermarkt)
zo. 10 evang. Paul Olson (uit Ver. St.),
wo. 8 nam. evang. B. de Jong, vr. 8
jeugddienst. Pinkstergem. (O. Vest 13)
10 evang. Joh. v. Wieringen. Leger des
Heils (hoek Vestestr./Groenesteeg) 10
en 7. Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24):
9.30 en 4, wo. 8. Zevendedag-adventis
ten ('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten) elke zat. 9.45 bijbelstudie,
10.45 predikdienst. Christelijke Weten
schap (Steensch. 6) 10.30. 'De Christen
gemeenschap' (beweging tot religieuze
vernieuwing) 9.45 mensenwijdings-
dienst in oud-kath. kerk Zoeterw.singel.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.) 9 30. 10.30 en 11 20. Oud-
Kath. K. (Zoeterw.singel) zat. 7.30 nam.
gez. oud-kath.-anglicaanse dienst.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo.
10.30; Herensingel zat. 7. zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30; Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10,
11.30, 6 en 7 (lof); Boshuizerkade zat. 7,
zo. 9.30 en 11; Lamn^enschansweg zat. 7,
zo. 9 en 10.30; Haarl.straat zat. 7. zo. 9.30,
10.45 en 12.15; Merenwijk zie herv.
gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 ds. Ten Voorde, N.-Ven-
nep. Geref. Kerk 10 ds. Wamelink,
Noordwijk, 6.30 ds. Dijkstra, Bussum.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4 kand. J. van
Mourik. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Jonkman, 5 ds.
Moll, met gehandicapten; Kruiskerk
9.30 dr. Haitsma, Boskoop; Opstan-
dingskerk 9.30 ds. Vlasblom, Boskoop,
6.30 vicaris M. Lourens; G. Herderkerk
10 ds. Moll, ha, 7 ds. Nieuwenhuis, ha;
De Bron 9.15 ds. Nieuwenhuis, ha, 10.15
ds. Taselaar, ha, 6.30 ds. Moll, ha; Ash
ram (Marsdiep) 10 ds. Mulder, ha; Drie-
hoorne 7 nam. ds. Mulder; Oudshoornse
kerk 10 prof. dr. Adriaanse, Leiden;
Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 en 6.30 ds.
Ouwendijk. Geref. Kerk Mar.kerk 9.30
ds. Borman, Assen, 6.30 ds. Bras, Sas-
senheim; Salv.kerk 9.30 hr. D. Engel,
Veenendaal, 6.30 ds. Borman. Geref. K.
Vrijg. (aula school Bospark) 9.30 en 5 ds.
Room. Ned. Geref. Kerk (school Wil-
lemstr.) 9.30 ds. W. Louwerse, 4.30 ds. M.
de Jong. Chr. Geref. Kerk (Grijpen-
steinstr.) 9.30 en 4.30 ds. v.d. Meij. Oud-
Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en 4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 en 6.30
ds. Koekkoek. Bapt.gem. Noord (school
Kalkovenw."62) 10 ds. G. v. 't Wout, 6.30
hr. J. A. Jongejan. Volle-evang.gem.
('De Ark', Pr. Hendrikstr. 54) 10 hr. F.
Jackson. Pinkstergem. (school Bate-
stein 16) 10. Christengemeente 'De
Hoeksteen' (geb. 'Bethel', hoek Emma-
laan) 10. Leger des H. (Zonneweg 3) 10
en 7. Remonstr. Gem. (Van Manders-
loostr. 36) geen dienst. Rk Kerk: Bonifa-
ciusk. zat. 7, zo. 9.45 en 11.30; Piusk. zat.
7. zo. 9 en 10.30; De Bron zat. 7, zo. 9 en
11.
r De gereformeerde kerk in Nieuw veen.
(foto Wim Dijkman)
ref. Kerk 9.30 en 5 ds. Ribbers. Geref.
Gem. 9.30 en 6 ds. v. Aalst, 17 juni 7.30
ds. L. Blok.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Graaf, 6.30 ds. Goossen, Wadd.veen.
Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Hassefras.
Maasdijk. Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 10 en
11.30; Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15
Rijndijk zat. 7, zo. 10.
ha; Parkwijk 7 ds. Rothfusz, ha. Geref.
Kerk ('Hoeksteen') 10 ds. Hofland. Chr.
Geref. Kerk 10 en 7 ds. v. Langevelde,
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Geertsema, Zwijndrecht,
6.30 ds. v.d. Hoef; Salv.kerk 9.30 ds. v.d.
Hoef. 6.30 ds. Wieman; Bethl.kerk
(Nieuwerbrug) 9.30 ds. Noordegraaf,
Ede, 6.30 ds. Sterrenburg, Ridderkerk"!
Geref. Kerk 9.30 ds. Elderman, 6.30 ds.
v.d. Berg. Geref. Gem. (Stationsweg 17)
10 en 6.30 ds. Bac. Evang.-Luth. Gem. 9
ds. v. Beek.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. v.d. Pol, 6.30 ds. D. Dekker, H.I.Am-
bacht, gez. jeugddienst in geref. kerk;
De Stek 9.30 ds. v. 't Hoff. Geref. Kerk
9.30 ds. G. de Jong, 6.30 ds. Dekker,
H.I.Ambacht, gez. jeugddienst. Chr. Ge-
Kerk 10 ds. Sjollema, 6 ds. Visser; O.
Kerk 10 ds. Hovius. 6 ds. Christ; Ich-
thusk. 10 kand. W. Meijer, 5 ds. Drieber
gen; Pniëlk. 9.30 ds. Christ, 6 ds. Ho
vius; Maranathakerk (Rijnsoever) 10 ds.
De Jong, 6 ds. Bogaard. De Hoeksteen
(Burgersdijkstr.) 10 dovendienst, hr. B.
R. Steenbergen. Overduin 2.15 ds. v.d.
Beid. Herv. Gem. 'De Rank' (aula P.
Groen-college Pr. Frederikdreef 15) 10
ds. J. v.d. Lagemaat, A.dam. Geref.
Kerk Vr.kerk 9.30 mr. Vreugdenhil,
Koudekerk, 5 dr. Vlijm, V.schoten;
Triumfatork. 9.30 ds. Koster, 5 ds. v.d.
Horst, jeugddienst. Geref. K. Vrijg.
10.30 en 5.30 ds. Heida, ha. Ned. Geref.
K. (aula Bestevaer-mavo) 9.30 prof. A.
Troost, 7 ds. W. v.d. Veer. Chr. Geref. K.
10 en 5 ds. Slagboom. Vrije Chr. Geref.
Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds. v.d. Belt. Ge
ref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5 leesdienst,
wo. 17 juni 7.30 ds. B. v.d. Heiden. Ge
ref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5.
Volle-evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. On-
afh. baptistengem. (Ambachtsweg 2) 10
ds J. A. Visser.
Kerk Dorpsk. 10 ds. Knorth, 3 ds. Bo
venberg, met gehandicapten. 6.30 ds.
Doesburg; Hoofdstr. 10 ds. Doesburg;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Stegeman.
Leythenrode 10 pater Poelma. Elis.zie-
kenhuis 10 rector Vijftigschild. Bapt
.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr. J. v.d.
Zeeuw. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Kiel-
der, Vianen. Geref. Kerk 9.30 hr. v. Wal-
linga, L.dorp, 7 hr. J. Schoenmaker.
Camping 'De Drecht' 11 hr. H. de Graaf,
Breda. Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en
11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 en 7
ds. 't Hooft, ha; Pauluskerk 10 hr. Goed
hart, Nieuwkoop. Geref. Kerk 10 ds. v.d.
Wal, Houten, 7 mr. Vreugdenhil, Koude
kerk. Geref. K. Vrijg. 9.30 leesdienst, 3
ds. E. A. de Boer. Ned. Geref. Kerk (Sal-
vatori) 10 gecomb. met chr. geref. kerk,
5 stud. J. Winter, Voorburg. Chr. Geréf.
Kerk 10 en 7 ds. v. Dijken. Geref. Gem.
10 en 4 ds. A. M. den Boer. Evangeliege
meente (Heereweg 52a) 9.45 hr. W. J. de
Groot. Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo.
10.30; Poelpolder zat. 7, zo. 10.30; Maria-
kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30; Engelbew. zat.
7, zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Wegerif, 6.30 ds. Eijsenga. Geref. Kerk
9.30 dr. Wigmans, Alphen, 5 ds. Noote-
boom. Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst.
2.15 ds. Vlietstra, Zeist. Remonstr. Gem.
geen dienst. Evang. gem. (Kruispunt,
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Graaff, 6.30 ds. L. Westland, A.foort. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Baane, 7 mevr. ds. E.
Visser, A.dam. Rk Kerk zat. 7. zo. 9 en
NIEUW-VENNEP: Heiv. Gem. 9.30 ds.
Ten Voorde, 7 ds. v. 't Hof, Woubrugge.
1 6.30 ds. Rang. Chr.
1 4.30 ds. Visser. Rk
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. Dorpsk. 9.30 dr. v.d. Bank. Ede. 6
prof. dr. v.d. Beek; Ontm.kerk 10 dr.
Vermeulen, 6.30 dr. v.d. Bank. Herv.
Gem. 'De Rank' (P. G.oen-college) zie
Katwijk aan Zee. Geref. Kerk 9.30 ds.
v.d. Horst, ha, 6.30 ds. Koster, ha. Rk
Kerk zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref. 11
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 dr. H. Berkhof, Leiden, 7 zie
geref. kerk. Geref. Kerk 10 ds. Attema-
Roosjen, 7 ds. Hemstede, L.dorp, gez.
Geref. Kerk 9.30 e
Geref. Kerk 9.30 e
Kerk zat. 7,2
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Boon,
Kamerik, 7 ds. Geuze. Geref. Kerk (W.
Verlaat) 9.30 ds. v.d. Berg, Bodegraven,
7 hr. Schreuder.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 en 5 ds. C. van
Duijn, Hei- en Boeicop; tentdienst op
terrein Dr. v.d. Bergh-stichting 10 u. ds.
Slofstra; Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Hemste
de. L.dorp, 7 ds. Elgersma; Sole M10 9
ds. Elgersma. Zie ook geref. kerk. Geref.
Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 ds. Kui
per; Vinkenl. (Binnen) 7 nam. ds. v.d.
Lee; Stichtingskerk zie herv. gemeente.
Evangeliegemeente 'Shalom' (geb. 'Bui
tenzorg', Zeereep) 7 nam. Rk Kerk Zee
jl0.30; Binnen zat. 7, zo. 9.30 en
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
v.d. Mey. Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9
en 11; Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De
Zilk zat 7, zo. 10.30.
luskerk 10 mevr. ds. E. Visser, L.dorp;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 mevr.
E. Hagen, Leiden, 7 ds. Plomp, ha. Ge
ref. Kerk 10 ds. Plomp, mmv 'Vocalis'.
Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder
school) 9.30 ds. Groenenberg, A.foort,
4.30 leesdienst. Ned. Geref. Kerk (Gem-
.centrum) 8.45 ds. De Lange, 4 ds. v.d.
Veer, Maassluis. Van Wyckerslooth 4
ds. v. Achterberg. Endegeest 10 ds. Frie-
derich. Volle-evangeliegem. (Gem.cen-
trum) 4. Rk Kerk Will.kerk zat. 7. zo. 9
en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte, ha. Geref.
K. 9.30 en 5 ds. Stolk, Aalsmeer, ha. Re
monstr. Gem. geen dienst. Rk Kerk zat.
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. v.d. Kamp, 7 ds. Stelwagen, Den
Haag. Chr. Geref. K. 9.30 leesdienst, 2.15
ds. Bouw.
ds. Smaling, mmv kerkkoor; Bethel-
kerk 9.30 ds. Smaling. Geref. Kerk Pe
trakerk 9.30 hr. Brouwer, Katwijk, 7 ds.
Ribberink; Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Rib-
berink, 5 ds. Cziria; Mar.kerk 9 ds. Czi-
ria, 5 ds. v.d. Horst, Katwijk. Geref.
Kerk Vrijg. 10 en 5.15 ds. Grutter, ha.
Chr. Geref. K. 9.30 en 5 ds. Buys, Naar-
den. Evang. Christengem. (aula mavo)
10 dienst, voorg. medewerker van
'Kruistochten'. Rk Kerk zo. 10.30.
RIJPWETERING: Rk Kerk zat. 7, zo. 9
en 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. Hemmes, O.geest, 7 zie geref. kerk.
Geref. Kerk 9.30 ds. Bras, 7 ds. v. Mulli-
gen, Amsterdam, opendeurdienst. Chr.
Geref. K. 10 en 5 ds. Aarnoudse, ha. Rk
Kerk zat. 7. zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Trouw
borst, Vlaardingen, 6.30 ds. Stam. Geref.
Kerk 9.30 ds. De Reus, jeugddienst, 6.30
ds. Aalders. Rk Kerk Aardam zat. 7, zo. 9
en 12; kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en
11.30.
VOORHOUT: Herv./Geref Kerkge
meenschap 10 ds. W. Baas, ha. Rk Kerk
zat. 7, zo. 9.30 en 11.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Blanken en ds. Franken (do-
venpastor); De Ontmoeting (Noordhof
land) 9.30 ds. De Zwart. Hulp en Heil
(SchakenboSch) 10 ds. Verheule. Herv.
evang. op geref. grondslag (kerkgeb.
ryg.
(Bachlaan) 10 en 5 ds. Blokland. Rk
Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11; M. Gods-
kerk. zat. 7, zo. 9.30. Kerk van Engeland
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. Schipaanboord, 5 ds. v.d. Pol,
Boskoop; Hoeksteen 9.30 ds. Jonger-
den, Veenendaal. 6.30 ds. Schipaan
boord; Bethelk. 9.30 ds. Kunz, 5 ds. K. J.
Visser, Rijswijk (NB); Imm.kerk 9.30 ds.
Verseput, O.geest, 7 ds. Westerbeek-van
Eerten, Reeuwijk. Geref. Kerk Kruisk.
10.30 ds. Roggeveen, Ede, 5 ds. J.
Bruijn, Gouda; Ontm.kerk 9.30 ds. Bon-
gers. Geref. K. Vrijg. (Kruiskerk) 8.30 en
2.45 ds. Scholten, Harderwyk. Chr. Af-
gesch. Gem. 9.30 en 5 ds. v.d. Want.
Oud-Geref. Gem. (Mercuriusweg 29) 10
en 6.30 leesdienst.
WASSENAAR; Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. Abma, Gouda, ha;
Kievietk. ('Samen op weg') 10 ds. Janse
de Jonge; Messiask. 10 ds. v. Waasber-
gen; Dorpscentrum 9.30 kand. v. Dis.
Geref. Kerk Zijllaan 10 en 7 ds; ^.d^
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds. v. 't
Hof, 6.30 kand. v. Dis, Wassenaar. Geref.
Kerk 9.30 ds. Aalders, 6.30 ds. De Reus.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 hr. J.
de Haan. Geref. Kerk 9.30 dr. Fernhout,
Alphen, 7 ds. Dronkert, Gouda.
ZOETÉRWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus. Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo.
9.30; Chr. Dienaark. zat 7, zo. 10; Meer-
burgkerk H. Ryndyk zat. 7. zo. 9.30 en
11
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30 ds.
Eijsenga, afscheid kinderkerk, gez.
dienst in geref. kerk, 6.30 ds. Wegerif.
Geref. Kerk 9.30 ds. Eijsenga, met kin
derkerk, 6.30 ds. Buikema.
