Amsterdam 'hip-hopt' er ranky op los
ZATERDAG 13 JUNI 1987
PAGINA 21
Parfumwinkel in het Franse stadje Grasse: welke geur had u gehad willen hebben? InzetBjörn Borg: ooit onbereikbaar, nu trekt hij aan de bel met zijn
nieuwe geurlijn. (foto's gpd>
Het is nog niet zo lang geleden dat
in het Nederlandse cabaret onge
trouwde tantes en oudere vrouwen
omschreven werden met de geur
van eau de cologne waarmee zij zich
veelvuldig overgoten. De tijd dat
mannen vrijwel zonder uitzonde
ring naar Fresh Up after-shave ro
ken. Engelse mannen uitgezonderd,
want die roken altijd naar mottebal-
len. Parfums waren er wel, maar het
gebruik ervan was meer uitzonde
ring dan regel.
door Huub Klompenhouwer
Er is een tijd geweest dat een wereld
toptennisser als Björn Borg voor journa
listen nauwelijks benaderbaar was. Als
er dan opeens een brief van diezelfde
Zweedse superster op de deurmat ligt, is
er eerst argwaan. Terecht, zo zou al snel
blijken. Een uitnodiging voor een infor
mele persbijeenkomst. Maar dan niet
met de tennissport of internationale fis
cale problemen als onderwerp, maar de
introductie van een nieuw parfum.
Björn Borg zit dus in zaken. The Björn
Borg Men's Line. Parfums, after shaves
en luxe zeep.
De parfum-industrie, zegt een recla
memedewerker van een toonaangevend
Nederlands concern, „is eigenlijk ge
bouwd op een imago. Een knap opge
bouwde voorstelling van iets dat er niet
is. Als er ooit een voorbeeld is te noemen
van het nut van marketing, dan is dat in
de parfum-industrie. Iedereen met een
beetje geld kan in het Franse Grasse een
parfum kopen en er zijn eigen naam aan
verbinden, met alle rechten vandien. Er
van uitgaand dat die parfum zeer wel
overwogen gekozen is, hangt het van de
opbouw van het eigen merk, de vorm
van de fles en de hele promotie af ofihet
een succes zal worden".
Groeimarkt
Nu die mannengeuren eindelijk zijn
doorgebroken en mannen zich niet meer
generen eeri luchtje op te doen, blijkt die
herenlijn een enorme groeimarkt. Björn
Borg maakt daarvan dankbaar gebruik.
Karl Lagerfeld, de Duitse topontwerper,
eveneens. Niemand zal beweren dat La
gerfeld of Borg een slechte neus hebben.
Maar het zijn geen parfumeurs. Dat ge
ven ze ook wel toe. Lagerfeld, toen hij
onlangs even in Amsterdam was om zijn
nieuwe mannengeur te presenteren: „Ik
heb net zo lang laten experimenteren tot
er een geur was die mij beviel".
Ook Borg liet het werk door anderen
doen. In dit geval door de parfumeurs
Givandeau en Tagasago. Tenslotte werd
het nu zo algemeen bekende merk Cha
nel 5 al in 1921 in opdracht van madame
Coco Chanel door anderen ontwikkeld
voor haar modehuis. Er zijn dan ook
maar weinig parfumhuizen die eigen
parfumeurs in dienst hebben.
In het Zuidfranse Grasse vinden ruim
3300 Fransen hun werk in bijna honderd
ondernemingen. Als souvenirwinkels in
Volendam treft de toerist er de parfum-
winkels en -agentschappen. Iedere zich
zelf respecterende chemische fabriek
die grondstoffen voor de parumindus-
trie levert, heeft er ook een vestiging.
Hip hop, rappen, breakdansen,
scratchen. Het zijn wonderlijke
uitingen van een nog betrekkelijk
jonge cultuur, ontstaan in de
Newyorkse sloppenwijk The
Bronx. Langzaam maar zeker
waaien ze over naar het
veelkleurige Amsterdam, waar we
getuige waren van een heuse hip
hop-dag met een venijnig staartje.
door Eddy Determeijer
Als geen andere stad in Nederland is
Amsterdam een smeltkroes van cultu
ren. Er is geen gerecht zo buitenissig of
je kunt het wel bestellen in een van de
honderden restaurants en eethuisjes.
Ook het straatbeeld weerspiegelt een
multiculturele samenleving.
Loop op een willekeurige warme
avond over het Leidseplein: daar staat
een Duitse mimespeler broederlijk naast
een meidentrio uit Amsterdam-zuid dat
barokmuziek strijkt, een solitaire Engel
se saxofonist heeft zijn tanden gezet in
de White Cliff of Dover, een Indiaas duo
speelt raga's en een grijze Amerikaanse
gitarist de blues, met behulp van een rit
mebox. De laatste maanden heeft het
hip hop fenomeen heel nadrukkelijk een
plekje naast al deze andere uitingen ver
overd.
Het zijn voornamelijk Antilliaanse en
Surinaamse jongens die zich met rap
pen en human beat box bezig houden.
Maar ook blanke Nederlanders, Turken
en Marokkanen kom je in deze scene te
gen. Vandaag treffen we het. Er is een
hip hop-dag in buurtcentrum BOC in
Buitenveldert en daarop aansluitend
een nacht in Bebop, een grote en enigs
zins trendy discotheek bij het Rem-
brandtsplein waar de entree twintig gul
den bedraagt en de 'colaatjes' pils
schraal worden getapt. De portiers daar
zijn perfecte klonen van Dick Bos
(„daar, dat zal U leeren, vriend") en het
vrouwvolk op de vloer is gemodelleerd
naar Mei Kim en Madonna, en dat al
les maakt veel goed. Het beschikbare
oppervlak is geraffineerd verdeeld over
een zestal bars op verschillende niveaus,
zodat er maximaal munt uit iedere vier
kante meter wordt geslagen. Het laser
kanon schiet schichtige groene figuren
op het plafond, maar pièce de resistance
Wie een nieuwe parfum of geur op de
markt wil brengen kan er een geur laten
ontwikkelen, of - wat aanzienlijk goed
koper is - een bestaande creatie accepte
ren en er een firmanaam aan geven. Het
Van der Valk-concern bijvoorbeeld,
heeft zo'n parfum gekocht en onder ei
gen naam uitgebracht.
Waarom plotseling zo'n merkenexplo-
sie? Opnieuw de man uit de chemische
industrie: „Parfum is een groeimarkt.
Vroeger was men tevreden met een be
paald parfum. Of dat nu een Nina Rici of
een Lancome was, men hield het meest
al bij dat ene merk. Chanel 5 is ook een
heel goed voorbeeld van een huis dat al
vijftig jaar diezelfde parfum brengt,
geen consessies doet aan de veranderen
de markt en daardoor nu al een klassiek
parfum is geworden".
Nieuwe geuren
Nu is de parfum net als de mode een
trend geworden. Dat begon opnieuw
met de damesparfums. Nieuwe geuren
verschenen met de regelmaat van de
klok. Voor een deel was dat te danken
aan de ontwikkelingen op chemisch ge
bied, waardoor nieuwe geuren sneller
konden worden bereikt en bereid.
Het zijn van huis uit de grote mode
huizen en later de couturiers, de mode
ontwerpers die hun naam gaven en ge
ven aan de parfums. Waren dat in het
verleden uitsluitend de grootste be
roemdheden, er kwam een trend dat ook
jongere ontwerpers al snel hun naam ga
ven aan nieuwe parfums. Dat heeft niet
alleen iets met standing te maken, maar
ook met commercieel gewin. Van Gils
en Hugo Boss zijn bijvoorbeeld interna
tionaal wat minder bekende ontwerpers
met een eigen geurlijn.
Opnieuw de reclame-medewerker van
het chemische bedrijf: „Zo'n Lagerfeld
is een goed voorbeeld. Die man heeft
een naam opgebouwd en kan op basis
van die naam met betrekkelijk weinig ri
sico een rnannengeur brengen, die door
de exclusiviteit van die naam in de hoog
ste prijsklasse kan liggen. Ik ga er dan
van uit dat er sowieso een goed produkt
geleverd wordt, dat technisch ook vol
doet. Dus lang blijft geuren bijvoor
beeld, en niet snel vervliegt. Het publiek
identificeert zich graag met deze be
roemdheid. En Lagerfeld zorgt er met
zijn prijsstelling van bijna tachtig gul
den wel voor dat het publiek ook selec
tief is".
Het zijn niet alleen de couturiers meer
die de parfummarkt beheersen. Dunhill
zag door de beperkende advertentiemo
gelijkheden voor zijn sigaretten in de
parfums een mogelijkheid de naamsbe
kendheid uit te breiden. Want parfumre
clames zijn niet verboden op televisie.
Bovendien past zo'n geurtje ook weer in
het zorgvuldig opgebouwde imago van
de sigarettenfabrikant. Davidov, een pe
perdure, bijna exclusieve sigaar is nu
ook een veelgevraagd mannenparfum
geworden. En zo bijzonder is dat ook
niet, want Yab Yum heeft ook een eigen
champagne omdat het met het sexhuis
wat moeilijker adverteren is in veel bla
den van standing.
Merkenbewustzijn
Kees Bosman, inkoopleider voor de
parfumsector bij Bijenkorf Beheer: „Het
heeft ook te maken met het merkenbe
wustzijn van de Nederlander. Nike, La-
is een roomwitte Chrysler Windsor De-
luxe die in een hoek staat opgesteld.
Zijn koplampen zetten Marilyn Monroe
met haar opwaaiende zomerjurkje le
vensgroot in het tegenlicht.
Feestprogramma
Het buurtcentrum heeft er deze week
de eerste vijftien jaar op zitten en maakt
een afgepeigerde indruk. Op een bord in
de bar staat het feestprogramma aange
kondigd, variërend- van een kinderker-
mis tot een vrouwenworkshop. Nu is het
vierkante zaaltje stampvol hip hop-lusti-
gen. Het merendeel van het publiek is
van Antilliaanse en Surinaamse komaf.
De kassa wordt evenwel bediend door
een frisse Buitenveldertse in een smette
loos witlederen admiraalsjasje met veel
goud op schouders, borsten en mouwen.
Het zaaltje is een Simplon-achtige
leefkuilspelonk en de ventilatie is zo op
het oog niet berekend op bezoekersaan
tallen van meer dan twintig. Bovendien
staat ze uit, zodat het er tegen de tijd dat
de eerste act begint naar goed gebruik
bloedheet is. De prille groepen die de
eerste helft van de dag voor hun reke
ning nemen hebben gemeen dat het rap
pen, het ritmisch declameren van tek
sten op de beat van bassynthesizers en
drummachines, ze nog wel aardig afgaat.
Als ze gaan zingen of dansen komen de
zwakke plekken in de performance aan
het licht. Naarmate de dag vordert ne
men ervaring en kwaliteit van de acts
toe. De meidengroepen groeien in tal en
dat is een verheugende zaak. Op een ge
geven moment zingt een vrouwelijk duo
een Surinaams liedje op de beat van een
gemoduleerde knalharde ruis. Dan
springen er zes jongens in grijze Ruca-
nor-sweatshirts op het podium om daar
scherpe choreografietjes te gaan uitvoe
ren. Ze moeten hun plaats na twee num
mers afstaan aan drie scratchers die el
kaar om beurten op vier draaitafels de
loef proberen af te steken. Zorgvuldig
uitgekozen fragmenten worden met de
hand ritmisch versneld, vertraagd,
achteruit en heen en weer gedraaid. Te
gelijkertijd worden de volumeschuiven
gemanipuleerd. Het gaat erom dat je de
coste, noem maar op. Het publiek lijkt
vooral het merk in plaats van het pro
dukt te kopen. Daar wordt gretig op in
gespeeld".
Dat laats.te is ook de mening van Lenie
Otten, die in het Amsterdamse filiaal
van het warenhuis de scepter over de
parfumerie-afdeling zwaait. „Nieuwe,
jonge klanten oriënteren zich nauwe
lijks op de geur, maar vragen heel direkt
om een bepaald merk. Er is een ontwik
keling vooral bij de damesparfums naar
steeds zwaardere geuren. Want dan
wordt zo'n merk sneller herkend".
De reclame-medewerker: „Als je een
naam hebt opgebouwd is het heel inte
ressant om die naam aan een parfum te
verbinden. Zeker als die parfum dan ook
nog in de lijn past van het opgebouwde
imago. Want het is toch letterlijk en fi
guurlijk een handel in lucht. De naam en
het imago bepalen de prijs. Niet in de
eerste plaats de geur. En dat imago
wordt weer mede bepaald door de prijs
stelling".
Parfums vormen een levensstijl, zegt
een verkoopster. Het is een manier om
jezelf uit te drukken. En dat is voor ie
dereen heel persoonlijk. Ze heeft gelijk.
Net als de reclameman die opmerkt dat
de groei van de parfumindustrie is af te
meten aan de groei van de chique da
mesbladen als Elegance, Nouveau, Ma
rie Claire, Cosmopolitain, Harper's Ba
zar. „Vroeger deden doktersvrouwen
nog wel vrijwilligerswerk. Toen werden
ze voorzitter van het plaatselijke Rode
Kruis of zoiets, maar tegenwoordig he
ten ze redactrice van zo'n duur uitge
voerd advertentiemedium. Die bladen
lijken geschapen om het imago van die
parfums te bevestigen en te verstevigen.
Niets op tegen, maar een vleugje kritisch
aroma zou al wonderen doen".
Zo vertelt een verkoopster hoe bij haar
een regelmatig terugkerende klant
steeds een klein flesje kocht van een be
paalde eau de toilet. Toen ze opmerkte
dat een grotere fles toch veel voordeliger
was vertelde de klant dat die grotere fles
niet in het borstzakje past en datje daar
mee dus niet schijnbaar onopvallend
zou kunnen pronken.
Die hele mannengeurenwereld mag
dan voor Nederland nieuw zijn, in het
buitenland, met name in Frankrijk en
Italië, is het een bekend gebeuren. Cha
nel had al in de vijftiger jaren een man
nenlijn en datzelfde geldt voor andere
parfumhuizen. Inmiddels is het niet bij
geuren alleen gebleven, maar leveren de
grote merken ook een heel assortiment
cosmetica-artikelen voor mannen. In het
verlengde van het geurtje ligt ook de
huidverzorgende dag- en nachtcrème, al
is de belangstelling daarvoor toch min
der groot dan voor de geuren. En een re
cente ontwikkeling is ook de vervanging
van after shave in fles of met spraydop
door after shave-crèmes, die ook nog het
predikaat rustgevend meekrijgen.
Alleen al in de Bijenkorf is een keuze
uit zeker 80 herenparfums te maken.
Kees Bosman: „Wij hebben een heel
specifieke rol in de groeiende populari
teit van de herengeuren. Mannen gaan
toch niet zo snel een parfumeriewinkel
binnen, omdat zo'n winkel toch te veel
gewisseld door duizelingwekkende
hoofd- en schouderbewegingen. Het was
allemaal zo ongewoon dat de verslag
geefster van de Newyorkse krant die
voor het eerst van het fenomeen mel
ding maakte in de mening verkeerde een
nieuw soort gestileerd gevecht te heb
ben bijgewoond. Weer andere jongelui
hielden zich, al dan niet in groepsver
band, bezig met het ritmisch declame
ren van teksten waarin ze hun eigen ca
paciteiten in bed en op de dansvloer be
zongen. Wanneer dat in een club of disco
gebeurde lieten ze zich begeleiden door
discjockeys of me's (masters of ceremo
nies) die alle normen ten aanzien van het
verstandig gebruik van draaitafel en
plaat aan nun gympies lapten.
Helemaal zonder precedenten waren
deze uitingen niet. Gekken en dwazen
en deuren en glazen zijn er al sinds men-
senheugnis. En in de jaren twintig en
dertig had je in Harlem de contortionis-
ten, dansers die hun lijf in de meest fan
tastische bochten konden laten kronke
len. Maar historisch besef is bij de zwar
te jeugd van Amerika zwak ontwikkeld,
om het maar eufemistisch uit te druk
ken. Het is onwaarschijnlijk dat die gast:
jes uit de Bronx ooit van Dynamite
Hooker hadden gehoord of van Jigsaw
Jackson, The Human Corkscrew, of
filmpjes kenden van Earl 'Snakehips'
Tucker, attracties van de Cotton Club en
andere nachttenten.
Voorlopers
Het is evenmin erg aannemelijk dat
Wonder Mike, Master Gee en Big Hank,
tezamen de Sugarhill Gang, bekend wa
ren met de 78-toeren muziek van jaren
dertig-gospelgroepen als het Golden Ga-
te Quartet, duidelijke voorlopers van de
rappers. De reacties in Amerika op deze
nieuwe fenomenen waren negatief, om
niet te zeggen uitgesproken vijandig.
Vooral de graffitikunst kon in de ogen
van de gemiddelde fatsoenlijke Ameri
kaan geen genade vinden.
Inmiddels is graffiti net als hip hop big
business geworden en dus respectabel.
De Fat Boys en Run DMC verkopen mil
joenen platen. Het onafhankelijke label
op vrouwen gericht is. Als Bijenkorf
hebben we een naam en is de drempel
om naar de afdeling herencosmetica te
lopen veel minder groot. Bovendien
brengt een warenhuis toch ook een heel
veilig gevoel van anonimiteit met zich
Het warenhuis heeft zelfs een top-tien
en stipnoteringen voor de herenpar
fums. Zino Davidoff en Man Pure van Jil
Sander staan hoog met stip genoteerd.
Datzelfde warenhuis is uitgever van het
educatieve en aardige boekje Take Care,
dat alle informatie geeft over herengeu
ren en herencosmetica. Want ook dat is
een groeiende markt. Het is ook niet
voor niets dat juist in de filialen van dit
concern de Zweedse ex-tennisspeler
Borg zijn eigen nieuwe geurlijn komt in
troduceren. Dat doet hij dan door de
flesjes persoonlijk te signeren.
Het gerucht wil nu dat ook Borgs vroe
gere rivaal John McEnroe in parfums
zou gaan. Hij zou belangstelling hebben
voor het merk Brut...
Def Jam steekt Sugarhill, dat de rap-
markt aanvankelijk beheerste, naar de
kroon.
Bovendien gaan steeds meer mensen
inzien dat al deze verschijnselen - hip
hop, breakdansen, scratchen en graffiti-
uitingen zijn van een authentieke stadse
straatcultuur. Een volkskunst die lang
letterlijk ondergronds is gebleven. Een
uiting in wezen van een jonge Ameri
kaanse generatie die in belabberde om
standigheden is opgegroeid en haar
identiteit verloren ziet gaan. De teksten
van de rappers gaan over uitgaan en sex
en ander plezier, maar niet zelden heb
ben ze een ernstiger toon. The Message
van de Sugarhill Gang is een klassiek
voorbeeld: It's a jungle, sometimes it ma
kes me wonder how I keep from goin' un
der. De zanger waarschuwt zijn toehoor
ders, zijn omgeving, dat er maar weinig
hoeft te gebeuren of hij gaat door het
lint.
Op ons maken sommige van die tek
sten een wat moralistische indruk. Maar
er zijn buurten in Harlem en de Bronx
waar je gegarandeerd in de nor eindigt
wanneer je je school niet afmaakt. En
dan heb je nog geluk, want voor hetzelf
de geld had die andere goser jou de strot
opengesneden.
Doffe dreunen
In het BOC gaat het er wat minder hef
tig aan toe. Maar ook weer niet zo gek
veel. De geluidsinstallatie die een on
overzichtelijke indruk maakt stort gaan
deweg verder in. De beukende basbeat
is duidelijk te veel voor de kastjes en de
snoertjes. Als de geluidstechnicus bo
vendien om negen uur - het programma
is bij lange na niet afgewerkt - doodleuk
aankondigt dat de tent dichtgaat en de
bus richting centrum zo komt voorrij
den, slaan bij de Supreme Clan Cru en
Freakaristic eendrachtig de stoppen
door. Ze gaan de geluidsman te lijf, die
meteen assistentie krijgt van de andere
werkers van het buurtcentrum. Een tijd
lang vallen er nu vechtersbazen met dof
fe dreunen op de vloer. Als duveltjes uit
doosjes veren ze telkens weer overeind,
het podium op. Maar na een paar minu
ten is de zaak gesust en wordt de aftocht
geblazen, richting Bebop.
In de over de rails denderende trein
huiswaarts zit een behoorlijk wrede
beat, merk ik later.
Het dansteam van Freakaristic: stoppen doorgeslagen.
geluiden van je wheels, je draaitafels, zo
creatief en swingend mogelijk combi
neert. Het woord vakmanschap zal ik
niet zo gauw in de mond nemen maar
hier is dat zeker op zijn plaats.
Nieuwe cultuur
Zijn huidige vorm kreeg het rappen
(hip hop is een recente aanduiding) in de
late jaren zeventig in de zuidelijke
Bronx, het meest deplorabele stadsdeel
van New York. Onder de jongelui die
elkaar voordien verenigd in gangs met
honkbalknuppels naar het le
ven hadden gestaan ontwikkelde zich in
een verbazingwekkend rap tempo een
compleet nieuwe cultuur. Op de treinen
van de ondergrondse en de blinde mu
ren van het getto verschenen naam-lo-
go's, onbeholpen aanvankelijk, maar in
de loop der jaren groeiden uit de spuit
bussen de wonderlijkste fantasiewerel
den. De ondergrondse perrons vormden
het decor voor niet minder merkwaardi
ge dansen. Op het funky ritme van de
ghetto blasters werd de electric boogaloo
uitgevoerd. Schokkende en geïsoleerde
bewegingen die voor een deel geïnspi
reerd waren op de elektronische bewe
gingen van videopoppetjes, werden af
