Leidse galerie kiest
voor andere opzet
Berlijnse revue 'Linie 1'
brengt realistisch sprookje
Theaterfestival in
Catalaanse sfeer
Kamer steunt Brinkman
Prijs voor
Monique
Van de Ven
DONDERDAG 11 JUNI 1987
PAGINA 23
OPMERKELIJKE 'LA BOHÈME'
De Spaanse operazanger Placido Domingo in het Royal Opera Hou
se in Londen. Hij houdt een plaat van Puccini in zijn handen nadat
hij zijn eerste filmrol had geaccepteerd over het leven van deze compo-
LONDEN (GPD) - Natte regen
jassen, maar vooral ook natte
ogen. Want nimmer tevoren
heeft zingen in de regen zóveel
indruk gemaakt als gisteravond
op het plein van Covent Garden,
waar zo'n 2000 operaliefhebbers
de kille elementen van wind en
regen trotseerden om te luisteren
naar de supertenor van Placido
Domingo in 'La Bohème'. Pucci
ni's meesterwerk werd binnen
uitgevoerd op het grote toneel
van de Royal Opera House, maar
was via een gesloten televisiecir
cuit ook buiten te zien op een
reusachtig scherm, terwijl overal
luidsprekers stonden opgesteld
voor een opmerkelijke geluids
weergave.
Dit was de grote stunt van Pla
cido Domingo, die een actie
voert om de populariteit van ope
ra bij het publiek te vergroten.
Daarvoor kreeg hy zelfs voor el
kaar dat de directie van de Royal
Opera House erin toestemde
voor deze gelegenheid de 440
stoelen van de dure stallesplaat
sen in de zaal (150 gulden per
plaats) te verwijderen om ruimte
te maken voor 750 belangstellen
den, die elk slechts een tientje
hoefden neer te leggen om op de
grond te kunnen zitten. Ook de
andere plaatsen werden voor la
ge prijzen a la de Promenadecon
certen verkocht.
Het lag dus voor de hand dat
voor dit buitenkansje vele uren
in de rij is gestaan. De in totaal
2500 plaatsen werden in record
tijd verkocht. Maar voor de vele
teleurgestelden was in elk geval
nog de stunt van het burenge
beuren. En dat bleek tenslotte
een sensatie op zichzelf: enkele
duizenden operaliefhebbers en
gewoon nieuwsgierigen in eer
biedige stilte bijeen, zwijmelend
in het vocale meesterschap van
de Spaanse tenor en de andere
'gouden' stemmen.
Na afloop kwamen Placido Do
mingo en de andere leden" van
het operagezelschap naar buiten
om ook daar een open doekje te
halen. Van een enthousiast pu
bliek. dat vol lof was over de ge
luidskwaliteit van de speciale in
stallatie. die inclusief het reuze-
scherm en de ruim drie kilome
ter lange elektronische kabel een
waarde vertegenwoordigde van
tegen de vier miljoen gulden.
P.C. Hooftprijs-Nieuwe Stijl
DEN HAAG (GPD) - De Tweede
Kamer steunt in meerderheid het
voorstel van minister Brinkman
(WVC) om een zelfstandige stich
ting in het leven te roepen die voor
taan de verantwoocdelijkheid
neemt voor de uitreiking van de
P.C. Hooftprijs-nieuwe stijl. Over
de hoogte van de prijs, die de mi
nister wil vaststellen op 15.000 gul
den, eventueel aangevuld met een
bijdrage van het bedrijfsleven, is
de Kamer nog verdeeld. Dit najaar,
als er over het Kunstenplan van
Brinkman en de begroting voor
1988 wordt gesproken, zal daarover
een definitief besluit worden geno-
Alleen de PvdA, zo bleek giste
ren tijdens een debat in de Kamer,
verzet zich tegen het voorstel van
de bewindsman. Volgens Niessen
komt zijn 'oplossing' voort uit
angst zich opnieuw de verontwaar
diging van cultureel Nederland op
de hals te halen, want 'een nieuwe
jury zal de prijs wederom aan Hu-
go Brandt Corstius geven'. Brandt
Corstius werd twee jaar geleden de
onderscheiding onthouden, nadat
het kabinet tot de slotsom kwam
dat de schrijver-colomnist 'het
kwetsen tot instrument' had ge
maakt. Het besluit ging in tegen
het unanieme advies van de jury,
die Brandt Corstius wél wilde be
kronen.
Het huidige voorstel van Brink
man houdt in dat de drie belang
rijkste schrijversorganisaties (de
Vereniging van Letterkundigen,
de Maatschappij van Letterkunde
en het PEN-centrum) de bestuurs
leden voor de onafhankelijke stich
ting leveren. Deze stichting wijst
een jury aan die bepaalt welke au
teur de prijs krijgt. Wie de onder
scheiding tenslotte uitreikt, is nog
niet bekend maar het zal in ieder
geval geen lid van het kabinet zijn.
Daarmee is de P.C. Hooftprijs-
nieuwe stijl geprivatiseerd en geen
staatsprijs meer. De overheid
(WVC) blijft echter wél de gelden
leveren, die verbonden zijn aan de
nieuwe constructie (15.000 gulden
voor de prijs en andere 'onkosten').
Over de hoogte van de prijs was
er verdeeldheid. PvdA en D'66 wil
len veel meer dan 15.000 gulden: de
PvdA (50.000 gulden) omdat de au
teur er tenminste een jaar van moet
kunnen leven, D'66 omdat er gelij
ke tred met buitenlandse prijzen
en met (binnenlandse) lonen en
prijzen moet zijn. De WD vindt
het bedrag voldoende. Het CDA
neemt een tussenpositie in: hoewel
het belang van een prijs niet be
paald wordt door de hoogte van
het bedrag maar door het niveau
van schrijvers die eerder werden
bekroond, verzette Beinema zich
niet tegen optrekking.
Met aarzeling werd gereageerd
op mogelijke deelname van spon
sors aan de nieuwe prijs. In elk ge
val mag de prijs nimmer aan de
naam van een firma worden gekop
peld. De PvdA is slechts voor
sponsoring, als die wordt aange
wend voor een jaarlijkse uitgave
van werk van de bekroonde auteur
die zou kunnen uitgroeien tot een
'leesbevorderingsproject' onder de
titel 'P.C. Hooft-Reeks'. De minis
ter beloofde dit idee te zullen bekij
ken.
De Kamer drong erop aan dat
nog dit jaar de nieuwe prijs, die
P.C. Hooftprijs zal blijven heten,
wordt uitgereikt. De minister zei
daarop te willen toezien.
LEIDEN- Een nieuwe gale
rie heeft zich sinds enkele
maanden gevoegd bij de al lan
ger bestaande tentoonstel
lingsruimten in Leiden. Het
gaat om 'Treetje lager', geves
tigd op de hoek van de Oude
Rijn en de Pelikaanstraat.
'Treetje lager' loopt volgens de
galeriehoudster. Marjan van
den Bosch, uitstekend, ook na
dat de opzet ervan enigszins is
veranderd. Het karakter van de
exposities blijft echter hetzelf
de. Er hangen tekeningen en
grafieken van allerlei aard,
maar ze zullen minder snel
worden afgewisseld.
'De mensen meer toegang geven
tot de kunst, is de belangrijkste re
den waarom ik in eerste instantie
in februari met deze galerie ben be
gonnen', zegt Marjan van den
Bosch. Dat is voor haar nog steeds
het belangrijkste. Ze heeft haar ga
lerie daarom nogal 'huiselijk' inge
richt, hoewel 'Treetje lager' tevens
het kenmerk van een winkeltje
met zich meedraagt. Er hangen op
het ogenblik verschillende kunst-
Zeven miljoen
voor cultuur
bij omroep
DEN HAAG (GPD) - Het plan van
minister Brinkman van cultuur
een fonds in het leven te roepen
om de productie van Nederlandse
culturele programma's voor radio
en televisie te stimuleren, is giste
ren in de Tweede Kamer goed ont
vangen. Alleen de CDA'er Beine
ma botste met de minister. Hij wil
een vaste verdeelsleutel naar zend
tijd, gecombineerd met een kwali
teitsnorm. A-omroepen zouden
volgens dat plan meer geld krijgen
dan B-omroepen. Maar wie de
norm niet haalt, krijgt niets.
Brinkman voelde daar niet voor
en hield vast aan het principe dat
het geld - circa 7 miljoen gulden
per jaar - bedoeld is om Neder
landse culturele radio en televisie
te maken. Daar moet het geld
rechtstreeks aan ten goede komen
en niet aan wat anders, stelde hij.
PvdA, WD en D66 waren het daar
volledig mee eens.
Hoe het geld verdeeld wordt,
kon de bewindsman nog niet pre
cies zeggën. Hij sloot echter niet
uit dat er voor lichte-muziekpro-
gramma's ook geld beschikbaar
komt. Een voorwaarde is dat de
cultuur-uitingen van Nederlandse
origine zijn. Maar Brinkman gaf
toe dat het niet aangaat een pro
gramma waaraan de Belgische au
teur Hugo Claus en de Belgische
regisseur Franz Marijnen meewer
ken, niet te steunen. „De nationali-
teitseis mag ons niet voor absurdi
teiten stellen".
Tien procent van het budget is
beschikbaar voor radio, de rest
voor televisie omdat dat een veel
duurder medium is. Hoe het geld
verdeeld wordt over bij voorbeeld
film, muziek en theater, is een zaak
van het bestuur. Maar het leek
Brinkman redelijk een zekere
evenredigheid na te streven. Voor
het uitzenden van herhalingen wil
de minister geen geld beschikbaar
stellen.
werken, die te koop zijn. De naam
van de galerie moet het drempel
verlagende aspect, waar tekenares
Marjan van den Bosch fel achter
staat, symboliseren. Een lage tree
om overheen te stappen, zowel
voor het publiek als voor de kun
stenaar ('geen opleiding noodzake
lijk'). Dat wil volgens Maijan van
den Bosch niet zeggen, dat er con
cessies worden gedaan wat betreft
het niveau van het te exposeren
door
Eveline van Vlijmen
De ruimte van 'Treetje lager' be
staat uit een groot deel van de be
nedenverdieping van het oor
spronkelijk 17de-eeuwse grachten
pand. Midden in het zaaltje is nog
een intact gelaten oud keldertje.
Een verschil met andere galeries is,
naar de mening van Marjan van
den Bosch, dat Treetje lager' voor
namelijk kleine kunstwerken ten
toonstelt. De etsen, litho's en teke
ningen, die nu in de ruimte hangen
zijn gemaakt door Van den Bosch,
Jan Kroon en Henny Hartevelt.
Van de laatste hangen er ook diver
se monoprints. De galerie is verder
opgevuld met beeldjes en vazen
van keramiek, die door Anna Los
zijn gemaakt. Ook zijn er kleine
dichtbundeltjes, die Maijan van
den Bosch zelf heeft geschreven.
De Leidse tekenares laat een pas
vervaardigd werk van haar hand
zien, dat ze in opdracht heeft ge
maakt. Het is haar eerste grote
stuk, een drieluik, dat vrouwenli
chamen en -hoofden in allerlei vale
kleuren laat zien. Ze vertelt dat ze
eigenlijk nooit heeft kunnen kie
zen om te gaan schrijven of teke
nen. Nu weet ze haar beide talen
ten te combineren. Maijan van den
Bosch volgde een opleiding voor il
lustratie en boekverzorging aan de
academie in Enschede. Daarna
heeft ze de lerarenopleiding ge
volgd. 'Het educatief bezig zijn kan
ik maar niet laten. Ik leg geïnteres
seerden graag het een en ander uit
over de technische kanten van het
werk. Het lesgeven is echter niet
helemaal voor mij weggelegd. Ik
wil dan teveel zelf doen in plaats
van de leerling'.
In februari werd de eerste expo
sitie in 'Treetje lager' gehouden:
'Leiden tekent Leiden'. Iedereen in
Leiden kon met een werkstuk ko
men. Als het aan de normen van de
galeriehoudster voldeed ('enig
technisch inzicht was wel vereist')
kreeg het een plaatsje op de ten
toonstelling. Zo kwamen amateurs
naast professionele tekenaars te
hangen wat volgens Maijan van
den Bosch toch heel wat gepraat
aan de gang bracht onder de gale
riehouders.
De enige verandering in de opzet
van de galerie is dat de tekenares
heeft besloten af te zien van de
maandelijkse verandering in expo
sitie. De werken, die er nu hangen,
wisselen met de tijd. Marjan van
den Bosch: 'Ik ga niet meer elke
maand thema-tentoonstellingen.
Eens in het jaar is vaak genoeg. Er
gaat teveel tijd in zitten; ik wil ook
blijven tekenen. Toen ik net met de
galerie was begonnen, zat ik alleen
nog maar administratief werk te
doen. Dat heb ik nu beter aange
pakt door de kunstwerken langer
te laten hangen en geleidelijk aan
af te wisselen'.
'Linie 1', Musikalische Revue van
Volker Ludv/ig door het Grips-thea
ter uit Berlijn (West). Muziek: Birger
Heymann. Regie: Wolfgang Kolne-
der. Muzikale begeleiding: Rock
band 'No Ticket'. Gezien op 10 juni
in Carré, Amsterdam. Aldaar nog
vanavond te zien.
AMSTERDAM - Het woord
'Grips' betekent vrij vertaald:
koppie koppie, dat wil zeggen,
mensen over iets laten nadenken
en tevens plezier maken - lachen
en leren tegelijk. Daarmee is de
doelstelling van de gelijknamige
theatergroep al eigenlijk in het
kort aangegeven. 'GRIPS' ia na
melijk een Westberlijnse theater
groep voor kinderen en jonge-
De groep werd in 1966 - dus
ten tijde van de studentenbewe
ging en van de anti-autoritaire
opvoedingsmethoden - opge
richt door leden van een cabaret
groep. Nog steeds zijn de cabare
teske, recalcitrante en ook idea
listische invloeden uit die bevlo
gen jaren zestig goed zichtbaar
bij GRIPS, dat zich inmiddels tot
een internationaal gerenom
meerd toneelgezelschap voor
jongeren heeft ontwikkeld.
GRIPS wil jongeren echt se
rieus nemen en speelt daarom
duidelijk in op hun belevingswe
reld. De groep gaat er prat op, dat
alle stukken zelfgeschreven pro-
dukties zijn met situaties en per
sonages die naar de realiteit zijn
getekend. Geen lieflijke verhaal
tjes, maar een strijdbaar theater,
dat een bijdrage tot kritisch pro-
bleembewustzijn bij kinderen
wil leveren.
Naast alle erkenning is er ook
dé nodige kritiek geweest. Menig
'behoudend ouder vond al dat
linksige, anti-autoritaire gedoe
maar niks; er zijn zelfs pogingen
ondernomen om voorstellingen
van GRIPS te verbieden of door
subsidiestop onmogelijk te ma
ken.
(8)^
In 'Linie 1' gaat het om een
meisje uit de provincie, dat ver
liefd is geworden op een roek-
muzikant en hem in Berlijn gaat
zoeken. De 'musikalische revue'
begint met haar aankomst op
Bahnhof Zoo, waar ze in de U-
Bahn (Linie 1) naar de wijk
Kreuzberg stapt. De hele musical
speelt zich af op stations en in de
U-Bahn, de ondergrondse. Daar
ontmoet zij tal van personen uit
de Grote Stad: hypefrkeurige
burgers, bekrompen lieden, ge
zagsdragers en vele randgroepfi
guren. Het is bedoeld als caleido
scopische afspiegeling van het
leven in de jungle van de Grote
Stad, met daarbij nog aandacht
voor de specifieke situatie in
Berlijn, de gedeelde stad. 'Du
einzige Stadt auf der Welt/ Wo in
allen Richtungen Osten ist' staat
er veelbetekenend in één van de
vele liedjes.
In de ontmoetingen komt een
reeks thema's aan de orde: mi
lieuvervuiling. discriminatie,
drugsproblematiek, jeugdwerk
loosheid, zelfdoding, neofascis-
me en 'Vergangenheitsbewalti-
gung'. Deze vraagstukken wor
den met cabareteske overdrij
ving en vrolijkheid ter sprake ge
bracht. Linie 1 is een levendig,
vlot lopend spektakel met een
optimistische ondertoon: on
danks alle problemen moet je -
zo zingt het hele ensemble - 'Mut
zum Traumen' houden.
Deze algemene vraagstukken
zijn uitgekiend verwerkt in een
verhaalgegeven, dat daarnaast
een heel herkenbaar persoonlijk
probleem aansnijdt, namelijk
'Liebeskummer'. Als het meisje
haar sprookjesprins uiteindelijk
terugvindt, blijkt dat natuurlijk
een grote tegenvaller. Dan pas
krijgt ze oog voor het ware geluk,
dat steeds zo nabij was. Toch een
beetje een sprookje, maar dan
wel in een maatschappijkritisch,
realistisch kader. Als het ware
dus: een realistisch sprookje.
WIJNAND ZEILSTRA
DEN HAAG - Onder de titel 'Haags
Zomer Festival' wordt van 13 juni
tot en met 20 juni het vierde thea
terfestival op het Plein in Den
Haag gehouden.
Naast de opening in de Hofvij
ver, biedt het festival een geva
rieerd programma. Het Kollektief
Internationale Nieuwe Scène
speelt zijn nieuwste voorstelling
'Tricolore Triste'. Dit stuk, dat ook
wel 'het verdriet van Belgie' wordt
genoemd, gaat over twee duizend
jaar Belgie. Verder zijn te verwach
ten: De Franse mimespeler Yves
Lebreton met zijn nieuwe voor
dracht S.O.S; Théatre de la Mie de
Pain (een groep uit Parijs) laat
slapstick-achtige taferelen in een
ziekenhuis zien; het Duitse theater
Kefka dat 'Koning Ubu' opvoert en
de Amsterdamse theatergroep
Dogtroep. Het Franse Le Temps
Fort Théatre brengt een fabelach
tig schouwspel over het verdwij
nen van een cultuur. Daar blijven
de verwachtingen niet bij want ook
de komiek Leo Bassi komt met zijn
nieuwste show 'Nero's last Folly'
Hij probeert met vuur, geweldadi-
ge acties en een vleugje sadisme
het publiek te amuseren. De Fran
se theatergroepen Théatre de com-
plicité en Théatre Nu zullen ook
aanwezig zijn.
Om deze acht feestdagen een Ca
talaans karakter te geven heeft het
Haags Zomerfestival vijf Catalaan
se groepen uitgenodigd. De thea
tergroep Els Rocamora geeft het
detectiveverhaal 'Airmail' weer
(een marionettentheater voor vol
wassenen). Ook is het Theatre Cu-
rial weer te zien na het grote succes
van vorig jaar. Deze groep komt
met een groot spectakel waarbij
150 kubieke meter schuim de ac
teurs en podium omhult. Het
Spaanse circus Perillós, de groep
Companyia Vitore i Gina en de
clown Tortell Poltrona zullen even
eens deze dagen mee vieren.
Het Haags Zomerfestival heeft
nog meer artiesten uitgenodigd zo
dat het festival net zo'n succes kan
worden als vorige jaren. Sommige
onderdelen van het festival spelen
zich af in de blauwe tent (Bromtol)
op het Plein. Bromtol presenteert
zichzelf als een club waar tijdens
het festival vanalles is te beleven.
Het decor in deze tent, ontworpen
door Reier Pos, staat centraal, 's
Middags is het terras bij de Brom
tol geopend, 's avond is er een
maaltijd in theatrale sfeer (voor
slechts 25 personen) en de voor
stellingen worden met muziek af
gesloten. De activiteiten die gro
tendeels op en rond het Plein
plaatsvinden, zijn gratis. Voor de
voorstellingen in de theatertenten
wordt een toegangsprijs van tien
gulden gevraagd.
Monique van de Ven. Op het in
ternationalefilmfestival in Seattle
is zij uitgeroepen tot de beste actri-
AMSTERDAM (ANP) - Monique
van de Ven is op het internationale
filmfestival in Seattle uitgeroepen
tot „Beste Actrice". Zij heeft de
prijs, de Golden Space Needle
Award, gekregen voor haar rol in
de Nederlandse film „Iris", waarin
zij een dierenarts speelt die het op
neemt tegen een koppige boer. Dat
maakte de producent van de film.
Frans Rasker, gisteravond bekend
Het filmfestival in Seattle wordt
in Amerika wel gezien als een ope
ning van Europese films naar de
Amerikaanse markt. Er deden zo'n
dertig films mee aan het festival.
Vorig jaar werd in Seattle „De Aan
slag" van Fons Rademakers uitge
roepen tot „Beste Film".
„Iris" werd geregisseerd door
Mady Saks en kwam op 26 maart
van dit jaar in de bioscopen. Moni
que van de Ven was niet zelf in
Seattle bij de uitreiking van de
prijzen. Zij is op dit moment in
Amsterdam waar zij meespeelt in
de nieuwe film van Dick Maas
..Amsterdamned".
Popnieuws op
kabelnetAmsterdam
AMSTERDAM (ANP) - Het Am
sterdamse kabelnet gaat met in
gang van augustus 24 uur per dag
popnieuws en videoclips Van het
muziekprogramma van Music Te
levision Europe (MTV) doorgeven.
B en W hebben hiermee deze week
ingestemd, zo heeft de gemeente
woensdag meegedeeld.
Het programma van het van orgi-
ne Amerikaanse MTV is volgens
het college van B en W een goede
aanvulling op het totale program
ma-aanbod op de Amsterdamse
kabel.
Kafka's brieven
onder de hamer
NEW YORK (DPA) - Een van de
beroemdste correspondenties in
de wereldliteratuur, de brieven van
Franz Kafka aan zijn verloofde Fe
lice Bauer, wordt op 18 juni bij So
theby's in New York geveild.
De veelal met de hand geschre
ven brieven en 145 briefkaarten,
die tussen 1912 en 1917 werden
verstuurd, gelden als uiterst be
langrijke autobiografische bron.
Bovendien zijn er talrijke verbin
dingen met grote literaire werken
van Kafka.
De brieven worden ter verkoop
aangeboden door de Amerikaanse
uitgeverij Shocken Books, die de
brieven verkreeg van Felice Bauer,
die in 1960 in de Verenigde Staten
overleed. De waarde van de corres
pondentie wordt geschat op
600.000 a 800.000 gulden.
Veel bezoek voor Kröller-Müller
OTTERLO (ANP) - De zomertentoonstelling in het Rijksmuseum Król-
ler-Muller is een groot succes. Volgens een woordvoerder van het mu
seum is dit twee maanden nadat de tentoonstelling werd geopend door
bijna 100.000 mensen bezocht. Volgende week wordt de 100.000ste ver
wacht.
Het museum is wegens een ingrijpende renovatie gedeeltelijk gesloten.
Onder de titel „Hele collectie in een half gebouw" is echter de gehele
museumcollectie, inclusief minder bekende werken uit depot, in drie
rijen boven elkaar gehangen. Daarbij zijn de schilderijen volgens het jaar
van aankoop naast elkaar gehangen. „Op die manier ziet de bezoeker de
collectie groeien van jaar tot jaar", aldus de woordvoerder.
De zomertentoonstêlling in het museum in het nationale park De Hoge
Veluwe duurt tot eind augustus.
Else Nabu als de Lady: één van de velen die de
Linie I', de musical van het GRIPS-theater, in
ontmoet. Ifoto Frank
Kunstenares Marjan van den Bosch voor haar galerie 'Treetje lagi
