'Over werkloosheid wordt
te gemakkelijk gedacht'
Moussemfeest uit
Marokko voor velen
Reportage
De Koning maalt niet om beschadigd prestige
Voorzitter kapittel Haarlem biedt ontslag aan
PAGINA 2
DINSDAG 9 JUNI 1987
"Als mijn persoonlijk prestige daardoor
beschadigd is zeg ik: het werd hoog tijd
dat dat een keer gebeurde". Minister Jan
de Koning, na een tijdelijk bewind op
binnenlandse zaken, waar hij de door een
hartoperatie gevelde collega Van Dijk
verving, zetelt weer op het inmiddels ver
trouwde departement van sociale zaken
en werkgelegenheid. De dag na het voor
jaarsoverleg met werkgevers en werkne
mers komt tijdens een gesprek daarover
onvermijdelijk ook op zijn 'uitstapje'
naar binnenlandse zaken en zijn ogen
schijnlijke miskleun in het ambtenaren-
overleg.
Evenals Van Dijk en voordien De Korte
joeg De Koning de ambtenaren al snel in
de gordijnen. Terwijl zijn tijdelijke trans
fer naar binnenlandse zaken juist alom
was begroet als een hoopvol teken dat het
kabinet-Lubbers de ambtenarenbonden
weer serieus wilde nemen. Maar ook De
Koning moest de ambtenaren uiteinde
lijk met lege handen tegemoet treden.
Terwijl die toch begrepen hadden dat hij
795 miljoen geboden had voor verbete
ring van hun arbeidsvoorwaarden in dit
en volgend jaar.
De Koning: "Die cijferopstelling was
aan de orde geweest in het overleg, maar
gelet op het belang van de zaak moest
daarover eerst verder in het kabinet wor
den gesproken. Het bedrag van 795 mil
joen is in de ministerraad wel ter sprake
geweest, maar een besluit is er niet geval
len. Een bod werd niet verantwoord
geacht, omdat we nog niet wisten hoe
1988 zich zal ontwikkelen".
"Het ging om een mogelijke cijferop
stelling, maar die moest nog wel beves
tigd worden. In die zin was er geen spra
ke van een bod". U bent dus teruggeflo
ten? De Koning, lachend: "Als u dat zo
noemen wilt, ja".
DEN HAAG - "Ik denk dat we een
belangrijke stap vooruit hebben
gezet met deze gemeenschappelij
ke benadering. In het verleden
hebben we met de vakbeweging
moeilijke momenten beleefd en
daarmee vergeleken is dit wel de
gelijk wat. Een resultaat van veel
praten, maar ook van het aan den
lijve ondervinden van massawerk
loosheid. Dat heeft eenheid ge
bracht", kijkt minister De Konjng
terug op het voorjaarsoverleg.
door
Hans Goessens
en Harry Meijer
"Het primaat van de werkgele
genheid wordt nu door alle drie de
zoals loonsverhogingen,
zoals verbeteringen in de sociale
zekerheid, lastenverlaging, pre
mieverlaging en arbeidsvoorwaar
den in de collectieve sector daar
aan ondergeschikt te maken. Voor
op staat loonmatiging met het oog
op behoud en uitbreiding van
werkgelegenheid".
De vraag waar het geld vandaan
moet komen voor verhoging van
de uitkeringen, leidt De Koning tot
een dilemma. "Een dilemma, waar
van ik nog niet weet hoe we eruit
zullen komen. Het ombuigingsbe
drag op de sociale zekerheid wordt
binnengehaald door wat er meer
binnenkomt aan premies bij een
procent loonstijging. Als de lonen
meer stijgen dan een procent,
komt er dus een bedrag extra bin
nen dat kan worden aangewend
om iets meer te doen in de sfeer
van de sociale zekerheid. Wij den
ken dan aan die groepen die het
meest in de knel zitten. Gezinnen
met meer kinderen die van een uit
kering rond moeten komen".
"Ik geef toe, een bizarre situatie.
Want eigenlijk willen we dat de
loonstijging onder de één procent
blijft vanwege de werkgelegen
heid. We moeten nu afwachten hoe
het loopt maar als ik uiteindelijk
voor de keus wordt geplaatst, kies
ik daarvoor en zal er geen ruimte
zijn om iets extra's te doen voor
sommige uitkeringen".
Bezuiniging
Volgens de jongste berekenin
gen van het Centraal Planbureau
dreigt er van de hoofddoelstellin
gen van het kabinet weinig terecht
te komen. De economische groei
blijft achter bij de twee procent,
die de basis is van het regeerak
koord. Minister Ruding heeft in
middels een voorschot op de dis
cussies over de begroting voor
1988 genomen door een nieuwe be
zuinigingsronde aan te kondigen.
Het alternatief, een verhoging van
de belasting- en premiedruk, zou
een andere hoofddoelstelling van
het regeerakkoord onderuit halen.
In het voorjaarsoverleg is die mo
gelijkheid nog eens van de hand
gewezen.
De Koning wil zich nog niet over
een nieuwe bezuinigingsronde uit
laten. "Ik heb nog geen helder in
zicht in de noodzaak van nieuwe
bezuinigingen. Ik wil eerst de de
Macro Economische Verkennin
gen zien". Deze definitieve cijfers
van het planbureau over de econo
mische ontwikkelingen verschij
nen op Prinsjesdag.
Als het inderdaad noodzakelijk
blijkt om fors te bezuinigen, dan is
dat volgens de bewindsman altijd
mogelijk. "Alle verhalen dat we
niet verder kunnen bezuinigen in
een van de tien rijkste landen van
de wereld missen toch iedere ge
loofwaardigheid. Als het besef aan
wezig is dat het moet, dan kan het
ook. Dat het allemaal niet kan is
een onzin-verhaal".
Ambitieus
Zowel ten aanzien van de werk
loosheid als het financieringste
kort bewandelt het kabinet een
pad dat is geplaveid met een zeer
ambitieus streven. Zo moet jaar
lijks het aantal werklozen met
50.000 worden verminderd. Het
overheidstekort moet volgend jaar
op 7 procent uitkomen. Dat lijkt
niet te lukken. Overheidsfinanciën
en werkgelegenheid mogen op de
lange duur eikaars bondgenoten
zijn, op de korte termijn is er een
groot spanningsveld tussen beide
grootheden. Het stimuleren van de
economie door middel van investe
ringen kost de overheid geld, nog
los van de uitgaven voor aanvul
lend werkgelegenheidsbeleid.
"Als alle doelstellingen niet sa
men kunnen worden verwezenlijkt
dan zullen we een keuze moeten
maken. Je hebt dan een aantal va
riabelen: lastendruk, koopkracht
garantie en de werkgelegenheids-
doelstelling. Ik zou bereid zijn de
koopkracht in te zetten", geeft De
Koning zijn keuze aan. "Als we het
financieringstekort laten oplopen,
dan komen we dat in de jaren ne
gentig weer tegen. Het financie
ringstekort van vandaag is de
werkloosheid van morgen. Ik geef
de voorkeur aan vrijwillige mati
ging".
Het kabinet is er ondanks alle
ambitieuze plannen nog niet in ge
slaagd het aantal werklozen sub
stantieel de kop in te drukken. De
werkloosheid heeft, in weerwil van
de de economische opleving van
de afgelopen jaren nog altijd een
massaal en langdurig karakter. Het
beleid van Lubbers en de zijnen en
in het bijzonder van de minister
van sociale zaken heeft zo op het
eerste gezicht weinig succes ge
had, ook al mogen internationale
omstandigheden als verzachtend
gelden.
De Koning: "Het beleid heeft ons
wel van 150.000 werklozen afgehol
pen. We zijn nog lang niet toe aan
de harde kern van de werklozen,
die op de arbeidsmarkt onder alle
omstandigheden niet aan de bak
komen. Wanneer de daling van de
werkloosheid stagneert, hoef je
daar op zich niet zo zenuwachtig
van te worden. Het gaat om de on
derliggende oorzaken".
"De wisselkoersontwikkelingen
spelen nu een heel belangrijke rol.
Dat betekent dat ondernemers wat
zenuwachtig worden met beslis
singen over hun investeringen,
sommige produkten die naar dol-
largekoppelde landen gaan zijn uit
het Nederlandse produktiepakket
verdwenen. Philips was twee jaar
geleden nog van mening dat het
werkgelegenheid uit lage lonenlan-
den zou terugtrekken naar Neder
land. Nu hoor je dat de strijkijzers
toch weer naar Singapore gaan. De
conclusies van gisteren zijn de
reactie ge wees op externe factoren,
waarmee we worden geconfron
teerd".
Het werkgelegenheidbeleid van
het kabinet kan bepaald niet 'of
fensief worden genoemd. De
meeste maatregelen, gericht op de
bestrijding jeugdwerkloosheid en
langdurige werkloosheid, hebben
een moeizame onstaansgeschiede-
nis of sorteren onvoldoende effect.
De Koning wijst erop dat de situa
tie rond de jeugdwerkloosheid
rampzalig is geweest. In 1981,82 en
83 bleven van de 250.000 schoolver
laters 80.000 langer dan een jaar
werkloos. Onder druk van die si
tuatie zijn allerlei plannen op sta
pel gezet. "Dat het op het ogenblik
beter gaat komt natuurlijk door de
aantrekkende conjunctuur, maar
zeker ook omdat het bedrijfsleven
een inspanning wil leveren om
jeugdwerkloosheid terug te druk
ken".
"Men denkt in Nederland nu te
gemakkelijk over werkloosheid. In
1984 met 850.000 werklozen kon je
zeggen dat de hele samenleving
met het probleem bezig was. Dat
ebt nu snel weg, terwijl 700.000 nog
altijd schrikbarend hoog is. Dat
komt, denk ik, doordat in de ramp
jaren waarin een op de drie school
verlaters geen werk kreeg, er een
sfeer ging ontstaan van: je leert
toch maar voor werkloze. Bij be
paalde groepen is de volgende
stap: ik kan kiezen, ik ga aan het
werk of ik ga een uitkering halen.
Dan ga je natuurlijk glijden".
De Marokkanen in ons land ge
ven op 13 en 14 juni een immens
groot feest, de Moussem, in en
rond de Jaap Edenhal te Amster
dam. Een festival vol muziek, dans,
toneel, kunst, symposia en een in
ternationale markt. Op de Mous
sem is iedereen welkom. Marokka
nen, zowel als andere nationalitei
ten.
door
Gerard Smit
Het is de tweede keer dat dit fes
tival in ons land wordt gehouden.
In 1982 trok de Moussem (letterlijk
vertaald: festival of feest) ongeveer
vijftienduizend bezoekers, waar
van zestig procent bestond uit Ma
rokkanen vanuit geheel Europa.
Dit jaar verwacht de organisatie
ongeveer twintigduizend bezoe
kers. Waaronder zich hopelijk zo
veel mogelijk verschillende natio
naliteiten zullen bevinden', want de
Moussem van de Marokkaanse mi
granten is een feest van verbroede
ring en uitwisseling.
In het thuisland worden diverse
Moussems gevierd, meestal als len
te-, zomer- of oogstfeest. Elke
streek viert ze naar eigen tradities,
maar het zijn altijd grote festivals,
waarbij de bevolking van stad en
platteland bij elkaar komt. Tijdens
de feesten worden contacten 'ge
legd of verstevigd, huwelijken ge
regeld, handel gedreven, geschil
len bijgelegd enz. Dat alles wordt
gelardeerd met veel muziek, dans
en andere cultuuruitingen. De gro
te jaarlijkse Moussem is eigenlijk
een oogstfeest en duurt een volle
week. Het is dus niet verwonder
lijk dat duizenden Marokkaanse
migranten uit geheel Europa naar
de Moussem komen, die bij toer
beurt tweejaarlijks in Frankrijk,
België, en Nederland wordt gehou
den.
Uitwisseling
„De Moussem van de emigran
ten heeft een andere achtergrond
dan die in Marokko. Daar wordt
het volk dom gehouden en onder
drukt, zodat de Moussem altijd een
onveranderlijk beeld geeft van de
cultuur. De emigranten worden
cultureel beivloed waardoor ze een
nieuwe cultuur ontwikkelen. De
Moussem in Europa is daardoor
niet alleen een ontmoetings- en
verbroederingsfeest maar vooral
ook een uiting van een rijke cul
tuur in ontwikkeling", licht Moha-
med Nadi toe. Hij is een van de on
geveer vijftig mensen die momen
teel dag en nacht bezig zijn met de
organisatie. De komende week
wordt deze groep uitgebreid tot
minstens tweehonderd mensen,
die het feest in goede banen moe
ten laten verlopen.
Dat de nagestreefde interculture
le uitwisseling niet bij woorden al
leen blijft, blijkt wel uit het veel
omvattende programma dat voor
zaterdag en zondag is opgesteld.
De activiteiten beginnen beide da
gen om twee uur en en groot deel
ervan gaat door tot 's nachts twaalf
uur. Er treden artiesten op uit di
verse streken van Marokko, maar
ook uit andere Arabische landen,
Latijns-Amerika, Afrika en Euro
pa. Op muzikaal gebied valt er te
genieten van zowel oorspronkelij
ke folkloristisch klanken als mo
derne en van allerlei mengvormen.
Voor dat laatste staan vooral de mi-
grantengroepen uit verschillende
Europese landen borg.
Er zal verder veel aandacht wor
den gegeven aan toneel en poëzie,
uiteraard gebracht in verschillende
talen. Ook zijn er enkele tentoon
stellingen van kunstuitingen, 's
Middags is er op het terrein van de
Jaap Edenhal een grote internatio
nale markt, waarop onder meer
boeken, platen en andere cultuu
ruitingen te koop zullen zijn. De
grote trekpleister van deze markt
zullen zonder twijfel de stalletjes
zijn met etenswaren uit allerlei lan
den.
Politiek
De Moussem biedt behalve amu
sement en cultuur ook aandacht
voor politieke, sociale en economi
sche problemen. Redenen te over
om daar aandacht aan te schenken.
De migranten kampen overal, dus
ook in Nederland, in sterk toene
mende mate met zaken zoals werk
loosheid, discriminatie en beper
kende wetten. Om gedachten daar
over en ervaringen daarmee te
kunnen uitwisselen wordt een aan
tal discussies en lezingen gehou
den. Er komen symposia speciaal
voor en door vrouwen over de posi-
itie van de Marokkaanse vrouw in
Europa en over moeders en echtge
notes van politieke gevangen in
Marokko. Ook zullen symposia ge
wijd worden aan de strenger wor
den wetgevirtg in Europa; de posi
tie van de jongeren; de islam en de
migratie en over de mensenrech
ten in Marokko, die nogal eens ge
schonden worden.
Toen vorig jaar migranten ook
aan de gemeenteraadsverkiezin
gen deel mochten nemen, liet de
Marokkkaanse koning Hassan we
ten dat zijn onderdanen daaraan
niet mee mochten doen. Er werd
nauwelijks verhuld gedreigd met
represailles tegen familieleden in
het thuisland. Die uitspraak be- i
zorgde veel Marokkanen in ons
land nogal wat problemen. Te
meer, omdat aanhangers van de
koning zich hier zeer bedreigend
opstelden tegen landgenoten die
de verkiezingen niet wilden boy
cotten. Ook in andere Europese
landen oefenen aanhangers van
Hassan soms een schrikbewind uit
onder hun land- en lotgenoten.
Toch verwacht de ogranisatie tij
dens de Moussem geen problemen
met de achterban van Hassan.
„Dat is maar een heel kleine
groep, waar we als organisatie niet
bang voor hoeven te zijn", zegt Mo-
hamed Nadi met grote stelligheid.
Het is voor ons, Hollandse blau-
woogjes, misschien moeilijk te be
grijpen hoe dat precies in elkaar
steekt, maar geen enkele echte Ma
rokkaan zal het in zijn hoofd halen
om tijdens de Moussem moeilijk
heden te maken. „Dat past niet in
de geest van de Moussem. Dat is en
blijft het feest van de verbroede
ring", aldus Mohamed.
pp. Per familie kost een dagkaart f 25.
Voor twee dagen f40. Kinderen tot 12 jaar
mogen gratis naar binnen. Reserveren
kan via het KMAN (Komitee Marokkaan
se Arbeiders in Nederland) tel. 020-769980.
De Jaap Edenhal staat vlakbij het Ajax-
stadion en is per openbaar i
reikbaar met tram 9 en bus 8.)
ADVERTENTIE
De voorzitter van het kapittel
- hoogste adviesorgaan - van het
bisdom Haarlem, B. A. M. Peters,
heeft bij bisschop Bomers zijn
ontslag ingediend. Daarbij speelt
een korte briefwisseling tussen
Peters en hulpbisschop Lescrau-
waet een rol.
Peters voelt zich gekwetst
door een uitspraak van de hulp
bisschop in een tv-programma.
Daar zei Lescrauwaet, dat het
kerkelijk kader op een belemme
rende manier tussen de bis
schoppen en het volk in staat. De
voorzitter van het kapittel -
'proost' geheten - noemt in zijn
brief de uitspraken van de hulp
bisschop een slag in het gezicht
van kaderleden.
Aanvankelijk, zo schrijft Pe
ters, dacht ik: laat maar praten.
Maar al spoedig bleek, dat deze
uitspraak ook andere kaderleden
'zeer pijnlijk' had geraakt. Peters
wilde mondeling niets aan zijn
brief toevoegen en hulpbisschop
Lescrauwaet was niet voor com
mentaar bereikbaar.
De dekens van het bisdom
Haarlem zijn, blijkens een brief,
verontrust over recente uitspra
ken van bisschop Bomers over
het pausbezoek aan Nederland
en het stemgedrag van rooms-ka-
tholieken. In beide gevallen liet
de bisschop zich negatief uit.
"Bij priesters, pastoraal
werkenden en talloze gelovigen
leeft eenzelfde verontrusting",
schrijven de dekens. Ze zijn be-
zorgd dat bisschop, kader en le
ken steeds meer van elkaar gaan
vervreemden door uitspraken
"die beneden de maat van een
bisschop" zijn. "Een bisschop
moet een bindende figuur zijn in
de kerk". "Bestaande verschillen
moet hij niet opschroeven tot te
genstellingen".
- In Huis ter Heide nam aarts
bisschop Simonis afscheid van
leden van de pastorale raad van
zijn bisdom die niet in de raad
terugkeren. "De bijeenkomsten
waren bepaald niet altijd van
dien aard dat u er verkwikt van
daan kwam", erkende Simonis.
"Het werk bracht extra frustra
ties met zich omdat raad en bis
schop het helaas nogal eens
grondig oneens waren. Een ge
volg van de grondige verdeeld
heid die ons als kerk van Chris
tus nu al jaren plaagt".
Toch meende de aartsbis
schop, dat werk en inzet niet te
vergeefs waren geweest. "Er wa
ren ook geslaagde besprekingen,
en het onderlinge denkproces en
de onderlinge gedachtenwisse-
ling gingen door. En dat is in een
situatie van een dreigende schei
ding der geesten al neel wat".
Maria-jaar
Ongeveer 3000 mensen heb
ben zaterdagavond in en buiten
de Onze Lieve Vrouwekerk in
Maastricht de Super Channel-
uitzending van de opening van
het Maria-jaar in Rome gevolgd.
Via twintig monitors in de kerk
en een groot scherm buiten kon
den de bezoekers beelden zien
van onder andere het rozekrans-
gebed van de paus.
Vóór de uitzending ging bis
schop Gijsen voor in een eucha
ristieviering. Die liep een kwar
tier uit, zodat de mensen buiten
op het scherm wel beelden zagen
uit Rome, maar geen geluid
hoorden. Dat was uitgeschakeld
om de kerkdienst niet te verstó-
De beelden uit Rome en be
kende Maria-bedevaartsplaatsen
over de hele wereld waren niet
duidelijk. Een woordvoerder van
de stichting 'Getuigenis van
Gods liefde' zei, dat 'gelovige ka
tholieken' veel geld hadden geïn
vesteerd in deze wereldwijde
operatie. Satellieten verbonden
de paus met zes Maria-heilig-
dommen.
Hij begon zyn gebed in het
Portugees, waarbij de camera
zich verplaatste naar 10.000 men
sen in Fatima. Daarna ging het
gebed verder in het Pools, de
moedertaal van de paus, en op de
buis verscheen moeder Theresa
bij het heiligdom van de Zwarte
Madonna in het Poolse Czesto-
chowa. Toen de paus zijn gebed
in het Frans voortzette, werd hij
bijgevallen door nonnen in de
kathedraal van Maria in Dakar
(Senegal). Arme Mexicaanse
moeders deelden het gebed in
het Spaans met hem. Bij zijn
overschakeling naar het Duits
kwamen giechelende meisjes in
Oostenrijk in beeld.
Al met al een spectaculaire
opening van het Maria-jaar.
Zevenaar. Er waren zondag
morgen maar weinig homosek
suelen, getooid met een roze
driehoek, in de Sint Andreas-
kerk in Zevenaar. Volgens initia
tiefnemer jhr. Floris Michiels
van Kessenich was. dat te wijten
aan het wegblijven van aartsbis
schop Simonis. Deze zou eerst
het vormsel aan kinderen uitrei
ken, maar door de opening van
het Maria-jaar moest hij verstek
laten gaan, en dat was bekendge
maakt.
De bedoeling van de actie was,
net als met Pasen, de kardinaal
oog in oog te confronteren met
homoseksuele gelovigen. Nu
kregen de weinige deelnemers
de hostie uit handen van deken
H. Antonissen.
Vierhouten. De zestiende
pinksterconferentie van de stich
ting 'Opwekking' (evangelist
Ben Hoekendijk) in Vierhouten
trok ruim 20.000 bezoekers. Vol
gens de organisatoren kwam de
helft daarvan uit de 'traditionele
kerken'.
Hervormde Kerk: beroepen
te Varsseveld P. G. Schooneveld
Minnertsga, te Apeldoorn/Het
Loo G. Vieth Nijverdal, te Del
den mevrouw A. T. de Vries Wit-
marsum-Pingjum-Zurich, te
Heerde (deelwerk) kandidaat J.
Kool Soest; aangenomen naar
Ginneken M. Vrijlandt Assen,
naar Hoogvliet J. Lugtigheid
Zeist, naar Oss kandidaat D. M.
de Jong Utrecht.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Zeist J. E. Huttén-
ga Aduard (Gr.), naar Eindhoven
(hervormd-gereformeerd) H.
Hessels Dieren. Gereformeerde
Kerken Vrijgemaakt: aangeno
men naar Axel T. Bosma Haar
lem; bedankt voor Leusden J. de
Haan Lutten. Christelijke Gere
formeerde Kerken: beroepen te
Urk G. Bouw Scheveningen, te
Bennekom C. Westerink Den
Helder; bedankt voor 's Graven-
zande H. Velema Dokkum. Gere
formeerde Gemeenten: bedankt
voor Rilland-Bath R. Boogaard
Leiden, voor Oud-Beijerland B.
van der Heiden Woerden.
E vangel isch-Lutherse Kerk:
beroepen te Den Haag W. Bleij
Amstelveen. Baptistengemeen
ten: bedankt voor Delfzijl G.
Leuvenink Almelo.
Verbod
De congregatie voor de ge
loofsleer in Rome - die waakt
over de zuiverheid van het
rooms-katholieke geloof - heeft
de gebroeders Leonardo en Clo-
dovis Boff verboden hun nieuw
ste boeken in het openbaar aan
de orde te stellen. Zij wil deze
boeken - die vorig jaar in Brazi
lië uitkwamen - eerst bestude
ren. Ook is de verschijning van
de Italiaanse vertaling van beide
boeken opgeschort.
Het verbod werd uitgevaar
digd vlak voor een studieweek in
Assisi (Italië) over 'Solidariteit
met de Derde Wereld'. Daarvoor
waren de twee Boffs naar Italië
gekomen. Zij zouden daar over
hun boeken spreken. De gebroe
ders hebben het spreekverbod
'in gehoorzaamheid' aanvaard.
Ze spraken wel over hun onder
zoekingen in de Latijnsameri-
kaanse geloofsgemeenschap,
maar niet over hun laatste boe
ken.
