'Elke verandering begint met een gesprek'
'Relaties en conflicten
basis voor elk drama'
Little Steven: politicus onder de popsterren
JAZZ Bijdragen: Ken Vos
PAGINA 36
RADIO-TV-KUNST
ZATERDAG 6 JUNI 1987
Het besluit van componist/
gitarist Steve van Zandt om
Bruce Springsteen's E
Street Band te verlaten en
zelf verder te gaan als de po
liticus onder de popsterren,
is allerminst een bevlieging
geweest. Na zijn tweede,
zeer politieke 'Voice of
America'-plaat en zelfs na
het 'Sun City'-project'
(plaat, boek, clip en docu
mentaire) waarbij Van
Zandt en zijn United Artists
Against Apartheid-club col
lega's ontraadden in Zuid-
Afrika op te treden, hield de
twijfel over de zuiverheid
van zijn bedoelingen aan.
Deed Van Zandt gewoon
mee met de mode van het
huidige 'aid-ocktijdperk'?
Hoe kan iemand van de ene
op de andere dag zo geënga
geerd uit de hoek komen?
Zelfs onderscheidingen
door bisschop Tutu en de
Verenigde Naties vanwege
zijn anti-apartheidsstrijd
mochten al die argwaan niet
wegnemen.
door
Wim Koevoet
Van Zandt's derde soloplaat, 'Free-
dom/No compromises' vaagt het
laatste beetje scepsis weg. Op
nieuw gaat Little Steven (zijn ar
tiestennaam) in fantastische, zeer
opzwepende nummers tekeer te
gen apartheid, de regering van zijn
eigen land en de politiek van Rea
gan in Latijns-Amerika. Zo handelt
bij voorbeeld 'Bitter Fruit' (single)
over Latijnsamerikaanse arbeiders
uitbuitende multinationals en her
innert Van Zandt in het samen met
Springsteen gezongen stuk 'Native
American' eraan wie de eerste be
woners van Amerika zijn en hoe
het komt dat er nog maar zo weinig
van die Indianen zijn. De teksten
zijn ongekend cynisch. De hele
plaat door hangt er een geladen
sfeer. Zeker in het stuk 'Pretoria'
waar Van Zandt vokale steun
krijgt van een heel koor van AN-
C'ers.
De elpee is nog maar net uit. Van
Zandt reist de schijf achterna want
er zit een heel verhaal achter dat hij
zelf wil vertellen. Deze week was
hij ook in ons land en stond hij een
lange rij persmedewerkers te
woord die hij één voor een doceer
de wat er als de donder moet ver
anderen op deze aardkloot. Pauzes
gunde hij zichzelf niet. Op menige
cassette zullen behalve 's smans
wereldbeschouwingen ook wat
smakgeluiden te horen zijn want er
moest van alles tegelijk.
Je bent ter voorbereiding voor je
nieuwe plaat in Nicaragua en
Zuid-Afrika geweest. Wanneer was
je nu waar voor 'Sun City'?
"Je moet het allemaal meer zien
als een proces, dat overigens al vijf,
zes jaar aan de gang is. Ik weet niet
zeker meer meer welke reis voor
welk album was bedoeld. Wel
schreef ik de meeste songs van
'Freedom' in Zuid-Afrika, net als
die voor 'Sun City'. Het helpt om
het zo aan te pakken, naar de plaats
in kwestie toe te gaan, mensen te
spreken. Het verdiept de betrok
kenheid en de emoties in mijn mu
ziek. Alle research die ik pleeg, ge
bruik als 'achtergrondmuziek'
voor de songs. Veel ervaringen die
ik opdoe, komen niet terug in de
songs. In de songs zit veel meer het
menselijke verhaal. De politiek, de
gebeurtenissen, die klinken wel
door, zowel in tekst als muziek,
maar ze blijven op de achtergrond.
Deze plaat is de weerslag van mijn
gevoel tijdens mijn reis door de
Derde Wereld".
Heb je nou het gevoel dat het echt
wat uithaalt als een muzikant de
strijd tegen apartheid en ander we
reldleed aanbindt?
"Ja, al was het alleen maar om
dat ik zélf vind dat ik dit moet
doen. Mijn besluit een solo-carriere
te beginnen is gebaseerd op het
voornemen politieke songs te gaan
maken. En ik ben nog steeds ge
lukkig met dat besluit. Elke nieu
we plaat verkoopt weer een beetje
beter dan de vorige. De r
ginnen te begrijpen dat ik 'the big
gest band of the world' heb verla
ten om geen andere reden dat ik
allemaal van die belangrijke din
gen moet vertellen".
"Door al die tournees met de E
Street Band kwam ik steeds meer
in het buitenland waardoor ik me
méér Amerikaan begon te voelen
en begon na te denken over de ver
antwoordelijkheden. Ik was op een
punt aanbeland waarop ik iets wil
de zeggen over de invloed van mijn
land op de wereld, het internatio
nale perspectief van Amerika. Niet
van binnenuit, maar van buitenaf.
Niemand voor mij heeft zoiets ooit
gedaan".
"Natuurlijk leidt dit tot verande
ringen. Elke vorm van communi
catie helpt, of dat nu een liedje van
mij is, of het verhaal van jou over
mij. Elke verandering begint met
een gesprek".
Kon je niet bij Springsteen blij
ven én je strijd voeren?
"Nee. Dan had ik meer nog dan
ik nu al moet doen, songs in hotels
moeten schrijven. Van al dat on
derzoek, lezen en reizen was dan
niets terechtgekomen. Ik moest of
dit doen of bij de beste band van de
wereld blijven".
Ben je nu niet moreel verplicht
om voor altijd politieke songs te
schrijven. Denk je dat je ooit nog
met goed fatsoen lovesongs kunt
maken?
"Lovesongs heb ik in het verle
den al gedaan. Ik zeg niet dat ik ze
nooit meer zal maken. Maar nu
even niet. Mijn geest houdt zich
thans alleen maar hiermee bezig.
Aan al mijn elpees ligt een concept
ten grondslag en daar kun je niet
zo maar even wat liefdesliedjes tus
sen gooien. Ik besteed juist al mijn
tijd om de mensen ervan te over
tuigen dat wat ik nu maak geen lo
vesongs zijn. Later maak ik mis
schien een plaat vol met die din
gen. Ik ben niet bang voor de reac
ties. Ik zal zeggen: okay, kill me".
Je was zelf nog niet klaar met je
Sun City project of Paul Simon
ging met een stel Zuid-Afrikaanse
Nieuwe TROS-serie gaat over ziekenhuis
Na Nederlandstalige
dramaprodukties als 'De
Fabriek-1 en -2', 'Herenstraat
10' en 'Dossier Verhulst' staat
bij de TROS nu een nieuwe
groot opgezette serie op stapel:
'Medisch Centrum West'. De
opnamen hiervoor zijn onlangs
begonnen het streven is de
13-delige serie vanaf januari
volgend jaar wekelijks op het
scherm te brengen.
Ted Mooren is als hoofd-drama
van de TROS verantwoordelijk
voor al deze produkties, die
stuk voor stuk wekenlang half
Nederland in de ban hebben
gehouden. 'Dossier Verhulst'
vond hij zelf bepaald geen
succes. „Het is gewoon niet
gelukt", constateert hij
achteraf. Maar het nieuwe
'Medisch Centrum West' heeft
volgens hem alles in zich om
dat succes wel te behalen.
Een gesprek met Mooren over
het belang van oorspronkelijk
Nederlandstalig drama, de
mislukking van 'Dossier
Verhulst', de marginale rol van
sponsoring en sluikreclame en
het brede publiek dat hij met
zijn series wil bereiken.
door
Reriate van Iperen
HILVERSUM (GPD) - Wijzend op
een vel papier waarop de kijk- en
waarderingscijfers van 'Dossier
Verhulst' vermeld staan, zegt Ted
Mooren: „Kijk, het aantal kijkers is
gigantisch hoog. Dat is geen enkel
probleem, maar die waardering
van 6,9 is gewoon te laag. Ik wil me
niet in slaap laten succen door het
hoge kijkcijfer. Het is stom als je
daar niet doorheen prikt. Ik denk
dat de Nederlandstalige dramase
rie die niet controversieel is, toch
minstens een waardering van 7,4
moet halen".
Filosoferend over de oorzaak van
het mislukken van 'Dossier Ver-
hulst', zegt Mooren, dat het onder
werp eigenlijk te gedateerd was.
„Het stuk gaat over dingen, die in
kleine gemeenten rond de Tweede
Wereldoorlog groot opzien baar
den. Een vrouw, die er een vriend
op na houdt. Niet meer dan dat.
Hans Keuls, de schrijver van 'Dos
sier Verhulst' heeft dat dicht op
zijn huid meegemaakt, maar die
oude man kon niet meer zien dat
zijn scénario niet van deze tijd was.
Toen we het script lazen was onze
allereèrst reactie: dit is te geda
teerd. En achteraf gezien hadden
we daaraan vast moeten houden".
Ziekenhuis
Opvolger van 'Dossier Verhulst'
wordt 'Medisch Centrum West',
waarvoor de plannen al in 1983 ge
stalte hebben gekregen. Op het
ogenblik hebben de opnamen
plaats op een leegstaande verdie
ping van het Zuiderzee-ziekenhuis
in Lelystad. Voor de hand ligt een
vergelijking met 'St. Elsewhere',
dat de NCRV nu uitzendt en het
Duitse 'Schwartzwaldklinik'
(AVRO). Mooren ontkent ten stel
ligste dat het idee voor 'Medisch
Centrum West' rechtstreeks af
komstig is van deze buitenlandse
voorbeelden. „Toen ik met die plan
kwam, bestonden die series nog
niet eens. Toen 'St. Elsewhere' en
'Schwartzwaldklinik' op de Neder
landse televisie vertoond werden,
hadden we natuurlijk kunnen zeg
gen: laten we het maar niet doen.
Maar het een bijt het ander niet".
„Bovendien denk ik dat
het.toch nog leuker vinden om ty
pisch Nederlandse situaties te her
kennen. Het stuk wordt daardoor
toegankelijker dan een overigens
voortreffelijk gemaakte 'St. Elsew-
herë'. Die serie heeft veel actie, er
lopen op de achtergrond wel vijf
honderdduizend mensen de meest
verschrikkelijke dingen te doen.
Zo zitten onze ziekenhuizen niet in
elkaar. Bij ons heerst rust. Zou je
die drukte van 'St. Elsewhere' ko
piëren, dan zouden de mensen
thuis zeggen: pfff, ik heb één jaar
in het ziekenhuis gelegen, maar dat
heb ik nog nooit gezien".
"Paul's probleem was niet dat hij
Zuid-Afrikaanse muzikanten ge
bruikte maar dat hij heeft opgeno
men in Zuid-Afrika. Zelfs dat was
nog niet zo kwalijk geweest als hij
het deed zonder te beseffen dat hij
daarmee de boycot schond. Maar
we weten niet of hij dat besefte. Hij
had de controverse die is ontstaan
voor kunnen zijn door naar het
ANC te stappen en te zeggen: dit
heb ik gedaan, misschien was het
niet goed om te doen maar ik wist
niet dat het verkeerd was. Dan had
iedereen gezegd: doe het niet weer,
nu zand erover. Zoals het nu ge
gaan is, dat is een schande. Stom
van Paul? Laten we zeggen: een
beetje naief (grijnst gemeen). We
kunnen deze discussie niet afdoen
met de vaststelling dat hij van die
prachtige Zuid-Afrikaanse muziek
heeft gemaakt. Zo ligt het niet in
dat rotiand, alles is veel gecompli
ceerder. Simon schond de culture
le boycot en die kun je niet los zien
van de economische".
Je hebt een nummer geschreven,
'I'm a patriot'. Hoe rijm je dat met
je bikkelharde kritiek op je vader
land? Ben je er nog steeds trots op
dat je Amerikaan bent?
"Ik weet niet of ik het zo zou wil
len stellen. Ik accepteer hooguit de
verantwoordelijkheden van het
Amerikaan-zijn. Ik ben zeker trots
op bepaalde prestaties, vaardighe
den. Maar ik walg van mijn rege
ring. Al onze regeringen van na de
Tweede Wereldoorlog hebben niet
begrepen wat het betekent om
Amerikaan te zijn. Ik ben mé be
wust van alle schade die mijn land
aanricht in deze wereld, van onze
criminele activiteiten, van de con
tradicties en de hypocrisie".
Little Stevennu
even geen love
songs. (foto pr)
Ted Mooren: 'Nieuwe serie heeft
niets te maken met andere zie
kenhuisseries'. 6foto GPD)
'Medisch Centrum West' speelt
zich af op een verdieping van een
ziekenhuis, maar het drama gaat
eigenlijk helemaal niet over zie
kenhuizen, zegt Ted Mooren. „De
basis voor elk drama is relaties en
conflicten. Of het nou om een poli
tieserie gaat of iets anders. In dit
geval gaat het om mensen, die
dicht op elkaar werken en grote
verantwoordelijkheden hebben.
De patiënten hebben zo ieder hun
eigen karakter. Deze ingrediënten
geven een schrijver heel veel mo
gelijkheden, terwijl je nauwelijks
van de verdieping afkomt".
Bankstel
In de nieuwe dramaserie spelen
voornamelijk jonge, onbekende ac
teurs en actrices. Een bewuste keu
ze. „Ik hoop echt dat de kijkers
heel erg met de serie gaan meele
ven. Die onbekende actrice moet
alleen bij haar verpleegstersnqam
gaan leven. Dat vindt die actrice
natuurlijk niet zo leuk, maar ik
hoop wel dat het zo werkt".
De TROS steekt als een van de
weinige omroepen heel wat geld in
oorspronkelijk Nederlandstalige
drama. Om het jaar een serie en elk
seizoen wel vier of vijf kluchten.
Volgens Ted Mooren kan het geld
daarvoor alleen vrijgemaakt wor
den door op andere TROS-pro-
gramma's te bezuinigen. Iedere af
levering van 'Medisch Centrum
West' kost ruim twee ton, terwijl
het vastgestelde uurbedrag slechts
35.000 gulden bedraagt. „Alle eigen
produkties worden duurder", zegt
Mooren,' „ook kwissen en andere
amusementsprogramma's. Vroe
ger kon je nog iets eenvoudigs
brengen met één quizmaster en
vier huisvrouwen, die een fruit
mand mee naar huis kregen".
Sponsoring, sluikreclame (overi
gens beide wettelijk verboden)
brengen wel enigszins verlichting,
maar vormen uiteindelijk geen
structurele oplossing. Ted Mooren:
„Als ik een klucht doe, krijg ik het
bankstel van Van der Meer cadeau.
Daarvoor in de plaats krijgt die fir
ma een plaatsje op de aftiteling:
met dank aan... Dat helpt me na
tuurlijk financieel wel, want dat
bankstel had me anders tiendui
zend gulden gekost. Maar dat zet
op een begroting van een paar ton
geen zoden aan de dijk. Was het
maar waar dat ik door sponsoring
en sluikreclame plotseling wel
voor 35.000 gulden per uur drama
kan maken".
Ted Mooren mikt met het nieu
we 'Medisch Centrum West' op een
heel breed publiek. „De volwasse
nen zullen moeten toegeven dat zij
er heel graag naar kijken. En als de
kijkcijfers zijn zoals die van 'Dos
sier Verhulst', ben ik dik tevreden.
Maar dit hè (wijzend op de waarde
ringscijfers van 'Dossier Verhulst),
dit moet echt flink omhoog".
*Charlie Parker
Eddie Daniels
Grootste deel
klinkt bezadigd
Eddie Daniels: 'To Bird with lo
ve' (1986 GRP-91034, CD: GRD-
9544).
Plotseling, vorig jaar, na jaren
lang gewerkt te hebben als in een
kleine kring bekend musicus,
brak Eddie Daniels (1941) met
het album 'Breakthrough' door.
Op deze plaat, waarop vooral
klassieke en fusion-stukken te
horen waren, maakte Daniels
duidelijk dat hij in ieder geval
technisch gezien één van de bes
te klarinettisten in de jazz is.
>Tu een geheel ander werkje
deze man, wederom voor het
GRP label van Dave Grusin en
Larry Rosen, dat gespecialiseerd
is in tamelijk vriendelijke fusion-
jazz. Zoals gebruikelijk bij GRP,
5 alles ook ditmaal geluidstech
nisch dik in orde. Het bijzondere
s echter dat gekozen is voor een
geheel akoestische produktie; al
leen in 'East of the sun' wordt ge
bruik gemaakt van een synthesi-
Alle composities van deze
ïieuwe produktie zijn geschre
den door Charlie Parker of wor
den met hem geassocieerd. Men
moet echter niet verwachten dat
pure bebop wordt gespeeld,
want Daniels en de producenten
Grusin en Rose hebben blijkbaar
gemeend, dat de resultaten ook
verteerbaar moesten zijn voor de
oppervlakkige luisteraar. Geen
risico's dus. Dat is jammer, want
behalve dat dat niet in Parkers
geest is, moet Daniels toch tot
wat avontuurlijker materiaal in
staat worden geacht.
Door deze opzet klinkt het
grootste deel van de plaat opval
lend bezadigd. Zo valt er over de
begeleiding niet meer te zeggen
dan dat die zeer competent is.
Kant twee is het interessantst,
vooral door de aanwezigheid van
pianist Roger Kellaway in 'This
is the time', een originele bewer
king van 'Now is the time'. Opna
me en persing konden nauwe
lijks beter. De CD-uitvoering be
vat één extra r
Kings of Rhythm/Watson
Onvindbare
dansmuziek
St. Louis Kings of Rhytm:
'Rhythm and blues showtime
with St. Louis Kings of Rhythm'
(11 november 1986. Timeless
SJP-231/2).
Johny Guitar Watson: 'Strike
on computers' (1984/1986. Sound
Service SOS-2001, cd: SOSCD-
2001)
Twee verschillende benaderin
gen van de rhythm blues, de
hedendaagse zwarte volksmu
ziek voor jongeren en iets oude
ren. De dubbel-lp van de St.
Louis Kings of Rhythm is een in
teressant document, omdat het
ons een idee van de stand van za
ken van de populaire zwarte mu
ziek buiten de grote centra lijkt
te geven. Watson, een man met
een geheel eigen geluid, heeft
zijn eerste album sinds jaren af
geleverd.
Als 'the Kings of Rhythm'
speelde de eerstgenoemde groep
onder leiding van Ike Turner in
de jaren- vijftig de zalen en zaal
tjes plat, toen nog zonder Tina en
nog niet helemaal van God los.
Vreemd genoeg zijn de meesten
van deze groep nog aktief geble
ven, alleen de basgitarist en de
twee drummers hebben Ike niet
meegemaakt. Even zo merk
waardig is dat het 'concept' van
het orkest nauwelijks is veran
derd. Ongecompliceerde party-
muziek, die iedereen van vóór de
Sex-Pistols kan waarderen.
Wat we horen is onopvallende,
maar in Europa onvindbare,
dansmuziek, die klaarblijkelijk
zonder enige inspanning wordt
gepresenteerd. Een uitvloeisel
daarvan is misschien dat bela
chelijke onkunde/schandalige
nalatigheid Timeless ertoe heeft
gebracht om voor het gemak de
solisten of, zangers (vijf in getal)
als componisten van bekende
standards te vermelden. Dat is
ook één van de zwakke punten
van deze overigens aangename
produktie: het origineel klinkt
toch beter. Watsons hit 'Real
mother fo' ya' bijvoorbeeld is
ontdaan van alle charmes die de
oorspronkelijke, uitvoering had.
Wat overblijft is een vage, doch
voldoening gevende herkenning
bij het dansen. Goede opname en
persing.
Watson die er uit wil zien alsof
hij pas 30 is, maar reeds in 1935
geboren werd, was een grote
'cross-over' blues-artiest, die in
de tweede helft van de jaren ze
ventig enige grote disco-hits
scoorde. Dik opgelegde, met een
spottende stem gezongen ma
cho-teksten en het unieke geluid
van een bas-synthesizer, vulden
zijn messcherpe gitaarspel aan.
Dit album, het eerste na jaren, is
een sterk vervolg in zijn traditie.
Het meest amusante nummer is
het titelnummer, waarin Wat
sons sterke punten het best tot
hun recht komen. Voor jazzlief
hebbers is er van puntig blaas-
werk te genieten in 'Byrd ball
train'. Uitstekende opname en
goede persing.
Special EFX
Vindingrijkheid
voor Yuppie X
Special EFX: 'Mystique' (1986.
GRP GRP-91033, CD: GRP GRD-
9543)
Naar ik meen is Special EFX,
een fusion formatie rond gitarist
Chieli Minucci, die ook deze keer
bijna alle nummers schreef. Spe
cial EFX is op dit moment één
van de populairste groepen in dit
genre, waarin geluidskwaliteit
maar al te vaak belangrijker is
dan muzikale inventiviteit.
Bij het lezen van de tekst op de
binnenhoes valt dan ook het erg
ste te vrezen voor die vinding
rijkheid. Behalve een naief ver
haal over bedreigde diersoorten
ontwaart de lezer titels als
'Hands of "the healer', 'Rainy
Sunday', 'Islands''A Sidestreet
in paradise' enzovoorts. Inder
daad, waar heb ik dat eerder ge
hoord?
Dit zou nog niet zo erg zijn ge
weest, als de muziek niet zo vol
komen correspondeerde met de
clichés in de titels. De ene afge
kloven zoete melodielijn na de
andere wordt ons voorgescho
teld. Minucci is compositorisch
ongeveer zo interessant als een
improviserende hotel-of barpia-
nist. Zo nu en dan duikt er wei
eens een aardig ritmisch pa
troontje op (er is veel percussie
in het product verwerkt), maar
dat wordt meestal teniet gedaan
döor een fantasieloos stukje in
de collage.
De plaat zou het heel goed
doen als de sound-track voor een
Veronica-vakantiedocumentaire
op de tv. Of beter nog, tijdens
een 'gezellig samenzijn', waarbij
de wat leeghoofdige Yuppie X.
zijn stereo-installatie van vijftig
duizend gulden demonstreert.
Dit luxe-artikel is namelijk bui
tengewoon goed geperst en op
genomen. Echte liefhebbers
moeten dus de CD hebben!
Doran/Studer/Wittwer
Verrassing uit
Zwitserland
Christy Doran - Fredy Studer -
Stephan Wittwer: 'Red Twist
Tuned Arrow' (November 1986.
ECM 1342, CD: 831814-2).
Een aangename verrassing. Do
ran was mij tot nu toe niet be
kend. De' hoestekst geeft helaas
geen uitsluitsel, afgezien van het
feit dat de plqat in Luzern werd
opgenomen. Studer en Wittwer,
die sporadisch op de plaat te ho
ren waren, zijn echter Zwitsers,
dus het is niet onwaarschijnlijk
dat de gitarist (zowel electrisch
als akoestisch) uit dat bergstaatje
afkomstig is. Studer speelde
vooral met landgenoot en colle
ga-percussionist Pierre Favre,
terwijl Wittwer, die op de electri-
sche gitaar en synthesizer musi
ceert, twee platen maakte met de
eveneens Zwitserse trombonist
Radu Malfatti. Wat deze twee
met Doran deden, is geheel an
ders dan wat eerdere verrichtin
gen doen vermoeden
De reputatie van het ECM la
bel en van de Zwiters in het alge
meen in acht genomen, zou je
verwachten dat het bloedserieu
ze klankschilderijen zijn ,die de
heren de recensent willen op
dringen. Niets is minder waar,
want zelden heb ik zulke speelse
en toch gestructureerde electro-
nische muziek gehoord. Het eni
ge nummer dat uit de toon valt is
het onsamenhangende '1374',
maar verder is de plaat een soort
surprisepakket van klanken dat
korte metten maakt met vooroor
delen omtrent electronica.
Van het drietal heeft ongetwij-
felt Wittwer de grootste rol ge
speeld, omdat hij behalve aan
goed gitaarspel ook aan efficiënt
synthesizerwerk bijdraagt. Van
beide gitaristen veel functioneel
gebruik van oversturing van ver
sterkers. Het drumstel van Stu
der had wel wat beter gestemd
kunnen worden. Waarschuwing:
bij hard afspelen krijgen Iron
Maiden-fans het benauwd! Zeer
goede opname en persing.
