Eendrachtig bijeen in Vierhouten
'Wat meer aandacht voor Maria kan geen kwaad'
PAGINA 2
ZATERDAG 6 JUNI 1987
Putter evangelist Ben Hoekendijk: 'een paraplu-functie'
PUTTEN (GPD)- Twee zaken
sprongen er bij dit gesprek met
de evangelist Ben Hoekendijk
uit: het jaarlijkse pinkster
kamp in Vierhouten - "dat
slokt je wel op" - en zijn boekje
'Op zoek naar balans' met de
reacties daarop. Dat boekje is
een terugblik op zijn leven.
Met als centrale vraag: waar
ben je eigenlijk mee bezig?
Maar ook een blik naar de toe
komst.
Om die 'balans' te vinden ging
hij, samen met zijn vrouw, voor
drie maanden naar het tropische.
Hawaii, waar ze, naar zijn zeggen,
ook nieuwe geestelijke ideeën heb
ben opgedaan. En zoiets is altijd
nuttig bij de voorbereiding van een
evangelische manifestatie als deze
dagen in het Veluwse vakantie
dorp Vierhouten.
Daar werden ook nu weer dui
zenden mensen verwacht. Jonge
ren en ouderen. Uit allerlei kerken
en groepen. Hoekendijk spreekt
zelf van 'traditionele' kerken en
'zich evangelisch noemende ge
meenten'.
Stempel
Dat er nu ook mensen uit ver
schillende kerken naar Vierhouten
komen, heeft, zo meent Ben Hoe
kendijk, te maken met het feit dat
zijn stichting 'Opwekking' niet
meer dan uitgesproken 'pinkster-
stempel' heeft. Ook draagt de bijna
49-jarige evangelist zijn boodschap
op een wat andere manier uit dan
vroeger. Hij geeft toe, dat hij 'in
nerlijk' veranderd is. In de eerste
jaren van zijn evangelisch werk
viel hij op door zijn nogal extreme
verkondiging. Met een duidelijk
accent op gebedsgenezing. Dat had
vaak een andere uitwerking dan hij
zelf bedoelde.
"De pinksterbeweging heeft
zelfs wel eens wat moeite met mij
omdat ik toch meer in balans pro
beer te zijn. We zijn inderdaad ge
matigder geworden. We hebben
geleerd van de lessen van het fana
tisme. En dat opent natuurlijk mo
gelijkheden naar mensen uit ker
ken. Die kunnen zich nu wél in ons
werk vinden. Je wordt genuan
ceerder in je denken, hoewel er
ook mensen zijn die bij het ouder
worden vastgeroest blijven in hun
opvattingen, niet loskomen van
oude dogma's".
Fouten
Dat minder fanatiek zijn komt
ook in zijn boekje aan de orde. "We
hebben vroeger veel fouten ge
maakt en onnodig mensen tegen
de haren ingestreken", schrijft
Hoekendijk. Vandaar ook het 'in
balans komen' op Hawaii. "Die ba
lans is op het ogenblik onze be
langrijkste boodschap". Hoeken
dijk verwijst in dit verband naar de
'Vierhouder verklaring', waarin
een brug wordt gelegd tussen me
dische en goddelijke genezing.
Overigens droomt hij nog steeds
van klinieken in ons land met
'geestvervuld' personeel, van psy
chiater tot maatschappelijk
werker. "In zulke klinieken wordt
de hele mens aangesproken, omdat
het personeel in ingesteld op zo
wel de geestelijke als medische be
nadering van patiënten".
Hoekendijk ziet de 'Vierhouter
verklaring' als een document dat
een stuk 'geestelijke groei' onder
woorden brengt. "Een gematigde
opstelling, zonder de waarheid ge
weld aan te doen, is één kant daar
van. Waarheid moet in balans wor
den gehouden met andere waar
heid. Geloven is profetie, maar ook
liefde en verdraagzaamheid".
"Vroeger werd alles gegooid op
het vertikale. In de hemel wordt
het pas goed. Uitzien dus naar het
komende Koninkrijk. Maar je kunt
niet alleen met de bijbel in de hand
mensen helpen. Hulp aan mensen
betekent ook de hand aan de ploeg
slaan. Ook in de evangelische we
reld zien we nu toch steeds meer
een toenemende maatschappij-be
wustwording. Meer aandacht voor
Pittig
Waarom ging Hoekendijk zo ver
weg om dat alles te overdenken?
Kon dat niet op de Veluwe?
"Het was voor mij belangrijk,
een retraite te houden op een plek
waar men mij niet kende en ik
geen verbindingen had om met
mijn kantoor te bellen. Want er
draait hier op ons kantoor wél
wat".
Hij logeerde met zijn vrouw op
het eiland in de Stille Oceaan niet
in een luxe hotel maar in een een
voudig gebouw. Naast gebed en
'met de bijbel bezig zijn' werd er
ook aan studie gedaan. "En dat
was heel pittig". Die studie werd
gevolgd aan de Asian Christian
University, die op Hawaii in han
den is van de beweging 'Jeugd met
een Opdracht' (ook in ons land ac
tief).
Waar Hoekendijk nu komt,
brengt hij zijn 'balans-ervaring' te
berde. Deze boodschap geeft zijn
kantoor ook op video uit. "Het is
mij gebleken, dat dit in vele landen
aanslaat. Ook in Europa. Er zijn
nog landen waar pinkstergemeen
ten nog alle scherpe kanten heb
ben. Gemeenten die nog niet dat
groeiproces hebben meegemaakt
zoals in Nederland. Ik zie ons land
wat dat betreft als een Europoort".
Opwekking
Over eigen land is Hoekendijk
niet pessimistisch gestemd. Hij
wijst dan op de groei van de evan
gelische gemeenten. ''Er is een op
wekking aan de gang, als je maar
weet waar die is".
Het driedaagse pinksterfeest in
Vierhouten is daar. volgens de
evangelist, een duidelijk voorbeeld
"Het belang van Vierhouten is
het eenheidskarakter van dit sa-
ihenzijn. Wij beklemtonen sterk de
eenheid onder christenen. Zelf zijn
we geen kerk en daarom openen
wij de mogelijkheid voor mensen
uit alle kerken om naar hier te ko
men. Wij zien deze bijeenkomst als
een soort paraplufunctie. Zulke ge
legenheden zijn erg zeldzaam in
Nederland. In Vierhouten worden
mensen gestimuleerd goed te zijn
voor elkaar en hun verschillen be
trekkelijk te zien".
Gisteravond begon al het met
een avondmaalsviering. Vandaag
staat een massale 'sing-in' op het
programma, dat ook verder alle
ruimte biedt voor muziek en zang,
onder anderen van artiesten die in
de evangelische wereld naam heb
ben gemaakt. Onder de gasten is
een kinderkoor uit Oeganda. Het
feest in Vierhouten duurt tot en
met Tweede Pinksterdag.
Ben Hoekendijk
'Maria-jaar' tweede van deze eeuw
Beeld in de tuin bij de kerk van Warmond.
Vrij onverwacht kondigde
paus Johannes Paulus II begin
dit jaar een speciaal Mariajaar
aan. Tussen Pinksteren dit jaar
en Maria Hemelvaart (15 au
gustus) volgend jaar wordt de
Moeder Gods meer en anders
dan gebruikelijk onder de aan
dacht gebracht van de rooms-
katholieke gelovigen, zo is de
bedoeling. Het Mariajaar is
overigens niet een op zichzelf
staande gebeurtenis, het dient
ter voorbereiding op het grote
'geboortefeest' van Christus in
het jaar 2000.
In zijn in maart uitgekomen Ma-
ria-encycliek „Redemptoris Ma
ter" maakte de paus duidelijk wat
hem voor ogen staat: de gelovigen
moeten het leven en de betekenis
van Maria beter leren kennen ten
haar verering verdiepen. „Maria is
als „Maagd en Moeder" een blij
vend voorbeeld voor de kerk", al
dus de paus. Juist de speciale
band van de mensheid met deze
Moeder heeft mij ertoe gebracht
het jaar uit te roepen. In de lijn van
hef Tweede Vaticaans Concilie wil
ik de speciale tegenwoordigheid
van de Moeder van God in het mys
terie van Christus en de Kerk doen
uitkomen". Zo zouden de gelovi
gen in het jaar bijzondere aandacht
moeten geven aan Maria's navol
ging in totale afhankelijkheid van
Gods wil, aldus de paus.
Tweede
Het Mariajaar is het tweede van
deze eeuw. Eerder werd in 1954
een dergelijk jaar gehouden. Ker
kelijke waarnemers menen dat
(foto wim Dijkman) vooral de eigen interesse van de
huidige paus tot de aankondiging
begin dit jaar heeft geleid. „De
paus heeft een bijzondere band
met Mariadevotie", meent drs. E.P.
de Jong, secretaris van de (rooms-
katholieke) Nationale Raad voor
de Liturgie.
„Dat komt door zijn achter
grond, hij is ten slotte een Pool en
de Mariadevotie is heel sterk in dat
land, maar ook de gebeurtenissen
in zijn leven. De aanslag op zijn le
ven (13 mei 1981) was op de dag dat
de eerste verschijning van Maria in
Fatima wordt gevierd. Dat heeft, zo
blijkt uit veel dingen, diepe indruk
op hem gemaakt." Ook drs. H. Ei
kelboom, voorzitter van taakgroep
Reformatie-Rome van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland,
noemt de paus „een van de meest
oprechte en enthousiaste Maria-
vereerders".
Omdat niemand de aankondi
ging van het Mariajaar had zien
aankomen, is nu, een paar dagen
voordat alles moet beginnen, nog
niet duidelijk wat er allemaal gaat
gebeuren. Duidelijk is wel dat de
bestaande Maria-bedevaartsoor-
den een belangrijke rol spelen en
dat elk bisdom zelf mag bepalen
hoe het jaar wordt gevierd. Wel
moeten de initiatieven zoveel moge
lijk worden ingevoegd in het litur
gisch jaar. Volgens De Jong wordt
er een extra accent gelegd op wat
er al bestaat aan Mariadevotie. „Zo
zou een eucharistieviering op een
feestdag van Maria wat meer na
druk kunnen krijgen".
In het bisdom Den Bosch is een
speciaal comité ingesteld ter gele
genheid van het Mariajaar. Het
wordt voorgezeten door vicaris dr.
Th. C. M. van Montfoort, die tevens
voorzitter is van de Willibrordver-
eniging, het rooms-katholieke ad
viesorgaan voor de oecumene. Een
bedevaart voor jongeren naar
Lourdes, een folder over Mariabe-
devaartsplaatsen in het bisdom.
een tentoonstelling over mariaal
kunstbezit eveneens in het bisdom
en een, studiegroep Marialogie zijn
enkele suggesties van bisschop Ter
Schure en het comité.
Wat in ieder geval al vaststaat is
een groot congres over Maria in het
bekende bedevaartsoord Kevelaer
en de rechtstreekse uitzending van
de gebedsdienst met de paus van
daag via een reusachtig scherm op
het plein voor de Onze Lieve Vrou-
we-basiliek in Maastricht.
Oecumene
In hoeverre het Mariajaar van in
vloed zal zijn op de oecumene, is
nog niet te zeggen. Het is in sterke
mate afhankelijk van de wijze
waarop de gelovigen het vieren,
zegt zowel De Jong als Eikelboom.
„Veel protestanten, maar ook
steeds meer katholieken, hebben
moeite met de Mariaverering in de
volksdevotie", aldus De Jong. Als
het Mariajaar daarop uitloopt kan
het weerstand oproepen, meent
hij. Eikelboom: „Als protestanten
door de viering op pijnlijke wijze
worden herinnerd aan de kitscheri
ge, kinderlijke vroomheid van de
volksdevotie, waar Christus volko
men op de achtergrond blijft, dan
kunnen we ons daar als christenen
nooit mee identificeren. Oecumene
houdt echter in dat je elkaar res
pecteert. En mariologie is nu een
maal een belangrijk onderdeel van
de rooms-katholieke kerkleer".
Teije Brattinga-, algemeen secre
taris van de Wiilibrordvereniging,
schreef in het meinummer van
Kosmos en Oecumene: „Een vere
ring van de moeder Gods hoeft
geen hindernis te zijn voor de een
heid van christenen wanneer Maria
blijft wat ze is, een mens, en zij niet
tot die hoogte wordt verheven, dat
wij slechts in aanbidding zouden
kunnen naderen".
Eikelboom meent dat het Maria
jaar ook een positieve invloed kan
hebben op de oecumene. „Wat
meer aandacht voor Maria zou de
protestanten geen kwaad doen. Ze
staat tenslotte wel in de bijbel. Als
wij door dit speciale jaar moederlij
ke, vrouwelijke elementen heront
dekken in het geloof, is dat heel
goed".
De protestantse kerken zijn op
geen enkele wijze betrokken bij de
voorbereidingen voor het jaar. Ei
kelboom had dat ook niet ver
wacht, al had het „best aardig kun
nen zijn". „Maar ja, de aankondi
ging kwam wel erg onverwacht en
abrupt. Vreemd, dat Maria nadat ze
met zoveel moeite ten hemel is ge
varen, er nu zo plots weer uit komt
vallen. Ze zit blijkbaar weer in de
lucht".
Niet iedereen is even blij met het
Mariajaar. De feministische theolo
ge Catharina Halkes schreef deze
maand in een speciaal Maria-num-
mer van het Westduitse progressie
ve rk tijdschrift Publikforum dat
de katholieke theologie van Maria
een „wereldvreemde" heeft ge
maakt. „Zij is tot een ideaaltype ge
maakt - heel hoog, heel ver en zeer
bleek - in plaats van dat haar een
dynamische, historische en con
crete dimensie is gegeven." De Ma
riadevotie heeft in de RK Kerk,
volgens Halkes, nog slechts een
troostende functie. Dit heeft niet
tot bevrijding van mensen geleid,
maar in de naam van Maria zijn
vooral vrouwen onderdrukt en ver
lamd, aldus Halkes.
Ook Eikelboom laat een kritsche
noot horen. „Komt het vieren van
een Mariajaar niet voort uit een ze
kere behoudendheid en is het geen
onderdeel van een beleid dat de
klok terug wil zetten", zo vraagt hij
zich af.
LEIDEN: Herv. Gem- Hoogl. kerk 10 ds.
De Mey-Meulendijk, mmv cantorij,
11.45 studentenekklesia; Marekerk 10
dr. Meijers, 5 ds. v. 't Hof, Woubrugge,
ma. 9 ds. L. J. Geluk, Alphen; Marana-
thak. (L. Morsweg) 10 ds. Kramer; Oecu
menische geloofsgemeenschap De Re
genboog (Merenwyk) 9.30 ds. Alblas en
pastoor v. Well. 11.15 ds. Alblas; Bethle-
hemkerk (Driftstr.) zie Petrakerk; Be-
vrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 en 5 ds.
Rietveld; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds.
Schouten, openb. belijdenis en medew.
van cantory; Waalse kerk (Breestr.)
10.30 ds. Ribs. Wijk 'Stevenshof zie na
geref. kerk. Acad. Ziekenhuis 9 rk.
dienst, 10.15 ds. v. Beinum, ha; Piako-
nessenhuis elke zat. 10.30 rk. dienst,
morgen 10.30 ds. v. 't Hof; Endegeest zie
Oegstgeest. Geref. Kerk Vredeskerk zie
herv. gem.; Petrak. (Surinamestr.) 10 ds.
A. Dronkers, gez. dienst, in zijzaal 10.30
dovendienst, hr. J. Storm; Oude Vest 10
ds. Koolstra; Maranathak. zie herv.
gem.; Bevrijdingsk. zie herv. gem.; be
jaardenhuis Groenhoven 10 hr. H. Na-
gelkerke; Merenwijk zie herv. gemeen
te. Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijk-
hof (Rijndijk) 10 drs. P. H. v.d. Hoeven.
Geref. Kerk Vrijg. (Herengracht) 10 ds.
Houtman, 5 ds. R. Houwen. Chr. Geref.
K. (Steenschuur) 0.30 en 5 ds. Den Her
tog, ma. gemeentedag. Geref. Gem. (N.
Rijn) zo. 10 en 4.30 en ma. 10 ds. Boog
aard. Geref. Gem. in Ned. (Bethlehem-
kerk Driftstr.) zo. 11.30 en 5.30 en ma. 10
leesdienst. Evang.-Luth. Gem. (Hoogl.
Kerkgr.) 10.15 ds. Mostert. Doopsgez.-
Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pieters-
kerkstr.) 10 ds. De Clercq. Baptisten-
gem. (O. Rijn 3) 10 ds. Agtereek, ha.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3) 9
evang. L. Sussenbach, 10.30 evang. A.
Jansen. Evangeliecentrum-Pinkster-
bew. (Bethlehemskerk Lammermarkt)
zo. 10 (mmv gospelgroep) en wo. 8
evang. Zijlstra. Pinkstergem. (O. Vest
13) 10 hr. J. Eikerbout. Leger des Heils
(hoek Vestestr./Groenesteeg) 10 en 7.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8. Zevendedag-adventisten
('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten)elke zat. 9.45 bijbelstudie,
10.45 predikdienst. Christelijke Weten
schap (Steensch. 6) 10.30. Genootschap
der Vrienden ('Quakers') 10.30 (Rapen
burg 6). Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen
der L. Dagen (Brahmsl.) 9.30, 10.30 en
11.20. Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo.
10. Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo.
10.30, ma. 9; Herensingel zat. 7, zo. 0.30
en 11, ma. 9.30; Rijndijk (Leiden-V.scho-
ten) zat. 7, zo. en ma. 9.30; Steenschuur
zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6 en 7 (lof), ma.
8.30, 10 en 11.30; Boshuizerkade zat. 7,
zo. 9.30 en 11, ma. 10; Lammenschans-
weg zat. 7, zo. 9 en 10.30, ma. 10; Haarl-
.straat zat. 7, zo. 9.30,10.45 en 12.15, ma.
9.30 en 10.45; Merenwijk zie herv. gem.;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
Veenendaal, 5 ds. v. Sorge, ma. 9 ds.
Korving, Veenendaal. Rk Kerk zat. 7, zo.
en ma. 10,30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk zo. en ma. 9.30 ds. Jonk
man, 6.30 zie Mar.kerk; Kruiskerk 9.30
drs. F. Broeijer, Utrecht; Opstandings-
kerk 9.30 ds. Hoogendijk, 6.30 ds. v.
Wijngaarden, opendeurdienst; G. Her
derkerk 10 drs. Brombacher, 7 ds. Tase-
laar; De Bron 9.15 ds. Nieuwenhuis,
10.15 en 6.30 ds. Verheul; Ashram (Mars
diep) 10 ds. Taselaar; Oudshoornse kerk
10 ds. Ter Bals; Sionskerk (Meteoor
laan) 9.15 samenzang, 9.30 ds. Ouwen-
dijk, 6.30 ds. Tromp, Krimpen aan de
Lek, ma. 10 pinksterappèl, medit. ds.
Gijsbertsen, Soest. Geref. Kerk Mar
.kerk 9.30 ds. Wilschut, ha, 6.30 ds. Eij-
senga, Zw.dam; Salv.kerk 9.30 ds. Boer,
openb. belijdenis en ha, 6.30 zie Op-
st.kerk. Geref. K. Vrijg. (aula school
Bospark) 9.30 en 5 ds. Room, ha. Ned.
Geref. Kerk (school Willemstr.) 9.30 ds.
M. de Jong, 4.30 ds. Biewenga, Z.meer.
Chr. Geref. Kerk (Grijpensteinstr.) 9.30
en 4.30 en ma. 9.30 ds. v.d. Meij. Bapt-
gem. (Molenwerfstr. 1) 10 en 6.30 ds.
Koekkoek. .Bapt.gem. Noord (school
Kalkovenw. 62) 10 hr. N. van Gemeren.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54) 10 hr. v.d. Hoorn. Pinkster
gem. (school Batestein 16) 10. Christen
gemeente 'De Hoeksteen' (geb. 'Bethel',
hoek Emmalaan) 10. Leger des H. (Zon
neweg 3) 10 en 7. Remonstr. Gem. (Van
Mandersloostr. 36) 10 dr. Meijering. Rk
Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30; Piusk, zat. 7, zo. 9 en 1Q.30; De
Bron zat. 7, zo. 9 en 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Boer,'6 ds. Den Dikken, Oldebroek, ma.
9.30 ds. Boer. Geref./Herv. Gem. (dorps
huis 'De Tas') 10 ds. Pettinga, Z.meer.
AARLANDERVEEN: Hetv. Gem- J0
ds. v. Driel, 6.30 zie Geref- Kerk. Geref.
Kerk 10 ds. v. Wijngaarden, 6.30 ds. v.
Driel. Chr. Geref. Kerk 9-30 ds. v. Beek,
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds. Terlouw,
ma. 9.30 ds. Visser, Katwijk aan Zee;
Salv.kerk 9.30 ds. Terlouw, 6.30 ds. Wie
man; Bethl.kerk (Nieuwerbrug) 9.30 ds.
Wieman, 6.30 ds. v.d. Hoef, ma. 9.30 ds.
v. Willigen, Veenendaal. Geref. Kerk
9.30 en 6.30 ds. v.d. Berg. Geref. K. Vrijg.
(Ichthusk.) 10.30 ds. M. Feenstra, 4.30
leesdienst. Geref. Gem. (Stationsweg
17) 10 en 6.30 en ma. 10 ds. Bac. Evang.-
Luth. Gem. 10.30 ds. v. Beek, ha.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Vlasblom, 6.30 zie geref. kerk. ma. 9
zangdienst; De Stek 9.30 ds. G. de Jong.
Geref. Kerk 9.30 ds. v. 't Hoff, 6.30 ds.
v.d. Pol, gez. dienst. Chr. Geref. Kerk
9.30 en 5 ds. Ribbers. Geref. Gem- 9-30
leesdienst, 7 ds. Boogaard, ma. 9.30 lees
dienst.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 dS.
De Graaf, 6.30 kand. N. Noorlander, ma.
9.30 ds. De Graaf. Geref. Kerk 9.30 ds.
Huisman, 5 ds. Boswijk, Lisse. Rk Kerk:
dorp zat. 7, zo. en ma. 10.30; Anker zat. 7,
zo. 8.45 en 11.15:
Rijndijk zat. 7, zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 en 7 ds.
Rothfusz. Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10
ds. Hofland. Chr. Geref. Kerk 10 en 7 ds.
v. Langevelde. Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo.
9 en 11, ma. 10; Jozefk. zat. 7, zo. 10 en
11.30, ma. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Bronsgeest, Lei
den, 6.30 ds. Sloof, ma. 9.30 ds. Wagter;
Ontm.kerk 10 ds. Sloof, 6.30 kand. v.
Dis, Wassenaar. Herv. Gem. 'De Rank'
(P. Groen-college) zie Katwijk aan Zee.
Geref. Kerk 9.30 ds. v. Breevoort, 6.30
ds. Kersten. Rk Kerk zat. 7, zo. en ma.
10.
Vliegkamp Valkenburg 10.30 oecum.
dienst, aalm. H. J. Buskermolen en ds.
L. M. Verseput.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Hovius, 6 ds. Driebergen,
ma. 10 ds. Schuurman; O. Kerk 10 ds.
Christ, 6 ds. Vroegindeweij; Ichthusk.
10 ds. Sjollema, 5 ds- De Jong; Pniëlk.
9.30 ds. De Jong, 6 ds. Schuurman, ma.
9.30 ds. De Jong; Maranathakerk (Rijns-
oever) 10 ds. Bogaard, 6 ds. Visser. Over-
duin 2.15 ds. v.d. Beid. Herv. Gem. 'De
Rank' (aula P. Grocn-college Pr. Frede-
rikdreef 15) 10 ds. Westera-Franke, ha.
Geref. Kerk Vr.kerk 9.30 ds. Kersten. 5
ds. Koster; Triumfatork. 9-30 ds. Koster,
5 ds. Van Oostende. Veenendaal, open
deurdienst. Geref. K. Vriig. 9.30 en 5.30
ds. Vos.-Lisse. Chr. Geref. K. 10
ma. 9.30 ds. Slagboom. Vrije Chr. Geref.
Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds. v.d. Belt. Ge
ref. Gem- (Remisestr.) 10 en 5 leesdienst,
ma. 7 ds. Den Boer, Lisse. Geref. Gem.
in Ned. (Louwestr.) 10 en 5. Volle-evang
.gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh. baptis-
tengem. (Ambachtsweg 2) 10 ds. J. A.
Visser, ha.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 ds. Knorth, 6.30 ds. v.
Loenen; Hoofdstr. 10 ds. Doesburg, ha;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. v. Loenen,
ha. Leythenrode 10 ds. De Leeuw. Elis-
.ziekenhuis 11 ds. Brommet. Bapt.gem.
(wijkgeb. Zylkw.) 10 hr. J. de Vries, ha.
Rk Kerk zat. 7. zo. 10 en 11.30, ma. 10.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schilt, belijdenisdienst. Geref. Kerk
9.30 ds. v.d. Kooi, 7 ds. Buikema,
Zw.dam. Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en
11.15, ma. 9.30.
LISSE: Herv. Gem- Dorpskerk 10 hr.
Stam, Nieuwkoop, ma. 9 ds. De Gelder;
Pauluskerk 10 en 7 ds. De Gelder. Geref.
Kerk 10 ds. Boswijk, 7 ds. Huisman,
H.woude. Geref. K. Vrijg. 9.30 lees
dienst, 3 ds. Grutter. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori) 10 (gecomb. dienst in Heem
stede) en 5 ds. Vos. Chr. Geref. Kerk 10.
10 ds. v. Dijken. Geref. Gem.
10 e
1.10 ds. Den Boer. Evanee-
'De eerste chris
tengemeente'.
Houtsnede uit een
serie van drie-en-
dertig, geschon
ken door Rudi
Seidel aan het
Bijbels Museum
in Amsterdam.
liegemeente (Heereweg 52a) 9.45. Rk
Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10.30, ma.
10; Poelpolder zat. 7, zo. 10.30; Maria-
kerk zat, 7, zo. 9 en 10.30, ma. 9; Engel-
bew. zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Wegerif, 6 30 ds. Stelwagen, Den Haag,
jeugddienst, ma. 9.30 zangdienst. Geref.
Kerk 9.30 ds. Nooteboom. Chr. Geref.
Kerk 9.30 leesdienst, 7 ds. Boiten, Schie
dam. ma. 9.30 leesdienst. Remonstr.
Gem. 10. Evang. gem. (Kruispunt, Ken-
nedylaan 33) 9.30. Rk Kerk zat. 7. zo. 9
en 10.45, ma. 10.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. L. F.
de Graaff, 6.30 dr. F. de Graaff, Hattem,
ma. 9.30 ds. L. F. de Graaff. Geref. Kerk
9.30 ds. Baane, 7 ds. De Lange, Aals
meer. Rk Kerk zat. 7, zo. en ma. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Ten Voorde, 7 ds. De Graaf, H.woude.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Wijngaar
den. Chr. Geref. Kerk 9.30 ds. Visser.
4.30 ds. Groen, Haarlem, ma. 9.30 ds.
Visser. Rk Kerk zat. 7, zo. en ma. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geuze,
7 ds. Verboom, Zegveld, ma. 9.30 ds.
Geuze. Geref. Kerk (W. Verlaat) 9.30 ds.
Fernhout, Alphen, 7 hr. M. Schreuder.
NOORDWIJK: Herv. Gem- Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 ds. v.d. Lee, 5 ds.
Abma, Gouda, ma. 10 ds. v.d. Plas,
Zwijndrecht; Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Rui
tenburg, 7 ds. v.d. Lee, ma. 10 zang
dienst, ds. v.d. Lee; De Rank (Golfbaan)
10 ds. v. Vreeswijk, Nieuw-Lekkerland.
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
ds. v.d. Wal, Houten; Vinkenl. (Binnen).
10 ds. Elgersma, 7 ds. Dekker, Twijzeler--
'heide; Stichtingskerk 11 ds. Slofstra;
Sole Mio 9 hr. M. de Ridder, S.heim.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10.30
mevr. Broström-Bruin, Roelof.veen.
Evangeliegemeente 'Shalom' (geb. 'Bui
tenzorg', Zeereep) 7 nam.
Rk Kerk Zee zat. 7. zo. 9.30 en 11,7 Duit
se dienst, ma. 10.30; Binnen zat. 7, zo.
9.30 en 11, ma. 9.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 9 d§-
v.d. Mey, 10.30 ds. Joh. Sierat, Leider
dorp; De Zilk 10 ds. Hemmes, O.geest.
Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9 en 11; Jo
zefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30, ma. 10.30; De
Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30, ma. 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 9.45 pinksterjubel, 10 ds. Koo-
man; Pauluskerk 10 ds. A. de Haan; Ge
meentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. v. Ros-
sum, Voorburg, 7 drs. S. Visser, Lettel-
bert. Geref. Kerk 10.ds. Plomp. Geref.
Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilderschool)
10:15 en 4.30 ds. Boxman, Ede, ha. Ned.
Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 en 4 ds.
De Lange. Van Wijckerslooth 4 ds. H.
Rijksen. Endegeest 10 mevr. S. Poppe.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk WiU.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30,
ma. 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte. Geref. K.
9.30 drs. G. Zijl, 6.30 ds. De Reus, Ter
Aar. Remonstr, Gem. 10 ds. A. Went-v.d.
Vring- Rk Kerk zat. 7, zo. 9.15 en 11, ma.
10.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11: Petrus-B.
zat 7, zo. en ma. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
en 7 ds. v.d. Kamp. Chr. Geref. K. 9.30
leesdienst. 2.15 ds. Bouw, ma. 9 lees
dienst.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Smaling, 5 ds. Wagter, ma.
9.30 ds. Smaling; Béthelkerk 9.30 ds.
Wagter. Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds.
Ribberink, 5 ds. Cziria; Imm.kerk 9 en
10.30 ds. Cziria, 5 ds. Kersten, Katwijk,
ma. 9.30 ds. Byleveld, Emmen, zang
dienst; Mar.kerk 9 30 ds. Wouters,
A dam, 5 ds. Ribberink. Geref. Kerk
Vryg.10 en 5 ds. Grutter. Chr. Geref. K.
9.30 ds. v. Sorge, 5 ds. H. Korving, Vee
nendaal, ma. 9 ds. v. Sorge. Evang.
Christengem. (aula mavo) 10 br. A; v.d.
Laak, Katwijk. Rk Kerk zo. en ma. 10.30.
SASSENHEIM; Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. Germans, 7 ds. R. J. Bakker, A.dam.
Geref. Kerk 9.30 ds. Baas, 7 zie hèrv. ge
meente. Chr- Geref. K. 10 en 7 ds. Aar-
noudse. Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17) 10
Geref. Kerk 9.30 ds. De Reus, 6.30 drs.
G. Zijl, O. Wetering. Rk Kerk Aardam
zat. 7, zo. 9 en 12, ma. 0; kerk Langeraar
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30, r
9.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 dr.
Vermeulen, 6.30 ds. Smaling, ma. 9.30
dr. Vermeulen, gez. dienst. Geref. Kerk
9.30 en 6.30 ds. Oegema, ma. zie herv.
gemeente. Geref K. Vryg- 9.30 lees
dienst, 4 ds. Heida. Vliegkamp Valken
burg zie Katwijk aan den Rijn.
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkge
meenschap 10 ds. C. J. de Jong, belijde
nisdienst. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11,
ma. 10.30.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Blanken, openb. belijdenis;
De Ontmoeting (Noordhofland) 10 ds.
v.d. Schoot. Zie ook Geref. Kerk. Hulp
en Heil (Schakenbosch) 10 ds. Hopig,
zangdienst. Herv. evang. op geref.
grondslag (kerkgeb. 'Rehoboth', A. van
Leeuwenhoekkade) 9.30 en 4.30 ds. v.
Kooten, ma. 9.30 ds. v.d. Kamp, Bleis-
wijk. Geref. Kerk 9.30 ds. De Zeeuw, 7
ds. v.d. Schoot. Geref. K. Vrijg. (Bach-
laan) 8.30 ds. Houtman, 2.30 ds. R. Hou
wen. Aulagemeenschap Noordhofland
10.30. Rk Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11;
M. Godskerk. zat. 7, zo. 9.30. Kerk van
Engeland (British school in The Nether
lands, J. v. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse
dienst.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 kand. v. Dis, ma. 10
ds. Kolyn, Krimpen a.d. IJssel; Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds. J. Visser
en ds. M. Janse de Jonge; Messiask. 10
ds. v. Waasbergen; Dorpscentrum 9.30
kand. v. Dis. Geref. Kerk Zijllaan 10 (ge-
zinsdienst) en 7 (zangdienst) ds. v.d.
Woude. Ned. Prot. Bond (Kerkdam)
10.30 ds. Fockema Andreae.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds. v. 't
Hof, 6.30 zie geref. kerk, ma. 9.30 ds. J.
A. Visser, Rynsburg. Geref. Kerk 9.30
en 6.30 (gez.) ds. Aalders. Rk Kerk zat. 7.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus. Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo.
en ma. 9.30; Chr. Dienaark. zat. 7, zo. en
ma. 10; Meerburgkerk H. Rijndijk zat. 7,
zo. 9.30 en 11, ma. 9.30.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30 ds.
Eijsenga, 6.30 ds. Kielder, Vianen. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Buikema, 6.30 ds. v.d.
Kooi-Dijkstra, Leimuiden. Remonstr.
Gem. 10 ds. Siccama, Rysenhout.
