Zak eens op een houtvlot
de rivier Klaralven af
Bezoek aan centraal Zuid-Hongarije vereist enige voorbereiding
Satelietfoto's
VRIJDAG 5 JUNI 1987
TOERISME
PAGINA 11
Golvende landschappen, snelstromende rivieren, historische
stadjes, vriendelijk dorpjes, bossen links, bossen rechts en niet
te vergeten de vele duizenden uitgestrekte meren met een
totale oppervlakte van liefst 39.000 vierkante kilometer. Dat is
Zweden in een notendop.
Nou, notendop? Vergis je niet want het land is bijna veertien
keer zo groot als Nederland.
Van het zuidelijkste puntje
naar de noordpunt van Zwe
den is het 1575 kilometer. En
de grootste breedte van oost
naar west is 500 kilometer. Een
langgestrekt groot land met
volop ruimte, want er wonen
maar 8,5 milioen mensen, zo
dat elke 20 inwoners samen
een vierkante kilometer ter be
schikking hebben. Behalve
voor de natuur, cultuur en
avontuur zoekende toerist is er
ook volop ruimte voor de rijke
Scandinavische fauna: hele
kuddes elanden, maar ook be
vers, otters, lynxen, zalm en fo
rel en in het noorden wolven,
rendieren en de bruine beer.
Zweden: een modern land met vele
industrieën. Volvo, Saab, Electro-
lux om er een paar te noemen. Ook
een land met een boeiende flora en
fauna. Landschappen waarin ruim
te is voor, hier en daar, een echte
wildernis. Geen wonder dat Zwe
den een bepaald slag toeristen
trekt. Voornamelijk natuurliefheb
bers, kampeerders en caravanners.
Recreanten die een actieve doe-
vakantie hoog in het vaandel heb
ben staan.
Maar toch... ook de op comfort
gestelde „rustige" vakantievierder
komt in dit grote land goed aan z'n
trek. Even stilstaan bij schilder
achtige plekjes in de stadjes, foto
genieke panorama's en de folklore
die vooral op het platteland hoogtij
viert. Volksdansen in traditionele,
kleurrijke kostuums op de vrolijke
wijsjes van trekharmonica en een
fiedelende viool.
Vriend
Een apart land met aparte men
sen. De Zweed is tamelijk introvert
maar wie hem eenmaal heeft ont
dooit en zijn vertrouwen heeft ge
wonnen, heeft er een vriend voor
het leven bij. Zweden is een socia
listisch land. Welvarend, prima so
ciale voorzieningen en niet over
dreven progressief.
Sterke drank is er schreeuwend
duur en voor onze begrippen moei
lijk verkrijgbaar. De verkoop er
van is een staatsaangelegenheid.
En juist die staat probeert alcohol
misbruik terug te dringen met ex-
horbitant hoge prijzen en een ge
ring aantal verkooppunten. Meene
men uit de taxfree-shop van de
boot is dus voor vele toeristen het
parool.
Om toch op z'n tijd een stevige
neut te kunnen pakken hebben rij
keluiszoontjes er het volgende op
gevonden. Zij pakken in het week
einde een retourtje met de veer
pont naar Noord-Denemarken (een
uurtje of vier, vijf varen) en richten
's nachts op de boot (met restau
rant, bar, casino, discotheek en „le
vende" muziek) enorme feesten
aan.
Over duur gesproken: ook ande
re artikelen zijn aan de prijzige
kant. Neem nou groenten. Op de
Zweedse markt is de gulden niet
bepaald een daalder waard, zolang
er nog een gulden of vier voor een
kropje sla wordt gevraagd. Geen
wonder dót veel kamperende Ne
derlanders de typische beeldvor
ming over „zuinige Hollanders"
bijna traditioneel in stand houden
door ladingen conservenblikken
vol groente en vlees (ook dat is
duur) in de kofferbak van de auto
mee te nemen.
Echter, u boft als u van vis
houdt, want dat is er goedkoop en
in tal van (vaak voor ons onbeken
de) variëteiten verkrijgbaar. Een
goed voorproefje van wat er 'met
vis is te doen, krijg je al meteen op
de boot van de Stena Line die je
bijvoorbeeld van het Noordduitse
Kiel naar het Zweedse Göteborg
brengt. Tijdens de ongeveer veer
tien uur durende zeereis valt er
voor de smulpapen enorm te genie
ten van het typisch Zweedse
„smorgasbord". Een zeer overda
dig Zweede buffet met een dikke
zestig verschillende warme en kou
de gerechten waarbij grote hoe
veelheden vlees en uiteraard vis, ja
zelfs kaviaar.
De Zweedse Stena Line met ook
een vestiging in Nederland (De Li
nie 1, 2905 AX Capelle aan de IJs-
sel, telefoon 010-4511511), heeft
speciale arrangementen voor het
najaar. Want ook in de herfst is
Zweden grandioos.
Voorbeelden: een auto/bunga-
lowreis naar Zuidwest-Zweden
(met de auto op de boot vanaf het
Westduitse Kiel) is er al voor rond
de 200 gulden per persoon.
Je rijdt naar het Noordduitse
Kiel waar de Stena Line uiterst
moderne passagiersschepen aan
de kade heeft klaar liggen om je
naar Göteborg) te brengen. Na 14
uur op de veerboot in de watten ge
legd te zijn (restaurant, bar, disco,
sauna, prima maaltijden, moderne
hut met douche, wc en warm en
koud stromend water) arriveer je
in Göteborg. Van hieruit rij je in
vijf uur naar de bosrijke provincie
Varmland, het natuurlijke hart van
Zweden met duizenden meren en
meertjes.
Door de eeuwen heen hebben
Zweedse kunstenaars Varmland
vanwege zijn natuurschoon be
schreven en bezongen. Dwars door
Varmland kronkelt de Klaralven,
de rivier die als een langgerekt lint
door bossen, weiden en heuvels
stroomt, geflankeerd door lieflijke
dorpjes.
r In het najaar is
Zweden synoniem
met natuur en
avontuur (foto gpd>
Houtvlot
Logeren in de typisch Zweedse
stuga's, comfortabele houten bun
galows veelal aan een fraai meer
waar kano's, motorboten en zeil-
jachtjes te huur zijn. Die stuga's
hebben aparte slaapkamers, dou
che, toilet, warm en koud stro
mend water en vaak ook een eigen
sauna. Altijd is er elektrische ver
warming en een open haard. Hout
genoegt, weet u wel? Vandaar ook
datje in dit gebied veel houten hui
zen ziet, die allemaal rood van
kleur zijn. Het hout is namelijk
rood geschilderd met een afvalpro-
dukt van de Zweedse kopermij
nen, welk produkt een uitstekend
houtconserverings- en verdede-
lingsmiddel is.
In het stuga-dorp Radastrand,
prachtig wit zandstrand, gemar
keerd door rotsblokken en bossen,
ontdekten we een tennisbaan, golf
links en andere trim-u-fit-moge-
lijkheden. De vakantieganger heeft
de keus uit vakantiehuisjes van
twee tot acht personen in prijs va
riërend van 250 tot ruim duizend
gulden per week, inclusief elektra
en water.
Wie tegen de lange zeereis door
de Kieler Bocht, Grote Belt en het
Kattegat opziet, kan de reis met de
ferry aanzienlijk bekorten door
met de auto door te rijden tot het
Deense Frederikshaven. Want de
Stena Line onderhoudt ook de ver
binding tussen Denemarken (Fre
derikshaven) en Göteborg. (Vaar-
tijd ruim vier uur).
Ook elders in Zweden is van al
les te beleven. Neem bijvoorbeeld
de avontuurlijke tocht met een
houtvlot over de Klaralven. Of een
kanotocht in een comfortabele Ca
nadees die ruim genoeg is om al je
bagage mee te nemen.
De „uitvinder" van die toeristi
sche vlot-tochten over de Klaral
ven bij Eksharad is Kjell Berglund.
Hij zag hoe de houtproducenten in
het noorden van Zweden de gekap
te bomen via de rivier naar de pa
pierfabrieken en houtverwerkende
industrie in Zuid-Zweden trans
porteerden, door gewoon de stam
men aan elkaar te binden en deze
aldus ontstane vlotten dóódsimpel
de rivier te laten afzakkeh. Hij zag
daar brood in door gratis het ver
voer van die vlotten voor zijn reke
ning te nemen. De boseigenaren
wilden dat maar wat graag. Kjell
verbond er een toeristische attrac
tie aan. Hij laat dat werk nu, tegen
betaling, door toeristen opknap
pen. De toeristen krijgen eerst een
korte cursus waarin zij leren hoe ze
een vlot moeten maken.
Na een korte proefvaart zijn ze
vervolgens in staat de houten ko
lossen met peddels en een vaar
boom in het midden van de rivier
op stroom te houden. Kjell geeft
zijn toeristen op het vlot zwemves
ten, voeding, een tentje en de
know-how van het overleven mee
en vangt ze vijf dagen later op de
benedenloop van de rivier weer op.
Daar worden de vlotten uit elkaar
gehaald om naar de papierfabriek
te gaan. Avontuurlijke tochten
door een prachtig gebied.
Zo'n tocht duurt vijf dagen. Se
dert 1980 zet Kjell Berglund rond
2500 toeristen per seizoen op zo'n
vlot en vult daar redelijk zijn zak
ken mee. Hij maakt in 3,5 maand
een omzet van rond zes ton. En die
omzet is bijna allemaal winst, want
kosten zijn er nauwelijks. Hij drijft
zijn onderneming met twaalf me
dewerkers.
Een tocht van 150 kilometer op
een acht-persoons houtvlot kost
rond 500 gulden per persoon, in
clusief tenten, uitrusting en de cur
sus. Iedereen heeft zo zijn eigen
expeditie, z'n eigen avontuur. Tij
dens de tocht komt Kjell eenmaal
per twee dagen kijken of zich geen
problemen voordoen.
Dagtochten per houtvlot zijn ook
mogelijk. Voor 120 Zweedse kro
nen (rond 42 gulden). Vijftien pro
cent van Kjells gasten zijn Neder
landers op zoek naar avontuur in
het land van de Vikingen.
Nobel en Lagerlöf
Bezoek ook eens de provincie
Vastergotland, beroemd om zijn
plateau-bergen met uitgestrekte
wouden, moeilijk bereikbare ravij
nen en heidevelden. In de mooie
valleien van de provincie ontmoet
men niet zelden elanden, reeën en
herten. Bij het meer Hornborgas-
jön kan men in april zelfs genieten
van een kolonie van rond vijfdui
zend kraanvogels. Vastergotland,
met veel watervallen, is een uitge
lezen gebied voor de sportvisser,
die er enorme kanjers aan de haak
kan slaan.
Voor gezinnen met kinderen is
het pretpark Skara Sommerland,
een van de grootste amusements
parken van Scandinavië, een dora
do. En zeker als zij ook aan de skel
terwedstrijden (karting) deelne-
Bij Mariestad geeft de kampeer
plaats Ekudden, gelegen aan de oe
ver van het uitgestrekte Vaner-
meer, een goed beeld van hetgeen
de Zweden bedoelen met een
driesterrencamping. En als je toch
in de buurt ben, verzuim dan niet
door te rijden naar Karlskoga voor
een bezoek aan het huis en het la
boratorium van natuurkundige Al
fred Nobel.
Rij eens naar Filipstad om te di
neren in zo'n typisch Zweedse
„herrgard", een tot herberg omge
bouwde heren boerderij, vroeger
meestal eigendom van de adel of
een landsheer. Bezoek ook Sunne
en wandel eens door het prachtige
beeldenpark/tuinencomplex van
Röttneros.
Op zo'n rondrit mag uiteraard
een bezoek aan het huis van de
Zweedse schrijfster Selma Lager
löf in Marbacka niet ontbreken.
Selma Lagerlöf, Nobelprijs-winna
res (literatuur), schreef al haar brie
ven dubbel. Haar volledige corres
pondentie bevindt zich m het
staatsarchief en blijft daar geheim
tot 1990.
Schutsluizen
Bijzonder interessant is een be
zoek aan het sluizencomplex in de
stad Trollhattan, waar bij een enor
me waterval Zwedens grootste wa
terkrachtcentrale is gebouwd voor
de opwekking van elektricteit.
Overigens, Zweden mag dan een
socialistisch land zijn, voor de
energieopwekking wordt voor 41
procent gebruik gemaakt van
kerncentrales. In ons land nog
geen 5 procent.
De scheepvaart op sommige
Zweedse waterwegen heeft het
vaak niet gemakkelijk, Neem nou
het Götakanaal tussen het Vaner-
meer en het Vatternmeer, de vaar
route tussen Göteborg en de 1,3
millioen inwoners tellende Zweed
se hoofdstad Stockholm. In dat ka
naal bevinden zich maar liefst 58
schutsluizen. Pleziervaarders crui
se-schepen en vrachtboten worden
geconfronteerd met een hoogtever
schil van 92,8 meter. Bij Trollhat
tan vindt men de grootste schut
sluizen; vier achter elkaar met een
verval van 32 meter.
Zweden doet er alles aan om het
culturele erfgoed te bewaren. Ei
gen zeden en tradities (midzomer-
nachtfeest). De accommodaties op
campings met een gemiddeld ta
rief van 15 gulden per gezin inclu
sief tent en auto, zijn uitstekend.
Verdere informatie over Scandi
navische vakanties en trips ver
strekt het Zweeds Nationaal Ver
keersbureau, Zeestraat 71, 2508 CN
Den Haag, telef. 070-638921.
Een vakantie doorbrengen tus
sen koeien, kippen en varkens.
Niet bepaald een vakantie waar
aan een ieder gewend is. Van
daar wellicht het uitproberen
waard. De streek-VW van de
Achterhoek heeft een lijst opge
steld van adressen van boerderij
en, waar belangstellenden een
vakantie kunnen doorbrengen.
Werken met de dieren of op het
land is mogelijk maar niet ver
plicht. Iedereen is vrij om de tijd
naar eigen keuze in te delen. Het
is mogelijk een gedeelte van de
boerderij te huren maar een vol
ledig pension met inwoning op
de boerderij is ook mogelijk. Een
gratis adressenlijst kan worden
aangevraagd bijStreek-VW
Achterhoek, Postbus 230, 7200
AE Zutphen, tel.: 05750-19355.
In het gebouw Noordhoorn aan
de zeedijk in Delfzijl is de ten
toonstelling Roofvogels in Ne
derland te zien. Er zullen pren-
tën, opgezette vogels en ander
materiaal over deze vogels te
zien zijn. Verder is er uitgebreide
informatie aanwezig. Het ge
bouw is door de week geopend
vanaf 07.00, op zaterdagen vanaf
08.00 en op zondagen vanaf 10.00
uur. Voor verdere informatie is
05960-12318.
De organisatie ACSI in Zetten
organiseert een Vikingrally door
Denemarken voor kampeerders.
De tocht, die langs een aantal be
langrijke sporen uit het Viking-
tijdperk voert, begint op 20 juni
en duurt twintig dagen. Vanaf de
eerste tot de laatste camping is
de af te leggen afstand 1400 kilo
meter. De reissom bedraagt per
persoon 685 gulden, gebaseerd
op 2 personen per caravan. Elke
volgende persoon betaalt 585
gulden. Bij dit bedrag zijn inbe
grepen alle campinggelden, ex
cursies en entrees, alsmede vier
diners, een lunch en een barbe
cue. ACSI, postbus 34, 6670 AA
Zetten, tel. 08880-2055, stuurt op
verzoek een folder toe met alle
bijzonderheden.
Voor geïnteresseerden geeft de
Friese kunstschilder en illustra
tor Rudolf van Koert een aantal
teken- en schilderkursussen in
de Friese Wouden. Liefhebbers
kunnen zich onder zijn leiding
vijf dagen (verder) bekwamen in
zijn of haar liefhebberij op teken-
of schildergebied. Er zijn och
tend- en middagcursussen die
voor vijf dagen honderd gulden
kosten. Kosten voor materiaal en
verblijfskosten zijn voor reke
ning van de cursist. Verdere in
formatie op tel. 05612-896.
In het kader van het 125-jarig
bestaan van de Finse spoorwe
gen, kunnen toeristen deze zo
mer extra goedkoop twee weken
door het land van de duizend me
ren. Voor een 'rondreis-kaartje'
dat twee weken geldig blijft, be
talen volwassenen FIM 125 (circa
zestig gulden), kinderen van vier
tot elf jaar FIM 75 (ongeveer 35
gulden) en kinderen jonger dan
vier jaar reizen gratis. Er zijn vas
te rondreis-routes, waarbij bij
sommige daarvan ook een boot
tocht kan worden gemaakt zon
der extra kosten. Verdere infor
matie: Fins verkeersbureau Am
sterdam. Tel: 020-719876.
Twaalf mooie campings in het
noorden van Jutland hebben een
gezamenlijke brochure uitgege
ven, waarin gewezen wordt op de
kampeermogelijkheden in deze
streek, waar zo'n duizend jaar ge
leden de Vikingen met hun sche
pen vertrokken voor hun ver
maarde tochten over zee. Er zijn
in dit gebied dan ook talloze her
inneringen aan de Vikingen.
Camping Vikingland heet de
brochure, die wijst op de toeristi
sche aantrekkelijkheden van Vi-
borg, Randers, Hobro, het gebied
van de Mariager Fjord en van de
Gudena. De brochure, die ten de
le in de Nederlandsé taal is ge
steld, is verkrijgbaar bij het
Deens Verkeersbureau in Den
Haag.
Wanneer Hongarije ter sprake
komt als mogelijk
vakantieverblijf doemen
direct de twee grote
toeristische trekpleisters van
het land op: het Balaton-meer
en de hoofdstad Boedapest.
Sinds kort proberen de
Hongaren wat meer
belangstelling te wekken voor
het centraal-zuidelijke
gedeelte, een gebied dat
wordt omsloten door plaatsen
als
Skekszird-Pécs-Szeged-Kecs-
kémet. Er is daar wel al wat
toerisme (Kecskémet geniet
ook in het westen
bekendheid), maar aan alles is
te merken dat de grote stroom
het gebied nog niet aandoet.
Dat heeft zijn plezierige
kanten, al moet men er wel
rekening mee houden dat
hotel- en andere
verblijfsaccommodaties hier
en daar wat beperkt in aantal
zijn. Maar men kan nu
eenmaal niet alles hebben.
door
Ruud Paauw
Eerst een paar opmerkingen in het
algemeen over Hongarije: om het
land binnen te komen is een visum
nodig en dat is op zeer korte ter
mijn bij de Hongaarse ambassade
in Den Haag te verkrijgen. In te
genstelling tot sommige andere
Oostblok-landen kan men zich in
Hongarije vrij bewegen, men be
hoeft zich dus niet aan bepaalde
routes te houden. Hongaars geld
kan men in Nederland bij de ban
ken niet krijgen. Het verdient aan
beveling dollars of marken mee te
nemen. Die zijn overal in het land
gemakkelijk in te wisselen. Honga
rije is ongetwijfeld het meest libe
rale van de communistische lan
den. In veel zaken denkt men in
Hongarije tamelijk westers, overi
gens zonder een moment uit het
oog te verliezen dat men vastge
klonken zit aan het Oostblok. De
levensstandaard is er relatief hoog.
Men behoeft heus nergens voor in
de rij te staan (het grote angstbeeld
van de westerling). Naar westerse
maatstaven gerekend is het er over
het algemeen goedkoop. Maar het
geldt niet voor alles. Een handvol
prijzen: een brood (en wat
heerlijk brood) 50 cent, een half
pond boter 90 cent, kilo aardappe
len 55 cent, halve liter bier 90 cent,
een liter benzine f 1.30, diesel 60
cent, nachtverblijf op een camping
f 4, voor een gewone hotelkamer en
in restaurants betaalt men gemid
deld de helft van wat men in Ne
derland kwijt is.
Als men in Hongarije wat anders
spreekt dan Hongaars dan is dat
vrijwel altijd Duits.
Liefelijk
Het landschap in het centraal-
zuidelijke gedeelte is doorsnee: lie
felijk, aardige weggetjes, maar op
windend - nee. Daarvoor hoeft
men er niet zo nodig heen te gaan.
Men kan er een prima vakantie
doorbrengen als men echt iets wil
zien. De streek heeft vele cultuur
historische aspecten. Wie onbe
kommerd wil luieren, kan er beter
niet naar toe gaan.
Goede voorbereiding voor een
tocht door dit gebied is absoluut
noodzakelijk anders passeer je de
markante pleisterplaatsen zonder
het ook maar te beseffen. Een voor
beeld: Szekszórg is geen belang
wekkend plaatsje. In de buurt
daarvan is echter het Gemencer
woud - een stuk natuurschoon dat
wél bijzonder is. De Donau kan er
buiten zijn oevers treden waardoor
een enorm bos met grillige plan
tengroei en veel wild is ontstaan.
Een stad van belang is zeker
Pécs (de voetbalclub van die naam
werd dit seizoen voor de Europa
Cup door Feyenoord uitgescha
keld). Zoals veel Hongaarse steden
heeft Pécs (170.000 inwoners) vele
tientallen jaren een Turkse bezet
ting gekend en de culturele sporen
daarvan zijn gelukkig hier en daar
nog aanwezig. De stad bezit
sfeervol centrum (vooral 's avonds)
en een zeer oude kathedraal, die er
aan de buitenkant uitziet als een
paleis. Het gebouw is magnifiek,
met veel liefde en vakmanschap
gerestaureerd en beslist een be
zoek waard, ook voor wie nu niet
direct een kerkenbekijker is. Wie
Pécs aandoet, moet niet verzui
men 'sN avonds de tocht te onderne
men naar de grote tv-mast die op
een der omringende bergen staat:
er is een restaurant gevestigd waar
men een werkelijk flonkerend uit
zicht over de stad heeft. Pécs heeft
voldoende bezienswaardigheden
om er een paar dagen door te bren
gen, wat niet van alle plaatsen in
dit gebied kan worden gezegd.
Wijn
Niet te versmaden is de streek
van Villanyi (wijnland). De Hon
gaarse wijn is rijk en vol en de
proeflokalen volgen elkaar hier
snel op. Het verhaal gaat datje van
een perfecte gezondheid verzekerd
bent als je er elke dag 48 druppels
van drinkt, maar wie eenmaal met
een glas in de hand staat, laat het
daar niet bij. Een streek om de kop
er goed bij te houden, wantje moet
tenslotte verder. Er wonen hier
nogal wat mensen van Duitse af
komst (Schwaben), zèèr arbeidza
me lieden. Vooral de vrouwen. Het
verhaal wil al weer dat je als Hon
gaars meisje echt een ramp wacht
als je een Schwabense schoonmoe
der treft.
Szeged is een stad van zo'n
200.000 inwoners met de monu
mentale Dom als blikvanger. Daar
voor prijkt een gigantische open
lucht- theater, waar druk gebruik
van wordt gemaakt. Regenen doet
het hier niet vaak, alleen de pro-
duktie Jesus Christus Superstar
schijnt er vorig jaar door getroffen
te zijn. Een levendige stad met eni
ge allure, beroemd om zijn papri
ka. Verlaat deze plaats niet alvo
rens koffie te hebben gedronken in
de Virég Cukraszda, een grote
Konditorei (met opmerkelijk veel
lekkernijen) waar je je in de jaren
dertig waant.
Een ware belevenis is een bezoek
aan het grote nationale park van
Bugac (gesubsidieerd door de
Unesco), waar de poesta met alles
wat er bij hoort in zijn oorspronke
lijke staat wordt gehouden. Ge
bruik daar het,maal in de open
lucht (het regent er hoogst zelden)
en rij vervolgens met paard en wa
gen de poesta op. Je moet na af
loop wel even nagaan of je je
kunstgebit en nieren nog hebt,
want het is een hobbelige tocht.
Als het een beetje meezit, tonen de
Magyaren op de wijde grasvlakte
even wat voor fantastische dingen
zij met paarden kunnen (en de
paarden met hen). Er is hier een
even grote als beroemde stoeterij
die al meermalen wereldkampioe
nen (met name voor de vierspan
nen) heeft afgeleverd en een mu
seum dat een beeld geeft van het
harde leven op de poesta in lang
vervlogen tijden. Niet licht zal deze
plaats uit de herinnering verdwij
nen.
Tot slot Kecskemét, een 600 jaar
oude stad met vele opmerkelijke
historische gebouwen in het hart
van de stad. Er staat een werkehjk
beeldig Jugendstil-pand. Voor lief
hebbers is het iets om te watertan
den.
Ja en wie eenmaal in Kecskemét
is, moet maar doorrijden naar Boe
dapest. Hongarije bezoeken en
Boedapest overslaan - dat kan
niet.
In het Eise Eisinga Planetarium
van Franeker zijn prachtige satel
lietfoto's te zien van de aarde. Inte
ressante bergstructuren, meren, ri
vierdelta's, werkende vulkanen en
atmosferische verschijnselen op de
gevoelige plaat vastgelegd.
Onder meer astronaut Wubbo
Ockels maakte foto's voor de ten
toonstelling. Het planetarium is ge
opend van maandag tm zondag en
kost f 3,50 per persoon, kinderen,
65-plussers en groepen krijgen kor
ting. Meer informatie: 05170-3070.
