Jubilea in één concert herdacht
'Pianospelen' bij
Baal stelt teleur
Leids publiek gaat uit de bol voor Mercedes Sosa
Charles de Wolff, Amsterdams Kamerorkest, Bachkoor Holland
Keur van dichters op
Poetry International
African Roots met muziek en dans ook in Leiden
DINSDAG 26 MEI 1987
KUNST
PAGINA 19
Mercedes Sosa in de Leidse chanson-
week, gezien en gehoord op 25 mei in
de Leidse Schouwburg.
LEIDEN - De voorstelling be
gint en de zangmicrofoon wei
gert. "Wie zegt er dat alles verlo
ren is", grapt Mercedes Sosa met
onvervalst Argentijns accent, "ik
kom mijn hart geven" (Vengo A
Ofrecer Mi Corazón): de tekst
van haar eerste liedje. Mercedes
Sosa gaf haar hart en won het
hart van het publiek dat in zijn
enthousiasme haar aan het eind
van de voorstelling bleef opeisen
en daarbij helaas in geëxalteerd-
heid verviel. "Ik ben moe", zegt
ze verontschuldigend na de
tweede toegift, en dan pas laat
het publiek haar los.
Ze heeft een stem als een ka
non, krachtig, warm en volumi
neus en met een enorm bereik en
ze belichaamt iets typisch La
tijns-Amerikaans. Politiek geën
gageerd, bewogen over het lot
van de politieke ballingen, ge
voel voor de magie van het alle
daagse, zoals dat ook spreekt uit
het werk van Marquez en Isabel-
le Allende en zich verbonden
voelend met de Zuid-Amerika
nen ("wij Zuid-Amerikanen").
Voeg er de melancholie en de
nostalgie aan toe en de meeste
thema's waarover Mercedes Sosa
zingt zijn gedekt. En natuurlijk
ook de thema's van liefde en ver
driet zoals die zo mooi tot uit
drukking komen in het liedje dat
ze zingt van de Chileense Violeta
Chansonweek
LEIDEN - De Leidse Chansonweek, gisteravond zo succesvol
begonnen met een optreden van de Argentijnse zangeres Merce
des Sosa, biedt vanavond een optreden van drie andere vrou
wen: Martine Bijl en Jasperina de Jong (Nederland) en Delia
Bosiers (België).
Op woensdagavond is er een optreden van Randy Newman
(Ver. Staten) met in het voorprogramma Fay Lovsky. Op donder
dagavond laat Claude Nougaro (Frankrijk) van zich horen, op
vrijdagavond komt Amalia Rodrigues (Portugal) naar de
schouwburg en op zaterdagavond sluit Michel Legrand (Frank
rijk) de week van het 'betere lied' af.
Zoals al eerder gemeld hoopt de Leidse Schouwburg van
avond de zestigduizendste bezoeker van dit seizoen te verwelko
men.
Parra: "Bedankt voor het leven
dat me zoveel gegeven heeft, het
heeft me de lach gegeven en het
verdriet, twee materialen waar
van mijn lied gemaakt is".
Het thema van het 'exiliado'
(banneling) zijn werd in een aan
tal liedjes voor de pauze uitge
werkt, zoals in het liedje Solito Y
Sin Flor dat over veranderingen
gaat ("Maar mijn liefde verandert
niet, ook al bevindt ik me nog zo
ver") en in het liedje over de Chi
leense banneling die aan zijn kin
dertijd terugdenkt en zich de
rook op het perron herinnert en
de trein naar de badplaats ("de
trein naar Cartagena").
Mooi is voor de pauze ook het
liedje over de handen van haar
moeder, waaruit sterk het thema
van het magische spreekt. Een
simpele vrouw die alles met haar
handen doet, handen die 'ver
wond zijn door de honger' maar
tegelijkertijd zijn 'als vogels in
de lucht'.
Het zijn simpele strijd- en
volksliedjes die zij zingt, vaak
heel poëtisch, zoals het felle
strijdliedje van Pablo Neruda,
dat in een opzweppend ritme
werd gebracht, over iemand die
in galop te paard op de vlucht is.
In haar liedjes zijn samba- en
salsainvloeden te bespeuren, ze
maakt ook gebruik van Andes-
achtige' muziek, terwijl haar laat
ste liedje voor de toegiften, waar
in ze zingt over wat haar drijft
een blues-nummer is. In dat laat
ste liedje (Todo A Pulmon) zingt
ze over het vele gereis en over
het feit dat haar ideologie niet al
tijd gewaardeerd wordt. Maar
dat is een kwestie van adem
kracht, van lang volhouden is.
Voor de pauze zong ze, zichzelf
vaak met een trommel begelei
dend, meestal zittend, wiegend
op de muziek haar zang met arm
gebaren kracht bijzettend. Na de
pauze staat ze - massief van pos
tuur - vaker op en ontroerend is
het moment als ze de witte sluier
die naast haar ligt oppakt, boven
haar hoofd verheft en gedragen
als een flamengo-dansers haar
Mercedes Sosa
pirouetten draait. De zaal is dan
al helemaal door de magie van
Mercedes Sosa bevangen, die
naar een wervelende climax toe
werkt. In de eerste toegift danst
ze, nu met een gekleurde sjerp
om, langs het publiek dat
meeklapt in het ritme van de mu
ziek. Dan maakt de magie helaas
plaats voor brooddronkenheid
maar het kon de grote indruk die
de voorstelling maakte gelukkig
niet meer wegnemen.
RADBOUD ENGBERSEN.
Elja Pelgrom en Jack Vecht in 'Pianospelen' (foto Reinko Kuiper)
'Pianospelen' ('Klavierspiele') van
Friederike Roth door toneelgroep
Baal. Met: Elja Pelgrom, Jack Vecht,
Cas Enklaar, Theo de Groot, Julia
Henneman e.a. Regie: Lidy Six. De
cor: Barbara Kroon. Gezien op 23
mei in Frascati, Amsterdam.
AMSTERDAM - In 'Pianospe
len' van Friederike Roth gaat het
om een naamloze 'Zij': de onge
lukkige liefde van een alleen
staande vrouw voor een gehuw
de jazzpianist. Het stuk laat voor
al zien, hoe deze vrouw probeert
om de piano, waarop de man zo
veel gespeeld heeft, te verkopen
en daarmee definitief een streep
te zetten onder deze relatie. Dat
ze daarbij aarzelt en geen beslis
sing neemt, betekent niet, dat ze
heimelijk hoopt op een herstel
van deze relatie met de jazzpia
nist^ Daarvoor is de aard van
haar teleurstelling in deze relatie
te definitief. Dat aarzelen gaat
gepaard met een veelomvatten-
der denkproces over haar eigen
positie als vrouw en met een
houding van een zekere opstan
digheid.
Dit stuk probeert - vooral in de
monoloogpassages - letterlijk te
verwoorden, wat er in deze
vrouw omgaat. De term 'bewust-
zijnstheater' is in dit verband al
gebezigd. Voor regisseurs is het
een ingewikkelde opgave om
hiervoor een geschikte vorm te
vinden. Naar aanleiding van de
première in Hamburg is het tot
heftige discussies gekomen, die
zelfs op een klein handgemeen
uitliepen.
Regisseur Lidy Six heeft bij to
neelgroep Baal een regieconcert
ontwikkeld, waarbij vraagtekens
te plaatsen zijn. Dat betreft niet
haar keuze van Elja Pelgrom
voor de rol van de 'Zij'. Elja Pel
grom beschikt in haar spel over
de uitstraling van een krachtige
vrouw, die met zichzelf en haar
directe omgeving overhoop ligt.
Twijfelachtig daarentegen is de
rol van enscenerende tussenfi-
guur, die Lidy Six aan Theo de
Groot heeft toebedacht.
Doordat hij een deel van de
regieaanwijzingen uitspreekt,
krijgt hij als het ware de functie
van vertelinstantie, waaraan de
centrale positie van het bewust
zijnsproces van de 'Zij' onderge
schikt wordt gemaakt. Waar
schijnlijk heeft de regisseusse op
deze wijze een dramatechnisch
kader willen geven aan dit frag
mentarische stuk. Op zichzelf
zou deze door de regie toege
voegde vertelinstantie misschien
nog te verdedigen zijn, de keuze
voor een man lijkt volkomen
fout. Dat Theo de Groot tevens
een enkele keer als personage
meespeelt, maakt het nog ver
warrender en onjuister.
Daarnaast heeft Lidy Six geen
overtuigend evenwicht weten te
vinden tussen de monoloogge
deelten en de handeling-scènes.
Voor een belangrijk deel ligt de
oorzaak hiervoor in de structuur
van de tekst zelf. Op taalniveau is
er bijvoorbeeld een groot stijl
verschil merkbaar. Bij Baal ech
ter wordt dit verschil eerder gro
ter dan kleiner. De korte speels-
cènes (in de kroeg of de confron
tatie met de potentiële pianoko
pers) zijn vaak net iets te karika
turaal of te schematisch als een
voudige improvisatieoefening.
Het is nou juist de kunst om die
tussenscènes zo vorm te geven,
dat ze zich werkelijk afgespeeld
zouden kunnen hebben maar
evenzogoed produkten van de
fantasie van de 'Zij' zouden kun
nen zijn. Bij Baal zyn het slechts
toneelschetsen in een modernis
tisch decor geworden, die noch
voor het een noch voor het ander
geschikt zijn.
WIJNAND ZEILSTRA
VEILING - Een schilderij van de Haagse kunstenaar Andreas Schelfhout
(1787-1870), een ijsgezicht met schaatsers, heeft gisteren op een kunstvei
ling van Sotheby in Amsterdam 264.500 gulden opgebracht. Er gingen'op
die veiling negentiende-eeuwse schilderijen en aquarellen onder de ha
mer.
Een ander werk uit de romantische school, een rivierlandschap met
molen van Charles Leickert, bracht 138.000 gulden op. De 'Vier meiden
op de Prinsengracht' van Isaac Israels veranderde voor 120.750 gulden
van eigenaar, terwijl een gezicht op het Damrak in Amsterdam van de
zelfde meester op 66.700 gulden werd afgeslagen.
AMSTERDAM (ANP) - De gisteren begonnen veiling in Amsterdam van circa 5.000 oude toneelkostuums heeft
veel belangstelling getrokken. Het zaaltje in Maison de Bonneterie, waar de veiling werd gehouden, zat de hele
dag vol.
De toneelkostuums zijn afkomstig uit een collectie van in totaal 6.000 stuks. Het Nederlands Theater Instituut
heeft het grootste deel van de collectie, die lag opgeslagen in de kelders van de Amsterdamse Stadsschouwburg,
begin dit jaar verworven. Ongeveer 1.000 stuks werden - in verband met de cultuurhistorische waarde er van -
door het instituut zelf behouden. Het gaat om kleding sedert 1950.
Tot de belangstellenden en kopers tijdens de veiling behoorden ook meer of minder bekende acteurs en actrices.
Ook waren er vertegenwoordigers van kleine toneelgezelschappen.
ROTTERDAM (ANP) - Een keur
van dichters uit de gehele wereld,
een boeken- en kunstmarkt, een
aantal tentoonstellingen en een
vertalersproject met Hongaarse
poëzie. Dat zijn de belangrijkste in
grediënten van Poetry Internatio
nal, het internationale dichtersfes-
tival dat dit jaar voor de achttiende
keer wordt gehouden. Dat gebeurt
als vanouds in Rotterdam en wel
van 1 tot en met 6 juni in De Doe
len in de Maasstad. Een groot aan
tal toezeggingen van uitgenodigde
dichters is al binnen, aldus organi
sator Martin Mooij.
Onder anderen de volgende
dichters komen naar Rotterdam:
Claribel Alegria (El Salvador), Sa-
cha Anderson (Bondsrepubliek),
Nanni Balestrini (Italië), André
Bouchet (Frankrijk), Christine
d'Haen (België), Ferreira Gullar
(Brazilië), Klaus Rifbjerg (Dene
marken), Shu Ting (China), Ülkü
Tamer (Turkije) en de Nederlan
ders Harry ter Balkt, Tom van
Deel, Cees Nooteboom, Hans Ten-
tije en C.B. Vaandrager.
Aan het festival wordt ook deel
genomen door de Russische dich
teres Irina Ratuschinskjga, aan wie
vorig jaar het Poetry Eregeld werd
toegekend. Dat is een onderschei
ding en een bedrag voor een dich
teres waar ook ter wereld, die door
AMSTERDAM/LEIDEN - Mensen
amuseren op een andere manier
dan ze gewend zijn. Dat is een van
de uitgangspunten van de eerste
Amsterdam Roots Meeting, een
drie weken durende manifestatie
van traditionele en moderne niet-
westerse muziek, dans en andere
cultuuruitingen. In de periode tot
en met 7 juni worden door ruim
vijftig groepen ongeveer honderd
optredens verzorgd, voornamelijk
in Amsterdam, maar ook in andere
plaatsen, waaronder Leiden.
Het festival is een uitbreiding en
een voortzetting van het Africa
Roots Festival, dat vanaf 1983 jaar
lijks in de Melkweg wordt georga
niseerd. Het uitroepen van Amster
dam tot culturele hoofdstad van
Europa was voor initiatiefnemer
Frans Goossens een mooie gele
genheid om het festival aanzienlijk
te verbreden.
„Er is zoveel muziek die de moei
te waard is, dat ik het niet logisch
meer vond om me tot de grenzen
van Afrika te beperken", vertelt
Frans Goossens. „De Melkweg
heeft een traditie in het organise
ren van concerten van Afrikaanse
muziek. Die positie wilden we uit
buiten door grenzen te verleggen
en ook Joegoslavische, Griekse en
Arabische cultuuruitingen te pre
senteren. Die muziek komt nog te
weinig aan bod, terwijl in het wes
ten steeds meer emigranten uit die
landen muziek gaan maken uit hun
geboorteland.De eigen muziektra
ditie wordt weer opgewaardeerd,
vaak met westerse invloeden".
Het festival is vorige week be
gonnen met optredens van onder
meer de Ghanees E.T. Mensah, An
tonio Zepeda uit Mexico en Stella
Chiweshe Group uit Zimbabwe.
De optredens trokken 2000 bezoe
kers. Het streefgetal is in totaal
40.000 bezoekers. Een kleine greep
uit het programma: donderdag 28
mei Thione Seek Le Raam-Daan
uit Senegal (Melkweg) en vrijdag
29 mei de charanga-muzikant
Johnny Pacheco uit de Verenigde
Staten (Mekweg) op zaterdag 30
mei Cheb Mami uit Algerije in
theater Soeterijn. Vooral het slot
feest in het Vondelpark in het
Pinksterweekend moet een pu
bliekstrekker worden. Op 6 en 7 ju
ni treden ruim twintig groepen op,
waarvoor in het Vondelpark extra
tenten worden opgesteld, die voor
een deel gratis toegankelijk zijn. In
het Vondelpark treden onder meer
op Doble R uit Curacao, Revela
tion Time uit Suriname, Jil Jilala
uit Marokko en Fatala uit Guinee.
Doble R staat op vrijdagavond 29
mei op het podium van de Leidse
Stadsgehoorzaal.
zijn of haar werk in politieke moei
lijkheden is gekomen. Ratuschins-
kaja werd vorig jaar toen zij het
eregeld kreeg nog gevangen ge
houden, maar is intussen vrijgela
ten. Mooij wilde nog niet kwijt aan
wie het eregeld dit jaar wordt toe
gekend.
Het inmiddels traditoneel gewor
den vertaalproject van Poetry
wordt dit keer gewijd aan de Hon
gaarse dichter Imre Oravecz. Colle
ga's van hem zullen in Rotterdam
trachten zijn werk in vijftien talen
te vertalen. Het resultaat wordt op
de slotavond van Poetry, op 6 juni.
aan het publiek gepresenteerd.
Gedurende Poetry zijn in De
Doelen tenstoonstellingen te zien
met onder andere grafiek uit de
DDR. Die kunstvorm is daar voor
schrijvers soms een uitkomst, aan
gezien voor het uitgeven van boe
ken een vergunning vereist is, in
tegenstelling tot grafiek.
Het is overigens de laatste keer
dat Poetry onder auspiciën van de
Rotterdamse Kunststichting wordt
georganiseerd. Op het ogenblik
wordt de laatste hand gelegd aan
de oprichting van de Stichting
Poetry International Rotterdam.
Poetry Park
Voor het eerst zal Poetry Park,
het multiculturele muziek- en let-
terenfestival dat dit jaar voor de
tiende keer wordt gehouden, niet
vlak voor, maar bijna twee weken
na Poetry International worden ge
houden: zondag 14 juni in het park
bij de Euromast. Op zes podia in de
open lucht zullen vele tientallen ar
tiesten uit een groot aantal niet-
Westerse landen en migranten-
groepen in Nederland het publiek
een dag lang vermaken.
POPPENTHEATER - Van 4 tot 9
juni wordt in Dordrecht het Inter
nationaal Poppentheaterfestival
gehouden, georganiseerd door
Unima Nederland, de internationa
le afdeling van de Nederlandse
Vereniging voor het Poppenspel.
Ongeveer dertig groepen geven
voorstellingen voor jeugd en vol-
LEIDEN - In de Stadsgehoorzaal in Leiden zal op 6 juni
een dubbeljubileum worden gevierd: Charles de Wolff is
dan 40 jaar organist en 25 jaar dirigent, èn het Amster
dams Kamerorkest bestaat 30 jaar. Aan dit jubileumcon
cert met werken van Mozart wordt medewerking ver
leend door het Bachkoor Holland, dat sinds enkele jaren
Leiden als standplaats heeft.
Is het toeval dat beide jubilea in
één concert herdacht worden?
"Zeker niet", zegt Jaap Moelker,
secretaris van de Hollandse Bach-
stichting en zakelijk/artistiek lei
der van het Amsterdams Kameror
kest, "al sedert 10 jaar werkt ons
orkest, dat bestaat uit leden van
het Concertgebouworkest, samen
met Charles de Wolff en het huidi
ge Bachkoor Holland in uitvoerin
gen als bijvoorbeeld Hohe Messe,
Johannes Passion en Weihnachtso-
ratorium. Het is een samenwerking
die over en weer uitstekend bevalt:
Charles de Wolff is iemand die ook
de werken die hij door en door
kent steeds weer opnieuw bestu
deert. Twee maanden voor de uit
voering wordt de partituur uit de
kast gehaald en bereidt hij zich
grondig voor, waardoor zijn repeti
ties uiterst efficiënt zijn. Zijn stre
ven naar perfectie kan door ons or
kest zonder meer gehonoreerd
worden. Tenslotte bestaat het uit
de eerste mensen van het Concert
gebouworkest, en die zijn gewend
om de bedoelingen van een diri
gent zeer snel op te pikken. Char
les de Wolff heeft in een interview
eens gezegd dat het Bachkoor
evenmin als het Amsterdams Ka
merorkest beperkingen zijn op te
leggen".
Het Amsterdams Kamerorkest
was overigens na zijn oprichting in
1957 nauw betrokken bij de be
roemde uitvoeringen van de Mat-
thaeus Passion in de Grote Kerk
van Naarden, eerst onder Anthon
van der Horst, die later werd opge
volgd door zijn leerling Charles de
Wolff.
"De oprichting van het orkest ge
beurde in een tijd waarin een soort
Vivaldi-revival begon, en ensem
bles als het 'Stuttgarter'- en het
'Münchener Kammerorchester' of
'I musici' enorm populair werden",
vertelt Jaap Moelker. "In het begin
maakten we in hoofdzaak grammo
foonplaten voor diverse belangrij
ke internationale platenmaat
schappijen, wat weer leidde tot
concerten in binnen- en buiten
land, en opnamen voor radio en te
levisie. We werkten mee aan diver
se festivals, zoals die van Salzburg
en Montreux. We zijn dus allang
niet meer een ensemble dat zich
specialiseert op barok-muziek, laat
staan dat we ons op de authentieke
uitvoeringspraktijk toeleggen. Wij
proberen wel, net zoals De Wolff,
zo stijlzuiver mogelijk te spelen,
aangepast aan het huidige instru
mentarium en aan de grootte van
de ruimte waar we spelen. Neem
nou de Pieterskerk, dat is een
ruimte die niet te vergelijken is
met die van Bachs Thomaskirche.
Trouwens, wie zal zeggen wat
werkelijk authentiek is, we hebben
toch geen telefoonlijn naar Bach?"
Jaap Moelker, die jarenlang als
altviolist en klarinettist in het Con
certgebouworkest gespeeld heeft,
is nu al weer zo'n 25 jaar zakelijk en
Dirigent Charles de Wolff met het Amsterdams Kamerorkest.
(foto J. Moelker)
artistiek leider van het Amster
dams Kamerorkest. De smakelijke
verhalen blijven dan ook niet uit,
zoals van het kistorgel dat na een
tournee door Italië waar zeven
maal de Johannes Passion werd
uitgevoerd in diggelen op Schiphol
arriveerde.
Het vervoer van de kostbare in
strumenten levert op tournees
trouwens vaak problemen op; na
een concert in de Queen Elisabeth
Hall in Londen moest het orkest
snel terug om de volgende dag op
tijd te zijn voor een repetitie van
het Concertgebouworkest. Omdat
het vliegtuig volgeboekt was moes
ten de instrumenten dan maar in
de laadruimte mee, hetgeen Jaap
Moelker categorisch weigerde om
dat dat niet volgens het afgesloten
contract was. "Je moet er trouwens
niet aan denken, die kostbare in
strumenten door elkaar gegooid
tussen de kisten! Toen na veel ge
hannes de musici tenslotte het toe
stel betraden mèt hun instrumen
ten, bleek het leeg te zijn. Zoiets
staat dan weer in schrille tegenstel
ling tot een Duitse reis, waar 'die
Herren vom Orchester' werden uit
genodigd als eersten het toestel te
betreden vóór de andere passa
giers".
Met Charles de Wolft bestaat ook
buiten de uitvoeringen met het
Bachkoor een regelmatige samen
werking. Een van de hoogtepunten
daarin was de uitvoering van de
Krönungsmesse van Mozart tij
dens de inhuldiging van prinses
Beatrix tot koningin in de Nieuwe
Kerk van Amsterdam. Charles de
Wolff was de dirigent, en het koor
was afkomstig van de Vrije School
in Den Haag.
Met Mozart zal het jubileum wor
den gevierd: op het programma
staan het Divertimento in D KV
136, de Jupitersymfonie KV 551 in
C grit. en de grote Mis in c kl.t. KV
427. Het laatste werk heeft Mozart
onvoltooid achtergelaten. Aan de
hand van andere kerkelijke
werken van Mozart heeft Alois
Schmitt het werk voltooid.
MIES ALBARDA
