Turks kind moet eerst Turks leren'
Alfa 331,7 Quadrifoglio Verde: een supersprinter
Vier-seizoenenband
Unifillers kampen met
psychische problemen
Rechter hoort getuige
die Barbie wilde doden A[oza"Èl(,lie
1 AUTO
Opel gaat lak op waterbasis gebruiken
DONDERDAG 21 MEI 1987
PAGINA 11
Onderzoeker bepleit tweetalig onderwijs op basisschool
ARNHEM - Het lees- en schrijfon
derwijs op basisscholen sluit niet
goed aan bij de achtergrondsitua
tie van Turkse kinderen. In verge
lijking met Nederlandse leeftijdge
noten raken Turkse kinderen, ook
nadat ze Nederlandstalig kleuter
onderwijs gevolgd hebben, van
meet af aan sterk achterop. Turkse
kinderen op een Nederlandse
school zouden eerst Turks moeten
leren; daarna leren ze des te beter
en sneller redelijk Nederlands.
door
Jennifer Faasen
Dit is een van de belangrijkste
conclusies uit een onderzoek waar
op dr. L. Verhoeven (36) uit Arn
hem morgen promoveert aan de
Katholieke Universiteit Brabant.
Verhoeven, werkzaam bij de vak
groep Taal en Minderheden en zelf
Turks sprekend, betrok in de pe
riode 1982-1986 in totaal 100 Turk
se en 50 Nederlandse kinderen uit
Arnhem, Nijmegen, Deventer en
Enschede bij zijn onderzoek.
Van de Turkse kinderen bezocht
het merendeel een klassieke basis
school; 25 Turkse kinderen zaten
op een experimentele school (de
Heyenoordschool in Arnhem en
een school in Enschede), waar van
uit het Turks begonnen wordt met
lesgeven.
Volgens Verhoeven doet tweeta
lig lees- en schrijfonderwijs waarin
de minderheidstaal van begin af
aan een belangrijke plaats heeft,
meer recht aan de achtergrondsi
tuatie van Turkse leerlingen op het
moment dat met het leren lezen en
schrijven wordt begonnen. „Bij
Turkse kinderen blijkt ook na de
kleuterschool het Turks de sterkst
ontwikkelde taal te zijn", aldus
Verhoeven.
„De ouders spreken vrijwel una
niem Turks en geven te kennen dat
ze dat ook zullen blijven doen; ze
vinden het belangrijk dat hun kin
deren de eigen taal leren. De kinde
ren onder elkaar spreken ook in
hoge mate Turks. Het is een mis
vatting om te denken dat het na de
kleuterschool wel los zal lopen.
Het ministerie heeft de zaak onder
schat door de faciliteitenregeling
terug te draaien. Men dacht dat
men na een aantal jaren wel met
een beperkter scenario uit de voe
ten kon, maar de hang naar de ei
gen taal blijft groot, ook bij volgen
de generaties".
Achterop
Op vrijwel alle basisscholen in
Nederland leren kinderen van etni
sche minderheden lezen en schrij
ven in het Nederlands. Tijdens zijn
onderzoek heeft Verhoeven de
lees- en schrijfresultaten van Turk
se kinderen over een periode van
twee jaar vergeleken met die van
Nederlandse kinderen uit dezelfde
klassen en met een vergelijkbare
sociaal-economische achtergrond.
Al na vijf maanden blijken Turkse
kinderen beduidend achterop te
raken.
Bij het pleiten voor lesgeven in
de eigen taal betrekt Verhoeven
niet alleen het onderwijskundige
maar ook het sociaal-culturele as
pect: „Turks is onderhand de twee
de taal in Nederland, ruim 100.000
mensen hier spreken Turks. Het
gebruik neemt eerder tóe dan af.
De samenleving ontkomt er niet
aan om een tweetalig spoor te kie
zen. Wel zijn er dan enkele voor
waarden nodig. Zo moeten scholen
een werkplan opzetten en moeten
er voldoende faciliteiten te zijn.
Buitenlandse leerkachten dienen
een gelijkwaardige plaats in te ne
men; nu zijn dat vaak nog twee ge
scheiden werelden. Ook moeten de
leermiddelen, in twee talen, op el
kaar zijn afgestemd. Middelen uit
het land van herkomst sluiten niet
aan op de belevingswereld van een
kind. Dan zie je weer dat ezeltje in
de bergen".
Verhoeven heeft het theoreti
sche met het praktische verenigd
door het initiatief te nemen tot het
opzetten van een werkgroep, die
inmiddels een Turkse lesmethode
heeft ontwikkeld. Er zijn onlangs
vier kleurige leesboekjes voor
Turkse kinderen uitgegeven, waar
voor bij diverse gemeenten de ani
mo groot is. De Turkse methode is
op Nederlandse leest geschoeid en
er kan zowel vanuit het Turks als
vanuit het Nederlands of vanuit
Leraar Mustafa Aykar geeft les aan Turkse leerlingen op de Europa-
school in Enschede. Zij blijken hun Nederlandse klasgenoten beter bij te
kunnen benenwaar het gaat om lees- en schrijfvaardxgheden. (foto gpd>
DEN HAAG (GPD) - Honderden Nederlandse militairen die tussen 1979
en 1985 deel uitmaakten van het Unifil-bataljon in Libanon, hebben daar
geestelijk zwaar onder geleden. Volgens een rapport van de Koninklijke
Landmacht gaat het om ongeveer 800 man, dat is tien procent van de 8109
militairen die in die tijd in Libanon waren gelegerd. Een aantal dat veel
hoger ligt dan vorig jaar werd verondersteld.
De meeste klachten betreffen moeite met aanpassing (27,5 procent),
depressiviteit (15,9 procent) en agressiviteit (13 procent). Ongeveer de
helft van de 800 militairen heeft inmiddels geen problemen meer nadat ze
de hulp hadden ingeroepen van artsen. RIAGG, psycholoog of psychia
ter.
Van de militairen die problemen kregen, heeft bijna tachtig procent
van dichtbij incidenten te hebben meegemaakt, waarbij slachtoffers vie
len. Uit het rapport blijkt dat soldaten, die een redelijk tot goede relatie
met hun meerderen hadden, rpinder last van geestelijke nood hebben
gehad dan de anderen. Vandaar dat de onderzoekers voorstellen dat de
landmacht in het vervolg juist op-dit punt nauwkeuriger selecteert. Goed
leiderschap en hechte groepsbanden blijken essentieel.
De meeste Libanongangers bleken zeer gemotiveerd. Zij kozen voor
een optreden in het Midden Oosten uit idealisme, waardering, avontuur,
geld, de uitdaging en vlucht. De militairen werden ingezet in de VN-
macht. die de strijdende partijen in Zuid-Libanon uit elkaar moest hou
den. Dat bleek het moeilijkste gebied waar de VN-militairen zijn ingezet.
LYON, (AP) - In het proces tegen
de van oorlogsmisdaden verdachte
Klaus Barbie is gisteren de 48-jari-
ge Michel Goldberg gehoord, de
getuige die van plan is geweest
Barbie in Bolivia te doden. Een
maal oog in oog met hem kwam hij
tot de conclusie dat hij Barbie
"daarvoor niet genoeg haatte", zo
verklaarde hij tegenover de recht
bank in Lyon.
In de jaren 70, toen Barbies ware
identiteit in Zuid-Amerika bekend
werd, besloot Goldberg hem op te
zoeken en te doden. Zich voor jour
nalist uitgevend wist hij in april
1975 een ontmoeting met Barbie te
arrangeren. Barbie leefde toen in
Bolivia, onder de naam Klaus Alt-
mann. Hij gaf tijdens een vraagge
sprek toe dat hij in Lyon de absolu
te dienst had uitgemaakt.
Goldberg zei dat hij zijn vader
had willen wreken die in februari
1943 werd opgepakt tijdens een in
val bij de Algemene Unie van Is
raëlieten in Frankrijk (UGIF) in
Lyon en vervolgens naar Ausch
witz werd gedeporteerd, waar hij
werd vermoord. Goldberg ver
klaarde echter dat de holocaust
voor hem een soort abstractie is ge
worden. Hij hoopte met zijn ver
klaring eer te betuigen aan alle jo
den die in de Tweede Wereldoorlog
om het leven zijn gebracht en de
herinnering aan alle doden tast
baar te maken.
De nu 73-jarige Barbie stond i
Lezers schrijven
zetsmensen te hebben laten oppak
ken, martelen en deporteren.
Henri Bulawtro, een van de ove
rige drie getuigen die gisteren wer
den gehoord, beschreef hoe hij op
transport was gesteld naar Ausch
witz. Bij aankomst werden de men
sen door SS-soldaten verdeeld in
twee groepen. De ene groep werd
rechtstreeks naar de gaskamers af
gevoerd; de andere werd in het
kamp te werk gesteld. Bulawtro
hoorde tot de kleine groep die niet
meteen naar de gaskamers ver
dween. "Het heeft ons lange tijd
gekost om dat te begrijpen", zei hij
Inval
plaats. Zij wist de SS ervan te over
tuigen dat zij terug naar huis moest
en dook onmiddellijk onder, sa
men met andere joodse families.
Voorts getuigde Eva Gottlieb, nu
werkzaam bij het Israëlische mi
nisterie van buitenlandse zaken in
Jeruzalem. Zij vertelde over haar
werk bij de UGIF. Ook zij werd
destijds bij de inval opgepakt,
maar werd later vrijgelaten omdat
zij in het bezit was van Franse
identiteitspapieren, waarop niet
was aangegeven dat zij joods was.
Barbie, die heeft geweigerd het
proces verder bij te wonen, was
ook ditmaal niet in de rechtszaal
aanwezig.
Het getuigenverhoor
treerde zich verder voornamelijk
op de inval bij de UGIF, een orga
nisatie die joden hielp te vluchten
naar Zwitserland. Bij de inval wer
den 84 joden opgepakt en vervol
gens naar concentratiekampen af
gevoerd, waar zij allen om het le-
kwamen. De 61-jarige getuige
april schreef u over
de positieve en negatieve ervarin
gen van mijn ex-collega Ben Zech
in Mozambique. De bureauocratie,
de zwakke collega's en het gebrek
aan organisatie en transport fru
streerden hem. Deze kenmerken
van onderontwikkeling zijn voor
mij juist redenen om in Mozambi
que te werken.
Ben Zech vermeldt terecht als
grote oorzaak van de ellende niet
de natuurrampen maar de terreur
door de MNR. Onjuist is de opmer
king dat de MNR zou voortkomen
uit etnische conflicten en een fa
lend economisch beleid. Integen
deel: de economische achteruit
gang wordt juist grotendeels ver
oorzaakt door de MNR-terreur en
stammentegenstellingen zijn in
Mozambiouf» eerine
In het boek 'Destructive Engage
ment' beschrijft de journalist Da
vid Martin gedetailleerd de oor
sprong van het zogenaamde "ver
zet": De MNR is als huurlingen
bende opgezet door de Rhodesi-
sche Geheime Dienst en in de na
dagen van het regime Ian Smith
overgevlogen naar Zuid-Afrika
Sindsdien wordt de MNR zwaar
bewapend en betaald door de
Zuidafrikaanse overheid.
Vandaar dat de beweging ook
geen blijk geeft van politieke idea
len: opdracht is het voorkomen
van een welvarende zwarte buur
staat voor Zuid-Afrika. Daartoe
worden oogsten en voedseltrans-
porten vernietigd, scholen en zie
kenhuizen verwoest, dorpen plat
gebrand en fabrieken opgeblazen.
En telkens worden de bewoners
gruwelijk verminkt en vermoord.
Zonder stopzetting van deze ter
reur van Zuid-Afrika in Mozambi
que zal Mozambique alleen maar
verder aftakelen, ondanks alle ont
wikkelingshulp. a. van Oort
PSO/Mozambique
p/a Koeriersdienst B/Z/
Postbus 20061
2500 EB Den Haag
de oorlog bekend als 'de slachter Lea w.eiss vertelde de rechtbank
van Lyon'. Hij wordt er van be- a*s j°n8 nieisje
schuldigd in de jaren 1942-1944, als
hoofd van de Gestapo in deze stad,
honderden joden en Franse ver-
UGIF was gegaan om medische
hulp voor haar zieke moeder te vra
gen. Op dat moment vond de inval
AMSTERDAM (ANP) - De kanton
rechter in Amsterdam heeft acht
mannen uit Nederland en Joego
slavië veroordeeld tot boetes van
1.000 tot 5.000 gulden voor het or
ganiseren van het verboden (straat-
)gokspel balletje-balletje. Het be
trof recidivisten die in januari ook
vanwege dit spel al een boete opge
legd kregen van gemiddeld 250
gulden.
De straf moet thans veel hoger
zijn, aldus de overweging van de
Forse boetes voor
'balletje-balletje
kantonrechter, omdat balletje-bal
letje „grote overlast" veroorzaakt.
De rechter volgde met zijn vonnis
de eisen van het openbaar ministe
rie. Dat ging uit van 1.000 gulden
boete per overtreding. Het speel
geld van de acht verdachten (enke
le honderden guldens per persoon)
werd verbeurd verklaard.
De autoriteiten in Amsterdam
trachten al geruime tijd balletje
balletje uit de weg te ruimen. Bal
letje-balletje is een behending-
heidsspel met één klein voorwerp
onder drie doosjes. De toeschou
wer moet tegen een inzet van mini
maal honderd gulden raden onder
welk doosje het razendsnel heen
en weer geschoven voorwerp,
meestal een balletje, terecht is ge
komen.
RIJ-IMPRESSIE
Goodyear sprong vijf jaar geleden
met haar eerste vier-seizoenen
band in een gat in de Europese
markt. Met de soms snel en sterk
wisselde weersomstandigheden
kon de Westeuropese automobilist
best een band gebruiken, die zowel
felle zon als overvloedige regen
aan kon.
Samengesteld
door
Koos Post
BX zestienklepper
De BX GTI zestienklepper van Ci
troén. die onlangs in Frankrijk
werd geïntroduceerd, zal pas tegen
het einde van dit jaar in ons land
leverbaar worden. De prijs is nog
niet bekend, maar zal naar ver
wachting omstreeks 50 mille be
dragen.
Deze GTI wordt de top van de
BX-serie, die daarmee zeven ben
zine- en twee dieselversies omvat.
Deze topper acceleert in 7,9 secon
den uit stilstand naar een snelheid
van 100 km/uuY en haalt een top
van 218 km/uur.
Citroen heeft inmiddels de prijs
van de kleine sportieve AX Sport
vastgesteld op f 24.900,-.
ther'. De band werd een succes.
Maar alles kan altijd nog beter, dus
heeft Goodyear nu een tweede ge
neratie vier-seizoenenband (de
'Vector') op de markt gebracht, die
door zijn speciale rubbersamen
stelling en bijzonder loopvlakpro-
fiel weer meer comfort en meer
veiligheid zou hebben te bieden.
Het is al meer gezegd: de compu
ter speelt in de bandenindustrie
vandaag de dag een doorslagge
vende rol. Een loopvlakprofiel
wordt geheel door de computer be
rekend. Het geluidsniveau van de
band kan worden gesimuleerd en
zo nodig gecorrigeerd. Met behulp
van de gegevens, die de computer
verstrekt, wordt geleidelijk een
band samengesteld, die aan de ge
stelde eisen voldoet.
De 'Vector' geeft volgens Good
year:
- wegvastheid onder alle weers
omstandigheden,
- grotere trekkracht op elk type
wegdek,
- verminderde kans op aquapla
ning door betere afvoer van regen
water in de groeven van het profiel,
- lagere rolweerstand en dus
brandstofbesparing
- en ten slotte ook nog een lager
geluidsniveau.
Deze 'ideale' Vector is goedge
keurd als S en T band, dat wil zeg
gen voor snelheden tot respectie
velijk 180 en 190 km/uur. De band
heeft een polyesterö karkas dat
door twee gordellagen (en met een
nylonafdeklaag in de T-versie)
wordt gestabiliseerd. De band is
verkrijgbaar in de gangbaarste ma
ten in de 80-, 70- en 65-serie.
Fiat en de vakbonden onderte
kenden kortgeleden een con
tract over de toekomst van de
nieuwe onderneming 'Alfa-
Lancia'.
Lancia behoort al sinds het
einde van de jaren zestig tot
het Fiat-concern. Alfa Romeo
kwam er vorig jaar november
bij. Fiat maakte er één bedrijf
van: Alfa-Lancia. Dat schept
aan beide zijden rechten en
plichten, maar de Alfa-mensen
zijn niet ongelukkig met het re
sultaat.
Investeren
Fiat zal in de komende jaren onge
veer 8 miljard investeren in het
eens noodlijdende bedrijf. Er zul
len 5.000 arbeidsplaatsen verloren
gaan, maar ontslagen vallen er niet.
Maar daar moet wel tegenover
staan dat de produktiviteit bij Alfa
met meer dan een derde wordt ver
hoogd.
Zoals eerder bericht zijn de ta
ken bij Alfa-Lancia gesplitst, Alfa
Romeo moet het sportieve deel
verzorgen. De uitbreiding van de
33-serie past uitstekend in dat ka
der. Aan de top kwam er kortgele
den een 33 1,7 Quadrifoglio Verde
bij. Voor nog geen dertig mille een
echte Alfa, die een snelheid van te
gen de 200 km/uur kan halen.
Eer inleggen
Een wagen waar Alfa eer mee
kan inleggen. De 1712 cc metende
krachtbron is afgeleid van de ge
wone 1,3 en 1,5 liter viercilinder
boxermotor van de serie. Door ver
groting van boring en slag kon het
vermogen op 118 pk worden ge
bracht.
De onmiskenbare en karakteris
tieke Alfa-brom is nadrukkelijk
aanwezig, maar geen Alfa-liefheb
ber zal daarover brommen als hij
fel jagend binnen in net 9 seconden
op een snelheid van 100 km/uur zit
en tot om en nabij de 150 km/uur
stevig kan blijven doortrekken om
daarna te ervaren, dat hij in de hele
echte vijfde versnelling pas voorbij
de 195 km/uur aan de top komt.
Men moet nu eenmaal enkele
dingen voor lief nemen. De draai-
cirkel van de Alfa 1,7 met het groe
ne klavertje is zonder meer groot.
Als men dat voegt bij de zware be
sturing, dan kan men rustig con
cluderen dat manoeuvreren niet zo
gemakkelijk gaat. Temeer niet,
omdat die extra spoiler op de kof
ferdeksel het zicht naar achteren
danig belemmert. Het is elke keer
Het slot zit verankerd aan de car
rosserie, het heeft een solide sluit-
systeem, dat is beveiligd tegen bo
ren en op andere manieren force
ren van het slot. Het Haagse bedrijf
wijst er op dat het eenvoudig is in
stalleren zowel op poken van auto
maten als op die van handgescha-
kelde bakken. Het past in de mees
te typen auto's.
Versnellingslot
tegen autodiefstal
'Emkalock' in Den Haag (te-
1.501489) brengt een versnellingslot
op de markt, dat een afdoende be
veiliging tegen autodiefstal zou ga
randeren.
Het is niet bepaald goedkoop.
Ongeveer 400 gulden. Maar voor
dat bedrag kan volgens de distri
buteur het Mul-T-Lock de automo
bilist een heleboel ellende bespa-
Ik zal niet weer alle eigenschap
pen opsommen van de 33-sene,
die natuurlijk in de best mogelijke
vorm in dit topmodel zijn terug te
vinden. Het interieur ziet er uitste
kend uit met goed ogende kuip-
stoelen, waarmee ik echter nogal
aan het bakkeleien ben geweest
om een aangename zit te verkrij
gen. Ik weet nog niet of het mij of
aan die stoel lag.
Het algeheel comfort ligt op een
uitstekend niveau. Buiten die be
kende Alfa-brom maakt de motor
betrekkelijk weinig geluid, ook
niet bij hogere snelheden. Het
windgeruis is in feite heel wat on
aangenamer. Het verbruik blijft
aan de bescheiden kant. Om en na
bij de 1 op 11 is goed haalbaar.
De prestaties van de wagen ma
ken echter alles goed. Daarin her
kent men de kracht van deze Ita
liaanse fabriek. Met de financiële
steun van het machtige Fiat-con
cern in de rug en ontslagen van de
plicht een breed gamma te produ
ceren, kan Alfa wellicht via derge
lijke sportieve modellen de weg
naar omhoog terugvinden.
Technische gegevens Alfa 33 1,7
Quadrifoglio Verde. Viercilinder bo-
xennotor van 1712 cc. Vermogen 118
pk. Koppel 148 Nm bij 3500 L/m. Com-
pressieverhouding 9,5:1. Vijf versnel
lingen. Tandheugelbesturing. Inhoud
benzinetank 50 liter. Gewicht 910 kg.
Aanhanger geremd 1000 kg. Accelera
tie 0-100 km/uur in 9 sec. Topsnelheid
196 km/uur. Prijs 29.525.
maar hopen, dat er geen paaltje of
ander obstakel staat.
Daar staat tegenover dat de wa
gen verder prachtig op de weg ligt
en grote stuurvastheid kent. Pas
bij hogere snelheden wordt het
wegcontact voor het gevoel wat
minder. Die nauwkeurige bestu
ring is mede te danken aan de ex
tra aandacht die de constructeurs
van deze Alfa-sprinter aan het on
derstel hebben gegeven.
Sportief
De technische mannen pasten
het onderstel aan bij de krachten,
die door de krachtbron onder de
motorkap kunnen worden ontwik
keld. Ook de versnellingsbak werd
om zo te zeggen op maat gesneden
voor dat 'sportieve' karakter. Korte
afstanden tussen de overbren
gingsverhoudingen van de ver
schillende versnellingen en daar
door grote trekkracht. Jammer, dat
de bak in mijn testauto niet altijd
even soepel schakelde, maar dat
kan aan het exemplaar hebben ge
legen. En natuurlijk passen bij zo'n
krachtige motor ook krachtige
remmen: zogenaamde 'zelf-venti-
lerende' remmen op de voorwie
len.
Opel gaat binnenkort als een van
de ejerste binnen de autowereld
over op lak op waterbasis. De
Westduitse GM-dochter heeft een
geheel nieuw, schoner spuitproces
ontwikkeld, ook voor metallic lak
ken. Deze verf op waterbasis wordt
geheel automatisch en elëktrosta-
tisch aangebracht. Na droging
krijgt de carrosserie een transpa
rante deklaag.
Dat spuiten met waterverf ge
beurt in Bochum, waar de koets
werken in een stofvrije ruimte met
bijna klinisch zuivere lucht wor
den gespoten. Werknemers dragen
pluisvrije kleding en kunnen de
spuitruimte alleen via speciale
luchtsluizen bereiken.
Op de tekening kan men als het
ware door een vergrootglas de vele
lagen zien, die de carrosserie van
een auto beschermen. Links is de
binnenzijde, rechts de buitenkant
van de plaat.
1. Plaatstaal.
2. Zink nikkellaag
3. Zink fosfaatlaag. 6. Waterverdunde metallic-lak.
4. Dompel grondlaag. 7. Heldere afdeklaag.
5. Grondlak. 8. Waslaag.
De extra spoiler op de kofferdeksel belemmert het zicht naar achteren
danig. (foto pr>
