Nieuwe bussen in
stad en streek
Vteinig lijn in effectenkoersen
Nederlandse exporteurs onder druk
Chipfabriek in
Nijmegen nu
geheel afgesloten
Meer comfort, lagere kosten
China voor
Nederlandse
bedrijven
land van
de toekomst
'Rime rate' verhoogd
VS: belast spijsolie niet
ZATERDAG 16 MEI 1987
NOORDWIJK (GPD) - Meer comfort voor passagiers en chauffeur, technisch betrouw
baar en lage exploitatiekosten: dat zijn de belangrijkste kenmerken van de nieuwe stan
daardbus voor het stads- en streekvervoer, die gisteren in Noordwijk is gepresenteerd.
De komende maanden wordt onderzocht of de nieuwe bus ook in de praktijk voldoet.
isaMiwiiEE
De nieuwe bus, zoals die gisteren in Noordwijk werd gepresenteerd. Met meer comfort voor de passagiers e
chauffeurs. (foto gpi
Extra inspanning nodig om plaats op Duitse markt te houden
Die testen zullen plaatsvinden in
Amsterdam, Groningen en Rotter
dam en op lijnen in Noord- en
Zuid-Holland en in Noord-Bra
bant. Daarna zal de nieuwe bus het
huidige type, dat sinds 1965 rond
rijdt, geleidelijk gaan vervangen.
Hiermee is jaarlijks een bedrag ge
moeid van ongeveer 140 miljoen
gulden.
Een van de belangrijkste ver
nieuwingen is de toepassing van
luchtvering. Dat maakt het moge
lijk dat de bus door de veren zakt,
waardoor de instaphoogte wordt
verlaagd van 36 centimeter tot 15
centimeter boven de grond. Dit
'knielen' is een uitkomst voor men
sen die slecht ter been zijn. Deze
faciliteit veroorzaakt geen vertra
ging, omdat bij het sluiten van de
deuren de bus meteen weer in de
normale stand komt. De luchtve
ring voorkomt ook trillingen en
schokken en zorgt voor een goede
wegligging.
Het lawaaiis zowel buiten als in
de bus sterk teruggedrongen. Een
speciaal systeem zorgt ervoor dat
de reuk van uitlaatgassen nauwe
lijks meer in de bus kan binnen
dringen. De bus, die is voorzien
van een „schone" dieselmotor,
biedt ook meer zitruimte. Er is een
speciale zitplaats gereserveerd
te bouwen waarvan de kleinste de
tails een dikte hebben van 0,7 mi
cron. Dat is minder dan 1/100 van
de doorsnede van een menselijke
haar. Deze zogenaamde submi-
crontechnologie moet het in de na
bije toekomst mogelijk maken op
een oppervlakte van één vierkante
centimeter 6 miljoen transistoren
samen te pakken. De 'superchip'
kan daarmee een hoeveelheid van
1 miljoen bits (1 megabyte) aan in
formatie opslaan.
Stof
Om zulke verfijnde structuren
op silicium te kunnen afbeelden èn
te laten functioneren is naast
verfijnde en vooral ook kostbare
apparatuur een bijna absolute af
wezigheid van stof nodig. De ei
genlijke produktieruimten van de
nieuwe fabriek zullen uiteindelijk
minder dan één deeltje stof ter
grootte van een halve micron per
30 liter lucht bevatten. Ter vergelij
king: een mens produceert onge
veer 100.000 tot 500.000 stofdeeltjes
per minuut, hoofdzakelijk in de
vorm van huidschilfers.
De extreme eisen die gelden bij
Kabeljauw
Minister Braks van landbouw en
visserij heeft de Nederlandse vis
sers met ingang van 19 mei verbo
den te vissen op kabeljauw in de
Noordzee en de Noorse-Zee. De
visserij op deze soort was op 25
april al deels verboden, maar nog
toegestaan aan de ongeveer twintig
vissers die over een speciale ver
gunning, beschikten. Uit cijfers is
gebleken dat de vissers hun totale
toegestane vangsthoeveelheid van
13.490 ton, nog voor de helft van
het jaar voorbij is, al hebben opge
vist.
Dollar
De koers van de Amerikaanse
dollar is gistermorgen op de Euro
pese valutamarkten verder ge
daald tot dicht bij de grens van
twee gulden. De dollar sloot op
2,0040 gulden. De daling van de
dollarkoers ging zoals gewoonlijk
gepaard met een stijging van de
prijzen van de edele metalen. De
goudprijs steeg met zes dollar tot
466,75 dollar per ounce (31,1 gram),
de zilverprijs steeg tot 8,98 dollar
per ounce.
voor mindervaliden. Alle stoelen
zijn gemaakt van materiaal waar
aan vandalen weinig kunnen ver
nielen, tenzij een draagbare cirkel
zaag wordt meegebracht.
Ook aan het comfort van de
chauffeur is veel aandacht besteed.
De zitplaats en het stuurwiel zijn in
alle gewenste standen te verstel
len. De werkplek wordt tegen bot
singen beveiligd door middel van
een verstevigde kooiconstructie.
Verder heeft de chauffeur de be
schikking over veel electronische
snufjes.
Een commissie van vertegen
woordigers van de ministeries van
verkeer en waterstaat en economi
sche zaken en van het stads- en
Streekvervoer heeeft er zeven jaar
over gedaan om alle eisen te for
muleren waaraan de bus moest
voldoen. Een van de belangrijkste
uitgangspunten was om door stan
daardisatie kosten te besparen.
Voor lage onderhoudskosten is
een „voertuigmanagementsys
teem" ontwikkeld. Dit apparaat
verzamelt continu gegevens over
de conditie van motor, de remmen
en andere onderdelen. Deze gege
vens kunnen worden overgedra
gen aan een computer in de garage,
waardoor monteurs meteen kun-
tiging van andere bedrijven heeft
de regio Nijmegen zeker geen win
deieren gelegd. Een groot aantal
van de toeleveranciers komt uit de
omgeving. „Bovendien", zo stelt
de woordvoerder, „hebben de
strenge eisen die wij moesten stel
len zeker een soort opvoedend ka
rakter gehad voor diverse bedrij
ven. Ze hebben dingen moeten
doen die ze nog nooit gezien had
den en daar kunnen ze in de toe
komst ongetwijfeld hun voordeel
mee doen".
nen zien of een onderhoudsbeurt
nodig is. Het systeem kan ook wor
den aangesloten op passagiersin
formatie- en verkeersbeinvloee-
dingssystemen.
De nieuwe bus, die rond de
280.000 gulden per stuk kost en een
geschatte levensduur heeft van
ruim 12 jaar, is een geheel Neder
lands produkt. Daf Trucks levert
de motor en het chassis. Hainje in
Heerenveen bouwt de carrosserie
voor de stadsbussen en Den Oud
sten in Woerden doet dat voor de
streekbussen.
ESSEN/ DUSSELDORF (GPD) -
'Nederlandse exporteur let op uw
zaak'. Dat is kort maar krachtig de
conclusie van een rapport over de
Nederlandse export naar West-
Duitsland, dat het Zwitserse bu
reau Prognos in opdracht van de
ZÜRICH - De Amerikaanse han
delsafgevaardigde Clayton Yeutter
heeft de Europese Gemeenschap
gisteren te verstaan gegeven dat de
Verenigde Staten tegenmaatrege
len zullen nemen als de EG een
heffing legt op plantaardige vetten
en oliën.
Het Europarlement stemde don
derdag met de heffing in teneinde
de produktie van plantaardige olie
en vet af te remmen waardoor min
der geld behoeft te worden uitge-
Nederlands-Duitse Kamer van
Koophandel en de Exportbevorde
ring-en Voorlichtingsdienst heeft
gemaakt.
Het rapport werd gistermiddag
door voorzitter Lardinois van de
keerd uit het landbouwfonds. Maar
de maatregel, die overigens nog
moeten worden goedgekeurd door
de ministerraad in Brussel, leidt er
ook toe dat de export van Ameri
kaanse sojabonen naar de EG
zwaarder wordt belast.
Volgens Yeutter is de maatregel
een „bewuste en zware" schending
van de vrijhandelsbeginselen en
„volledig onaanvaardbaar" voor de
VS.
Nederlands-Duitse Kamer van
Koophandel in Kettwig bij Essen
aangeboden aan de staatssecretaris
voor buitenlandse handel, me
vrouw Yvonne van Rooy.
Prognos somt een aantal ontwik-
Economische
groei in
gevaar door
harde gulden
DEN HAAG (GPD) - De economi
sche groei zal volgend jaar zeker
niet de twee procent bedragen die
in het regeerakkoord werd voor
zien. Volgens minister De Korte
(Economische Zaken) is het onver
mijdelijk dat de harde gulden en
de hoge wisselkoersen een negatief
effect op de groei zullen hebben.
Op de lange termijn is de minis
ter echter wel optimistisch over de
ontwikkeling van de economie,
met name vanwege de afspraken
die de landen van de OESO heb
ben gemaakt over de economische
groei in de verschillende lidstaten.
De Nederlandse export is de laat
ste tijd gedaald doordat de gulden
in verhouding tot andere valuta
fors in waarde is gestegen. Daar
door zijn Nederlandse produkten
voor het buitenland veel duurder
geworden. De Korte verwacht dat
het Nederlandse bedrijfsleven op
de korte termijn zal proberen zijn
positie op de buitenlandse markt
te handhaven door de prijzen te
verlagen.
Op de lange termijn zullen vol
gens de minister andere maatrege
len nodig zijn om te voorkomen
dat bedrijven hun investeringen in
ons land stoppen. „We zullen de ef
fecten van de wisselkoersen moe
ten aanpakken via loonmatiging".
kelingen op bij onze grootste han
delspartner, die voor de Neder
landse exporteurs van groot be
lang zijn. Centrale punten zijn de
vergrijzing in West-Duitsland, het
feit dat de particuliere consumptie
niet meer automatisch de motor
van de economische groei is, de te
rugloop van de bevolking, de ont
wikkeling van de Westduitse han
del en de verschuiving van het eco
nomische zwaartepunt van het met
oude industrieën 'behepte' Noord-
rijn-Westfalen naar de zuidelijke
deelstaten.
Hoewel Prognos stelt dat Noord-
rij n-Westfalen onze belangrijkste
afzetmarkt blijft, vindt de echte
groei in deelstaten als Baden-Wurt-
temberg en Beieren plaats. De bij
drage van deze beide deelstaten
aan het nationaal inkomen van de
Bondsrepubliek is nu al negen pro
cent groter dan dat van het tradi
tionele trekpaard Noordrijn-West-
falen.
Prognos-directeur Wolff bena
drukte dat inspelen op deze ont
wikkelingen noodzakelijk is voor
onze export. Hij gaat ervan uit dat
het acht tot 15 jaar duurt voordat
pogingen om deze, voor ons land
tamelijk onbekende, markten bin
nen te dringen, resultaat opleve-
Wolff stelde verder dat door de
vergrijzing de behoeften heel an
ders komen te liggen. De oudere
generatie heeft meer geld beschik
baar en is sneller geneigd om selec
tief te kopen. Meer luxe en variatie
van het Nederlandse genotsmidde
lenpakket is nodig, zei hij.
Opvallend is dat de traditionele
EG-landen terrein hebben verloren
aan de nieuwkomers binnen de
Gemeenschap. Lardinois tekende
daarbij aan dat onze industrie zich
wel degelijk inspant om toegang te
krijgen tot de nieuwe groeigebie-
den. „Maar", aldus de voormalige
minister van landbouw en visserij,
„onze export wordt voor een groot
deel gedragen door middelgrote
bedrijven en voor die tak is de stap
naar Zuid-Duitsland nog te groot".
Mevrouw Van Rooy was on
danks een wat tegenvallende ont
wikkeling in de Nederlands-Duitse
handel niet pessimistisch. Wel be
nadrukte ook zij de structurele ver
andering in de Bondsrepubliek,
waar het economische zwaarte
punt steeds meer in het zuiden
komt te liggen. Zij voegde daaraan
toe dat juist daar bedrijven zich
vestigen die gericht zijn op de ex
port, hetgeen de positie van onze
eigen bedrijven er niet makkelijker
op maakt.
Deze verschuiving betekent ook
dat ons land en het noorden van de
Bondsrepubliek meer aan de bui
tenkant van de EG komen te lig
gen, waardoor de traditionele be
langrijke rol van de havens minder
wordt. Zij sluit een verzwakking
van de positie van Rotterdam door
deze ontwikkeling niet uit.
PAGINA 7
SHANGHAI (ANP) - Premier
Lubbers en VNO-voorzitter Van
Lede zijn gematigd optimistisch
over de kansen van het Nederland
se bedrijfsleven om meer zaken te
doen met China. Zij hebben de af
gelopen week bij hun bezoek aan
de Volksrepubliek de indruk ge
kregen dat de economische hervor
mingen in dat land goed worden
doorgevoerd.
Aan de vooravond van zijn ver
trek naar Nederland zei Lubbers
dat de mogelijkheden voor het Ne
derlands bedrijfsleven, dat met een
zware delegatie met de premier
meereisde, door het bezoek van de
eerste in de tweede versnelling zijn
gekomen. „Maar we zitten zeker
nog niet op de snelweg".
Het enthousiasme en zelfver
trouwen waarmee de Chinese eco
nomie wordt hervormd hebben op
Lubbers grote indruk gemaakt. De
politieke en economische autori
teiten met wie hij heeft gesproken,
hebben vooral het accent gelegd
op de wenselijkheid van gezamen
lijke projecten en bedrijven, waar
in techniek en kennis op de Volks
republiek kunnen worden overge
dragen. Dat geeft volgens de pre
mier aan hoe serieus de Chinezen
met het moderniseringsproces be
zig zijn.
Lubbers ziet voor Nederlandse
bedrijven vooral kansen op het ge
bied van de agro-industrie, trans
port en waterbouwkundige
werken en technisch geavanceerde
projecten als de vliegtuigindustrie
en elektronica.
Voorzitter Van Lede van de Ver
eniging van Nederlandse Onderne
mers gaf aan dat de Chinezen geen
kans onbenut hebben gelaten te
beklemtonen dat de economische
hervormingen ondanks interne
strubbelingen gewoon doorgaan.
Volgens Van Lede bestaat voor die
koers ook brede steun.
„Een gedisciplineerd, spaarzaam
en ijverig volk" zo typeerde de
VNO-voorzitter zijn gastheren en
-vrouwen. Hij zei onder de indruk
te zijn van de groei van de Chinese
economie die de afgelopen jaren
tien tot vijftien procent bedroeg en
prees het besef van de Chinese lei
ders dat het land hierdoor niet mag
worden opgezadeld met een grote
schuldenlast.
Op de langere termijn verwacht
de VNO-voorzitter veel van de in
dustrialisatie van het Chinese plat
teland. Driekwart van de bevol
king is in de agrarische sector
werkzaam. Als dat net als in Euro
pa zou worden teruggebracht tot
vijf procent stijgt de investerings
behoefte en koopkracht van 600
miljoen Chinezen. „Tel uit je
winst", aldus Van Lede.
Voor de korte termijn moeten
Nederlandse ondernemers volgens
hem de markt echter nuchter aftas
ten en zich realiseren dat de Chine
zen in sommige projecten vee)
meer geintereseerd zullen zijn in
de inzet van goedkope arbeids
kracht dan in de aanschaf van dure
produktiemiddelen. Die zijn we
gens het tekort aan deviezen voor
hen vaak niet te betalen. Maar de
VNO-voorzitter noemde het ook
van belang Chinezen naar Neder
land te halen om hen meer inzicht
te geven in het technisch kunnen
van ons land.
Het Nederlandse bezoek heeft
vier concrete overeenkomsten op
geleverd voor nauwere samenwer
king van Nederlandse bedrijven
met Chinese partners. De twee
voornaamste zijn een krediet van
300 miljoen gulden dat de Amro-
bank volgend jaar wil geven als de
Chinezen goederen uit Nederland
willen importeren en een voorlopig
contract over de opzet van een
beeldbuizenfabriek in de stad Nan
jing, waarin Philips voor 30 pro
cent (200 miljoen aan investerin
gen) deelneemt.
Premier Lubbers sluit zijn be
zoek aan China vandaag af met de
officiële opening van een handels
kantoor van de stad Rotterdam in
Shanghai, waarin 25 bedrijven uit
Rotterdam samenwerken.
AMSTERDAM - Het blijft sud
deren. Ook deze week kwam het
internationale effectenbeurswe-
op gang. Afwach-
s vrijwel overal
het parool. Daarom viel er ook
nergens een bepaalde lijn te ont
dekken. Enkele dagen met
koersstijgingen werden opge
volgd door een reactie, die op
zijn beurt weer werd omgezet in
enig herstel. De houding om de
verdere dingen af te wachten en
aan te zien, werd vooral ingege
ven door de deze week in Parijs
gehouden grote vergadering van
de leden van Oeso, waar de mi
nisters van financiën en econo
mische zaken van vele landen
bijeen waren.
Toch was het een belangrijke
week voor onze beurs. De met
spanning tegemoet geziene grote
aandelenemissie van Philips
kreeg woensdag zijn beslag op
een emissiekoers van 24 dollar,
waardoor de koers in Amster
dam tot circa 48 gulden inzakte.
Dat was voor aandeelhouders na
tuurlijk wel een tegenvaller.
Maar voor de inkopende banken
een voordeeltje. Daarnaast
kwam de Koninklijke Shell don
derdag met kwartaalcijfers.over
de brug, die voor ons hoofdfonds
Koninklijke Olie nu eenmaal van
wezenlijke betekenis zijn. Ook
ditmaal was de koersreactie niet
gering. Want in ponden uitge
drukt, de hoofdvaluta van het
concern, is de winst in de eerste
drie maanden slechts drie pro
cent teruggelopen. In guldens
uitgedrukt: 18 procent. Vergele
ken met de Amerikaanse colle
ga's, die in hetzelfde kwartaal
veertig tot zestig procent in
winst terugmoesten, een bagatel,
zodat het Damrak er ook fors op
reageerde. De koers van de olies
liepen deze week bijna tien gul
den door op.
Onzekerheid
Ook de Newyorkse effecten
beurs had ditmaal duidelijk
moeite met het bepalen van zijn
positie. Van de in april verloren
gegane 150 punten zijn er nu 80
ingehaald. Maar de onzekerheid
over de in maart verlopen bui
tenlandse handel van de Ver
enigde Staten deed de koersont
wikkeling deze week aanvanke
lijk aarzelen. Maandag gingen er
15 punten verloren, die er dins
dag weer bovenop kwamen en
woensdag was de markt licht
verdeeld. Onder de beursmensen
van de vloer zijn de meningen
over de nabije toekomst zeer ver
deeld.
Optimisten wijzen op de vorig
jaar herfst omgebogen winst
trend. Toen bleek dat na zeven
neergaande kwartalen de totale
winst van het Amerikaanse be
drijfsleven weer kon stijgen. Die
trend heeft zich in het eerste
kwartaal voortgezet. Want uit de
gebruikelijke becijfering van het
Newyorkse beursblad 'The Wall
Street Journal' kwam voor ruim
500 van de grootste op Wall
Street genoteerde ondernemin
gen een gezamenlijke winststij
ging van elf procent te voor
schijn. Hierdoor wordt in som
mige analistenkringen een Dow-
Jonesstand van 2500 nog in deze
voorzomer niet voor onmogelijk
gehouden. Maar anderen, meer
voorzichtige beurskringen, wij
zen op de stijgende rente en de
oplopende inflatie.
Bedoeling
Tegenover de rentestijging in
de Verenigde Staten stelt zich nu
een duidelijke renteverlaging in
de rest van de industriële wereld
op, wat eigenlijk ook de bedoe
ling is. Japan ging dit jaar al ver
schillende malen met het officië
le disconto (de rente die de cen
trale bank berekend aan de pari-
culiere banken) overstag en ook
in Engeland is er een duidelijke
daling van de rente opgetreden.
De Duitse Bondsrepubliek is
met dit wapen veel voorzichtiger
uit door de historie ingewortelde
panische angst voor inflatie.
Maar ook daar is een renteverla
ging ingezet. Ook in ons land valt
op korte termijn een nieuwe dis
contoverlaging te verwachten.
Dit zou voor het Damrak een for
se opkikker betekenen, want on
ze beurs worstelt al maanden
met vooral uit het buitenland af
komstige onverschilligheid. Al
leen enkele topfondsen uit de in
ternationale hoek hebben de eer
hoog kunnen houden en konden
de internationale beurshausse op
afstand volgen. Wel bestaat de
indruk dat het achterblijven van
de Amsterdamse effectenbeurs
in het buitenland steeds meer
opvalt, maar voor Amerikanen is
de gulden'nog altijd te duur en
Japan heeft voor onze effecten
geen belangstelling. Met als ge
volg een blijvende aarzeling voor
vooral de lokale markt en een
sterk verdeelde koersontwikke
ling. Zo kwam Aegon vijf pro
cent in beurswaarde hoger te
staan en liepen Bredero, Wijers,
Leidsche Wol en Bührman-Tet-
terode tien procent in koers op.
Daartegenover moest Ceteco 15
procent van zijn beurswaarde in
leveren en Borsumij vijf procent.
Ook Bols, VNU en Gamma wa
ren lager.
De Europese optiebeurs had
een drukke week. Het aantal af
gesloten contracten steeg van
162.300 tot 245.000. Opvallend
was de enorme belangstelling
voor calls Koninklijke Olie, die
de handel elke dag domineerde.
Later in de week nam ook de be-
langsteling voor opties op staats
fondsen aanzienlijk toe.
NEW YORK (RTR/UPI) - Chase Manhattan Bank heeft vrijdag de „prime
rate", het rentetarief dat zij berekent aan haar meest kredietwaardige
cliënten, met onmiddellijke ingang verhoogd van acht tot 8,25 procent.
Een woordvoerder van de op twee na grootste bank van de Verenigde
Staten weigerde vrijdag commentaar te geven over het tijdstip en de
redenen van de renteverhoging. Later volgden de andere grote banken
het voorbeeld van Chase Manhattan.
Twee weken geleden hebben de Amerikaanse banken de prime rate,
die ook wel de basisrente wordt genoemd en een richtlijn is voor de
vaststelling van andere rentetarieven, reeds verhoogd van 7,75 tot acht
procent. De banken, met Citibank voorop, reageerden toen op een lichte
verstrakking van het monetaire beleid door het stelsel van centrale ban
ken in de VS, die een toeneming van de inflatie moest verhinderen.
Het besluit van Chase Manhattan volgt op de bekendmaking door het
Amerikaanse ministerie van arbeid dat de groothandelsprijzen in de VS
in april met 0,7 procent zijn gestegen. Dit is de grootste stijging sinds
oktober 1985 en groter dan door deskundigen werd verwacht. Het nieuws
versterkt de vrees voor hernieuwde aanwakkering van de inflatie.
Volgens deskundigen staat hierdoor de „Fed", het bestuur van het stel
sel van centrale banken in de VS, onder toenemende druk om het discon
to, de rente die de centrale banken berekenen aan de commerciële ban
ken, te verhogen. Op dit moment bedraagt het disconto 5,5 procent.
NIJMEGEN (GPD) - Europa's
grootste chipfabriek, die momen
teel bij Philips Nijmegen in aan
bouw is, wordt vandaag herme
tisch afgesloten. Alleen gekwalifi
ceerd personeel krijgt nog toegang
tot het imposante gebouw. Reden
voor deze maatregel is dat de nieu
we fabriek volledig stofvrij moet
worden gehouden.
Volgens een Philips-woordvoer-
der heeft stof bij het produktiepro-
ces van chips een even verwoes
tend effect als een bom die op een
stad wordt gegooid. Als in april de
produktie van chips begint zal de
fabriek de schoonste plek van heel
Nederland zijn.
De razendsnelle ontwikkeling in
de computertechnologie dwingt fa
brikanten van chips ofwel 'integra
ted circuits' (IC's) hun produkten
steeds kleiner te maken. Philips is
van plan in de nieuwe fabriek IC's
de produktie van de superchip
hebben Grtoe geleid dat van de to
tale inhoud van het gebouw -
175.300 kubieke meter, vergelijk
baar met 400 ruime eengezinswo
ningen - slechts 14 procent be
stemd is voor produktie. Het over
grote gedeelte van de ruimte is vol
gestouwd met luchtbehandelings-
apparatuur: ventilatoren, filters en
vochtigheidsregelaars.
De ongeveer 250 werknemers die
straks in vijf-ploegendienst in de
fabriek aan het werk gaan, zullen
voor zij in speciale kledij hun
werkplaats mogen betreden maar
liefst drie kleed-sluizen moeten
passeren. De bouw Van FAB 87, zo
als de codenaam van de fabriek is,
heeft 500 miljoen gekost.
Nijmegen is het High-Tech-cen-
trum van Nederland geworden,
volgens de Philips-woordvoerder.
De bouw van de FAB 78 en de ves-
