'Niet bij de pakken neerzitter
Pastorieën duidelijk 'herkenningspunt'
TM, een fiktie van verlichting
PAGINA 2
GEESTELIJK LEVEN
ZATERDAG 16 MEI 1987
'Contourennota' van bisdom Rotterdam
Pastorie en kerk in Oud-Ade, een twee-eenheid. «foto wim Dijkman)
Dr. Weijland in gereformeerd Jaarboek:
Weijland.
enorm veel werk in vrije tijd
Voor het goed functioneren
van de parochies en voor de
dienstverlening aan mensen
is het van belang dat de pasto
res en hun medewerkers be
reikbaar zijn. Er moet een dui
delijk adres zijn waar men
voor informatie of contact te
recht kan.
In de zojuist verschenen 'Contou
rennota' die het bisdom Rotterdam
aan pastores, parochie- en kerbe-
sturen en kerkelijke organisaties
heeft verzonden, beschrijft het bis
dombestuur zijn pastorale doel
stellingen en prioriteiten. Het deed
dat op verzoek van de pastorale
raad. die bij de beoordeling van de
jaarlijkse begroting ook graag een
'algemene beschouwing' wilde
zien. en van het pastorale centrum
in het bisdom.
De pastorie is dikwijls een duide
lijk herkenningspunt. Vandaar dal
pastorieën bij voorkeur behouden
moeten worden voor bewoning
door de pastor en voor activiteiten
van het parochiesecretariaat en de
werkgroepen, zegt de nota. Dit
vraagt om nadere regelingen. Want
het mag niet zo zijn. dat voor elke
informatie of activiteit de pastor
wordt benaderd. Maar ook niet dat
mensen almaar een antwoordappa
raat te horen krijgen. Ten minste
zal er de halve dag een gastvrouw
of bemand parochiesecretariaat
moeten zijn, is een van de aanbeve
lingen. Als dat regelmatig wordt
bekendgemaakt, zal men veel men
Toen sinds het eind van de ja
ren 70 de jacht op sekten uit
Duitsland naar hier dreigde over
de waaien, ontstond in de publie
ke opinie een nogal vertekend
beeld van op oosterse leest ge
schoeide religieuze groeperingen.
Dat kon moeilijk bijdragen aan
een enigszins objectief oordeel
over een verschijnsel ais bijvoor
beeld 'transcendente meditatie'
(TM). De moeilijkheid was ook
dat er vooral van buitenaf over
werd geschreven.
Het boek van de Rijnsburger
Rolf Wennekes (36) 'Tussen we
tenschap en mystiek - TM een
fiktie van verlichting' past niet
op de plank van oppervlakkige
lectuur, omdat het is geschreven
vanuit een bijna tienjarige beoe
fening van TM. Acht jaar heeft
Wennekes voor de organisatie
gewerkt, eerst in Maharishi's di
recte omgeving voor de interna
tionale beweging in Zwitserland,
later voor de nationale tak in Ne
derland.
In 1983 kapte de Rijnsburger
ermee. Een jaar lang moest hij er
over nadenken of hij zijn ervarin
gen en gedachten wel publiek
zou maken. Begin 1985 was hij
zover, dat hij vond dat dit boek
geschreven moést worden.
Honderden mensen die TM
beoefenden heeft hij meege
maakt. Velen voelden zich min
of meer teleurgesteld in de belof
ten op grond waarvan ze met de
sen een dienst bewijzen en teleur
stellingen besparen.
Fonds
In de dertig jaar dat het bisdom
Rotterdam nu bestaat zijn 81 ker
ken gebouwd, meestal in nieuw-
bouw-wijken. Ook nu nog zijn er
een paar in aanbouw. Deze paro
chies zijn niet in staat zelf de
nieuwbouw te realiseren, vroeger
trouwens meestal ook niet. Maar
nu zijn de bouwpastores niet meer
in de gelegenheid, het bisdom rond
te gaan om voor hun nieuwe kerk
te preken. En dat was vroeger wél
het geval.
Daarom heeft het bisdom met
gelden van de gezamenlijke paro
chies en uit de opbrengsten van
het congrescentrum 'Leeuwen
horst' in Noordwijkerhout een soli
dariteitsfonds opgezet om noodza
kelijke nieuwbouw voor parochies
mogelijk te maken. En als paro
chies door noodzakelijk groot on
derhoud van hun bestaande kerk
gebouw financieel in blijvende te
korten zouden komen, kunnen zij
voor subsidiëring een beroep doen
op dit fonds.
In de dertigjarige geschiedenis
van het bisdom zagen 25 parochies
zich gedwongen hun kerk te slui
ten. Vaak werd die vervangen door
een kleinere kerkgelegenheid.
"Kerksluiting is bijna altijd een
zeer pijnlijke zaak. die zoveel mo
gelijk moet worden voorkomen",
zeggen de samenstellers van de no
ta. "Maar de lasten kunnen ertoe
ze oosterse meditatievorm waren
begonnen. Anderen kwamen in
ernstige problemen, een tendens
die lijkt toe te nemen sinds in
1977 een programma voor gevor
derde beoefenaars op grote
schaal werd geïntroduceerd.
Geen verzinsels
Ieder reageert anders op te
leurstellingen. Zeven Amerika
nen bijvoorbeeld eisen van de
TM-beweging een enorme scha
devergoeding. Wennekes' reactie
- zo nuchter mogelijk, maar des
alniettemin persoonlijk - ligt
vervat in dit boek. Dat negatieve
ervaringen met TM geen kwaad
aardige verzinsels hoeven te zijn,
wil hij hierin grotendeels duide
lijk maken.
Op een inleiding die TM in een
groter historisch en maatschap
pelijk verband plaatst volgt een
presentatie zoals die in deze be
weging gebruikelijk is. Daarop
stoelt de hele verdere uiteenzet
ting: de geestesgeschiedenis van
TM met haar oosterse en wester
se invloeden, 'de meditatietech
nieken en het stress-concept, de
door TM voorgestane levenshou
ding en ethiek, de wordingsge
schiedenis van Maharishi Ma-
hesh Yogi en zijn betekenis als
geestelijk leidsman. Ten slotte
wordt, in het kader van een dia
loog tussen oost en west, een
aantal open vragen geformu
leerd.
dwingen. Bovendien kan een klei
nere kerkgelegenheid, meer aange
past aan de gemeenschap, voor de
liturgie een verbetering, ja zelfs
een weldaad zijn".
Solidair
De contourennota - bedoeld
voor hen die bij de parochies be
trokken zijn - doet een beroep op
de onderlinge solidariteit. In het
bisdom zijn parochies met 1000 tot
2000 parochianen, maar ook met
8000 a 10.000. Bovendien verschil
len de parochies sterk in financiële
draagkracht en in de aantallen en
soorten medewerkers. Verder lo
pen de leeftijden van de pastores
soms ver uiteen. "Velen van hen
zouden al van een verdiende rust
genieten als zij een functie in be
drijf of maatschappij hadden ver
vuld".
Om deze en nog andere redenen
kan de nota de doelstellingen van
het pastorale beleid slechts globaal
beschrijven en kunnen prioriteiten
alleen met een zekere betrekkelijk
heid worden gesteld. Het stuk
biedt dan ook een aantal 'pastorale
beleidsintenties', die ter realisering
worden aanbevolen. 'Contouren',
die de bestuurlijke en pastorale
medewerkers(sters) nader kunnen
invullen. Het ontwerp is bespro
ken met de priesterraad, de de
kensvergadering en de staf van het
pastorale centrum. Niet alle sug
gesties konden in een harmonieus
geheel worden opgenomen, maar
het bisdombestuur vertrouwt erop
Opzet van de schrijver was.
TM, haar leer en meditatie zo vol
ledig mogelijk in kaart te bren
gen en kritisch te beoordelen.
Religieuze bewegingen, zegt hij,
konden jarenlang profiteren van
de onwetendheid van de wester
ling op het haast oeverloze ge
bied van oosterse spiritualiteit.
"Vooral in het geval van TM
gebeurt het nog regelmatig, dat
mensen ophouden met medite
ren als ze ontdekken dat de neu
trale presentatie van TM in te
genspraak is met de werkelijke
religieuze en spirituele strekking
van de TM-leer. Achter de weten
schappelijke presentatie gaat
een hindoeïstisch leerstelsel
schuil, waarin men stap voor
stap wordt geïntroduceerd". Dat
een beweging als TM in dat op
zicht geen kleur bekent is, vol
gens Wennekes, een van de din
gen die het sterkst hebben bijge-,
dragen tot het negatieve beeld in
de publieke opinie.
Het bijzondere van dit boek is,
dat de schrijver - nu werkzaam
als vertaler, letterkundige en pu
blicist - een 'ingewijde' is. die
met wetenschappelijke helder
heid uiteenzet waarom TM hem
niet blijvend kon boeien. Infor
matie én distantie op basis van
kennis en persoonlijke ondervin
ding.
(Uitgeverij Kok-Agora, Kampen,
199 bladzijden).
dat de parochies hier toch een
steun en stimulans voor hun
werken zullen vinden.
De aanvulling van het priester
bestand blijft een grote zorg, er
kent de nota. Ieder die in de pasto
raal werkt zou jongeren meer moe
ten attenderen op de behoefte aan
mensen die zich fulltime als pasto
raal werker(ster) of priester aan de
kerkelijke dienst willen wijden.
Dekenaten
Over de dekenaten zegt de nota,
dat die in de nabije toekomst een
eigen dienst of functionaris (deel
werk) voor opbouwwerk moeten
hebben ten dienste van de afzon
derlijke parochies of de parochies
onderling. Als een dekenaat zo'n
functionaris moet aantrekken,
maar niet over voldoende finan
cien beschikt, is het bisdom bereid
een vaste tegemoetkoming daar
voor te verstrekken. De nota
noemt verdere versterking van de
dekenaten in hun begeleiding van
de parochies een goede zaak.
(De 'Contourennota' is een uitgave
van het bisdom Rotterdam, Koningin
Emmaplein 3. 3016 AA Rotterdam, 010-
4362888).
Tussen begin 1981 en eind 1985 is
het aantal leden van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland - be
lijdende leden en doopleden - met
26.025 afgenomen. De daling, die in
1983 het grootst was, wordt nu
jaarlijks weer minder. Het finan
ciële resultaat heeft onder dit le
denverlies niet geleden. De inkom
sten vertonen nog steeds een stij
ging. zij het gering. Er zijn in to
taal 822 plaatselijke kerken.
Een en ander vermeldt het deze
week verschenen Jaarboek 1987
In zijn jaaroverzicht noemt dr. H.
B. Weijland, adviseur in algemene
dienst, de 14de november 1986 een
'historische dag'. Toen verklaarde
de gemeenschappelijke hervorm
de en gereformeerde synode, dat
beide kerken zich 'in staat van her
eniging' bevinden. Daarmee werd
bedoeld dat ze niet meer vrijblij
vend tegenover elkaar staan en het
proces naar eenheid doorgaat en
zoveel mogelijk zal worden gesti
muleerd.
Aan die intentieverklaring ging
een uitvoerige raadpleging van de
plaatselijke kerken vooraf. Alleen
al de gereformeerde reacties be
sloegen een boekwerk van 245 pa
gina's. Daaruit bleek, dat 83 pro
cent van de kerken had gerea
geerd, waarvan 88 procent vóór
was en 12 procent tegen. Positief
reageerden 612 kerkeraden, nega
tief 80, terwijl 146 de vragen on
beantwoord lieten. Dat laatste be
tekent nog met. dat deze kerken te
gen waren.
Samenstelling
van deze pagina:
S. J. de Groot
De weg naar hereniging zal nog
lang zijn, voorziet de gereformeer
de predikant in algemene dienst,
tevens hoogleraar in Kampen.
Naar zijn indruk zijn het vooral de
vele kerkordelijke en organisatori
sche hobbels die een spoedige een
wording bemoeilijken. Daarnaast
liggen er zowel bij gereformeerden
als hervormden veel gevoelighe
den.
Weijland: "Naast confessioneel
onbehagen bij de Gereformeerde
Bond in de Hervormde Kerk over
recente ontwikkelingen in de Ge
reformeerde Kerken speelt ook de
'beheerskwestie' een belangrijke
rol. De weg naar kerkelijke hereni
ging gaat zelden rechttoe-rechtaan,
maar bijna altijd in golfbewegin
gen van enthousiasme en tegenzin.
Beide kwamen wij in 1986 tegen".
Voorzichtig
Wat de kerkelijke toestand in het
algemeen aangaat, ziet dr. Weijland
geen reden om bij de pakken neer
te zitten.
"Wij moeten voorzichtig zijn met
al te snelle conclusies over de ker
kelijke afbrokkeling. Nog steeds
wordt door duizenden ambtsdra
gers week aan week in getuigenis,
pastoraat en dienst enorm veel
werk verzet. En dat veelal in vrije
tijd. Tegen de stroom van wegglij
dende structuren (verenigingen,
clubs en dergelijke) behoudt de
kerkelijke gemeente haar belang
rijke functie. Waar temidden van
sterk veranderende leefpatronen
met fantasie werd gewerkt, kon
veel worden bereikt. Ook jongeren
willen erbij betrokken blijven, zij
het anders dan vroeger"
Niet alleen in de massale deelne
ming aan evangelische meetings
en rally's ziet Weijland een positie
ve aanwijzing, ook in het feit dat de
daling van de kerkelijke ledental
len niet in versnelde beweging
doorgaat. Die is 'tot een zekere sta
bilisatie' gekomen. "We staan weer
op het cijfer van 1981, nog geen
5000". Ook de geldwerving loopt
nog altijd goed.
Ten aanzien van het predikan
tenbestand merkt dr. Weijland op.
dat oudere predikanten ten behoe
ve van de jongeren "hun tijd moe
ten weten". Het aantal vacatures
neemt af, maar het aantal kandida
ten groeit. "Arbeidstijdverkorting
zoals de overheid en het bedrijfsle
ven dat doen - bijvoorbeeld één
extra vrije dag per maand - is in dit
werk bijzonder moeilijk. Daarom
is het goed dat de synode de vut-
leeftijd voor predikanten op 62 jaar
heeft gebracht". Ook werd de over
gang op latere leeftijd naar een
kleinere gemeente aantrekkelijker
gemaakt.
Een vraag die vanuit de plaatse
lijke kerken telkens weer op tafel
komt is, of iemand die de kinder
doop afwijst ambtsdrager kan wor
den. In nauwe samenhang daar
mee wordt ook regelmatig ge
vraagd naar de mogelijkheid om
kinderen in de kerkdienst 'op te
dragen' in plaats van te dopen.
"Het probleem is", schrijft Weij
land, "dat het hier om een zaak
gaat die in de belijdenis zeer na
drukkelijk is verwoord". Toch be
sloot de synode on lijk a-
men met de herv
een diepgaande
'Zonnig'. De to«.-komst van de
Bijbel Kiosk Vereniging (BKV) en
de Vereniging tot verspreiding van
de Heilige Schrift - die begin dit
jaar een fusie aangingen - ziet er
'zonnig' uit. Zo reageerde directeur
J. Ruijsink op een scriptie van drs.
C. Ton, oud-penningmeester van
de BKV. Ton kwam tot de conclu
sie dat het voortbestaan van de ge
fuseerde vereniging bij ongewij
zigd beleid in gevaar komt.
Het beleid is al gc,-'ij/igd. stelt
Ruijsink daartegenover Lr beslaat
al een goede saevin i ie .iet
het Bijbelgi n en de
christelijke on pi :i n buck! a -
dels. Hij wijst oo! o; lectuur
centrum van de BK m Drieber
gen, de contacten met personen en
organisaties in het hele land en het
nieuwe onderkomen dat binnen
kort in Amsterdam wordt betrok
ken.
Doel blijft, lectuur uit en over de
bijbel in handen te brengen van zo
veel mogelijk mensen tegen een zo
laag mogelijke prijs. De toenemen
de belangstelling voor deze uitga
ven geeft, volgens Ruijsink, vol
doende aanleiding om de toekomst
met vertrouwen tegemoet te zien.
Boek van Rijnsburger
Bethelkerk (hervormd) in RIJNSBURG. «foto wim Dijkman)
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Eekhof, 11.45 studentenekklesia; Mare-
kerk 10 dr. Meijers, 5 ds. v.d. Pol, Bos
koop; Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds.
Koolstra; Oecumenische geloofsge
meenschap De Regenboog (Merenwijk)
9.30 ds. De Mey-Meulendijk, 11.15 pas
toor v. Well; Bethlehemkerk (Driftstr.)
10 ds. Keyser, Utrecht, gez. dienst; Be-
vrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 ds. Jan
sen, 5 ds. Rietveld; Vredesk. (Burggra
ven!.) 10 ds. Nauta; Waalse kerk
(Breestr.) 10.30 ds. Ribs. Wijk 'Stevens-
hof zie na geref. kerk. Acad. Ziekenhuis
9 rk. dienst, 10.15 ds. v. Beinum. Diako-
nessenhuis elke zat. 10.30 rk. dienst,
morgen 10.30 ds. Vroegindeweij, Kat
wijk aan Zee. Endegeest zie Oegstgeest.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv. gem.;
Petrak. (Surinamestr.) zie Bethl.kerk
Driftstr.; Oude Vest 10 ds. G. W. Rijks-
en, S.heim; Maranathak. zie herv. gem.;
Bevrydingsk. zie herv. gem.; bejaarden
huis Groenhoven 10 ds. Verdoorn. Me
renwijk zie herv. gem. Wijk Stevenshof,
gebouwtje 'Dijkhof (Rijndijk) 10 kand.
mevr. H. J. Buijs, aansluitend buiten
dag. Geref. K. Vrijg. (Herengr.) 10 lees-
dienst, 3 ds. R. Houwen. Chr. Geref. K.
(Steenschuur) 9.30 en 5 ds. J. P. v.d.
Boomgaard. Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en
4.30 ds. A. B. v.d. Heiden, Doetinchem.
Geref. Gem. in Ned. (Bethlehemkerk
Driftstr.) 11.30 en 5.30. Evang.-Luth.
Gem. (Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds. Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) geen dienst ivm boot
tocht. Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds.
Agtereek. Evang. Gemeenschap (Mid-
delstegr. 3) 9 evang. J. Faber, 10.30
evang. T. J. Korff. Evangeliecentrum-
Pinksterbew. (Bethlehemskerk Lam
mermarkt) 10 evang. Zijlstra, 7.30 go
spelconcert Petra-gospelkoor, wo. 8
evang. Zijlstra, vr. 8 jeugddienst. Pink-
stergem. (O. Vest 13) 10 evang. W. Oo-
stra. Leger des Heils (hoek Vestestr./
Groenesteeg) 10 en 5 feestel. samen
komsten tgv 100-j. bestaan L. des Heils.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8. Zevendedag-adventisten
('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten) elke zat. 9.45 bijbelstudie.
10.45 predikdienst. Christelijke Weten
schap (Steensch. 6) 10.30. 'De Christen
gemeenschap' (beweging tot religieuze
vernieuwing) zat. 23 mei 9.45 mensen-
wijdingsdienst in oud-kath. k. Zoeterw-
singel. Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen
der L. Dagen (Brahmsl.) 9.30, 10.30 en
11.20. Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo.
10. Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo.
9.30 en 11; Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en
11; Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7,
zo. 9.30; Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10.
11:30, 6 en 7 (lof); Boshuizerkade zat. 7,
zo. 9.30 en 11; Lammenschansweg zat. 7,
zo. 9 en 10.30; Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30,
Ï0.45 en 12.15; Merenwijk zie herv.
gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Wijn
gaarden, 7 hr. Hoffenaar, zangdienst.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 ds. Schilt, Leimuiden. Ge
ref. Kerk 10 ds. Modderaar, jeugddienst,
6.30 ds. Wilschut. Chr. Geref. Kerk 9.30
en 5 ds. Den Hartog, Veenendaal. Rk
Kerk zat. 7. zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Jonkman, 6.30 ds.
Moll; Kruiskerk 9.30 dr. R. J. Mooi, Den
Haag; Opstandingskerk 9.30 ds. De
Graaf, H.woude, ha, 6.30 ds. v.d. Heuvel,
Harmeien; G. Herderkerk 10 ds. Tase-
laar, 7 ds. Nieuwenhuis: De Bron 9.15
ds. Nieuwenhuis, 10.15 ds. Verheul, 6.30
ds. Verheul; Ashram (Marsdiep) 10 ds.
Mulder jeugddienst; Driehoorne 7 nam.
ds. Ter Bals; OudshoornSe kerk 10 ds.
N. C. Smit, Beverwijk; Sionskerk (Me
teoorlaan) 9.30 en 6.30 ds. Ouwendijk,
ha. Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 ds. Wil
schut, 6.30 ds. Boer; Salv.kerk 9.30 ds.
Boer, 6.30 ds. Wattel, Hoofddorp. Geref.
K. Vrijg. (aula school Bospark) 9.30 en 5
ds. Room. Ned. Geref. Kerk (school Wil-
lemstr.) 9.30 ds. M. de Jong, 4.30 ds.
Horsman. Dordrecht. Chr. Geref. Kerk
(Grijpensteinstr.) 9.30 en 4.30 ds. v.d.
Meij. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240)
9.30 en 4. Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10
evang. R. Harland, 6.30 ds. Koekkoek,
mmv zanggroep 'Voice' uit Eindhoven.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62) 10-en 6.30 hr. N. van Gemeren. Volle-
evang.gem. ('De Ark', Pr Hendrikstr.
54) 10 hr. A. v.d. Hoorn. Pinkstergem.
(school Batestein 16) 10. Christenge
meente 'De Hoeksteen' (geb. 'Bethel',
hoek Emmalaan) 10. Leger des H. (Zon
neweg 3) 10 en 7. Rk Kerk: Bonifaciusk.
zat. 7, zo. 9.45 en 11.30; Piusk. zat. 7. zo. 9
en 10.30; De Bron zat. 7, zo. 9 en 11
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 en 6
ds. Boer, ha. Geref./Herv Gem. (dorps
huis 'De Tas') 10 dr. C. Klapwijk, Den
Haag. Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. v. Aalst,
21 mei 7.30 ds. C. Vogelaar (Canada).
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. v.d. Hoef. 6.30 kand. T. C
Zorge, Ouderkerk a.d. IJssel; Salv.kerk
9.30 ds. Hordijk, Heerjansdam, 6.30 ds.
Schipaanboord, Wadd.veen; Bethl.kerk
(Nieuwerbrug) 9.30 ds. Geertsema,
Zwijndrecht, 6.30 ds. v.d. Hoef. Geref.
Kerk 9.30 ds. Elderman, 6.30 ds. v.d.
Berg.'Geref. Gem. (Stationsweg 17) 10
en 6.30 leesdienst. Evang.-Luth. Gem. 9
ds. v. Beek
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds Vlasblom, 6.30 dr. Haitsma; De Stek
9.30 ds. v. 't Hoff. Geref. Kerk 9.30 ds. G
de Jong, 5 ds. Niemantsverdriet, Moor
drecht. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds.
Ribbers. Geref. Gem. 9.30 leesdienst,
3.30 ds. Rietdijk, 20 mei 7.30 ds. Chr. v.d.
Poel.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30
kand. v. Dis, Wassenaar, 5 ds. De Graaf,
gez. kerk en school-dienst. Geref. Kerk
9.30 ds. Huisman, 5 ds v.d. Woude. zie
ook herv gemeente. Rk Kerk: dorp zat.
7. zo. 10 en 11.30; Anker zat. 7, zo. 8.45 en
11.15; Rijndijk zat. 7, zo. 10.
HILLEGOM; Herv. Gem. 10 ds. Kolde-
wijn, De Kaag, jeugddienst. Zie ook ge
ref. kerk. Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10
en 7 ds. Hofland. Chr. Geref. Kerk 10 en
5 ds. v. Langevelde. Rk Kerk: Mart. zat
7, zo. 9 en 11; Jozefk. zat. 7. zo. 10 en
11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Aal-
ders, Woubrugge. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 9.30 ds. J. v.
Veen, Wassenaar. Rk Kerk zat. 7, zo.
9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Aarents, 6 ds.
Sloof; Ontm.kerk 10 ds. Sloof, 6.30 ds.
Aarents. Herv. Gem. 'De Rank' (P
Groen-college) zie Katwijk aan Zee. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. v.d. Horst, 5 ds. Verse-
put, O.geest. Vliegkamp Valkenburg
9.30 pater H. Buskermolen, euch.vie
ring. thema: "Bevrijding voor de uitge
stotenen uit de samenleving; anders kij
ken naar derden". Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N
Kerk 10 ds. Visser, 6 ds. Schuurman; O.
Kerk 10 ds. Sjollema, 6 ds. v. Sliedregt.
Scherpenzeel (G Ichthusk. 10 ds. Drie
bergen, 5 ds. Vroegindeweij; Pniëlk
9.30 ds?Hovius, 5.45 samenzang, 6 Sjol
lema, jeugddienst; Maranathakerk
(Rijnsoever) 10 ds. v. Roon, Zeist, 6 ds
Hovius. Overduin 2.15 ds. v.d. Beid. 'De
Hoeksteen' (Burgersdijkstr.) 10 doven-
dienst, hr. P. C. v.d. Bos. Herv. Gem. 'De
Rank' (aula P. Groen-college Pr. Frede-
rikdreef 15) 10 hr. P. C. Wolfskeel,
Noordwijk. Geref. Kerk Vr.kerk 9.30
mr. Vreugdenhil. Koudekerk, 5 ds. v.
Breevoort; Triumfatork. 9.30 ds. v Bree-
voort, 5 ds. v.d. Horst. Geref. K. Vrijg.
9.30 leesdienst, 5.30 ds. Heida. Ned. Ge
ref. K. (aula Bestevaer-mavo) 11 ds.
Brink, Haarl.meer, 7 leesdienst. Chr.
Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom. Vrije
Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds.
v.d. Belt. Geref. Gem. (Remisestr.) 10 ds.
Boogaard. Leiden, ha, 5 ds. Boogaard,
20 mei 7.30 ds. B. Reinders. Geref. Gem.
in Ned. (Louwestr.) 10 en 5. Volle-evang-
gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh. baptis
tengem. (Ambachtsweg 2) 10 br. A. Drie
sprong, Dordrecht.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN Herv.
Gem zie geref. kerk. Geref. Kerk 9,
10.30 en 7 ds. Lapre, Samen op weg-
diensten.
LEIDERDORP: Herv Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 en 6.30 (cantatedienst)
ds. v. Loenen; Hoofdstr. 10 ds. Knorth;
Scheppingsk. 9 en 10.30 mevr. ds. E.
Visser. Leythenrode 10 ds. De Leeuw.
St. Elisabeth-ziekenhuis 9.30 hoogmis,
11 ds. Brommet, ha. Bapt.gem. (wijk-
geb. Zijlkw.) 10 hr. J. v.d. Zeeuw. Rk
Kerk zat. 7. zo. 10 en 11.30
LEIMUIDEN. Herv. Gem. 9.30 ds.
Schilt. Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Kooi, 7
hr. J. Schoenmaker. Rk Kerk zat. 7, zo.
7.30. 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft; Pauluskerk 10 ds. De Gelder, ge-
zinsdienst, 7 zie geref. kerk. Geref. Kerk
10 ds. Bovenberg, Leiden, 7 zendings
predikant P. ter Veen. jeugddienst,
mmv koor. Geref. K. Vrijg. 9.30 lees
dienst, 3 ds. Geelhoed. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori) 10 ds. Vos, 5 leesdienst, br. P.
Pols. Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30 ds. v.
Dijken. Geref. Gem. 10 en 4 ds. Den
Boer. Evangehegemeente (Heereweg
52a) 9.45 hr J. v.d. Berg. Rk Kerk: Aga-
thakerk zat. 7, zo. 10.30; Poelpolder zat.
7. zo. 10.30: Mariakerk zat. 7, zo. 9 en
10.30; Engelbew. zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Wegenf. 6 30 ds. W. de Jong. R.dam. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Nooteboom, 5 leer-
dienst mmv Mario Coolen uit Guatema
la. Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst, 2.15
ds. v.d. Meij. Remonstr. Gem. 9.30 ds.
Friederich, mmv rk. kerkkoor. Evang.
gem. (Kruispunt. Kennedylaan 33) 9.30.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
N1EUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Leeuw, Maarn, gezinsdienst, 6.30 ds.
Rietveld, Overberg. Geref. Kerk 9.30 ds.
Baane. 7 ds. Elderman, Bodegraven. Rk
Kerk zat. 7. zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds
Ten Voorde, 7 ds. Bergsma, Lekker-
kerk. Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Rang.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds. Visser.
Rk Kerk zat. 7. zo. 10.
NOORDEN. Herv. Gem. 9.30 en 7 ds.
Geuze. Geref. Kerk (W. Verlaat) 9.30 hr.
M. Schreuder, 7 ds. J. Bruijn, Gouda.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St
Jeroensk. (Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha, 5
ds. v.d. Sluijs, A.dam, 7 ds. Kuiper;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Ruitenburg; Sole
Mio 9 ds. v.d. Lee; De Rank (Golfbaan)
10 ds. Vergunst. Zoetermeer. Geref.
Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 ds. Kui
per, 7 ds. Ruitenburg; Vinkenl. (Binnen)
10 ds. B. J Roosjen; Stichtingskerk 11
hr. Th. de Bock, Den Helder. Ned. Prot.
Bond (aula O.Zeew.) 10.30 ds. J. Spijker.
Den Haag. Evangeliegemeente 'Shalom'
(geb. 'Buitenzorg', Zeereep) 7 nam. Rk
Kerk Zee zat. 7. zo. 10.30; Binnen zat. 7,
zo. 9.30 en 11.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 hr.
J. v. Duijn, Noordwijk, jeugddienst, 7
ds. Krispijn. Rk Kerk Victork. zat. 7, zo.
9 en 11; Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De
Zilk zat. 7. zo. 10.30.
OEGSTGEEST Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 prof. dr. v Gennep; Paulus
kerk 10 mevr. I. M. J. Eggink-Hoog; Ge
meentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. A. v.d.
Poel, Den Haag, 7 drs. G. Schwencke,
themadienst. Geref. Kerk 10 ds. Plomp,
jeugddienst. St. Willibrordkerk 10.30 oe-
cum. viering, ds. Kooman en pastoor D
Koster. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr.
Schilderschool) 9.30 leesdienst, 4.30 ds.
Strating, A.foort. Ned. Geref. Kerk
(Gem.centrum) 8.45 en 4 (gezinsdienst)
ds. De Lange. Van Wijckerslooth 4 ds.
Kooman. Endegeest 10 pater Boshou
wers. Volle-evangeliegem. (Gem.cen-
trum) 4. Rk Kerk Will.kerk zat. 7, zo. 9
en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7, zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 dr,s. G. Zijl. Geref. K
9.30 ds. De Korte, 6.30 ds. v.d. Kooi, Lei
muiden. Remonstr. Gem. 10 prof. dr.
Adriaanse. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en
11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9.30 en 11Petrus-B.
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. v.d. Kamp, 7 ds. Smaling, Rijnsburg.
Chr. Geref. K. 9.30 leesdienst, 2.15 ds.
Bouw.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Wagter, 5 ds. Smaling; Be
thelkerk 9.30 ds. Smaling. Geref. Kerk
Petrakerk 9.30 ds. Wierda, Zaandam, 3
ds. Snel, aangepaste dienst; Imm.kerk 9
en 10.30 ds. Snel, 5 ds. Ribberink, jeugd
dienst; Mar.kerk 9.30 ds. Ribberink, 5
ds. Feenstra, R.dam. Geref Kerk Vrijg.
10 en 5.15 ds. Jac. v. Nieuwkoop. Chr.
Geref. K. 9.30 leesdienst, 3.30 ds. H. de
Boer, Eemdijk. Evang. Christengem.
(aula mavo) 10 br. P. Gerrets, Den Haag.
Rk Kerk zo. 10.30.
RIJPWETERING: Rk Kerk zat. 7, zo. 9
en 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 10 ds. Ger
mans, ha, 7 ds. Bras, ha. Geref. Kerk 9.30
ds. Baas, ha. Chr. Geref. K. 10 en 7 ds.
Aamoudse. Ned. Prot. Bond (Jul.laan
17) 10 mevr. J. Broström-Bruin. Rk
Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Hey-
mans. Alphen, 6.30 ds. Stam. Geref
Kerk 9.30 ds. De Reus, 6.30 mevr. ds. At-
tema-Roosjen, ha. Rk Kerk Aardam zat.
7, zo. 9 en 12; kerk Langeraar zat. 7, zo.
9.30 en 11.30.
VALKENBURG Herv. Gem. 10 ds Ba
telaan, V.schoten, 6.30 dr. Vermeulen
Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Velden, Leiden,
6.30 ds. v. Breevoort, Katwijk. Geref. K
Vrijg. 9.30 en 4 ds. Heida. Vliegkamp
Valkenburg: zie Katwijk aan den Rijn.
VOORHOUT Li...Geiel. Kerkge
meenschap 10 ds. C cle Jong. Rk
Kerk zat 7. zo. 9.30 en 11
VOORSCHOTEN Herv. Gem Dorps
kerk 10 ds. Blanken; De Ontmoeting
(Noordhofland) 9.30 ds. v.d. Schoot.
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 dr. Vei -
heule. Herv. evang. op geref. grondslag
(kerkgeb. 'Rehoboth'. A. van Leeuwen-
hoekkade) 9.30 en 4.30 ds. v. Kooten.
Geref. Kerk 9.30 ds. De Zeeuw. 7 ds. v.d.
Schoot. Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 8.30
ds. Grutter, R.burg, 2.30 ds. J. Knjten-
burg. Aulagemeenschap Noordhofland
10.30 gebedsdienst. Rk Kerk Laur.kerk
zat. 7. zo. 11. M. Godskerl: zat 7. zo
9.30. Kerk van Engeland (British school
in The Netherlands. J. v. Hooflaan 3)
10.15 anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN Herv Gem Brugk.
9.30 ds. Kunz, 5 ds Goossen. Hoeksteen
9.30 ds. Schipaanboord. 6.30 ds. Kunz,
Bethelk. 9 30 ds. Goossen, 5 ds. Ver-
maat, Maassluis; Imm.kerk 9.30 ds. v.
Middcndorp-Sonneveld, Reeuwijk. 7
ds. Brok. Zeist. Geref. Kerk Kruisk.
10.30 en 5 ds. Bongers; Ontm.kerk 9.30
ds. De Moor. Geref. K. Vrijg. (Kruis
kerk) 8.45 ds Blijdorp, Wageningen,
2.45 ds. Room. Alphen. Chr. Afgesch.
Gem. 9 30 en 5 ds. v.d. Want. Oud-Geref
Gem. (Mercuriusweg 29) 10 en 6.30 lees
dienst. Remonstr. Gem. 10 dr. Mete
ring, O.geest.
WARMOND Herv Gem. 10 ds. Muis.
Rk Kerk zat. 7. zo. 8.30 en 10.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk 10
ds. Steenstra. 4.30 kand v. Dis; Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds. Janse de
Jonge; Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 ds. Beens, Krimpen
а.d. IJssel. Geref. Kerk Zijllaan 10 ds.
v.d. Woude, 7 ds. Huisman. H.woude.
Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30 ds.
FQckema Andreae.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds. v. 't
Hof, 6.30 ds. A. J. de Jong. Leiden. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. v.d. Bos. Gouda, 6.30
ds. De Boer. Hoofddorp. Rk Kerk zat. 7.
zo. 10
ZEVENHOVEN Herv. Gem. 9 30 hr. De
Haan. 7 hr. Goedhart, Nieuwkoop. Ge
ref. Kerk 030 dr. Fernhout, Alphen, 7
hr. M. Schreuder.
ZOETERWOUDE Herv. Gein. 10 ds.
Rietveld, gezinsdienst. Rk Kerk St. Jan
zat. 7.30. zo. 9.30, Chr. Dienaark. zat. 7.
zo 10; Meerburgkerk H. Rijndijk zat 7,
zo 9.30 en 11.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30
kand C. v. Nieuwenhuizen, Nunspeet,
6 30 ds. Eijsenga Geref. Kerk 9.30 en
б.30 hr. P. Noordam, Soest, zendings
zondag
