Gemeente laat plan maken
voor muziekverzamelgebouw
Leiden plaatst meer glasbakken
DE TIJD,
VAN TOEN
Voor dakloze muziekverenigingen
Reclameborden verwijderd
Afscheid prof. Van Arkel
Kijkshop in
voormalig
pand C&A
VRIJDAG 15 MEI 1987
LEIDEN
ILEIDSE
KRONIEK OVER
/MENSEN EN
GEDANE ZAKEN
Op de Tabula Peutingeriana
(Peutinger kaart), een Romeinse
reiskaart uit de vierde eeuw na
Christus, ligt bij de uitmonding
van de Rijn in de Noordzee, op
de plek waar twee Romeinse he
renwegen (geen wegen voor he
ren, maar wegen aangelegd ten
behoeve van het leger, vroeger
aangeduid als heer) samenko
men, de plaats Lugdunum Bata-
vorum.
Eeuwenlang heeft deze klin
kende naam de voorgeschiede
nis van de stad Leiden opgeluis
terd en aan de Leidenaren een
zeker prestige gegeven. Men was
- in sommige hedendaagse ver
halen en in de volksmond gelooft
men dat nog - er steevast van
overtuigd dat deze Romeinse le-
gervestiging de voorloper van de
stad Leiden zelf was. Er werd
door sommigen zelfs geloof aan
gehecht dat de bekende Leidse
burcht als wapenhuis deel heeft
uitgemaakt van Romeinse verde
digingswerken.
En dat is allemaal onzin, weten
we nu, want Lugdunum Batavo-
rum lag veel dichter in de buurt
van het latere Katwijk. Bij heel
laag water, dat is een aantal ke
ren gebeurd, was ter hoogte van
Katwijk in zee de ruïne te zien
van de Brittenburg, een castel-
lum dat indertijd deel uitmaakte
van Lugdunum Batavorum. Er is
melding gemaakt dat de resten te
zien zijn geweest in 1520 en 1752.
Er is nu vermoedelijk weinig
meer van over.
De dichtstbijzijnde Romeinse
vestiging voor Leiden was het
castellum Matilo bij het latere
Roomburg. Ook Valkenburg is
bekend om vondsten uit die Ro
meinse tijd. In Leiden zelf zijn
zelfs nog nooit Romeinse vond
sten van enige betekenis gedaan.
Hooguit een paar verloren mun
ten.
Weinig Romeins te bespeuren
dus in de geschiedenis van Lei
den. Maar wat weten we in feite
wel van die eerste beginjaren van
Leiden. Van de allervroegste ge
schiedenis weten we eigenlijk
niet zo ontzettend veel. Vóór
1390 is er namelijk zeer weinig
geschreven. Wel weten we dat
Leiden zich heeft ontwikkeld
vanuit een nederzetting uit de 11-
de eeuw. Uit de Utrechtse goede
renlijst uit de 10de eeuw kunnen
we opmaken dat er toen nog
geen sprake was van de plaats
Leiden zelf. Wel werd een op
somming van de kerkelijke land
goederen in het gebied Leython,
oftewel an de wateren genoemd.
Opvallend is hierbij dat Leython
in drie delen uiteenviel die waar
schijnlijk door de wateren Rijn,
Zijl en Does van elkaar geschei
den waren.
Zo rond het jaar 1000 werden
de kerkelijke gebieden in gewes
ten, de zogenaamde ambachten,
ingedeeld. In elk ambacht ont
stond een bestuurscentrum waar
al gauw een ambachts- en bal-
ju whuis en een parochiekerk
werden opgericht. Zo ontston
den de dorpen.
En zo ontstond Leiden. Een
kleine nederzetting aan de Rijn.
Ontstaan op een plek waar Mare
en Vliet bij elkaar kwamen en
waar ze met een afsplitsing van
de Rijn een eilandje gevormd
hadden waarop later de Burcht
werd gebouwd. Maar de eerste
bebouwing strekte zich nog niet
uit langs de linker Rijnoever en
de Brede Straat die daaraan, een
stuk later, evenwijdig kwam te
lopen.
Al gauw vestigde het Grafelijk
Hof zich op het Gravensteen met
hofgrachten als beveiüging er
omheen. Deze grachten vormden
een eerste stadspatroon dat nu
nog herkenbaar is aan Steen
gracht (de latere Papengracht),
de Pieterskerkgracht en een ge-
Een plattegrond van het voorstedelijk Leiden. Duidelijk is dat het gebied, waar later de stad is ontstaan,
is omgeven door water. In het midden van de kaart het Grafelijk Hof.
de toenmalige Koningsweg (late
re Pieterskerkchoorsteeg). In
GEEN ROMEIN TE BESPEUREN IN
GESCHIEDENIS STAD LEIDEN
deelte van de Voldersgracht. Het
centrum van de stad lag op de
kruising van de eerste twee
stadsstraten: de Brede Straat en
1121 werd de Pieterskerk ge
bouwd en de eerste stadsgracht
(latere Rapenburg) volgde in
1204.
Vanaf die tijd ongeveer begon
de verstedelijking zich duidelijk
af te tekenen. Het was ook wel
logisch dat de bebouwing steeds
dichter werd omdat het stadje
aan alle kanten was begrensd
door water. Maar niet alleen
daardoor werd de bebouwing
steeds dichter. De bevolking
maakte een ongekende groei
door. In 1250 waren er 1500 inwo
ners. Zo'n 100 jaar later waren
dat er 5000.
Leiden was toen al lang niet
meer een eenvoudige nederzet
ting. In 1266 kreeg Leiden dan
ook de eerste stadsrechten. Een
stadje dat nog lang niet was uit
gegroeid en nog veel zou meema
ken. Een stad ook die zeker geen
onbetekenende rol zou gaan spe
len in de geschiendenis. Toch
niet gek voor zo'n on-Romeins
dorpje...
BARBERE DE ROOS
LEIDEN - Het aantal glasbakken
zal dit jaar worden verhoogd met
90 stuks. Het gaat om kleine, 'gelui
darme' glasbakken met een inhoud
van één kubieke meter. Deze zijn
beduidend kleiner dan de bestaan
de bakken die een inhoud hebben
van drie kubieke meter.
Met name in de Merenwijk (18)
en Zuidwest (13) wordt het aantal
uitgebreid. In Leiden komt hier
door één glasbak per 750 inwoners
te staan. Voorheen was dat nog één
bak per 2200 inwoners. De hoeveel
heid papierbakken wordt voorals
nog niet uitgebreid. Dit werd giste
ren duidelijk tijdens de vergade
ring van de raadscommissie voor
cultuur, volksgezondheid en
groen.
Met de firma Maltha uit Rotter
dam is een huurprijs voor deze
LEIDEN - De gemeentelaateen
ontwerp maken voor een muziek
verzamelgebouw. Dit gebouw is
bedoeld voor dakloze of dakloos
wordende muziekverenigingen.
De kosten voor het gebouw gaan
tussen de twee en drie miljoen gul
den bedragen. De gemeente zal
hiervoor een beroep moeten doen
op de zogeheten terugploegrege-
ling van de provincie. Hiervoor is
reeds een aanvraag gedaan. Dit
maakte wethouder Kuijers gister
avond bekend tijdens een vergade
ring van de raadscommissie voor
cultuur.
De gemeente heeft een voorbe
reidingskrediet gegeven dat ge
bruikt zal worden voor een ont
werp, dat door de gemeente-archi
tect zal worden gemaakt. Een van
de plaatsen waar het gebouw zou
kunnen verrijzen, is een plek aan
de Gooimeerlaan/Hallenweg, vlak
bij de Groenoordhallen. Dat is vol
gens Kuijers een geschikte plaats,
omdat er dan geen geluidsoverlast
is voor omwonenden. Aan de ande
re kant is het door de drukke ver
keersweg, openheid van de omge
ving en de aanwezigheid van veel
licht, voor vrouwen en kinderen
een veilige plaats. De wethouder
liet tevens doorschemeren dat de
gemeente een nog geschiktere
plaats in gedachten heeft. De exac
te plaats kon hij nog niet bekend
maken, omdat nog niet zeker was
of de gemeente wel de grond in be
zit heeft.
Nu reeds is de aanvraag voor het
terugploegsubsidie bij de provin
cie ingediend. "Als de beschikking
nog voor de zomer binnen is, kan
na de zomer met de bouw worden
begonnen", zei Kuijers. De finan
ciering rust op twee peilers. In de
eerste plaats wordt gerekend op
een bedrag van 1 miljoen aan te-
rugploegsubsidies. Hierbij worden
de loonkosten van langdurig werk
lozen, die bij het project worden in
gezet, betaald uit onder meer de
Theater
In het Rijnlands Lyceum aan
de Apollolaan in Oegstèest treedt
vanavond een theatergroep uit
Oost-Groenland op. De groep
brengt de traditionele trommel-
dans, oude liederen, maar ook
moderne Groenlandse muziek ten
gehore. De voorstelling begint om
20.15 uur.
Video
Ex'85, centrum voor hulp en be
wustwording, vertoont zondag
om 20.00 uur de video 'Krishna-
murti, future of man'. Dinsdag is
er om 17.30 uur een kundalini-
meditatie. Een en ander heeft
plaats in het gebouw van Ex'85,
Koppenhinksteeg 15.
Volkscultuur
In het kader van de Erasmus-
colleges behandelt prof dr. A.
van Deursen van de VU Amster
dam maandag het onderwerp
'Volkscultuur'. Het college wordt
gehouden in het Centrale Voor
zieningengebouw en begint om
18.45 uur.
KNOV
Het Koninklijk Nederlands
Ondememersverbond afdeling
Leiden houdt maandag een alge
mene ledenvergadering. Na een
korte huishoudelijke agende zal
A. Swaak van Erica-beheer een
uiteenzetting geven over de di
verse grote werken die zijn be
drijf in uitvoering heeft in Lei
den. Ook behandelt hij enkele
nieuwe plannen, onder meer voor
het station en omgeving. De ver
gadering wordt gehouden in
grand café !In den Leidschen Sa
lon' aan de Steenstraat.
Muziek
Het onderwerp 'Nieuwe Neder
landse muziek' wordt behandeld
door de mucicoloog en publicist
Elmer Schonberger tijdens een
voordracht. Die wordt dinsdag
om 20.00 uur in het Centrale
Voorzieningengebouw aan de
Cleveringaplaats gehouden.
Amerikanisme
'De Amerikaanse economie:
een economie van extremen' is de
titel van een lezing die Dr. J.J.
van Duijn van de Robeco-groep
maandag houdt in het Centrale
Voorzieningengebouw, Cleverin
gaplaats 1. De lezing vindt
plaats in het kader van een lezin
gencyclus over Amerikanisme.
De voordracht begint om 20.00
Hutspotten
Carnavalsvereniging 'De Hut-
spotten' houdt maandag de jaar
lijkse ledenvergadering in het
Antonius-clubhuis. De vergade
ring begint om 20.30 uur.
Taakverdeling
De Vereniging van Academici
bij het Wetenschappelijk Onder
wijs houdt maandag een discus
sie-avond over het onderwerp
'Permanente taakverdeling, rol
van de politiek en de universiteit
in de komende jaren". Deelne
mers aan de discussie zijn twee
de-kamerlid J. Wallaga (PvdA)
en de dekaan van de letterenfa
culteit Pleket. De discussie vindt
plaats in de kleine collegezaal
biologie, Sterrewachtlaan 6 en
begint om 20.00 uur.
Sassenheimse
gewond bij
aanrijding
LEIDEN - Bij een aanrijding met
een auto op de Plesmanlaan heeft
een 17-jarige bromfietsster uit Sas-
senheim gisteren letsel opgelopen.
Zij is met een gebroken pols over
gebracht naar het AZL.
De aanrijding ontstond doordat
het meisje bij het oversteken van
de Plesmanlaan door rood licht
reed. Een van rechts komende auto
voor wie het verkeerslicht wel
groen was, kon haar niet ontwij
ken.
Huizen ouderen
op plaats
Aalmarktsehool
LEIDEN - Bij de gemeente worden
plannen gemaakt om op de plaats
van de Aalmarktsehool aan de Aal
markt ouderenwoningen te bou
wen. Het is de bedoeling dat met
de bouw volgend jaar wordt be
gonnen. Het is niet mogelijk geble
ken het schoolgebouw te restaure
ren. Dat zou te veel geld kosten
omdat de fundering in slechte staat
verkeert. Onderzocht wordt mo
menteel hoe de te bouwen wonin
gen bechermd kunnen worden te
gen de mogelijke geluidoverlast
van het naastgelegen LVC en de
Stadsgehoorzaal. Het huurcontract
van de muziekvereniging De
Burcht, de huidige bewoner van de
Aalmarktsehool, loopt op 1 januari
van het volgend jaar af.
LEIDEN - De politie heeft gister- tal bevond zich op plaatsen waar
ochtend in de stad 23 reclamebor- dat niet mag, onder meer bij kruis-
den voor de vlooienmarkt in de ijs- punten. Een aantal borden met
hal verwijderd. Voor het plaatsen daarop reclame voor de Motorop-
van de borden was wel een vergun- stapdagen heeft de politie om de-
ning verstrekt maar een groot aan- zelfde reden eveneens verwijderd.
uitkeringen die deze mensen an
ders zouden krijgen.
De ander peiler zijn de verenigin
gen zelf. ODie zullen onder meer
een deel vanhet werk zelf moeten
opknappen. Dat zal volgens Kuij
ers niet op het gebied van arbeids
intensieve klussen zoals schilde
ren, metselen of timmeren moeten
liggen. Met name op die gebieden
wordt een groot bedrag aan terug-
ploegsubsidies verkregen. Daarom
zal de zelfwerkzaamheid vooral be
staan uit het installeren van de cen
trale verwarming en het sanitair.
Woordvoerder van de muziek
verenigingen Rijken, zei zeer blij te
zijn met de plannen. Minder geluk
kig was hij met de twijfel over de
lokatie van het gebouw. Volgens
hem zijn de verenigingen tevreden
met een plaats bij de Groenoord
hallen. Minder gelukkig was Rij
ken ook over de huurprijs die ver
moedelijk tussen de 30 en de 40
gulden per jaar en per vierkante
meter komt te liggen. Dat ligt vol
gens hem ver boven wat de vereni
gingen kunnen betalen. Met een to
tale oppervlakte van zo'n 1800 vier
kante meter zal de opbrengst aan
huur jaarlijks tussen de 60.000 en
de 80.000 gulden liggen.
De huisvestingsnood is voor ver
schillende muziekverenigingen in
de laatste jaren nijpend geworden.
Muziekvereniging De Burcht is
reeds dakloos geworden. Daar
naast zullen de verenigingen K
G, Werkmans Wilskracht, Allegro
Vivace en Con Fuoco binnenkort
in dezelfde omstandigheden verke
ren. De Burcht is tijdelijk onderge
bracht in het voormalig schoolge
bouw aan de Aalmarkt. De muziek
korpsen zijn al jaren met de ge
meente aan het onderhandelen
over een oplossing van de huisves
tingsproblemen.
INBRAAK - Zes auto's die ston
den geparkeerd op het terrein van
het Motorhuis aan de Vondellaan
zijn gisternacht opengebroken. Uit
alle verdwenen radio-cassette
recorders. Aan vier andere auto's
werden vernielingen aangericht.
De daders kwamen het terrein op
door het toegangshek te forceren.
Prof. D. van Arkel (rechts) na gisteren afscheid als gewoon hoogleraar.
LEIDEN - Ter gelegenheid van zijn
afscheid als gewoon hoogleraar in
de sociale geschiedenis aan de
Leidse universiteit, kreeg prof. dr.
D. van Arkel, gistermiddag een
door vrienden en collega's samen
gesteld boek aangeboden met als
titel 'Onderscheid en minderheid'.
De bundel bevat 15 sociaal-histo
rische opstellen over discriminatie
en vooroordelen, geschreven door
oud-studenten, promovendi en
naaste collega's van de scheidende
hoogleraar.
Met het vertrek van prof. Van Ar
kel wordt ook zijn leerstoel in de
sociale geschiedenis opgeheven,
een feit dat door zijn medewerkers
uitermate wordt betreurd. "Men
heeft hierbij over het hoofd gezien
dat, door de specifieke benadering
van Dik van Arkel, de boefening
van de sociale geschiedenis in Lei
den een heel eigen karakter heeft
gekregen. (-) Voor de Leidse uni
versiteit is het verdwijnen van deze
leerstoel dan ook een duidelijke
verschraling. Dit knelt te meer om
dat interdisciplinaire samenwer
king, die juist bij de sociale ge
schiedenis enige vorm heeft gekre
gen, in de komende jaren noodza
kelijker zal worden dan men zich
nu wellicht realiseert", aldus de sa
menstellers van het 'liber amico-
Prof. Van Arkel heeft zich gedu
rende zijn hele wetenschappelijke
carrière beziggehouden met het
probleem van de rassendiscrimina
tie. Daarbij stond de vraag naar de
historische oorsprong van dit pro
bleem op de voorgrond.
De Tweede Wereldoorlog heeft
een groot stempel op Van Arkel ge
drukt. Zijn keuze voor de studie
geschiedenis en vooral zijn keuze
voor het onderzoek naar het ont
staan van en de ontwikkelingen in
het antisemitisme vonden toen
hun oorsprong. Ook het feit dat
zijn vader tot de sleutelfiguren van
het Leidse hooglerarenverzet te
gen de Duitse bezetting behoorde,
speelde hierbij een rol.
Rockefeller
In 1945 schreef hij zich in als stu
dent geschiedenis aan de Leidse
universiteit. In 1952 legde hij met
lof het doctoraal examen af met als
hoofdvak nieuwe geschiedenis. Na
zijn doctoraal examen verbleef hij
van 1953 tot 1956 met een beurs
van de Rockefeller Foundation in
Parijs, Londen, Wenen en Mün-
chen waar hij intensief bezig was
met onderzoek naar antisemitisme.
Op een deel van deze studie, geti
teld 'Antisemitisme in Oostenrijk'
zou hij in 1966 promoveren.
In 1966 werd prof. Van Arkel be
noemd tot lector in de sociale ge
schiedenis; drie jaar later volgde
zijn benoeming tot gewoon hoogle
raar in de sociale geschiedenis.
Van Arkels hoogleraarschap is al
die tijd gekenmerkt geweest door
een grote betrokkenheid. Hij had
dan ook de opvatting dat geschie
denis ook een sociale wetenschap
dient te zijn. Zijn maatschappelij
ke betrokkenheid kwam onder
meer tot uitdrukking door zijn ac
ties samen met anderen begin ja
ren zeventig tegen de Leidse Baan.
die dwars door een uniek natuur
gebied zou lopen. Ook was hij be
trokken bij acties gericht tegen het
zogenaamde 'Witte Singelplan',
een torenflat bedoeld voor de lette
renfaculteit en de universiteitsbi
bliotheek. Beide acties werden met
succes bekroond.
Vooral in Merenwijk en Zuid-West
glasbakken overeengekomen van
een kleine 40.000 gulden per jaar.
Hiervoor worden de bakken door
deze firma een keer in de week
leeggehaald en onderhouden. De
huurprijs wordt betaald uit een
vermindering van de kosten voor
het afvoeren van huisvuil.
Door de uitbreiding van de glas
bakken rekent de gemeente op een
stijging van de glasopbrengst van
1200 ton naar 1600 tot 2000 ton per
jaar. Al bij een vermindering van
de hoeveelheid af te voeren vuil bij
de vuilverbranding met 1600 ton,
bedraagt de besparing op de ver-
brandingskosten ongeveer 40.800
gulden per jaar.
Tijdens een proef vorig jaar in
Tuinstad wijk werd één glasbak op
500 inwoners geplaatst. De resulta
ten gaven een stijging van de op
brengst te zien van 30 naar 58 pro
cent. De voordelen van de kleine
en geluidarme uitvoering is dat de
ze dichter bij de huishoudens kan
worden geplaatst. Inwoners zullen
door de kleinere afstand eerder
glas wegbrengen. Nadeel zijn de
hogere kosten van het legen van de
bakken.
Hoewel door meer papierbakken
te plaatsen ook in Tuinstadwijk
meer papier is opgehaald, zal voor
lopig het huidige aantal bakken ge
handhaafd blijven. De papierprijs
is zo laag, minder dan een cent per
kilo, dat de papierinzamelaar niet
in staat is nog meer papierbakken
gratis te plaatsen. Daarbij komt dat
de papierbakken regelmatig in
brand worden gestoken. Dit brengt
extra kosten voor de brandweer
met zich mee. Ook zijn de grote
bakken nogal in het oog springen
de obstakels in de woonwijken.
LEIDEN - Het voormalige pand
van C&A aan de Botermarkt is ver
huurd aan de Kijkshop, een dis
countzaak in uiteenlopende artike
len die verbonden is aan het V&D-
concern. De Kijkshop - de dichtst
bijzijnde vestiging van dit bedrijf
is momenteel gevestigd in Leid-
senhage - trekt in het pand nadat
de Hema het nieuwe pand aan de
Haarlemmerstraat in bezit kan ne-
De nieuwbouw van de Hema
neemt naar verwachting anderhalf
jaar in beslag, het bedrijf krijgt in
het C&A-gebouw een tijdelijk on
derkomen. De Kijkshop zal aan de
Botermarkt ruim 500 vierkante
meter vloeroppervlak verdeeld
over twee verdiepingen gaan be
zetten. In het pand komen boven
dien 9 luxe appartementen in prijs
variërend van 160.000 tot 250.000
gulden.
Het voormalige pand van C&A aan de Botermarkt, (archieffoto Jan Holvast)
