Leidse galeries presenteren zich
Kimstprotest tegen bezuinigingen
Kwaliteit bij Introdans uit Arnhem
Kleurrijk en levendig werk van Ria Rettich in AZL-galerie
DONDERDAG 14 MEI 1987
PAGINA 25
LEIDEN - In de Waag is vanaf vandaag, de tentoonstelling
'Kunst te koop' te zien onder het motto 'Zeven Leidse gale
ries tonen hun gezicht'.
Deelnemers aan deze expositie zijn: de AZL-galerie,
Stichting Burcht, Fotomania, galerie Denise Stephan, de
Leidse Kunstuitleen, Stelling en de LAK-galerie.
Als het aankomt op de vraag hoe
het gesteld is met de beeldende
kunst in Leiden, staan de menin
gen van aantal galeriehouders lijn
recht tegenover elkaar. "Welbeke-
ken valt het aanbod helemaal niet
tegen", zegt Denise Tweehuysen-
Stephan van galerie Denise Ste
phan, maar haar collega van de
AZL-galerie, Jacqueline Kleisen,
stelt juist dat er eigenlijk weinig is
op dit gebied.
De plaatsen, waar het exposeren
van kunst een neven-activiteit
vormt, zoals koffiehuizen en
broodjeszaken, buiten beschou
wing latend, kan men stellen dat
Leiden de laatste jaren een aantal
expositieruimten rijker is gewor
den. Tot deze op professionele ba
sis werkende galeries, behoren, be
halve de AZL-galerie, Stichting
Burcht en Fotomania, een galerie
die zich in anderhalf jaar tijd een
plaats heeft verworven als één van
de bekende fotogaleries in Neder
land.
Vanaf vandaag kunnen bezoe
kers van de Waag zich dus een
beeld vormen van wat zeven Leid
se galeries te bieden hebben tij
dens de tentoonstelling 'Kunst te
koop'. Het initiatief tot deze ten
toonstelling is uitgegaan van de ge
meente Leiden, die hiermee de
deelnemende galeries de gelegen
heid wil bieden zich aan het Leidse
publiek te presenteren. Een voor
waarde was wel dat zij werk van
tenminste één Leidse kunstenaar
moesten exposeren maar verder
werden zij geheel vrij gelaten in de
invulling van de toebedeelde ruim
te. De vormgeving van het geheel
moet eenheid brengen tussen de
verschillende onderdelen.
Naar aanleiding van deze geza
menlijke galerie-presentatie ver
schijnt er een brochure, die niet al
leen de tentoonstelling begeleidt,
maar ook als bron van informatie,
een leidraad voor galerie-bezoeken
in Leiden kan dienen, onder meer
door verspreiding via de VW.
Deze extra publiciteit is de mees
te galeries zeer welkom. De bro
chure zal mogelijk ook na afloop
een grotere toeloop van het pu
bliek teweegbrengen, is de mening
van een van de deelnemers, maar
de meerderheid vindt dat gunstige
resultaten vooral afhankelijk zijn
van een goede tentoonstelling en
een ruime verspreiding van de pu-
blikatie.
Enthousiast
Op het initiatief van de gemeente
hebben de zeven galeries positief
gereageerd. Stelling en het LAK
zijn heel enthousiast voor het plan,
anderen, zoals het AZL, vinden het
leuk, al hebben zij hun reserves
over het resultaat. Linda Rooden-
burg van Fotomania wil deze kans
graag aangrijpen, maar vindt dat
de ruimte van de Waag moeilijk in
te richten is. Eenstemmigheid
heerst over het feit dat 'Kunst te
koop' een goede kennismaking
kan betekenen of grotere naamsbe
kendheid oplevert. René van Dam
hoopt voor Stelling, dat de exposi
tie de drempelvrees zal weghalen.
"Onze galerie is de laatste twee jaar
veel toegankelijker geworden en
we hopen dit in onze presentatie
duidelijk te maken". Jacqueline
Kleisen (AZL-galerie) en Odette
Snelders, die Stichting Burcht ver
tegenwoordigt, zitten, evenals het
LAK, met de ligging van hun gale
ries. De AZL-galerie ligt buiten het
centrum, Burcht ligt wel centraal
maar is voor velen moeilijk te vin
den, terwijl de LAK-galerie ver
stopt zit in een universiteitsge
bouw, is de mening van LAK-me-
dewerkster Laetitia Smit. Voor
hen is, evenals voor de andere deel-
s, de ligging van de Waag
uitermate gunstige factor. Ben
Altviool en piano
op K&O concert
LEIDEN- De altvioliste Esther van
Stralen en de pianiste Fransje
Dorst geven morgenavond een
concert in de Kapelzaal van het
K&O-gebouw. Op het programma
staan werken voor altviool en pia
no van Bach, Vieuxtemps, Schu-
J bert, Schumann en van de Neder-
j landse componist H.A. Praeger
(1783-1853). Vieuxtemps en Schu
mann schreven de Elegie opus 30
en de Marchenbilder opus 113 spe
ciaal voor altviool en piano waarbij
beide componisten gretig gebruik
maakten van de warme, melancho
lieke klank van de altviool. Daar
door is de altviool ook uitermate
geschikt om in Schuberts Arpeg-
gione-sonate de rol van de gitarre
d'amoure, waar deze sonate oor
spronkelijk voor is geschreven,
over te nemen. Esther van Stralen
zal samen met Fransje Dorst ddeze
sonate ten gehore brengen.
Esther van Stralen maakt op het
ogenblik deel uit van het Rotter
dams Philharmonisch Orkest. Ze
verwierf zich als kamermuziek-
speelster een bekende naam.
Fransje Dorst, die piano studeerde
in Rotterdam en Parijs, is docente
aan het Rotterdams conservato-
Overdevest van Stelling zegt daar
over: "De Waag is een makkelijk
toegankelijk gebouw, waar veel
mensen binnenlopen om dingen te
zien die ze niet dagelijks onder
ogen krijgen".
door
Nancy Stoop
Verkoop komt voor de meesten
bij deze expositie niet op de eerste
plaats. In hun eigen tentoonstellin
gen richten LAK en AZL zich
vooral op het signaleren van ont
wikkelingen in de hedendaagse
kunst, terwijl ook anderen deze
presentatie vooral zien als als een
manier om een groter, of zoals de
Kunstuitleen, een ander deel van
het publiek te bereiken. Voor Foto
mania en galerie Denise Stephan
speelt verkoop tijdens de expositie
een belangrijker rol, maar voor hen
geldt, als voor iedereen, dat zij het
in zo n geval vooral leuk vinden
voor de kunstenaar.
Representatief
De keuze van de kunstenaars op
deze tentoonstelling zegt, de on
dertitel indachtig, veel over het be
leid van de zeven deelnemende ga
leries. de galeriehouders, gevraagd
naar een toelichting, bestempelen
de selectie zonder uitzondering als
representatief. Stichting Burcht
brengt werk van de Leidse beeld
houwer Frans de Wit, omdat hij
goed past in de lijn die de galerie
wil gaan volgen in de toekomst en
hij behoort dan ook tot één van de
komende exposanten. Ook Foto-
mania laat een voorproefje zien
van het werk van Frans van Lent,
naast een serie 'collector prints',
die Fotomania regelmatig aanbiedt
tegen vrij lage prijzen. Stelling
heeft gekozen voor een selectieve
presentatie van zes of zeven Leidse
kunstenaars, met wie de galerie
een band heeft, zodat het gezicht
van Stelling herkenbaar wordt.
De galerie van Denise Stephan
houdt zich strikt aan de voorwaar
de om werk van een Leidse kuriste-
naar te exposeren en wel dat van
Marry Hövig, die volgens de gale
riehoudster goed is en representa
tief voor haar tentoonstellingen.
Zowel de AZL-galerie als die van
het LAK willen staan voor diversi
teit en kwaliteit in hun presentatie,
maar worden overtroffen door de
Kunstuitleen, die volgens Bert
Kienjet een selectie van 'top-kunst'
brengt, waaronder René Daniels,
In de Leidse Waag werd gisteravond de laatste hand gelegd
voorbereiding van de expositie 'Kunst te koop'. (foto
Manifestatie in Amsterdam
Boymans wil
grote China-
expositie
organiseren
ROTTERDAM (ANP) - Het mu
seum Boymans-van Beuningen
wil in 1990, het jaar waarin de
stad Rotterdam het 650-jarig
bestaan viert, een tentoonstel
ling van kunstschatten uit het
bezit van de vroegere Chinese
keizers organiseren. Het gaat
volgens het museum om een
spectaculair evenement van
het kaliber van de grootscheep
se tentoonstellingen die Boy
mans-van Beuningen de afgelo
pen jaren in huis heeft gehad,
zoals ,Het goud der Thraciërs'
en .Meesterwerken uit de Her
mitage'. Een dergelijke China-
tentoonstelling trok in 1985 in
Berlijn een kwart miljoen be
zoekers.
Over het naar Nederland ha
len van de tentoonstelling zijn
vorig jaar al afspraken gemaakt
en vastgelegd in een cultureel
akkoord tussen Nederland en
China. Maar het staat nu vast
dat Boymans-van Beuningen
de tentoonstelling mag organi
seren. Dat is in overleg met de
betrokken ministeries (WVC en
Buitenlandse Zaken) besloten.
De Nederlandse delegatie die
dezer dagen onder leiding van
premier Lubbers een bezoek
brengt aan China zal zijn gast
heren hiervan op de hoogte
stellen, aldus J. ter Molen,
hoofdconservator bij het Rot
terdamse museum.
Volgens Ter Molen heeft een
aantal Rotterdamse bedrijven
zich inmiddels garant gesteld
voor de tentoonstelling (waar
van de kosten en risico's vol
gens hem .gigantisch' zijn) bij
wijze van gebaar naar de stad
Rotterdam, wanneer die ook in
1990 kan worden georgani
seerd.
Mariene Dumas en Karei Appel.
De keuze van een Leidse kunste
naar spreekt in dit verband boek
delen, B. Kienjet.
Jacqueline Kleisen is van me
ning dat de verschillen tussen de
Leidse galeries doorgaans niet zo
duidelijk naar voren komen, maar
ze bestaan wel degelijk. De geza
menlijke presentatie kan dit mis
schien goed aantonen en mogelijk
ook het onderlinge contact verster
ken. Vooral Stelling is hier een
groot voorstander van. Een aantal
galeries ziet hier ook wel wat in en
de ideeën variëren van enige mate
van samenwerking tot presenta
ties, waarin diverse Leidse instel
lingen, die zich met kunst bezig
houden, of ook de koffiebars zou
den deelnemen. Voorlopig is dit
toekomstmuziek en moet eerst
'Kunst te koop' onder de aandacht
worden gebracht.
Positief
Het initiatief van de gemeente is
positief ontvangen. Het uitgangs
punt was daarbij vooral de brug
functie van de galerie tussen pu
bliek en kunstenaar. Naar te hopen
valt weet het publiek ook na afloop
van 'Kunst te koop' de weg naar de
galeries te vinden. Aanbiedingen
zoals Fotomania en binnenkort
ook het LAK brengen, kunnen het
voor particulieren aantrekkelijk
maken om te kopen. Linda Roo-
denburg vindt dat ook de gemeen
te hierin een rol kan spelen. Haar
suggestie luidt: "Behalve door aan
koop van niet-Leidse-kunstenaars,
kan de gemeente iets doen door ga-
lerie-beleid te steunen. De belang
stelling is er wel maar men heeft
moeite met kopen wegens de kos
ten. Als de gemeente subsidie geeft
voor kosten en huur kan het gale
rie-percentage omlaag". Misschien
geeft 'Kunst te koop' een aanzet tot
verdere initiatieven en krijgt het
afhankelijk van het resultaat in de
ze of een andere vorm een vervolg,
maar dat moet worden afgewacht.
AMSTERDAM (GPD) - Betaalde
kunstuitingen dreigen door de be
zuinigingen van de afgelopen jaren
geheel weggevaagd te worden. Het
zijn met name de lager gelegen de
len van de „kunstpyramide", die
hiervan het slachtoffer worden.
Topkunst wordt ontzien, maar als
de basis van die pyramide wordt
weggeslagen, zal de kunstwereld
als geheel aan het wankelen wor
den gebracht.
Dat zegt een breed samengesteld
comité van theaterdirecteuren,
musici, theatermakers en culturele
instellingen. Om te onderstrepen
welke betekenis de basis van de
kunstwereld heeft, zal zaterdag in
Amsterdam een groot opgezette
kunstmanifestatie plaatsvinden
Op acht plaatsen in het centrum
van de stad staan ruim vijftig op
tredens op het programma, waar
aan zo'n duizend kunstenaars hun
medewerking verlenen.
Volgens de organisatoren van de
manifestatie 'Kunst wij laten van
ons horen' is de schaafmethode
van bezuinigen op kleine beetjes
inmiddels achter de rug. De echte
klappen zullen nu aankomen bij
kunstuitingen die Amsterdam als
cultuurstad hard gaan raken. Het
Amsterdamse gemeentebestuur
moet in juni beslissen over bezui
nigingen in de kunstbegroting. Die
bedraagt dit jaar 100 miljoen gul
den. Rond 1990 zal dit bedrag met
acht a negen miljoen gulden terug
gebracht moeten zijn.
Introdans met 'Kwartetten'. 'Quar
tet I' (Nils Christe/Dimitri Shostako
vich), 'Quartet II' (Christe/Shosta-
kovitch), 'Mutabilita' (Jan Linkens/
Aulis Sallinen) en 'String Quartet II
van Georges Antheil. Muzikale bege
leiding: Mondriaan Kwartet. Gezien
op 13 mei in de Leidse Schouwburg.
LEIDEN - Introdans uit Arnhem
maakt zich op om de plaats van
Het Nationale Ballet en het Ne
derlands Dans Theater in te ne
men, nu die steeds minder be
reid zijn de kleinere theaters te
bespelen. Het gezelschap wil ge
leidelijk naar het niveau toe
groeien, dat daarvoor benodigd
is. Aan één belangrijke voor
waarde wordt nu al voldaan: de
kwaliteit van de dansers is over
de hele linie goed, Mirjam Die-
drich en Hilde Machtelinckx zijn
de uitschieters naar boven.
De choreografen Nils Christe
en Jan Linkens maken regelma
tig balletten bij de grote gezel
schappen, en bepalen ook in be
langrijke mate het gezicht van
Introdans. Dat is geen onver
deeld gunstige ontwikkeling,
want als Introdans een soort Na
tionaal Danstheater in het klein
wordt is daar niemand bij ge
baat. Hun werk zorgt er wel voor
dat het programma 'Kwartetten'
een zeer verzorgde en samenhan
gende indruk maakt. De grootste
charme ontleent 'Kwartetten'
echter aan de begeleiding door
het Mondriaan Kwartet, dat in de
Leidse Schouwburg prachtig tot
zijn recht kwam.
Quartet I en II zijn oudere
werken van Christe voor vier
dansers. 'Quartet I', dat dateert
uit 1980, lijdt aan het euvel dat
meer werk van Christe parten
speelt; het oogt harmonisch, het
technisch kunnen wordt uitge
buit, de lijnen zijn lyrisch en toch
glijdt het je langs de koude kle
ren af. Alsof de weerhaakjes
waaraan het zou moeten blijven
hangen zijn vergeten. 'Quartet II'
uit 1983 is in veel opzichten ge
slaagder, misschien ook omdat
dit strijkkwartet van Shostako
vich op meer explosiviteit
vraagt. Toch is ook hierin de
sfeer al te tegelijkmatig en vindt
het relativerende in de muziek
weinig weerklank.
'Mutabilita' van Jan Linkens
beleefde een maand geleden de
eerste uitvoering. Dit werk voor
vier mannen en vier vrouwen
laat zien dat hij als choreograaf
nog steeds vorderingen maakt.
Linkens gaat steeds vrijer met
zijn materiaal om, waardoor zijn
balletten aan spanning winnen.
Dat blijkt vooral uit het begin
van 'Mutabilita': een danseres
buigt het hoofd dieper en dieper,
tot het de rug van de man voor
haar raakt. Uit die impuls vloeit
met een haast vanzelfsprekende
logica een hele serie bewegingen
voort. Linkens heeft ook niet eer
der een dans gemaakt met zo
weinig opsmuk erin, wat de hel
derheid ten goede komt.
Opmerkelijk is ook zijn keuze
van muziek. Het strijkkwartet
van de Finse componist Sallinen
is een fascinerende aaneenscha
keling van klassieke thema's,
dissonanten, oosterse klankkleu
ren, kattengejank, doedelzakken
en bazouki's. En dat alles voort
gebracht door drie violen en een
cello.
Het publiek in de Schouwburg
was terecht enthousiast. Toch
schiet Introdans in één opzicht
tekort. Het is begrijpelijk dat de
groep zich gezien de positie
waarop wordt gemikt niet aan
experimenten waagt. Maar het is
de eer van Introdans te na als het
spelen van muziek van Antheil
door het Mondriaan Kwartet het
grootste waagstuk van het pro
gramma is.
ARIEJAN KORTEWEG
Expositie met schilderijen van Ria
Rettich, t/m 24 mei. Galerie AZL,
Academisch Ziekenhuis. Gebouw 1,
Rijnsburgerweg 10, Leiden. Ope
ningstijden: dagelijks van 10.00-
17.00 uur.
LEIDEN - De lessen die Ria Ret
tich in 1959 van de beroemde ex
pressionist Oskar Kokoschka
aan diens 'School van het Zien'
in Salzburg kreeg, drukken nog
steeds een stempel op de schilde
rijen van deze Nederlandse kun
stenares. Het vangen van een en
kel beeld, als in een snelle im
puls, door middel van kleuren en
vormen, is een kenmerkende ei
genschap van het werk van Ria
Rettich. Uit haar manier van
schilderen straalt een enorme
energie, die versterkt wordt door
de lichtheid en kleurenrijkdom
van de doeken.
De expositie in de galerie van
het AZL bestaat uit achttien
werken, die in de afgelopen vier
jaar ontstaan zijn. Ria Rettich
ontleent haar onderwerpen vaak
aan gegevens uit de Bijbel, klas
sieke mythologie, kunstgeschie
denis en literatuur, waarbij zij
niet een historische benadering
voorstaat maar juist een eigen
tijdse, persoonlijke betekenis wil
geven. De serie schilderijen van
'De Tien Geboden', waarvan een
voorbeeld (het vierde Gebod,
'Gedenk de Sabbat') op de ten
toonstelling te zien is, en 'Pando
ra' of 'Door de Muze ontvoerd'
behoren tot de eerste twee cate
gorieën.
Het schilderij 'Door de Muze
ontvoerd' brengt Ria Rettichs
ideeën sterk naar voren. In dit
werk valt allereerst de verweving
van verschillende beeldelemen
ten op, door de plaatsing van de
personen in de ruimte. De cen
trale figuur (een kunstenares)
wordt meegevoerd door een van
de muzen, weergegeven als een
grote, roze gestalte. In de won
derlijk opgebouwde ruimte be
vinden zich verder enkele angst
aanjagende verschijningen. Een
tegenstelling hiermee vormen de
menselijke trekken van de man-
nekop, die boven het hoofd van
de vrouw opdoemt. De diagonale
lijn in dit werk uit 1983 brengt in
de compositie een dynamische
beweging teweeg, die de hande
ling van het wegvoeren ver
sterkt.
Bij een recent werk, 'In Euro
pa' (1987), springt de tweedeling
van het vlak onmiddellijk in het
oog. Links van enkele figuren
met, voor mij, duidelijke symbo
lische betekenis, bevindt zich
een grote, abstracte, of beter se-
mi-abstracte, partij, waarin veel
valt te ontdekken, als je lang
kijkt naar de uitbundige penseel
streken in een wemeling van
lichte kleuren.
In enkele werken, zoals 'Ba
dende vrouw' en 'Flora', zijn
mannen zeer summier en weinig
menselijk weergegeven. Hier
door wordt een visie gegeven op
de verhouding tussen de figuren,
wat niet alleen het geval is bij
mannen en vrouwen maar ook,
in 'De broeder', bij de oude en de
jonge man.
Een enkel werk vertoont fau-
vistisch inspiratie, terwijl 'Hom
mage aan Edvard Munch' on
dubbelzinnig herinnert, aan
diens werk 'De schreeuw'. In an
dere kleinere vierkante doeken
wisselen verschillende manieren
van werken elkaar steeds af.
Soms maakt Ria Rettich gebruik
van afzonderlijke kleurvlakken,
die duidelijk gescheiden zijn
maar daarnaast is in 'Pandora' in
de heftige kleurpartijen vaag de
vorm van een doos te herkennen.
De penseelvoering wijkt onder
ling sterk af in een serie met drie
vrouwen; een stuk, waarin de
toetsen een geestelijke staat uit
drukken, vond ik minder ge
slaagd. In haar zelfportret daar
entegen heeft Ria Rettich een
verbluffend knap resultaat be
reikt in de oogopslag en de vorm
van het gezicht. Door de directe
en zeer persoonlijke benadering
van de onderwerpen ontstaat bij
deze kunstenares werk, waaruit
grote kracht en levendigheid
spreekt.
NANCY STOOP
Rob van Waaijen van de stich
ting JAM, een organisatie voor cul
turele spreiding in de hoofdstad:
„In het verleden kreeg veel onbe
kend talent hier nog de kans zich te
ontwikkelen. Mensen als Josef van
de Berg of Brigitte Kaandorp zijn
hun carrière begonnen in de Open
Bak-voorstellingen van theater De
Engelenbak. Als straks de bezuini
gingen nog verder doorgaan ont
neem je kunstenaars die mogelijk
heid. Uiteindelijk zal dit doorwer
ken naar de topkunst. Neem het
Festival of Fools dat sinds 1972
jaarlijks in Amsterdam werd ge
houden. Door stopzetten van de
subsidie is het hier al drie jaar niet
geweest".
De manifestatie wordt zaterdag
middag gehouden op de Dam, bij
het Muziektheater, het
Zuiderkerkhofplein en op het
Thorbecke- en Rembrandtplein.
Voorts zullen er op tal van plaatsen
in de stad spontane straattheater
groepen optreden.
Haags museum
wil voor bijna
1,8 miljoen
Mondriaans
aankopen
DEN HAAG (GPD) - Het Haags
Gemeentemuseum wil 21 schets
bladen van Piet Mondriaan aanko
pen uit de periode toen de schilder
zijn overgang naar het kubisme
maakte. Verder onderhandelt het
museum met een Haarlems echt
paar over de aankoop van twee
vroege schilderijen van Mondriaan
en een tekening. Met beide aanko
pen is bijna f 1,8 miljoen gemoeid.
Onder de 21 tekeningen zijn zes
schetsbladen die dateren van even
na 1910. Waarnemend directeur
Henk Overduin spreekt over vrij
belangrijk werk. Ben W van Den
Haag moeten met de plannen van
het museum nog akkoord gaan.
Voor de aankoop is steun nodig
van de Vereniging Rembrandt.
Hierover wordt eind deze maand
overleg gepleegd.
De 21 schetsbladen worden aan
gekocht van een galerie in Londen.
De vraagprijs voor die tekeningen
van Mondriaan was aanvankelijk f
1,6 miljoen, maar de aankoop kan
worden afgemaakt op f 1,270.000.
Voor de eventuele Haarlemse aan
winst moet een half miljoen wor
den betaald.
Het museum zal het geld wel
licht niet in één keer op tafel kun
nen leggen en de aanschaf van de
kunstwerken over een aantal jaren
gespreid moeten betalen. Inkom
sten hiervoor kunnen verworven
worden uit onder meer de verkoop
van catalogi.
De verwerving houdt verband
met enkele in voorbereiding zijnde
tentoonstellingen o.m. in de Tale
Galery in Londen en het Guggen
heim Museum in New York. Die
zullen worden georganiseerd door
het Haags Gemeentemuseum.
Het Haagse Gemeentemuseum
bezit een belangrijke verzameling
werken van Mondriaan, afkomstig
uit de geschonken collectie-Slij
per.
