Meer dan honderd combinaties van passen
'Voor zo 'n integer
man mag je geen
standbeeld bouwen'
DINSDAG 5 MEI 1987
PAGINA 17
PODIUMBUK
LEIDEN - Zo aan het eind. van
het theaterseizoen nog een geva
rieerd programma - twee herha
lingen - in de Leidse schouwburg:
dans, zang en echt toneel. Het
LAK-theater heeft vrijdag- en za
terdagavond wat moois te bieden
met het beroemde stuk van de En
gelse dichter, prozaschrijver Dy
lan Thomas 'Onder het Mel
kwoud'.
Vrije Val
Rob de Nijs doet met zijn Spnng-
band woensdag voor de tweede
maal met hetzelfde programma
de Leidse schouwburg aan. Het
eerste optreden, vorig jaar in een
uitverkochte zaal, was een groot
succes. De componist Gerard
Stellaard en Rob's tekstschrijver
en levengezellin Belinda Meul-
dijk zijn verantwoordelijk voor
het grootste deel van het repertoi
re dat Rob de Nijs de laatste ja
ren heeft opgenomen.
Dansen van India
Kathak Dansen van India staat
donderdag op het programma
van de schouwburg. Deze uiterst
spectaculaire wijze van dansen
is afkomstig van Noord-India en
van oorsprong Mongools. De
dans verlangt een lange oplei
ding en vergt tevens het uiterste
aan lichaamsconditie. De Ka
thak spreek de Westerse toeschou
wer aan omdat bliksemsnelle pi
rouettes worden uitgevoerd
waarbij de maat-variaties met
de blote voeten worden aangege
ven. Voor verdere informatie zie
het verhaal van Peter Richardus.
Agnes van God
Vrijdag opnieuw Agnes van
God. De première van deze vrije
toneelproduktie had vorig jaar
december al in schouwburg
plaats. De recensent van deze
krant was toen onder de indruk
van het decor en van de acteer
prestaties van met name Linda
van Dijck en Marie-Louise
Stheins. Dit stuk van de 37-jarige
Amerikaan John Pielmeier is een
detective-verhaal dat zich af
speelt in een klooster. Het myste
rie van Agnes begint met een on
derzoek dat wordt ingesteld in
een klooster, na de vondst van
een dode baby. Het onderzoek
wordt geleid door een vrouwelij
Agnes van God. V.l.n.r. Linda van Dijck, Marie-Louise Stheins en
Henny Orri; vrijdagavond in de Leidse schouwburg, (foto Jutka Ronai
ke psychiater (Linda van Dijck,
die zelf emotioneel bij de zaak be
trokken raakt. Agnes Marie-
Louise Stheins) is de jonge non
die de baby heeft gebaard, maar
zich daar niets meer van lijkt te
herinneren en die in bescherming
wordt genomen door de moeder
overste (Henny Orri).
Wolfsklem
Wolfsklem is het nieuwste thea-
Els Dottermans en Jan Decleir in Wolfsklem; zaterdagavond in de
Leidse schouwburg. (foto pn
terstuk van Jan Decleir en Pjeroo
Roobjee dat zaterdag wordt op
gevoerd. Roobjee zegt: 'Je moet
iets doen met taal, anders ben je
geen auteur'. Decleir vindt dat
theater pas begint waar de werk-
kelijkheid eindigt, waar de ver
beelding een hoge vlucht neemt.
De grondtoon voor dit stuk haal
den ze uit Ysengrimus (een 12de
eeuwse voorloper van Van den
Vos Reynaerde: Wie de macht
heeft, krijgt ook het gelijk aan
zijn kant). Decleir zal in dit die
renepos uit de donkere midde
leeuwen worden bijgestaan door
Els Dottermans en Marc van Eeg-
hem. Zij beloven er een beweeg
lijk beestenschouwspel van te
maken.
Mime
t LAK-theater heeft woensdag
weer een produktie van de Thea
terschool uil Amsterdam op de
planken staan. Ditmaal komen
studenten van de mime-oplei-
ding met de stukken The Gig en
Vademecum (ce n'est pas rigolo).
Vakgroep Frans
Le pique-nique de Claretta is een
stuk van René Kalisky. Het speelt
zich af in een Italiaans theater,
waar zes acteurs aan een voor
stelling werken die Le pique-ni
que de Claretta heet. Dit spel in
het spel handelt over de laatste
dagen van Mussolini en zijn
vriendin Claretta L'etacci: hun
vlucht uit Rome, hun arrestatie
en de executie in de bergen bij de
Zwitserse grens. Met deze nieuwe
voorstelling zet de toneelgroep
Saint-Lazare (vakgroep Frans
van de Leidse universiteit) haar
traditie voort om Franstalige
exeperimentele toneelstukken
meer bekendheid te geven.
Dylan Thomas
Bijna dertig jaar geleden speelde
de Nederlandse Comedie Onaer
het melkwoud van Dylan Tho
mas. Het wordt nu uitgebracht
als muziektheater door de acht
man sterke groep Orkater. In dit
stuk beschrijft Thomas een nacht
en een dag uit het leven van de
bevolking van een Engelse kust
plaats. Hij doet dit echter niet op
een idyllische of pastorale ma
nier. Wat aan de buitenkant een
ingeslapen dorp mag lijken is bij
hem een- broeinest van geheimen,
angsten en verlangens omtrent
sex, dood en religie.
Onder het melkwoud telt zestig
verschillende rollen en bestaat
uit vierhonderd kleine scènes. Or-
katers versie van dit 'play for
voices' zoals de ondertitel luidt, is
vooral een muzikale.
Kathak Noordindiase dans
Hoe nauw religie en dans in In
dia van oudsher met elkaar zijn
verweven, blijkt bijvoorbeeld uit
het hindoeïstische scheppings
verhaal waarin de god Shiva met
luid gestamp door het univer
sum danste. Hierdoor ging het
tot op dat moment in een chaoti
sche toestand verkerende heelal
dermate vibreren dat het uitein
delijk een geordende vorm aan
nam. Het is dan ook niet onwaar
schijnlijk dat bewoners van het
Indiase subcontinent de oudste,
op nauwkeurige manier beschre
ven bewegingsleer ter wereld
hebben gekend. Immers, rond
het jaar 200 voor Chr. legde de
wijsgeer Bharata een aantal toen
al eeuwenlang bestaande dansre-
gels op schrift vast.
door
Peter Richardus
Vrouwelijke leerlingen kregen
in deze aan hindoeïstische heilig
dommen verbonden scholen on
derricht in hoe zij hun hoofd,
ogen, bovenlichaam en ledema
ten moesten bewegen. Een zeer
treffend kenmerk van de Indiase
dans is nog steeds het grote aan
tal handhoudingen (mudra's)
waarmee emoties, godheden,
mensen, dieren, natuurver
schijnselen en handelingen wor
den uitgebeeld. Deze paste men
toe in scènes zoals beschreven in
de twee belangrijkste helden
dichten (Mahabharata, Ramaya-
na).
Vanaf de twaalfde eeuw na
Chr. verdwijnen hindoeïstische
elementen langzamerhand uit de
Noordindiase danskunst,en wel
ten gevolge van een toenemende
islamisering. De meest ingrijpen
de wijziging was dat er aan de
hoven van de door uit Perzië af
komstige heersers gestichte vor
stenhuizen niet zozeer gedanst
werd om het goddelijke te eren
maar veeleer om de moslim
machthebbers te amuseren. Met
name in Lahore (nu op Pakis-
taans grondgebied gelegen),
Lucknow (Uttar Pradesh) en Jai
pur (Rajasthan) kwam een nieu
we manier van dansen, Kathak
geheten, tot ontwikkeling.
Een Kathak voorstelling dient
als volgt te verlopen. Allereerst
betreedt de danseres het toneel
om een begroetingsceremonie te
verrichten. Daarna begint de pa-
ran. Hierin worden ingewikkelde
reeksen van ritmische passen
uitgevoerd en klinkt een duide
lijk hoorbaar gerinkel op uit de
talrijke belletjes die zijn aange
bracht op haar enkelbanden. Dit
geluid moet als het ware een
vraag en antwoord spel aangaan
met de helder, preciese klanken
die een begeleider op zijn twee
trommels (tabla) voortbrengt.
Volleerde danseressen kennen
meer dan honderd combinaties
van passen uit hun hoofd. Voor
dat deze naar behoren voor het
voetlicht kunnen worden ge
bracht, moeten zij uiteraard èn
over een groot concentratie ver
mogen èn over een uitstekende
lichaamlijke conditie beschik
ken. Het derde gedeelte, de gath,
bestaat uit op gestileerde wijze
uitgebeelde fragmenten uit (lief-
des)geschiedenissen.
Het meest spectaculaire onder
deel van de Kathak vormen zon
der twijfel de in hoog tempo ten
beste gegeven pirouettes. Verder
heeft de danseres zich erop toe
gelegd om telkens midden in een
paran stokstijf te kunnen blijven
staan. Ook het slingeren van haar
armen door de lucht is karakte
ristiek te noemen. Aan dit alles
gaat uiteraard een langdurige
training vooraf. Dat geldt ook
voor de tweede serie zeer snel ge
danste passen waarmee de Ka
thak besloten wordt. Hierbij
klinkt als contrast het fraaie,
rustgevende snarenspel van de
sarangi.
Zoals bekend, blonken de Brit
se machthebbers tijdens de pe
riode waarin zij over het grootste
deel van India heersten (1803—
1948) niet uit in het tonen van be
grip of waardering voor het au
tochtone cultuurgoed. Uiteinde
lijk leidde hun Victoriaanse op
vattingen tot het vooroordeel dat
een Indiase danseres per defini
tie prostituée was. Het beoefe
nen van de danskunst werd ver
volgens verboden. Mede door
het herboren besef van eigen
waarde ook onder uitvoerende
kunstenaars in India is het nu
weer mogelijk om van hun eens
ten ontrechte als minderwaardig
beschouwde muziek en dans te
genieten.
De in het noorden van India
om hun virtuositeit geroemde
Kathak danseressen Rohini Bha-
te en Amrit Stein treden op don
derdag 7 mei op in de Leidse
Schouwburg. Zij zullen dan be
geleid worden door Pandit Su-
resh Talwalkar (tabla), Madhu-
kar Khadilkar (sarangi) en Bijon
Trevedi (harmonium).
Rohini
Bhate.
Deze
Indiase
danseres
heeft
haar
gehele
leven
aan de
dans
gewijd.
In het
bijzonder
aan de
Kathak-
dans.
(foto pr>
Beeldhouwer Erik Claus maakt
monument voor Willem Drees
In opdracht van de gemeente Den Haag maakt kunstenaar Eric Claus
een aantal modellen van Willem Drees op latere leeftijd. De uiteindelijke
keus krijgt een plaats op de Groenmarkt. Het beeld op de foto zou zo'n vier
meter hoog moeten worden. Vastgezet in zwart marmer is er dan ruimte
genoeg om er onderdoor te kunnen lopen. (foto anpi
BROEK IN WATERLAND
(GPD) - „Van Drees moet je
geen groot standbeeld
maken, zoals dat vroeger
het geval was. Die man is
te integer en te
onkreukbaar voor zo'n
soort eerbetoon". Dat zegt
de 50-jarige beeldhouwer
Erik Claus uit het
Noordhollandse dorpje
Broek in Waterland. Het
monument voor de
socialistische staatsman
Willem Drees, die op 5 juli
101 jaar wordt, moet op de
Haagse Groenmarkt
komen.
door
P. A. van Wigcheren
Claus, die al een half jaar bezig is
met het maken van voorstudies
voor het monument, verwierf on
langs de opdracht van de gemeente
Den Haag.
Claus: „Drees is wars van eerbe
toon en al dat soort hoogdravende
dingen. Ik heb dat al gemerkt, toen
ik vele jaren geleden, in 1965, bij
hem thuis in de Haagse Beeklaan
kwam om een portret te maken
voor het naar hem genoemde be
jaardenhuis in Amsterdam. Zijn
huis was toen nog net zo ingericht
als bij het trouwen van die mensen.
Ondanks het feit, dat Drees toch
echt wel goed betaald werd was
het er allemaal heel gewoontjes. Er
werd duidelijk zuinig geleefd".
„Maar de uitstraling van zo'n
man is fabuleus. Zelfs nu nog, nu
het hem lichaamlijk niet best gaat,
blijft hij iemand die alles goed op
een rijtje heeft staan. Ik vind het
prachtig te zien hoe dat oud wor
den verloopt. De man wordt steeds
brozer. Dat is zó mooi. De familie is
nauw betrokken bij het ontwerpen
van het monument. Zij wil niet, dat
dit verval van krachten, dat brozer
worden van de grote staatsman, als
leidraad voor het monument wordt
gebruikt. De familie vroeg of het
mogelijk was Drees sr uit te beel
den in de tijd dat hij eerste minis
ter was.
Begrip
„Ik heb begrip voor die wens.
Daarom ben ik bij het ontwerpen
ook uitgegaan van de verkiezings
affiches, waarop hij vaak en profiel
staat afgebeeld. Kijk, ik heb met
politiek niets van doen. Maar de
mens boeit me mateloos. Daarom
zeg ik ook: dat monument moet
komen op de plaats die we daar
voor in gedachten hebben".
„Het kan best zo uitkomen, dat
ik alleen de materiaalkosten ver
goed krijg. Dat kan me dan ook
nog eens geen zier schelen. Als
Drees' monument er maar komt".
„Als eerste aanzet had ik een
vlak van Corteón-staal in gedachte.
Uit die plaat zou het portret gesne
den moeten worden. Maar nu ik fo
to's van de Groenmarkt heb en
daarin dat ontwerp heb gemon
teerd, kom ik tot de conclusie, dat
zo iets 'zwaars' er niet past. Ik denk
nu aan een soort reliëf-constructie
in een raamwerk van brons, dat
ook vier meter hoog wordt".
„Dat het een monumentaal reliëf
wordt is niet zo vreemd. Ik ben de
laatste jaren steeds op deze manier
aan het werk. Vaak maak ik ont
werpen voor penningen. Deze 'ge
denkplaat' van Willem Drees sr.
ligt eigenlijk in het verlengde van
dat relie'fwerk. De familie Drees
en de selectiecommissie waren
sterk geporteerd voor het idee.
Vandaar de definitieve opdracht".
„Het gaat nu alleen nog om het
vinden van de juiste verhoudingen
en de preciese uitdrukking. Daar
voor heb ik tal van schetsen ge
maakt. Voorts komt er nog een
kleine maquette. Dan kan de com
missie kiezen."
Ambachtsman
Claus' atelier in Broek in Water
land staat vol. Verschillende gete
kende en ook in metaal uitgewerk
te voorstudies staan in een hoek op
piëdestals. Duidelijk blijkt het pro
bleem, waar Claus mee worstelt.
Hoe een evenwicht te bereiken en
toch iets monumentaals te verkrij
gen uit de lichte constructie.
De hele werkplaats ademt de
sfeer van een ambachtsman met
een bijzondere liefde voor zijn vak.
Ontwerpen, kleine en grote plastie
ken staan her en der verspreid. Ge
reedschap zwerft door gehele
werkplaats. Claus rookt de ene si
garet na de andere en drukt de peu
ken uit op zijn werkblad, intussen
driftig zoekend naar nieuwe 'saf
fies'.
Hij heeft van oorsprong een gra
fische opleiding, werkte jaren in de
reclame en besloot uiteindelijk
toch beeldhouwer te worden.
„Ik heb vaak mazzel gehad. Ik
gaf eens een paar beeldjes mee aan
een student, die ze in Amerika aan
de man zou brengen. De man
kwam nooit in The States, maar
ontmoette wel een vent uit Oregon.
Die kwam in mijn atelier op be
zoek, vToeg prijzen en documenta
tie. Kort nadien moest ik een zee
container aan beelden leveren.
Daarna deed de man nog regelma
tig bestellingen".
Rijksacademie
„Hier loopt de verkoop van beel
den via een galerie. Ik moet er niet
aan denken, datje iedere dag men
sen op bezoek krijgt, met wie je
uren moet praten om een werkstuk
te verkopen. Nee, dat kan ik niet
uitstaan. Ik werk liever".
Claus is hoofddocent beeldhou
wen aan de Rijksacademie in Am
sterdam. Dat is volgens hem een
vruchtbare wisselwerking tussen
docent en leerlingen.
„Ik leer nog iedere dag. Dat houd
je creatief. Ik denk dat het ophef
fen van de BKR voor de kunst in
Nederland een goede zaak is. De
jongens zullen nu met hun talenten
moeten vechten voor een stuk er
kenning en hun brood. Dat is weg
gelegd voor de besten. De anderen,
die niet de absolute top halen, zul
len in andere creatieve beroepen
hun weg moeten zien te vinden om
daar misschien de kwaliteit van
film, omroep en toneel op een ho
ger plan te brengen".
„Opleiden voor de contrapresta
tie is niets. Dat geeft ook een verte
kend beeld voor de prijzen. Ik vind
het opheffen van de regeling een
uitstekende zaak voor de kunst in
Nederland. Op de academie heb ik
enkele van die typetjes, die als ra-
zenden werken en vechten om hun
zin te krijgen. Dat zijn de man
netjes en vrouwtjes, die het in de
toekomst moeten gaan maken".
Frans Vester
overleden
DEN HAAG (ANP) - De fluitist
Frans Vester is zondag na een half
jaar durend ziekbed in Den Haag
op 64-jarige leeftijd overleden. Hij
genoot vooral bekendheid door
zijn werk in en met het Danzi-
kwintet, waarvan hij de oprichter
was en als auteur van „Catalogus
van fluitmuziek van de achttiende
eeuw", een internationaal stan
daardwerk.
Frans Nico Vester werd 22 mei
1922 in Den Haag geboren. Als
tienjarige kreeg hij zijn eerste fluit
les van Jos de Klerk in Haarlem.
Hij ging vijf jaar later studeren bij
Hubert Barwahser aan het Amster
dams Conservatorium. Vanaf zijn
13de trad hij al op bij het Orkest
van de Nederlandse Opera, het Ne
derlands Kamerorkest en bij de
Nederlandse Radio Unie. In 1956
richtte Vester het Danzi-kwintet
op voor de uitvoering van uiterst
moderne muziek. Op het eerste
concert in april 1958 werd het voor
onspeelbaar gehouden blaaskwin-
tet van Schönberg uitgevoerd. Dit
ensemble kreeg grote bekendheid
en gaf concerten over de gehele
wereld. Het gezelschap werd in
1978 opgeheven.
Jarenlang was Frans Vester ook
docent aan het Koninklijk Conser
vatorium in Den Haag. Tot zijn
leerlingen behoorden onder ande
re Martien Bakker, Chris Hinze,
Bart Kuijken, Peter van Munster,
David Porcelijn en Lucius Voor
horst. Het standaardwerk, in krin
gen van fluitisten en andere musici
bekend als het rode boek van Ves
ter, was in 1967 gereed. Hij legde
verder in opdracht van het ministe
rie voor cultuur de laatste hand aan
„W.A. Mozart. Uitvoeringsprinci
pes voor het werk voor blaasinstru
menten". Het is de bedoeling - al
leen het laatste hoofdstuk is nog
niet helemaal af - dat dit boek over
twee maanden verschijnt.
ADVERTENTIE
